Đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường: Phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội

Chia sẻ: Hao999 Hao999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:127

Thêm vào BST

Báo xấu

46
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài được thực hiện nhằm làm rõ những vấn đề lý luận về kỹ năng thích ứng nghề nghiệp, phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên, nghiên cứu cụ thể thực trạng và đề xuất được một số giải pháp nhằm phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường: Phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội

BỘ NỘI VỤ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI BÁO CÁO KẾT QUẢ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG THÍCH ỨNG NGHỀ NGHIỆP CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI Mã số: ĐTCT.2019.112 Chủ nhiệm đề tài: ThS. Nguyễn Thị Thu Hằng Hà Nội, 2020
BỘ NỘI VỤ TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI BÁO CÁO KẾT QUẢ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CẤP TRƯỜNG PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG THÍCH ỨNG NGHỀ NGHIỆPCỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI Mã số: ĐTCT.2019.112 Chủ nhiệm đề tài: ThS. Nguyễn Thị Thu Hằng Thành viên đề tài: ThS. Cao Anh Thịnh TS. Trần Thị Ngân Hà ThS. Nguyễn Trần Thái Dương Hà Nội, 2020
MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG ......................................................................................................v DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................................vi DANH MỤC SƠ ĐỒ .................................................................................................. vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .................................................................................... viii PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài ....................................................................................................1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu .............................................................................2 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ...............................................................................7 4. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài .............................................................................7 5. Đối tượng, phạm vi, giả thuyết nghiên cứu ............................................................ 7 6. Các phương pháp nghiên cứu khoa học ..................................................................8 7. Kết cấu của đề tài ..................................................................................................10 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG THÍCH ỨNG NGHỀNGHIỆP CỦA SINH VIÊN TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC............................... 11 1.1. Đặc điểm, vai trò và nội dung về phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên trong cơ sở giáo dục đại học ................................................11 1.1.1. Khái niệm, vai trò phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp......................11 1.1.1.1. Khái niệm về kỹ năng ............................................................................11 1.1.1.2. Khái niệm về thích ứng nghề nghiệp .....................................................12 1.1.1.3. Khái niệm về phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp .......................14 1.1.1.4. Vai trò của phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên ....18 1.1.2. Nội dung phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên trong cơ sở giáo dục đại học .................................................................................................19 1.1.2.1. Cơ sở giáo dục đại học ..........................................................................19 1.1.2.2. Nội dung phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên .......20 1.2. Một số tiêu chí đánh giá mức độ phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên trong trường đại học ............................................................ 28 i
