Đề tài khoa học: Nghiên cứu hoàn thiện thống kê dịch vụ nông, lâm nghiệp và thuỷ sản

Chia sẻ: Dai Ca | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:21

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung chính của đề tài trình bày khái niệm, nội dung các hoạt động nông, lâm nghiệp và thuỷ sản; nêu ra những thực trạng và các đề xuất hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu và phương pháp thu thập số liệu dịch vụ nông, lâm nghiệp và thuỷ sản.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài khoa học: Nghiên cứu hoàn thiện thống kê dịch vụ nông, lâm nghiệp và thuỷ sản

§Ò tµi khoa häc Sè: 03-2003 Nghiªn cøu hoµn thiÖn thèng kª dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n 1. CÊp ®Ò tµi : Tæng côc 2. Thêi gian nghiªn cøu : 2003 3. §¬n vÞ chñ tr× : Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thuû s¶n 4. §¬n vÞ qu¶n lý : Tæng côc Thèng kª 5. Chñ nhiÖm ®Ò tµi : CN. Ph¹m Quang Vinh 6. Nh÷ng ng−êi phèi hîp nghiªn cøu: CN. NguyÔn V¨n Toµn PGS.TS. NguyÔn Sinh Cóc CN. L−u V¨n VÜnh CN. NguyÔn Hoµ B×nh TS. Phïng ChÝ HiÒn CN. L−¬ng Phan L©m 7. KÕt qu¶ b¶o vÖ: lo¹i kh¸ 65
I. Kh¸i niÖm, néi dung c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n 1. Qui ®Þnh chung vÒ néi dung, ph¹m vi c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n ë ViÖt Nam DÞch vô nãi chung lµ c«ng viÖc phôc vô trùc tiÕp cho nh÷ng nhu cÇu nhÊt ®Þnh cña sè ®«ng, cã tæ chøc vµ ®−îc tr¶ c«ng. Qua nghiªn cøu c¸c tµi liÖu quèc tÕ (ISIC, h−íng dÉn cña FAO vµ thùc tÕ thèng kª ë mét sè n−íc) cho thÊy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh dÞch vô trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng nãi chung vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa nãi riªng ®−îc h×nh thµnh vµ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh khi tæ chøc ph©n c«ng lao ®éng x· héi chuyªn m«n ho¸ ngµy cµng cao, s¶n xuÊt hµng ho¸ kÓ c¶ hµng ho¸ søc lao ®éng cã gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông, quan hÖ thuª m−ín t− b¶n trë thµnh phæ biÕn th× dÞch vô x· héi trë thµnh mét trong nh÷ng yÕu tè g¾n liÒn vµ hç trî cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Nh− vËy dÞch vô cña bÊt kú mét ngµnh s¶n xuÊt nµo còng ®−îc hiÓu lµ bÊt kÓ mét kh©u nµo g¾n bã víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, tr−íc kia do chñ c¬ së tù lµm nh−ng nay thuª mét c¬ së bªn ngoµi lµm vµ ®−îc thanh to¸n. §èi víi ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n, QuyÕt ®Þnh 143/TCTK/PPC§ ngµy 22 – 12 – 1993 cña Tæng côc tr−ëng Tæng côc Thèng kª (vÒ viÖc ban hµnh hÖ thèng ngµnh kinh tÕ cÊp II, cÊp III vµ cÊp IV) ®· quy ®Þnh c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cã liªn quan lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña s¶n xuÊt n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. C¸c vÊn ®Ò kh¸i niÖm, néi dung, ph¹m vi cña ho¹t ®éng dÞch vô còng ®· ®−îc ®Ò cËp ®èi víi tõng ngµnh n«ng nghiÖp (trång trät vµ ch¨n nu«i), l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. Néi dung, ph¹m vi ho¹t ®éng dÞch vô cña tõng ngµnh ®−îc qui ®Þnh cô thÓ trong QuyÕt ®Þnh cña Tæng côc nh− sau: 1.1. DÞch vô n«ng nghiÖp gåm c¸c ho¹t ®éng ®−îc chuyªn m«n ho¸ trªn c¬ së thuª m−ín hoÆc hîp ®ång phÇn lín ®−îc thùc hiÖn ë trang tr¹i, bao gåm c¸c ho¹t ®éng: + Cho thuª m¸y n«ng nghiÖp, cã c¶ ng−êi ®iÒu khiÓn. + KÝch thÝch t¨ng tr−ëng, chèng s©u bÖnh cho mïa mµng. + Tiªu thô s¶n phÈm vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan nh− lµm s¹ch, ph©n lo¹i, s¬ chÕ, ph¬i sÊy, c©n ®ong, ®ãng kiÖn. 66
+ Ra h¹t b«ng, lóa, bãc vá h¹t. + Ho¹t ®éng thÇu kho¸n c«ng viÖc n«ng nghiÖp. + Ho¹t ®éng thñy lîi. + Ho¹t ®éng b¶o vÖ thùc vËt, ®éng vËt. + Thô tinh nh©n t¹o, kiÓm dÞch, ch¨n d¾t, thiÕn ho¹n, röa chuång,... + Ph©n lo¹i vµ lau s¹ch trøng gia cÇm vµ c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan. + C¸c ho¹t ®éng cña c¸c nhµ ®iÒu hµnh mét sè trang tr¹i ®Æc biÖt. + C¸c ho¹t ®éng dÞch vô khuyÕn khÝch s¨n b¾t vµ ®¸nh bÉy thó ®Ó b¸n. Nh− vËy, dÞch vô trång trät bao gåm gÇn nh− toµn bé c¸c kh©u c«ng viÖc g¾n chÆt víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trång trät tõ lóc lµm ®Êt ®Õn khi thu ho¹ch s¶n phÈm (nh−: lµm ®Êt, lµm gièng, t−íi tiªu n−íc, b¶o vÖ thùc vËt, thu ho¹ch, ph¬i sÊy,…) nÕu kh«ng do c¸c thµnh viªn trong trang tr¹i, trong gia ®×nh lµm mµ thuª bªn ngoµi lµm ®Òu tÝnh vµo dÞch vô trång trät. 1.2. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô l©m nghiÖp gåm: + B¶o vÖ rõng, ®¸nh gi¸ −íc l−îng c©y trång, s¶n l−îng c©y trång, phßng ch¸y vµ qu¶n lý l©m nghiÖp bao gåm nu«i trång vµ t¸i sinh rõng. + VËn chuyÓn gç trong rõng ®Õn b·i II, kÕt hîp khai th¸c gç vµ s¬ chÕ gç trong rõng. 1.3. Ho¹t ®éng dÞch vô thñy s¶n gåm: C¸c ho¹t ®éng dÞch vô cã liªn quan ®Õn ®¸nh b¾t thñy s¶n, h¶i s¶n, nu«i trång vµ chÕ biÕn thñy, h¶i s¶n, −¬m giång thñy s¶n. 2. Qui ®Þnh cña Tæ chøc n«ng nghiÖp vµ l−¬ng thùc cña Liªn hîp Quèc (FAO) FAO ®−a ra danh môc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ qui ®Þnh kh¸ chi tiÕt vÒ néi dung, ph¹m vi c¸c ho¹t ®éng dÞch vô. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô dùa trªn c¬ së hîp ®ång hoÆc tr¶ thï lao trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp ®−îc chia ra 5 nhãm sau: 67