1.2.1. Nhóm tiêu chí mức độ hiểu biết của sinh viên và Nhà trườngvề kỹ năng thích ứng nghề nghiệp............................................................................................. 28 1.2.2. Nhóm tiêu chí đánh giá hiệu quả từ sinh viên đối với các nội dung phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của trường ............................................................ 30 1.2.3. Nhóm tiêu chí về mức độ sử dụng kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên ......................................................................................................................30 1.2.4. Nhóm tiêu chí tỷ lệ có việc làm của sinh viên sau khi ra trường .................30 1.3. Một số nhân tố ảnh hưởng đến phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên..............................................................................................................31 1.3.1. Các yếu tố chủ quan .....................................................................................31 1.3.1.1. Chiến lược, chính sách đào tạo của trường Đại học ............................ 31 1.3.1.2. Chất lượng chương trình và kế hoạch đào tạo của Nhà trường ...........32 1.3.1.3. Chất lượng giảng viên giảng dạy .......................................................... 32 1.3.1.4. Các tổ chức Đoàn và các tổ chức xã hội khác ......................................32 1.3.1.5. Môi trường và điều kiện học tập ........................................................... 33 1.3.2. Các yếu tố khách quan .................................................................................33 1.3.2.1. Yếu tố về pháp luật ................................................................................33 1.3.2.2. Yếu tố về văn hóa – xã hội .....................................................................34 1.3.2.3. Yếu tố về công nghệ ...............................................................................34 1.3.2.4. Yếu tố bản thân của sinh viên ................................................................ 35 Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG THÍCH ỨNG NGHỀ NGHIỆP CỦA SINH VIÊNTẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI ............37 2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kỹ năng thích ứng nghề của sinh viên tại trường Đại học Nội vụ Hà Nội ...................................................................37 2.1.1. Các yếu tố chủ quan .....................................................................................37 2.1.1.1. Chiến lược, chính sách đào tạo của Trường Đại học Nội vụ Hà Nội .....37 2.1.1.2. Xác định chuẩn đầu ra cho chương trình và kế hoạch đào tạo các ngành nghề của Nhà trường ................................................................................38 2.1.1.3. Cơ sở vật chất của Nhà trường ............................................................. 42 2.1.2. Các yếu tố khách quan .................................................................................44 ii
2.1.2.1. Yếu tố về ngành nghề, lĩnh vực chuyên môn .........................................44 2.1.2.2. Yếu tố về bản thân sinh viên ..................................................................47 2.2. Kết quả và hạn chế phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội giai đoạn từ năm 2015 đến nay ......................54 2.2.1. Thực trạng phát triển chương trình đào tạo tại trường .................................54 2.2.2. Phát triển chất lượng giảng dạy của giảng viên ...........................................60 2.2.3. Phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên thông qua các hoạt động liên quan đến thực tế, thực tập nghề nghiệp ..................................................64 2.2.3.1. Hoạt động kiến tập, thực tập nghề nghiệp ............................................64 2.2.3.2. Hoạt động thực tế học phần, thực tế chuyên ngành .............................. 66 2.2.4. Phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên thông qua hoạt động của Đoàn thanh niên, Câu lạc bộ chuyên môn ..............................................68 2.2.5. Đánh giá chung ............................................................................................ 