2.1. DÞch vô cho s¶n xuÊt trång trät bao gåm: - C¸c ho¹t ®éng ph¸t hoang vµ chuÈn bÞ mÆt b»ng (lo¹i trõ ho¹t ®éng x©y dùng c¬ b¶n): ®èn c©y, san ñi, ®µo gèc, thu dän ®¸, sái, tho¸t n−íc, ... - Lµm ®Êt, bèc xÕp ph©n bãn (bao gåm c¶ vËn chuyÓn), cµy bõa, ®µo hè, r¾c ph©n, v¹ch ranh giíi, ®¾p luèng, vËn hµnh hÖ thèng t−íi tiªu; gieo h¹t (s¹ hoÆc gieo thµnh hµng, luèng), … - Cuèc xíi, vun luèng, tØa th−a, nhæ cá, trô chèng cho c©y, … - Phßng trõ s©u bÖnh, xö lý phÊn hoa, phun thuèc, r¾c bôi phÊn, diÖt c¸c tæ s©u b−ím; diÖt trõ c¸c vËt h¹i nh− chuét, ch©u chÊu, … - Thu ho¹ch s¶n phÈm, bao gåm c¶ thu gom, chÊt ®èng, ng¾t b«ng; tuèt, ®Ëp, qu¹t s¹ch, bãc vá; tØa h¹t b«ng,… - VËn chuyÓn, b¶o qu¶n néi ®ång - Ph¬i, sÊy kh« c¸c lo¹i s¶n phÈm, giÇm ®ay, ®Ëp lanh c¸c lo¹i c©y ®ay, cãi; Ðp, nÐn mét sè s¶n phÈm, … - C¸c c«ng viÖc phôc vô cho viÖc chuÈn bÞ tiªu thô s¶n phÈm - C¸c dÞch vô cho c¸c nghÒ lµm v−ên ®Æc biÖt nh− chèng, lµm trô, che cho c©y, hoa, c©y c¶nh; tØa xÐn, t¹o d¸ng c¸c lo¹i c©y c¶nh, … 2.2. DÞch vô cho s¶n xuÊt vµ s¶n phÈm ch¨n nu«i bao gåm: - G©y gièng, thô tinh nh©n t¹o, lai gièng, phèi gièng, s¶n xuÊt trøng kÐn, lãt v¸n chuång tr¹i, vµ c¸c dÞch vô duy tr× nßi gièng, ... - C¸c ho¹t ®éng vÒ ch¨m sãc vµ nu«i d−ìng c¸c lo¹i sóc vËt nhá, c−a sõng, thiÕn, r¶i æ, lß Êp trøng, nu«i kÐn t»m, ... - C¸c ho¹t ®éng cho ¨n, uèng bao gåm c¶ chuÈn bÞ thøc ¨n nh− xay, b¨m nhá, nghiÒn c¸c lo¹i ngò cèc, pha trén, nÊu thøc ¨n, ... - Qu¶n lý, ch¨m sãc, vÖ sinh chuång tr¹i: quÐt dän chuång tr¹i, b·i qu©y sóc vËt, duy tr× nhiÖt ®é ë c¸c lß Êp trøng, qu¶n lý tr¹i nu«i, ... - Ch¨m sãc søc khoÎ vËt nu«i, ho¹t ®éng cña c¸c trung t©m ch¨m sãc vËt nu«i, vÖ sinh, kiÓm so¸t dÞch bÖnh, tiªm chñng, kiÓm tra giun s¸n, ... 68
- HuÊn luyÖn sóc vËt cho môc ®Ých n«ng nghiÖp nh− h·m ngùa, huÊn luyÖn nhãm sóc vËt kÐo, huÊn luyÖn chã, voi, ... - Thu ho¹ch s¶n phÈm ch¨n nu«i: v¾t s÷a, xÐn l«ng cõu, ... - C¸c c«ng viÖc phôc vô cho tiªu thô s¶n phÈm, kiÓm tra vËt nu«i vµ c¸c s¶n phÈm ch¨n nu«i, ph©n lo¹i, c¸c dÞch vô ®ãng gãi, ®ãng hµng. 2.3. Duy tr× vµ b¶o tån nguån lîi tù nhiªn - C¸c ho¹t ®éng duy tr× chÊt ®Êt, ®¾p cao nÒn, x©y dùng hµng rµo, ®Ëp ng¨n n−íc,... ch¨m sãc vµ phôc håi nh÷ng diÖn tÝch c»n cçi, ... - Duy tr×, b¶o d−ìng vµ vËn hµnh hÖ thèng thñy lîi (t−íi, tiªu) c¸c cÊp phôc vô cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, duy tr× c¸c kªnh t¹o nguån n−íc, … - Duy tr× c¸c vµnh ®ai chèng giã, c¸c lo¹i c©y phßng hé cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c¸c t−êng rµo vµ söa sang, t¹o d¸ng c¸c phong c¶nh,… 2.4. Cho thuª m¸y mãc, ph−¬ng tiÖn (kÌm ng−êi ®iÒu khiÓn) ®Ó duy tr× vµ c¶i thiÖn ®Êt nh− cho thuª m¸y ñi ®Êt, m¸y xóc, c¸c ph−¬ng tiÖn n¹o vÐt, m¸y kÐo, m¸y liªn hîp, c¸c lo¹i m¸y mãc dïng ®Ó thu ho¹ch n«ng s¶n 2.5. C¸c lo¹i ho¹t ®éng dÞch vô kh¸c trªn c¬ së tr¶ thï lao hoÆc hîp ®ång Nh− vËy, theo h−íng dÉn cña FAO th× c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng nghiÖp lµ c¸c ho¹t ®éng ph¸t sinh trªn c¬ së cã tr¶ thï lao hoÆc hîp ®ång. C¸c ho¹t ®éng nµy kh«ng h¹n chÕ ë nh÷ng lo¹i c«ng viÖc nhÊt ®Þnh mµ cã thÓ n¶y sinh ë mäi kh©u c«ng viÖc. Néi dung, ph¹m vi ho¹t ®éng dÞch vô n«ng nghiÖp trong h−íng dÉn cña FAO ®−îc ®Ò cËp toµn diÖn vµ cô thÓ h¬n so víi qui ®Þnh hiÖn nay ë ViÖt Nam. Qua nh÷ng qui ®Þnh cña ViÖt Nam vµ FAO, chóng ta cã thÓ rót ra kh¸i niÖm ®Ó sö dông thèng nhÊt nh− sau: Ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n lµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®ång thêi ®¸p øng ®−îc hai ®iÒu kiÖn: Thø nhÊt, §ã ph¶i lµ ho¹t ®éng kinh tÕ thuéc ngµnh n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n; Thø hai, ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së tr¶ thï lao hoÆc hîp ®ång. Kh¸i niÖm nµy sÏ ®¶m b¶o kh«ng trïng l¾p gi÷a ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n víi ho¹t ®éng thuéc c¸c ngµnh kh¸c (c«ng nghiÖp, 69
th−¬ng m¹i,…) ®ång thêi còng giíi h¹n râ vÒ ph¹m vi cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô nµy. VÒ b¶n chÊt ®©y lµ c¸c ho¹t ®éng n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n mµ c¸c ®¬n vÞ, c¸ nh©n kh«ng tù lµm ph¶i thuª hoÆc hîp ®ång ®Ó c¸c c¸ nh©n, ®¬n vÞ kh¸c lµm. §ã cã thÓ lµ c¸c c¸ nh©n, ®¬n vÞ chuyªn hoÆc kiªm ho¹t ®éng dÞch vô. II. Thùc tr¹ng thèng kª dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n ë ViÖt Nam 1. HÖ thèng chØ tiªu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n 1.1. HÖ thèng chØ tiªu dÞch vô n«ng nghiÖp hiÖn nay bao gåm: - Gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng nghiÖp: Gi¸ trÞ dÞch vô n«ng nghiÖp ®−îc thu thËp vµ tÝnh to¸n cho tõng lo¹i h×nh kinh tÕ theo gi¸ cè ®Þnh (1994) vµ gi¸ thùc tÕ cña c¸c kh©u c«ng viÖc: Lµm ®Êt; T−íi, tiªu n−íc; Phßng trõ s©u bÖnh; Gièng c©y trång, gia sóc; Ra h¹t, s¬ chÕ s¶n phÈm; VËn chuyÓn vËt t− s¶n phÈm; DÞch vô kh¸c. - Sè l−îng hé, lao ®éng n«ng nghiÖp chuyªn lµm thuª n¨m 2001; - DiÖn tÝch ®Êt trång c©y hµng n¨m ®−îc t−íi tiªu tõng vô vµ c¶ n¨m; - Sè hîp t¸c x· n«ng nghiÖp chia theo sè kh©u thùc hiÖn dÞch vô; - Sè HTX n«ng nghiÖp chia theo néi dung dÞch vô; - Sè x· viªn, lao ®éng, vèn, m¸y mãc thiÕt bÞ chñ yÕu, c¸c kh©u ho¹t ®éng dÞch vô vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh (tæng thu, lç, l·i) n¨m 2000 cña c¸c HTX n«ng nghiÖp míi thµnh lËp vµ ®· chuyÓn ®æi. - Sè lao ®éng thuª ngoµi th−êng xuyªn vµ thêi vô n¨m 2000 cña trang tr¹i trång trät vµ ch¨n nu«i. - Sè l−îng, c«ng suÊt vµ n¨ng lùc thiÕt kÕ cña c¸c c«ng tr×nh thñy lîi; - KÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô thñy n«ng cña c¸c doanh nghiÖp n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n n¨m 2000 (diÖn tÝch t−íi vµ tiªu n−íc tõng vô). 