70 2.2.5.1. Những thành tựu đạt được.....................................................................70 2.2.5.2. Những hạn chế .......................................................................................71 2.2.5.3. Nguyên nhân của hạn chế......................................................................72 Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ NHẰM PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG THÍCH ỨNG NGHỀ NGHIỆP CỦA SINH VIÊN TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI .......................................................................................77 3.1. Các giải pháp phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong thời gian tới ...............................................77 3.1.1. Nhóm giải pháp chung .................................................................................77 3.1.1.1. Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của Trường và định hướng mục tiêu trong ngắn hạn và dài hạn rõ ràng .....................................................................77 3.1.1.2. Xây dựng chính sách cụ thể về phát triển kỹ năng của sinh viên của trường ...............................................................................................................79 3.1.1.3. Phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ việc học tập và sinh hoạt cho sinh viên ............................................................................................................................. 79 3.1.1.4. Tăng cường phối hợp giữa các phòng, ban, trung tâm, khoa của nhà trường ...............................................................................................................82 3.1.2. Nhóm giải pháp điều kiện ............................................................................83 iii
3.1.2.1. Quan điểm của lãnh đạo Nhà trường ....................................................83 3.1.2.2. Thường xuyên tổ chức các hoạt động thực tế nghề nghiệp ...................83 3.1.2.3. Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên ..............................................84 3.1.2.4. Nâng cao nhận thức của đội ngũ giảng viên về việc phát triển kỹ năng của sinh viên ........................................................................................................85 3.1.2.5. Nghiên cứu và vận dụng các phương pháp giảng dạy tích cực ............85 3.1.3. Nhóm giải pháp nghiệp vụ ...........................................................................86 3.1.3.1. Xây dựng chương trình, kế hoạch đào tạo bám sát với chuẩn đầu ra kỹ năng của sinh viên ............................................................................................... 86 3.1.3.2. Nâng cao chất lượng các hoạt động thực tập nghề nghiệp của sinh viên ............................................................................................................................. 87 3.1.3.3. Phối hợp chặt chẽ giảng viên và đơn vị thực tập, kiến tập nghề nghiệp của sinh viên ........................................................................................................88 3.1.3.4. Phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu, tự rèn luyện của sinh viên .89 3.1.3.5. Xây dựng mô hình tư vấn nghề nghiệp, hướng dẫn thường xuyên những kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên tại trường ....................................91 3.1.3.6. Nâng cao hiệu quả công tác kiểm định chất lượng đầu ra kỹ năng của sinh viên ...............................................................................................................92 3.1.3.7. Nâng cao hiệu quả hoạt động ngoại khóa, hoạt động xã hội................93 3.2. Một số khuyến nghị ........................................................................................93 3.2.1. Khuyến nghị đối với Khoa, Trung tâm ........................................................93 3.2.2. Khuyến nghị đối với Bộ môn chuyên môn ..................................................94 3.2.3. Khuyến nghị đối với giảng viên ...................................................................95 3.2.4. Khuyến nghị đối với sinh viên .....................................................................97 KẾT LUẬN ................................................................................................................100 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................101 PHỤ LỤC 1 PHIẾU KHẢO SÁT.............................................................................104 PHỤ LỤC 2 MẪU BẢNG CÂU HỎI PHỎNG VẤN .............................................108 PHỤ LỤC 3 TỔNG HỢP CÁC CHUẨN ĐẦU RA KỸ NĂNG CỦA CÁC NGÀNH/ CHUYÊN NGÀNH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI ......109 iv