1.2. HÖ thèng chØ tiªu dÞch vô L©m nghiÖp: Tr−íc n¨m 1996, c¸c chØ tiªu vÒ dÞch vô l©m nghiÖp ch−a ®−îc ®Ò cËp trong chÕ ®é b¸o c¸o vµ ®iÒu tra. 70
Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000: ChÕ ®é b¸o c¸o thèng kª n«ng l©m, thuû s¶n ban hµnh cho côc thèng kª c¸c tØnh, thµnh phè theo quyÕt ®Þnh sè 300 TCTK th× chØ tiªu dÞch vô l©m nghiÖp ®−îc chÝnh thøc ®−a vµo chÕ ®é b¸o c¸o. Tuy vËy cho ®Õn lóc nµy kh¸i niÖm thÕ nµo lµ nh÷ng ho¹t ®éng ®−îc coi lµ dÞch vô vÉn ch−a râ rµng, ch−a x¸c ®Þnh râ dÞch vô l©m nghiÖp gåm nh÷ng néi dung g×. Trong biÓu b¸o c¸o vÒ gi¸ trÞ s¶n xuÊt l©m nghiÖp, phÇn c¸c chØ tiªu dÞch vô nh− sau (trÝch trong biÓu mÉu b¸o c¸o): IV – C¸c ho¹t ®éng dÞch vô l©m nghiÖp 1- …. 2- …. 3- …. Néi dung chØ tiªu vµ tÝnh to¸n nh− thÕ nµo hoµn toµn do ng−êi lµm b¸o c¸o tù quyÕt ®Þnh. Míi ®©y, chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n cña Tæng côc thèng kª ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè 657/2002/Q§-TCTK ngµy 2/10/2002 cho Côc Thèng Kª tØnh thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng ®· cã qui ®Þnh cô thÓ h¬n. PhÇn dÞch vô l©m nghiÖp gåm 3 néi dung lín sau ®©y: 1- Chi phÝ qu¶n lý b¶o vÖ rõng 2- Chi phÝ ®iÒu tra qui ho¹ch rõng 3- Chi phÝ qu¶n lý l©m nghiÖp. So víi c¸c chÕ ®é b¸o c¸o tr−íc, chÕ ®é b¸o c¸o hiÖn hµnh ®· nªu ra nh÷ng néi dung chÝnh cña dÞch vô l©m nghiÖp. 1.3. HÖ thèng chØ tiªu dÞch vô Thuû s¶n: Tõ nhiÒu n¨m qua trong c«ng t¸c thèng kª thuû s¶n ®· tËp trung chó träng nhiÒu vµo viÖc x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu thèng kª ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt nu«i trång, vµ khai th¸c thuû s¶n. Tuy nhiªn, nhËn thøc vÒ vai trß, t¸c dông cña dÞch vô thuû s¶n trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt thuû s¶n còng nh− x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu dÞch vô thuû s¶n rÊt s¬ sµi, ch−a ®ång bé, c©n ®èi. Cã thÓ nhËn thÊy: tõ n¨m 1996 ®Õn nay, trong ChÕ ®é b¸o c¸o vµ ®iÒu tra thèng kª n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh 71
sè: 300 TCTK/NLTS ngµy 19/7/1996 vµ ChÕ ®é b¸o c¸o thèng kª c¶i tiÕn míi ®©y ban hµnh theo QuyÕt ®Þnh sè: 657/Q§-TCTK ngµy 2/10/2002 cña Tæng côc tr−ëng TCTK dÞch vô thuû s¶n chØ s¬ sµi víi chØ tiªu: “Gi¸ trÞ dÞch vô thuû s¶n; trong ®ã s¶n xuÊt gièng thuû s¶n”, coi ®©y lµ mét trong 3 néi dung cÊu thµnh chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong ngµnh thuû s¶n. ThËm chÝ trong chÕ ®é b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú doanh nghiÖp nhµ n−íc ban hµnh theo quyÕt ®Þnh sè: 62/2003/BKH ngµy 27/1/2003 cña Bé tr−ëng Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t− vµ QuyÕt ®Þnh sè: 156/2003/Q§-TCTK ngµy 13/3/2003 cña Tæng côc tr−ëng TCTK chØ tiªu gi¸ trÞ dÞch vô thuû s¶n kh«ng ®−îc x©y dùng trong chÕ ®é b¸o c¸o nµy. 2. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n: 2.1. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô n«ng nghiÖp: - §èi víi c¸c doanh nghiÖp: dùa vµo th«ng tin tõ Tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp. Trong phiÕu ®iÒu tra doanh nghiÖp cã mét sè chØ tiªu vÒ ho¹t ®éng dÞch vô nh− diÖn tÝch t−íi tiªu vµ cµy bõa do doanh nghiÖp thùc hiÖn. Nh÷ng n¨m kh«ng tæ chøc Tæng ®iÒu tra c¸c côc Thèng kª ph¶i dùa vµo b¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c nguån th«ng tin kh¸c ®Ó tæng hîp vµ b¸o c¸o c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp. - §èi víi c¸c HTX: + Thu thËp th«ng tin tõ Tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp: Mét lo¹i phiÕu ®iÒu tra riªng ®· ®−îc thiÕt kÕ ®Ó thu thËp th«ng tin chi tiÕt cña c¸c HTX, bao gåm c¸c chØ tiªu nh− sè x· viªn, lao ®éng, néi dung ho¹t ®éng dÞch vô, vèn, m¸y mãc thiÕt bÞ, kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh (doanh thu, t×nh h×nh c«ng nî, lç l·i), tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ chuyªn m«n cña mét sè chøc danh chÝnh HTX. + §iÒu tra ®Þnh kú: tiÕn hµnh 2-3 n¨m 1 lÇn víi néi dung ®¬n gi¶n vµ gän nhÑ h¬n so víi Tæng ®iÒu tra. Cuéc ®iÒu tra nµy tiÕn hµnh thu thËp th«ng tin cña c¸c HTX n«ng nghiÖp chuyÓn ®æi vµ míi thµnh lËp, bao gåm mét sè chØ tiªu c¬ b¶n vÒ hîp t¸c x· vµ mét sè néi dung dÞch vô nh− thuû n«ng, dÞch vô b¶o vÖ thùc vËt, dÞch vô gièng, dÞch vô lµm ®Êt. + §èi víi nh÷ng n¨m kh«ng tiÕn hµnh Tæng ®iÒu tra vµ ®iÒu tra ®Þnh kú th× c¬ quan thèng kª cÊp huyÖn vµ tØnh ph¶i dùa vµo kÕt qu¶ cña nh÷ng n¨m ®iÒu tra vµ c¸c nguån th«ng tin kh¸c tõ c¸c c¬ quan liªn quan ®Ó lËp b¸o c¸o vÒ Tæng 72
côc Thèng kª. Néi dung b¸o c¸o tËp trung vµo sè l−îng HTX vµ c¸c kh©u dÞch vô mµ HTX thùc hiÖn. - §èi víi khu vùc hé: + Cho ®Õn nay ch−a cã th«ng tin vÒ ho¹t ®éng dÞch vô cña khu vùc hé tõ c¸c cuéc ®iÒu tra th−êng xuyªn. Mét sè ®Þa ph−¬ng cã b¸o c¸o lµ dùa vµo ®¸nh gi¸ chñ quan ®Ó −íc tÝnh phÇn gi¸ trÞ dÞch vô n«ng nghiÖp cña c¸c hé. + Tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp: ®· thu thËp mét sè th«ng tin vÒ ho¹t ®éng dÞch vô cña hé, nh−ng míi giíi h¹n ë c¸c chØ tiªu vÒ sè hé vµ lao ®éng chuyªn lµm thuª trong n«ng nghiÖp (thùc chÊt lµ sè hé vµ lao ®éng lµm dÞch vô n«ng nghiÖp). 2.2. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô l©m nghiÖp vµ thñy s¶n: Cho ®Õn nay, ngµnh Thèng kª ch−a cã mét h−íng dÉn cô thÓ nµo vÒ ph−¬ng ph¸p thu thËp vµ tÝnh to¸n chØ tiªu dÞch vô l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. Trªn thùc tÕ, kh«ng cã cuéc ®iÒu tra, tæng ®iÒu tra vµ c¸c chÕ ®é b¸o c¸o nµo ®Ò cËp ®Õn c¸c chØ tiªu vµ ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. Do vËy, c¸c ®Þa ph−¬ng chñ yÕu dùa vµo ph−¬ng ph¸p chuyªn gia ®Ó −íc tÝnh hoÆc tù khai th¸c thªm th«ng tin tõ c¸c ngµnh liªn quan ®Ó tÝnh to¸n vµ lËp b¸o c¸o. 3. ¦u ®iÓm vµ tån t¹i trong hÖ thèng chØ tiªu vµ ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n 3.1. ¦u ®iÓm: - §· h×nh thµnh ®−îc nh÷ng chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶ tæng hîp nhÊt c¸c ho¹t ®éng dÞch vô (th«ng qua c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ) ®ång thêi còng ®· tËp trung vµo mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp (c«ng tr×nh thñy lîi) còng nh− sè l−îng c¸c hîp t¸c x· thùc hiÖn dÞch vô theo tõng kh©u c«ng viÖc chÝnh. §· bæ sung thªm nh÷ng néi dung c¬ b¶n vÒ ho¹t ®éng dÞch vô ®èi víi mét sè ngµnh nh− trång trät, l©m nghiÖp. Do vËy ®· b−íc ®Çu tÝnh to¸n vµ ®−a ra nh÷ng th«ng tin ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô cña toµn khu vùc còng nh− tõng ngµnh. - VÒ thu thËp sè liÖu, ®· kÕt hîp, bæ sung gi÷a c¸c nguån th«ng tin kh¸c nhau (tæng ®iÒu tra, ®iÒu tra th−êng xuyªn vµ c¸c nguån th«ng tin kh¸c). ViÖc tæ chøc ®iÒu tra ®¬n gi¶n dÔ lµm vµ Ýt tèn kÐm. 73
3.2. H¹n chÕ, tån t¹i: HÖ thèng chØ tiªu thèng kª vµ ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n còng béc lé nh÷ng nh−îc ®iÓm tån t¹i sau: (1). Néi dung c¸c chØ tiªu cßn ®¬n gi¶n, s¬ sµi, ph¹m vi ch−a ®Çy ®ñ, chñ yÕu tËp chung vµo mét sè chØ tiªu gi¸ trÞ. Ngay b¶n th©n c¸c chØ tiªu gi¸ trÞ còng ch−a ph¶n ¸nh hÕt kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng dÞch vô do chØ giíi h¹n trong mét kh©u c«ng viÖc nhÊt ®Þnh. NhiÒu ho¹t ®éng dÞch vô kh¸ phæ biÕn hiÖn nay ch−a ®−îc ®Ò cËp ®Õn nh−: dÞch vô lµm ®Êt b»ng m¸y thuª ngoµi, dÞch vô h¹t gièng, c©y trång, tói bÇu, thuèc trõ s©u, vËn chuyÓn gç khai th¸c ®Õn b·i II (®èi víi l©m nghiÖp); dÞch vô gieo s¹, thu ho¹ch, v¾t s÷a,… (®èi víi n«ng nghiÖp); dÞch vô th¨m dß, ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng thuû s¶n,… (®èi víi thñy s¶n). (2). NhiÒu chØ tiªu cßn chung chung, nhÊt lµ ®èi víi dÞch vô thñy s¶n, ch−a t¸ch bãc kÕt qu¶ cña tõng tiÓu ngµnh (trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång, ®¸nh b¾t), do vËy ch−a ®−a ra ®−îc kÕt qu¶ cô thÓ cña tõng ngµnh vµ tõng kh©u c«ng viÖc cña tõng ngµnh lµ bao nhiªu. (3). Ph−¬ng ph¸p thu thËp vµ tÝnh to¸n phÇn lín c¸c chØ tiªu ch−a cô thÓ. NhiÒu lÜnh vùc nh− thñy s¶n, l©m nghiÖp,… míi ®−a vµo chÕ ®é b¸o c¸o tæng hîp mét sè chØ tiªu gi¸ trÞ nh−ng kh«ng cã h−íng dÉn ®Ó thu thËp hoÆc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu ®ã nh− thÕ nµo. Trong chÕ ®é b¸o c¸o c¬ së c¸c chØ tiªu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n ch−a ®−îc ®Ò cËp ®Õn. ChØ ®¹o ®iÒu tra, tÝnh to¸n kh«ng thèng nhÊt, thiÕu chÆt chÏ, khoa häc nªn cho ®Õn nay, gi÷a Tæng côc víi c¸c Côc Thèng kª, gi÷a c¸c tØnh víi nhau vÉn ch−a cã sù thèng nhÊt c¶ vÒ néi dung vµ kü thuËt tÝnh to¸n cô thÓ. Kh«ng cã th«ng tin ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ vai trß ho¹t ®éng dÞch vô cña tõng lo¹i h×nh kinh tÕ (doanh nghiÖp, hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c, trang tr¹i vµ hé). Ph−¬ng ph¸p sö dông hiÖn nay chñ yÕu dùa vµo kinh nghiÖm cña c¸c chuyªn gia, tham kh¶o c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Ó tõ ®ã −íc l−îng gi¸ trÞ tõng ho¹t ®éng dÞch vô chñ yÕu cho c¶ ®Þa bµn vµ tõng lo¹i h×nh kinh tÕ. Tõ nh÷ng tån t¹i, h¹n chÕ trªn nªn ®é tin cËy cña sè liÖu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n c¶ Tæng côc vµ c¸c Côc Thèng kª tØnh, thµnh phè, Phßng Thèng kª c¸c huyÖn, thÞ x· vÉn cßn rÊt thÊp vµ h¹n chÕ vÒ nhiÒu mÆt. KÕt qu¶ tÝnh to¸n ch−a ph¶n ¸nh hÕt kÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô trªn ph¹m vi c¶ n−íc, 74