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: So sánh chuẩn đầu ra kỹ năng của ngành Luật năm 2017 và năm 2018 ...41 Bảng 2.2: Thống kế phòng thực hành, trang thiết bị của trường ............................... 43 Bảng 2.3: Thống kê số lượng phòng học ...................................................................43 Bảng 2.4: Số lượng học liệu theo khối ngành/ nhóm ngành của trường ...................44 Bảng 2.5: Quy mô đào tạo của trường Đại học Nội vụ Hà Nội năm 2019 ................45 Bảng 2.6: Tổng hợp các ngành/ chuyên ngànhđào tạo của trường Đại học Nội vụ Hà Nội .......................................................................................................................... 46 Bảng 2.7: Số lượng sinh viên đang học năm thứ 3 và năm thứ 4 tại trường Đại học Nội vụ cơ sở Hà Nội...................................................................................................47 Bảng 2.8: Điểm trúng tuyển giai đoạn 2016-2018 của Nhà trường ........................... 48 Bảng 2.9: Kết quả xếp loại học lực học kỳ I năm học 2018-2019 ............................. 50 Bảng 2.10: So sánh nội dung chương trình đào tạo của ngành Quản trị nhân lực.....55 Bảng 2.11: Số lượng và trình độ giảng viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội ...........61 Bảng 2.12: Thống kê kinh phí được duyệt cho hoạt động thực tế của khoa Quản trị nguồn nhân lực ...........................................................................................................67 Bảng 3.1: Mẫu phiếu đánh giá sinh viên đi kiến tập, thực tập ...................................89 v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Kết quả học tập của sinh viên năm thứ 3 kỳ I năm học 2018-2019 ......51 Biểu đồ 2.2: Kết quả học tập của sinh viên năm thứ 4 kỳ I năm học 2018-2019 .....51 Biểu đồ 2.3: Biểu đồ so sánh kết quả học tập của sinh viên năm thứ 3 và sinh viên năm thứ 4 tại cơ sở Hà Nội kỳ I năm học 2018-2019 ................................................52 Biểu đồ 2.4: Lý do chọn lựa ngành nghề của sinh viên .............................................53 Biểu đồ 2.5: Sinh viên đánh giá mức độ quan trọng của kỹ năng thích ứng nghề nghiệp .........................................................................................................................54 Biểu đồ 2.6: Đánh giá kỹ năng thích ứng tích lũy từ các hình thức .......................... 57 Biểu đồ 2.7: Đánh giá mức độ cung cấp kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của chương trình đào tạo................................................................................................................58 Biểu đồ 2.8: Đánh giá mức độ kiến thức cung cấp kỹ năng thích ứng nghề nghiệp trong chương trình đào tạo .........................................................................................59 Biểu đồ 2.9: Đánh giá chất lượng giảng dạy của giảng viên .....................................62 Biểu đồ 2.10: Đánh giá kỹ năng thích ứng nghề nghiệp mà giảng viên cung cấp .....63 Biểu đồ 2.11: Đánh giá hiệu quả hoạt động kiến tập, thực tập tới kỹ năng thích ứng nghề nghiệp ................................................................................................................65 Biểu đồ 2.12: Đánh giá hiệu quả của tham gia Đoàn, Hội, Câu lạc bộ với phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp ..................................................................................69 Biểu đồ 2.13: Tự đánh giá mức độ sử dụng kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên .......................................................................................................................... 73 Biểu đồ 2.14: Đánh giá trọng số các yếu tố của quá trình đánh giá kết thúc học phần của sinh viên ...............................................................................................................75 vi
DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Cấu trúc của kỹ năng thích ứng nghề nghiệp ...........................................15 Sơ đồ 1.2: Cấu trúc kỹ năng nghề nghiệp [12] .......................................................... 16 Sơ đồ 2.1: Quy trình điều chỉnh chuẩn đầu ra năm 2019 của Trường Đại học Nội vụ Hà Nội ........................................................................................................................39 Sơ đồ3.1: Quy trình hướng dẫn sinh viên thực tập ....................................................88 vii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT TỪ VIẾT TẮT Ý NGHĨA 1 CTĐT Chương trình đào tạo 2 CV Curriculum Vitae/ Sơ yếu lý lịch 3 CSGD Cơ sở giáo dục 4 ĐH Đại học 5 GV Giảng viên 6 KHĐT Kế hoạch đào tạo 7 KN Kỹ năng 8 SV Sinh viên 9 TƯNN Thích ứng nghề nghiệp viii
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sinh viên nói chung sau khi tốt nghiệp cần đảm bảo các yêu cầu: có kiến thức hiện đại, kỹ năng thực hành nghề nghiệp vững chắc, có khả năng lao động sáng tạo, có tư duy độc lập, phê phán và năng lực giải quyết vấn đề, có khả năng thích ứng cao với những biến động của thị trường lao động, có khả năng sử dụng tiếng Anh trong học tập, nghiên cứu và làm việc sau khi tốt nghiệp. Để đáp ứng được những yêu cầu đó, sinh viên cần có kỹ năng thích ứng nghề nghiệp.Kỹ năng thích ứng nghề nghiệp có vai trò đặc biệt quan trọng trong hoạt động nghề nghiệp, giúp cá nhân có khả năng thay đổi những đặc điểm tâm - sinh lý và nhân cách cho phù hợp, đáp ứng yêu cầu của hoạt động, đạt hiệu quả lao động và nâng cao năng suất lao động. Và để thích ứng nghề tốt nhất, sinh viên cần được rèn luyện kỹ năng thích ứng nghề nghiệp.Tuy nhiên, thực tế cho thấy ở các trường cao đẳng, đại học có không ít sinh viên còn chưa xác định rõ mục tiêu, lý tưởng, động cơ nghề nghiệp của mình, khả năng thích ứng với hoạt động học tập và rèn luyện nghề còn nhiều hạn chế.Hầu hết các em chưa được trang bị đủ những tri thức cần thiết để hình thành và phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp.Vì thế các em gặp nhiều khó khăn trong quá trình học tập và rèn luyện, nhiều em còn băn khoăn hoang mang với sự lựa chọn nghề của mình.Điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến hứng thú, kết quả học tập và rèn luyện nghề nghiệp của các em khi còn ngồi trên ghế nhà trường và sau này khi đi làm thực tế. Mặt khác, thực tiễn cho thấy còn có những hạn chế nhất định đối với chất lượng sinh viên sau khi tốt nghiệp. Nhiều sinh viên chưa chuẩn bị tâm thế sẵn sàng tham gia vào hoạt động nghề nghiệp, còn lúng túng và khó thích nghi với những yêu cầu của môi trường lao động nghề nghiệp trong thực tế - môi trường có nhiều điểm khác biệt với lý thuyết được tiếp thu ở trường. Những kỹ năng để thích ứng với nghề và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhu cầu sử dụng lao động hiện đại còn nhiều hạn chế. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới kết quả đào tạo ở các trường đại học. Trải qua 8 năm đào tạo sinh viên bậc đại học, Trường Đại học Nội vụ Hà 1
Nội đã từng bước phát triển và trở thành một trong những cơ sở giáo đục đại học cung cấp nguồn nhân lực chất lượng đáp ứng nhu cầu lao động của cả khu vực công và khu vực tư ở nước ta. Với sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội, kỹ năng thích ứng nghề nghiệp sẽ giúp sinh viên không chỉ nhanh chóng thích ứng trong quá trình học tập, rèn luyện mà còn để phát triển các phẩm chất và năng lực nghề nghiệp trong tương lai. Chính vì vậy, Nhà trường cũng đã có những biện pháp cung cấp, rèn luyện các kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên trong quá trình giảng dạy và các hoạt động xã hội.Tuy nhiên, tỷ lệ sinh viên của trường có việc làm đúng chuyên ngành sau khi ra trường hay phản hồi tích cực của các đơn vị tiếp nhận sinh viên còn hạn chế.Điều này đặt ra vấn đề cần phải có những biện pháp cung cấp hiệu quả hơn cho sinh viên những kỹ năng thích ứng nghề nghiệp. Nhận thấy việc nghiên cứu phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội có ý nghĩa rất lớn cả về lý luận và thực tiễn, tôi quyết định lựa chọn đề tài: "Phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội " làm đề tài nghiên cứu khoa học cấp Trường của mình. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu về vấn đề phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên trong các trường đại học và tìm kiếm các tài liệu liên quan, tác giả nhận thấy chưa có nhiều công trình nghiên cứu thực hiện về đề tài này. Một số nghiên cứu đề cập tới kỹ năng thích ứng nghề nghiệp mà tác giả tìm hiểu được như: Một số công trình nước ngoài: Người đầu tiên được coi như người khởi xướng của tâm lý học thích ứng, đó là nhà tâm lý học người Anh Spencer H. (1820 - 1903) với tác phẩm nổi tiếng "Những nguyên lý Tâm lý học" (1895). Tác phẩm này, dựa trên học thuyết tiến hoá, ông đã phân tích quá trình thích ứng tâm lý ở con người để đưa ra luận điểm: "Cuộc sống là sự thích ứng liên tục của các mối quan hệ bên trong với mối quan hệ bên ngoài"[30]. Tuy nhiên, việc xây dựng cơ chế thích ứng mới chỉ 2