tõng vïng vµ tõng ®Þa ph−¬ng. Cïng mét néi dung ho¹t ®éng nh− nhau nh−ng kÕt qu¶ tÝnh to¸n gi÷a c¸c ®Þa ph−¬ng vÉn cßn kh¸c nhau. Sè liÖu thu thËp vµ tÝnh to¸n cña c¸c Côc Thèng kª còng chØ lµ tµi liÖu tham kh¶o ®èi víi Tæng côc trong tÝnh to¸n chØ tiªu nµy. KÕt qu¶ tÝnh to¸n cña c¸c Côc Thèng kª ®Þa ph−¬ng ë c¸c vïng cho thÊy tû träng gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô trång trät, ch¨n nu«i nãi chung vµ trång trät nãi riªng trong tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ trång trät cßn cã sù chªnh lÖch rÊt lín gi÷a vïng nµy víi vïng kh¸c còng nh− gi÷a c¸c tØnh trong cïng mét vïng. Trong khi cã tØnh tû lÖ nµy 0% nh− Sãc Tr¨ng, l¹i cã tØnh lªn tíi 10% (n«ng nghiÖp). Ngµnh thñy s¶n còng t−¬ng tù nh− vËy, nhiÒu tØnh kh«ng thu thËp vµ b¸o c¸o ®−îc chØ tiªu gi¸ trÞ dÞch vô thuû s¶n, dï ë ®ã ho¹t ®éng nu«i trång thñy s¶n ph¸t triÓn rÊt m¹nh (nh−: tØnh Phó Yªn, Long An, Kiªn Giang, §µ N½ng, Sãc Tr¨ng). Nh÷ng tØnh kh¸c tuy cã tÝnh ®−îc nh−ng møc chªnh lÖch gi÷a c¸c tØnh rÊt lín, vÝ dô: tû lÖ dÞch vô thuû s¶n trªn tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt thñy s¶n n¨m 2002 gi÷a cña mét sè tØnh nh− sau: BÕn Tre 0,01%, §ång Th¸p 10,6%, An Giang 2,8%, Ninh ThuËn 15,4%, Kh¸nh Hoµ 5,52%, … Râ rµng sù chªnh lÖch cßn qu¸ lín vµ ch−a hîp lý. III. §Ò xuÊt hoµn thiÖn hÖ thèng chØ tiªu vµ ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n 1. HÖ thèng chØ tiªu: 1.1. Nguyªn t¾c: Thèng kª dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n kh«ng chØ dõng l¹i ë viÖc thu thËp nh÷ng th«ng tin ®¸nh gi¸ kÕt qu¶, vai trß cña ho¹t ®éng dÞch vô mµ cÇn cã hµng lo¹t c¸c th«ng tin kh¸c ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n (sè ®¬n vÞ, hé, lao ®éng, thiÕt bÞ m¸y mãc, ph¹m vi ho¹t ®éng, …) lµm c¨n cø cho x©y dùng chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch ph¸t triÓn toµn diÖn vµ ®óng ®Þnh h−íng c¸c ho¹t ®éng dÞch vô. V× vËy, cÇn tËp trung rµ so¸t, s¾p xÕp hÖ thèng l¹i hÖ thèng chØ tiªu hiÖn hµnh vµ bæ sung thªm nh÷ng ph©n tæ, chØ tiªu c¬ b¶n nhÊt cã kh¶ n¨ng thu thËp ®−îc. Víi quan ®iÓm nh− vËy, nguyªn t¾c hoµn thiÖn, bæ sung trong thêi gian tíi lµ: (1). T¸ch c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cho tõng tiÓu ngµnh: C¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng nghiÖp (trång trät vµ ch¨n nu«i), dÞch vô thuû s¶n (nu«i trång vµ ®¸nh b¾t) nªn chia thµnh c¸c tiÓu ngµnh riªng biÖt, kh«ng ®Ó chung nh− hiÖn nay. §iÒu 75
®ã sÏ rÊt thuËn lîi cho viÖc ph©n ®Þnh ranh giíi ho¹t ®éng dÞch vô cho tõng ngµnh, tõ ®ã lµm c¬ së cho qu¸ tr×nh hoµn thiÖn hÖ thèng chØ tiªu thèng kª t−¬ng øng. §èi víi c«ng t¸c tÝnh to¸n vµ ph©n tÝch thèng kª, ph©n lo¹i dÞch vô cô thÓ cho tõng ngµnh võa thuËn lîi cho thu thËp th«ng tin, h¹n chÕ trïng, sãt, võa t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph©n tÝch sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt trong tõng ngµnh vµ vai trß cña ho¹t ®éng dÞch vô ®èi víi ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ t¨ng tr−ëng kinh tÕ cña ngµnh vµ cña khu vùc nãi chung. (2). Bæ sung, cô thÓ ho¸ nh÷ng ph©n tæ chi tiÕt nh»m ®¸p øng yªu cÇu thèng kª vÒ qui m« vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô trong tõng ngµnh, tiÓu ngµnh theo tõng lo¹i h×nh kinh tÕ nh− bæ sung thªm chØ tiªu chi phÝ trung gian vµ gi¸ trÞ t¨ng thªm cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô; bæ sung thªm c¸c c«ng viÖc dÞch vô trång trät hiÖn ®ang phæ biÕn (gieo cÊy, ch¨m sãc, thu ho¹ch); bæ sung hÖ thèng chØ tiªu dÞch vô ch¨n nu«i (s¶n xuÊt gièng, ch¨m sãc, v¾t s÷a, ph©n lo¹i s¶n phÈm); ®èi víi l©m nghiÖp, bæ sung vµo néi dung dÞch vô mçi nhãm c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ®· quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh 75/CP vµ nh÷ng dÞch vô míi ph¸t sinh nh÷ng n¨m gÇn ®©y nh−ng ch−a cã trong quyÕt ®Þnh 657/2002/Q§-TCTK (®¸nh gi¸ tr÷ l−îng c©y trång, vËn chuyÓn gç tõ rõng ra b·i II, tiªu thô gç vµ l©m s¶n, s¬ chÕ gç rõng, dÞch vô gièng c©y trång, lµm ®Êt) vµ c¸c dÞch vô kh¸c t−¬ng øng nh− n«ng nghiÖp; bæ sung, cô thÓ ho¸ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô phæ biÕn trong thuû s¶n nh− dÞch vô gièng, phong trõ dÞch bÖnh thñy s¶n, n¹o vÐt tu bæ ao/vu«ng nu«i t«m, cÊp, tho¸t n−íc,..; bæ sung c¸c chØ tiªu vÒ sè l−îng, lao ®éng vµ doanh thu cña c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng dÞch vô nh− cña doanh nghiÖp (doanh nghiÖp nhµ n−íc, doanh nghiÖp t− nh©n), cña tæ hîp t¸c, cña trang tr¹i. 1.2. §Ò xuÊt hÖ thèng chØ tiªu: C¨n cø vµo môc ®Ých vµ nguyªn t¾c hoµn thiÖn nªu trªn, hÖ thèng chØ tiªu thèng kª dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n cÇn bao gåm c¸c nhãm chØ tiªu sau: 1.2.1. Nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh qui m«, ph¹m vi vµ ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ, bao gåm: - Sè l−îng c¸c ®¬n vÞ tham gia ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n (chia theo sè ®¬n vÞ chuyªn vµ ®¬n vÞ cã ho¹t ®éng) cña tõng lo¹i h×nh 76