mang tính chất sinh học và các quá trình tâm lý, ý thức được coi như là một công cụ của cơ thể nhằm thích ứng với môi trường. Do đó, đã đánh đồng sự phát triển tâm lý ý thức theo quy luật sinh học, mang tính di truyền. Tác phẩm chỉ là cơ sở để hình thành lý luận về việc thích ứng nghề nghiệp mà nhóm tác giả triển khai đánh giá thực trạng phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên. Tác giả Savickas M. L.trong bài viết "Measuring career development: Current status and future dereetion", ông đã đánh giá rất cao vai trò của thích ứng nghề. Ông coi đó như là “Sự trưởng thành về nghề nghiệp”, thậm chí “Sự thích ứng nghề còn có giá trị hơn cả sự trưởng thành về nghề nghiệp”. Ông cho rằng: Thích ứng nghề biểu hiện ở sự sẵn sàng đối mặt với tất cả những công việc có thể dự đoán được,… là sự tham gia vào những vị trí nghề nghiệp khác nhau, sự điều chỉnh sao cho phù hợp để đáp ứng được những thay đổi và điều kiện làm việc[31].Tuy nhiên, đối tượng của đề tài là kỹ năng thích ứng nghề nghiệp lại có những đặc thù riêng biệt và đối với sinh viên cũng sẽ có những nội dung khác biệt. Golomstooc A. E. (1979) cũng đã có những quan điểm về sự thích ứng nghề nghiệp. Ông đã sử dụng thuật ngữ "thích hợp" thay cho "thích ứng" để nói lên sự thích nghi đặc biệt của con người với hoạt động nghề nghiệp. Ông chú trọng mặt tình cảm của quá trình thích hợp nghề nghiệp và coi đó như một thuộc tính của nhân cách. Tuy nhiên, ông chưa làm rõ được bản chất của quá trình thích ứng nghề dưới góc độ nghề nghiệp và chưa gắn với một nghề cụ thể nào[27]. Tác phẩm chỉ rõ hơn về yếu tố ảnh hưởng đến thích ứng nghề nghiệp của con người nói chung nhưng không cụ thể về kỹ năng thích ứng nghề nghiệp và đối với sinh viên. Rottinghaus, Day và Borgen (2005) cho rằng: thích ứng nghề là xu hướng mà mỗi cá nhân đưa ra khả năng của bản thân để xây dựng và điều chỉnh kế hoạch nghề nghiệp của mình, đặc biệt là đối mặt với những tình huống không biết trước[29]. Đề cập đến tiến trình, tầm quan trọng của mối quan hệ giao thoa giữa môi trường làm việc và năng lực của mỗi cá nhân phải đối mặt, khả năng xoay sở với những vấn đề rắc rối về nghề nghiệp,...Tác phẩm thiên về yếu tố cá nhân trong thích ứng nghề nghiệp nhưng không tiếp cận cụ thể về kỹ năng thích 3
ứng nghề nghiệp như đề tài mà nhóm tiếp cận. Một số công trình trong nước: Ở Việt Nam, các công trình nghiên cứu về kỹ năng thích ứng nghề nghiệp chưa được nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu. Các công trình nghiên cứu về vấn đề này còn chưa có hệ thống. Bùi Ngọc Dung (1981), đề tài: "Bước đầu tìm hiểu sự thích ứng nghề nghiệp của giáo viên Tâm lí - Giáo dục". Trong đó, tác giả đã đưa ra một số chỉ số khách quan và chủ quan để đánh giá khả năng thích ứng nghề nghiệp của giáo viên Tâm lí - Giáo dục[2]. Đề tài bổ sung thêm các cơ sở lý luận để làm sáng tỏ kỹ năng thích ứng nghề nghiệp. Nhưng đề tài nghiên cứu cho giáo viên Tâm lí - Giáo dục khác với đề tài nhóm đang thực hiện cho khách thể là sinh viên Đại học Nội vụ Hà Nội. Nguyễn Ngọc Bích (1982), đề tài: "Thích ứng học đường của sinh viên sư phạm". Tác giả đã phân tích hiện trạng về sự thích ứng của sinh viên sư phạm, những yếu tố chủ quan và khách quan ảnh hưởng đến sự thích ứng đó[1]. Luận điểm mà tác giả đưa ra là: Sự thích ứng với trường học và nghề nghiệp của sinh viên là quá trình thích nghi, hài lòng với các hoạt động học tập nghề nghiệp trong hoàn cảnh nhất định.Thích ứng với môi trường học tập mới cũng là một vấn đề mà sinh viên phải trải qua trước khi bước vào môi trường làm việc thực tiễn. Nhưng đề tài không tiếp cận ở nội dung kỹ năng thích ứng nghề nghiệp nên có sự khác biệt rõ rệt với đề tài của nhóm tác giả thực hiện. Vũ Thị Nho cùng nhóm nghiên cứu đã có đề tài cấp bộ: "Sự thích nghi với hoạt động học tập của học sinh tiểu học”. Trong đó, tác giả đã phân tích nội dung: Sự thích nghi với hoạt động học tập ở học sinh bậc đầu tiểu học. Phân tích đặc điểm hiện trạng sự thích nghi với hoạt động học tập của học sinh đầu bậc tiểu học, những yếu tố ảnh hưởng chi phối nó, đề xuất một số biện pháp nhằm giúp trẻ tiểu học nhanh chóng thích nghi với hoạt động học tập[17].Đề tài cũng tiếp cận ở khía cạnh thích nghi môi trường học tập đối với học sinh tiểu học, khác với kỹ năng thích ứng nghề nghiệp đối với sinh viên mà đề tài của nhóm tác giả tiếp cận. 4