ho¹t ®éng nh−: Doanh nghiÖp, hîp t¸c x· (theo sè kh©u ho¹t ®éng dÞch vô vµ theo néi dung dÞch vô), tæ hîp t¸c, trang tr¹i, hé, c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kh¸c. - Lao ®éng tham gia ho¹t ®éng dÞch vô (trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp) theo lo¹i h×nh kinh tÕ, ngµnh, tiÓu ngµnh, giíi tÝnh vµ tr×nh ®é chuyªn m«n. - Sè l−îng vµ c«ng suÊt m¸y mãc, thiÕt bÞ sö dông cho c¸c ho¹t ®éng dÞch vô theo lo¹i h×nh kinh tÕ vµ ngµnh ho¹t ®éng. - Sè l−îng, c«ng suÊt vµ n¨ng lùc thiÕt kÕ c¸c c«ng tr×nh thñy lîi. - Ph¹m vi ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c ®¬n vÞ (trong ph¹m vi x·, huyÖn, tØnh vµ ngoµi tØnh). 1.2.2. Nhãm chØ tiªu ph¶n ¸nh kÕt qu¶, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô: a. C¸c chØ tiªu gi¸ trÞ (chung vµ tõng lo¹i h×nh kinh tÕ): a1. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n: - Gi¸ trÞ dÞch vô trång trät gåm: + Cung cÊp dÞch vô lµm ®Êt b»ng m¸y cã ng−êi ®iÒu khiÓn. + B¶o vÖ thùc vËt. + KÝch thÝch sù t¨ng tr−ëng c©y trång. + T−íi tiªu n−íc. + DÞch vô gieo/s¹, thu ho¹ch. + C¸c dÞch vô sau thu ho¹ch nh− ra h¹t, lµm s¹ch, vËn chuyÓn, ph¬i sÊy, ph©n lo¹i, c©n ®ong, ®ãng kiÖn, b¶o qu¶n, tiÕp thÞ. - Gi¸ trÞ dÞch vô ch¨n nu«i gåm: + Gièng + KiÓm dÞch vËt nu«i + DÞch vô ch¨n d¾t, cho ¨n, vç bÐo + ThiÕn ho¹n gia sóc, gia cÇm + Thu, lau s¹ch, ph©n lo¹i, b¶o qu¶n trøng gia cÇm + V¾t s÷a, vËn chuyÓn, b¶o qu¶n s÷a 77
- Gi¸ trÞ dÞch vô l©m nghiÖp: + Lµm ®Êt b»ng m¸y (cã ng−êi ®iÒu khiÓn); + S¶n xuÊt c©y con, h¹t gièng l©m nghiÖp. + Chi phÝ qu¶n lý, b¶o vÖ rõng (Chi phÝ cho ho¹t ®éng cña kiÓm l©m, Chi phÝ khoanh nu«i b¶o vÖ rõng). + Chi phÝ ®iÒu tra qui ho¹ch rõng; + Chi phÝ qu¶n lý l©m nghiÖp; + VËn chuyÓn gç, l©m s¶n tõ rõng ra b·i II vµ kÕt hîp s¬ chÕ gç; + DÞch vô qu¶n lý khai th¸c gç; + DÞch vô l©m nghiÖp kh¸c. - Gi¸ trÞ dÞch vô nu«i trång thuû s¶n bao gåm c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh c¸c néi dung: + Sè l−îng vµ gi¸ trÞ c¸ bét, c¸ gièng, t«m bét, t«m gièng, gièng c¸c lo¹i thñy s¶n kh¸c (nghªu, sß, trai, èc, cua) ®· s¶n xuÊt vµ cung øng cho thÞ tr−êng. + Gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng (kÓ c¶ thiÕt bÞ, c«ng cô) n¹o vÐt ao, xö lý ho¸ chÊt, lµm s¹ch vu«ng t«m. + Ho¹t ®éng ®iÒu hµnh hÖ thèng dÉn, th¸o n−íc mÆn, ngät, lî (thuû n«ng) phôc vô nu«i t«m, c¸, thuû s¶n kh¸c. + Ho¹t ®éng cña c«ng t¸c dù phßng, dù b¸o, chèng dÞch bÖnh thñy s¶n, t− vÊn khoa häc c«ng nghÖ míi trong c¸c c¬ së s¶n xuÊt thuû s¶n. + DÞch vô b¶o vÖ, qu¶n lý ao, hå, ®Çm, nu«i trång thuû s¶n. + DÞch vô th«ng tin, dù b¸o thÞ tr−êng thuû s¶n trong vµ ngoµi n−íc. + DÞch vô phôc vô nu«i c¸ lång bÌ vµ c¸c dÞch vô kh¸c cã liªn quan. - DÞch vô ®¸nh b¾t thñy s¶n bao gåm: + DÞch vô tæ chøc qu¶n lý, b¶o vÖ bÕn c¶ng, kho b·i, b¶o qu¶n, −íp l¹nh, ph©n lo¹i t«m, c¸, thuû s¶n kh¸c + DÞch vô th«ng tin liªn l¹c, dÉn ®é, th¨m dß x¸c ®Þnh ®µn c¸, thu gom, s¬ chÕ thñy h¶i s¶n,... 78
+ DÞch vô ®iÒu tra ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng c¸, th«ng tin dù b¸o thÞ tr−êng. a2. Chi phÝ trung gian cña dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n: - Chi phÝ trung gian dÞch vô n«ng nghiÖp (trång trät, ch¨n nu«i). - Chi phÝ trung gian dÞch vô l©m nghiÖp - Chi phÝ trung gian dÞch vô thñy s¶n (nu«i trång, ®¸nh b¾t) a3. Gi¸ trÞ t¨ng thªm cña dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n: - Gi¸ trÞ t¨ng thªm dÞch vô n«ng nghiÖp (trång trät, ch¨n nu«i) - Gi¸ trÞ t¨ng thªm dÞch vô l©m nghiÖp - Gi¸ trÞ t¨ng thªm dÞch vô thñy s¶n (nu«i trång, ®¸nh b¾t) a4. §¬n gi¸ thùc hiÖn dÞch vô cña mét sè ho¹t ®éng dÞch vô chÝnh. a5. Thu vµ thu nhËp cña lao ®éng dÞch vô b. C¸c chØ tiªu khèi l−îng dÞch vô thùc hiÖn: - Khèi l−îng c«ng viÖc dÞch vô thùc hiÖn theo tõng lo¹i c«ng viÖc cô thÓ cña tõng lo¹i h×nh kinh tÕ nh−: + DiÖn tÝch (hoÆc sè l−îng) c©y, con gièng; + DiÖn tÝch lµm ®Êt; + DiÖn tÝch t−íi, diÖn tÝch tiªu n−íc cho c¸c lo¹i c©y trång; + DiÖn tÝch phßng trõ dÞch bÖnh; + DiÖn tÝch thu ho¹ch; + Khèi l−îng s¶n phÈm ph©n lo¹i, ph¬i sÊy, … + S¶n l−îng s÷a v¾t, … - Tû lÖ ®¶m nhËn dÞch vô tõng kh©u c«ng viÖc cña tõng lo¹i h×nh kinh tÕ trªn tõng ®Þa bµn ho¹t ®éng. 2. Ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu Ph−¬ng h−íng hoµn thiÖn lµ trªn c¬ së hÖ thèng chØ tiªu míi, ph¶n ¸nh toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng dÞch vô ®ang diÔn ra trong khu vùc n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n, x¸c ®Þnh râ néi dung, ph¹m vi cña tõng lo¹i dÞch vô cô thÓ, tõ ®ã c¶i 79
tiÕn ph−¬ng ph¸p thu thËp th«ng tin sao cho phï hîp. Do tÝnh ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô nªn ph−¬ng h−íng c¬ b¶n cña hoµn thiÖn lµ sö dông réng r·i ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra chän mÉu, ®iÒu tra chuyªn ®Ò, ®iÒu tra träng ®iÓm ®Ó thu thËp th«ng tin dÞch vô t−¬ng øng cña tõng ngµnh vµ tiÓu ngµnh cô thÓ, ngoµi ra còng nªn nghiªn cøu ®Ó khai th¸c thu thËp th«ng tin dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n tõ Tæng ®iÒu tra n«ng th«n, n«ng nghiÖp vµ thñy s¶n, tõ chÕ ®é b¸o c¸o c¬ së ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n−íc vµ c¸c nguån th«ng tin tõ c¸c c¬ quan liªn quan tõ trung −¬ng ®Õn ®Þa ph−¬ng. VÒ nguyªn t¾c, cÇn ph¶i thèng kª toµn bé ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c ®¬n vÞ chuyªn dÞch vô vµ c¸c ®¬n vÞ cã ho¹t ®éng dÞch vô. Tuy nhiªn, do thùc tr¹ng hÖ thèng thèng kª vµ nguån th«ng tin hiÖn nay ch−a thÓ ®¸p øng ®−îc yªu cÇu ®ã nªn trong thêi gian tr−íc m¾t viÖc thu thËp th«ng tin ®Çy ®ñ chØ nªn tËp trung vµo c¸c ®¬n vÞ chuyªn ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n vµ mét sè lo¹i h×nh kiªm ho¹t ®éng dÞch vô cã gi¸ trÞ thùc hiÖn lín víi sè ®¬n vÞ tham gia kh«ng nhiÒu nh−: doanh nghiÖp, hîp t¸c x·, tæ chøc, trang tr¹i. §èi víi nh÷ng hé, c¸ nh©n kiªm ho¹t ®éng dÞch vô chØ thu thËp th«ng tin vÒ gi¸ trÞ thu tõ ho¹t ®éng dÞch vô. (1). Tæng ®iÒu tra: - §iÒu tra toµn bé c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. Thu thËp th«ng tin vÒ ®iÒu kiÖn, qui m«, ph¹m vi vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô. - §iÒu tra toµn bé c¸c hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. Néi dung ®iÒu tra t−¬ng tù nh− víi doanh nghiÖp. - §iÒu tra toµn bé c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kh¸c cã ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n ®Ó thu thËp c¸c th«ng tin vÒ kÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô. - §iÒu tra toµn bé c¸c trang tr¹i ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. Néi dung ®iÒu tra gåm c¸c th«ng tin vÒ t×nh h×nh c¬ b¶n cña trang tr¹i, sè lao ®éng vµ gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña trang tr¹i. - §iÒu tra toµn bé c¸c hé ®Ó khai th¸c th«ng tin vÒ sè hé vµ lao ®éng ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. 80
- §iÒu tra mÉu ®Ó thu thËp th«ng tin vÒ tæng thu, thu nhËp cña c¸c hé nãi chung vµ hé dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n nãi riªng. Néi dung tËp trung vµo c¸c chØ tiªu vÒ thu, chi phÝ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña tõng ngµnh n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. (2). §iÒu tra ®Þnh kú - §èi víi doanh nghiÖp ngoµi nhµ n−íc: Bæ sung c¸c chØ tiªu, biÓu mÉu vÒ ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n trong ®iÒu tra doanh nghiÖp ®−îc tæ chøc hµng n¨m cña Tæng côc. Néi dung tËp trung vµo c¸c chØ tiªu vÒ lao ®éng vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng dÞch vô (bao gåm khèi l−îng vµ gi¸ trÞ thùc hiÖn). - §èi víi hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c: tæ chøc ®iÒu tra toµn diÖn 2-3 n¨m 1 lÇn (vµo nh÷ng n¨m kh«ng Tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp). Néi dung ®iÒu tra lµ n¾m sè l−îng ®¬n vÞ ho¹t ®éng dÞch vô, sè lao ®éng, ngµnh ho¹t ®éng chÝnh, c¸c kh©u ho¹t ®éng dÞch vô chñ yÕu vµ doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô (®Ò xuÊt vÒ phiÕu ®iÒu tra xem phô lôc 2). - §èi víi trang tr¹i: tæ chøc ®iÒu tra toµn diÖn 2-3 n¨m 1 lÇn, lång vµo cuéc ®iÒu tra trang tr¹i (vµo nh÷ng n¨m kh«ng Tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp). Néi dung ®iÒu tra lµ n¾m sè l−îng trang tr¹i ho¹t ®éng dÞch vô, sè lao ®éng, ngµnh ho¹t ®éng chÝnh, ho¹t ®éng dÞch vô chñ yÕu vµ doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô (®Ò xuÊt vÒ phiÕu ®iÒu tra xem phô lôc 3). - §èi víi hé: tæ chøc ®iÒu tra mÉu 2-3 n¨m 1 lÇn (vµo nh÷ng n¨m kh«ng tæ chøc Tæng ®iÒu tra n«ng nghiÖp). Kh«ng tæ chøc riªng cuéc ®iÒu tra nµy mµ nªn kÕt hîp vµo vµo mét cuéc ®iÒu tra vÒ “KÕt qu¶ s¶n xuÊt, vèn ®Çu t− ph¸t triÓn vµ tÝch luü cña hé”. §¬n vÞ ®iÒu tra lµ c¸c hé n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n. ¸p dông chän mÉu 4 cÊp (huyÖn, x·, th«n vµ hé). Sö dông kÕt qu¶ vµ tû lÖ thu, tû lÖ chi phÝ trung gian tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c hé mÉu ®Ó suy réng cho tõng tØnh. - Riªng ®èi víi l©m nghiÖp, do cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ®Æc thï riªng cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô l©m nghiÖp, nªn ngoµi c¸c th«ng tin thu thËp tõ c¸c cuéc ®iÒu tra nªu trªn, cÇn tæ chøc tiÕn hµnh ®iÒu tra mÉu riªng ®èi víi mét sè tØnh ®¹i diÖn cña tõng vïng ®Ó khai th¸c thªm c¸c th«ng tin ®Æc thï. §¬n vÞ ®iÒu tra gåm: C¸c c¬ së, trung t©m s¶n xuÊt lai t¹o gièng l©m nghiÖp; c¸c ban qu¶n lý rõng phßng 81
hé; ban qu¶n lý c¸c v−ên quèc gia; ban qu¶n lý c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn; c¸c l©m tr−êng c«ng Ých, l©m tr−êng võa c«ng Ých võa kinh doanh; c¸c ®oµn, ®éi ®iÒu tra qui ho¹ch rõng; chi côc ph¸t triÓn l©m nghiÖp tØnh; chi côc kiÓm l©m tØnh; tæ chøc khuyÕn l©m c¸c huyÖn. (3). ChÕ ®é b¸o c¸o c¬ së: Bæ sung thªm chØ tiªu vÒ ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n trong chÕ ®é b¸o c¸o c¬ së ¸p dông cho c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc ®Ó n¾m thªm c¸c th«ng tin vÒ sè l−îng c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng dÞch vô tõng ngµnh (n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thuû s¶n), sè lao ®éng dÞch vô theo ngµnh, khèi l−îng mét sè ho¹t ®éng dÞch vô chÝnh (t−íi tiªu, gièng, lµm ®Êt) vµ doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña tõng ngµnh. (4). C¶i tiÕn chÕ ®é b¸o c¸o ®èi víi c¸c côc thèng kª: dùa vµo nh÷ng th«ng tin thu thËp tõ c¸c cuéc ®iÒu tra vµ c¸c nguån th«ng tin kh¸c, chÕ ®é b¸o c¸o ¸p dông cho c¸c tØnh cÇn ph¶i ®−îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn l¹i, cô thÓ: - BiÓu sè 01/NLTS-T (Mét sè chØ tiªu c¬ b¶n vÒ HTX): Bæ sung mét sè chØ tiªu: Sè tæ hîp t¸c chuyªn ho¹t ®éng dÞch vô; Sè lao ®éng cña c¸c tæ hîp t¸c chuyªn ho¹t ®éng dÞch vô; Doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña HTX; Doanh thu tõ ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c tæ hîp t¸c. - BiÓu sè 02/NLTS-T (Mét sè chØ tiªu chñ yÕu cña trang tr¹i): Bæ sung c¸c néi dung: Sè trang tr¹i chuyªn ho¹t ®éng dÞch vô NLNTS; Gi¸ trÞ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô NLTS thùc hiÖn (chia theo tõng ngµnh). - BiÓu sè 04/NLTS-T (Danh môc nhµ n−íc n«ng, l©m nghiÖp, thuû s¶n): Bæ sung c¸c chØ tiªu ë phÇn chñ tõ: Doanh nghiÖp dÞch vô n«ng nghiÖp; Doanh nghiÖp dÞch vô l©m nghiÖp; Doanh nghiÖp dÞch vô thñy s¶n. Bæ sung thªm phÇn t©n tõ c¸c ph©n tæ: + Khèi l−îng mét sè c«ng viÖc dÞch vô thùc hiÖn: DiÖn tÝch cµy, bõa; DiÖn tÝch t−íi tiªu. + Doanh thu tõ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô NLTS, chi tiÕt thªm vÒ: Thu tõ cµy, bõa; Thu tõ t−íi tiªu. - BiÓu sè 11 NN-T (Gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh n«ng nghiÖp): Bæ sung thªm phÇn III - DÞch vô n«ng nghiÖp: T¸ch riªng dÞch vô trång trät vµ dÞch vô ch¨n 82
nu«i. C¸c chØ tiªu t−¬ng tù nh− ®· nªu trong phÇn ®Ò xuÊt hÖ thèng chØ tiªu (®èi víi trång trät vµ ch¨n nu«i). - BiÓu sè 15 LN-T (Gi¸ trÞ s¶n xuÊt l©m nghiÖp), PhÇn IV c¸c ho¹t ®éng dÞch vô l©m nghiÖp, bæ sung thªm c¸c néi dung sau: DÞch vô lµm ®Êt; dÞch vô gièng, c©y con l©m nghiÖp; VËn chuyÓn gç ®Õn b·i II; DÞch vô l©m nghiÖp kh¸c. Ngoµi ra, bæ sung thªm c¸c ph©n tæ chi tiÕt trong tõng néi dung dÞch vô nh− sau: Môc 1. Chi phÝ qu¶n lý b¶o vÖ rõng chia ra 2 néi dung chÝnh lµ: Chi phÝ cho ho¹t ®éng cña kiÓm l©m vµ chi phÝ khoanh nu«i b¶o vÖ rõng. Môc 2. §iÒu tra qui ho¹ch rõng, bæ sung thªm c¸c chØ tiªu: ThiÕt kÕ trång rõng; §iÒu tra x¸c ®Þnh diÖn tÝch, tr÷ l−îng rõng; TiÒn l−¬ng, phô cÊp vµ c¸c chi phÝ kh¸c cã liªn quan ®Õn ®iÒu tra qui ho¹ch rõng. - BiÓu sè 19 TS-T (Gi¸ trÞ s¶n xuÊt thñy s¶n), PhÇn III – Gi¸ trÞ dÞch vô thñy s¶n: néi dung c¸c ho¹t ®éng dÞch vô nu«i trång vµ ®¸nh b¾t thñy s¶n theo 2 nhãm: (1). DÞch vô nu«i trång thñy s¶n gåm: DÞch vô gièng; Phßng trõ dÞch bÖnh; CÊp, tho¸t n−íc; N¹o vÐt, lµm s¹ch vu«ng t«m; DÞch vô nu«i trång thñy s¶n kh¸c. (2). DÞch vô ®¸nh b¾t thñy s¶n gåm: DÞch vô ph©n lo¹i t«m, c¸, thuû s¶n kh¸c; DÞch vô dÉn ®é, th¨m dß x¸c ®Þnh ®µn c¸, thu gom, s¬ chÕ thñy h¶i s¶n; C¸c dÞch vô ®iÒu tra ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng c¸; DÞch vô kh¸c liªn quan ®Õn ®¸nh b¾t thñy s¶n. 3. Tæ chøc vµ ph©n c«ng thu thËp sè liÖu HÖ thèng chØ tiªu ®Ò xuÊt kh¸ réng bao trïm c¶ qu¸ tr×nh vµ kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng dÞch vô cña c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ, ph−¬ng ph¸p thu thËp sè liÖu kh¸ linh ho¹t tuú theo tõng n¨m vµ tõng lo¹i h×nh kinh tÕ. Do vËy, ®Ó thu thËp, tæng hîp ®−îc sè liÖu theo c¸c néi dung ®Ò xuÊt cÇn cã kÕ ho¹ch tæ chøc thùc hiÖn vµ ph©n c«ng chÆt chÏ tõ trung −¬ng ®Õn c¸c ®Þa ph−¬ng. VÒ nguyªn t¾c, ph¶i c¨n cø vµo chøc n¨ng, nhiÖm vô cña tõng ®¬n vÞ ®ång thêi còng ph¶i xem xÐt ®Õn ®iÒu kiÖn, kinh nghiÖm cña tõng ®¬n vÞ ®èi víi tõng lo¹i th«ng tin cô thÓ ®Ó cã sù ph©n c«ng phï hîp vµ cô thÓ. Víi nguyªn t¾c nh− vËy, Ban chñ nhiÖm ®Ò tµi ®Ò xuÊt viÖc ph©n c«ng, tæ chøc nh− sau: 83
(1). Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thñy s¶n phèi hîp víi c¸c ®¬n vÞ liªn quan trong Tæng côc nh−: Vô Ph−¬ng ph¸p ChÕ ®é thèng kª, Vô HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia, Vô Thèng kª C«ng nghiÖp vµ X©y dùng, Vô Thèng kª X· héi vµ M«i tr−êng vµ c¸c bé ngµnh (Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé Thñy s¶n) c¶i tiÕn c¸c chÕ ®é b¸o c¸o, x©y dùng, hoµn thiÖn c¸c h−íng dÉn vµ ph−¬ng ¸n ®iÒu tra theo c¸c néi dung ®Ò xuÊt. (2). Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ thñy s¶n chñ tr×, phèi hîp víi thèng kª c¸c bé ngµnh chØ ®¹o ®iÒu tra, thu thËp c¸c th«ng tin vÒ qui m«, ®iÒu kiÖn, khèi l−îng vµ gi¸ trÞ dÞch vô thùc hiÖn. (3). Vô Thèng kª C«ng nghiÖp vµ X©y dùng phèi hîp víi Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp, Thñy s¶n chØ ®¹o ®iÒu tra, tæng hîp th«ng tin vÒ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi Nhµ n−íc. (4). Vô HÖ thèng tµi kho¶n quèc gia phèi hîp víi Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thñy s¶n chØ ®¹o ®iÒu tra vµ thu thËp th«ng tin vÒ chi phÝ trung gian, gi¸ trÞ t¨ng thªm c¸c ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n. (5). Vô Thèng kª X· héi vµ M«i tr−êng phèi hîp víi Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thñy s¶n chØ ®¹o ®iÒu tra vµ thu thËp th«ng tin vÒ thu, thu nhËp cña lao ®éng ho¹t ®éng dÞch vô. (6). Bè trÝ c¸n bé chuyªn theo dâi ho¹t ®éng dÞch vô n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n ë Tæng côc (Vô Thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ thñy s¶n) vµ ë c¸c côc thèng kª tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung −¬ng. Tµi liÖu tham kh¶o A. Tµi liÖu tham kh¶o: 1. ChÕ ®é b¸o c¸o vµ ®iÒu tra thèng kª N«ng, L©m nghiÖp vµ Thñy s¶n sè 300 TCTK/NLTS ngµy 19/7/1996 cña Tæng côc Thèng kª. 2. ChÕ ®é b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú N«ng, L©m nghiÖp vµ Thñy s¶n sè 657/2002/Q§-TCTK ngµy 2/10/2002 cña Tæng côc tr−ëng Tæng côc Thèng kª. 3. Hîp t¸c x· vµ c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn thi hµnh (Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp n¨m 1998). 84