Nguyễn Văn Hộ (2000) đã có nhiều công trình nghiên cứu giá trị về giáo dục hướng nghiệp và thích ứng nghề thông qua tác phẩm “Thích ứng sư phạm”, tác giả đưa ra các khái niệm về thích ứng, thích ứng sư phạm, phân tích các nội dung về hình thành khả năng thích ứng về lối sống cho sinh viên sư phạm, hình thành khả năng thích ứng với tay nghề trong quá trình đào tạo cho sinh viên sư phạm[8]. Nguyễn Thị Hoa (2006), luận văn: “Đánh giá mức độ thích ứng nghề nghiệp của sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm Sơn La”. Trong đó, tác giả làm rõ thực trạng vấn đề thích ứng của sinh viên với ngành học trong quá trình học tập ở trường Cao đẳng Sư phạm Sơn La và đề xuất các biện pháp giúp sinh viên có khả năng thích ứng tốt với ngành học đang được đào tạo[6]. Luận văn tiếp cận ở góc độ chung nhất về thích ứng nghề nghiệp chứ chưa nghiên cứu cụ thể kỹ năng thích ứng nghề nghiệp và khác biệt về khách thể nghiên cứu với đề tài. Nguyễn Thị Huệ và Phan Thị Tâm (2008), bài viết: "Một số biện pháp đẩy nhanh tốc độ thích ứng với các hoạt động rèn luyện nghiên vụ sư phạm cho sinh viên các trường sư phạm kỹ thuật". Các tác giả đã phân tích các mức độ của thích ứng như thích ứng sinh lý, thích ứng tâm lý, thích ứng xã hội[9]. Tác giả cho rằng thích ứng nghề của con người chính là thích ứng xã hội, là quá trình người lao động thâm nhập vào hoạt động nghề nghiệp nhằm chiếm lĩnh những yêu cầu của nghề nghiệp để có những hành vi ứng xử phù hợp. Trần Chí Vĩnh Long (2012),luận văn "Sự thích ứng ban đầu đối với nghề nghiệp của sinh viên trường Đại học Tài chính - Marketing". Tác giả khẳng định được một số quan điểm về thích ứng và tầm quan trọng của thích ứng ban đầu đối với hoạt động thực tập nghề nghiệp của sinh viên và cũng đề xuất được một số biện pháp tác động nhằm tăng khả năng thích ứng band dầu của sinh viên tài chính với nghề nghiệp[13]. Dương Thị Nga (2012),luận án: "Phát triển năng lực thích ứng nghề cho sinh viên cao đẳng Sư phạm". Tác giả đã làm rõ lý luận về năng lực thích ứng nghề cho sinh viên cao đẳng sư phạm, một số lý luận liên quan đến phát triển năng lực thích ứng nghề đối với phát triển nhân cách và quá trình phát triển nghề 5
nghiệp liên tục của người giáo viên trong xã hội[16]. Vũ Xuân Hùng (2016), bài viết "Bàn về phát triển kỹ năng nghề nghiệp". Trong bài viết này, tác giả đã hệ thống hóa và đưa ra được cái nhìn tổng quát về kỹ năng, kỹ năng nghề nghiệp và phát triển kỹ năng nghề nghiệp[10]. Tác giả đã chỉ ra được khái niệm, đặc điểm của kỹ năng, khái niệm và phân loại được kỹ năng nghề nghiệp và những lỹ luận cơ bản về phát triển kỹ năng nghề nghiệp. Huỳnh Văn Sơn (2017), bài viết "Thực trạng kỹ năng thích ứng với môi trường công việc khi thực tập tốt nghiệp của sinh viên ở thành phố Hồ Chí Minh". Bài viết đã phân tích thực trạng kỹ năng thích ứng với môi trường công việc khi thực tập tốt nghiệp của sinh viên tại thành phố Hồ Chí Minh từ kết quả nghiên cứu trên 1180 sinh viên của 4 trường đại học[18]. Tác giả đã đưa ra được một số luận điểm về kỹ năng thích ứng với môi trường làm việc của sinh viên khi thực tập tốt nghiệp. Lê Ngọc Hòa (2017),luận án: "Phát triển năng lực thích ứng nghề của sinh viên trong dạy học ngành công nghệ kỹ thuật điện, điện tử". Tác giả đã làm sáng tỏ được lý luận về năng lực thích ứng nghề cho sinh viên, đã xây dựng được cấu trúc, tiêu chí đnáh giá và mức độ năng lực thích ứng nghề của sinh viên ngành công nghệ kĩ thuật điện, điện tử[7]. Tuy nhiên, tác giả chỉ mới tiếp cận nội dung thích ứng nghề của sinh viên ở khía cạnh năng lực và phạm vi hoạt động triển khai là công tác dạy và học. Nguyễn Thành Long (2017), luận án: "Phát triển kỹ năng thích ứng nghề qua thực hành, thực tập nghề nghiệp cho sinh viên cao đẳng kỹ thuật". Tác phẩm đã chỉ ra và hệ thống được bộ phận cơ sở lý luận về thích ứng nghề, kỹ năng thích ứng nghề, các bộ phận cấu thành lên kỹ năng thích ứng nghề[12]. Đây là tác phẩm mà nhóm tác giả cho rằng hệ thống cơ sở lý luận về phát triển kỹ năng thích ứng nghề đầy đủ, và là tài liệu tham khảo chính để nhóm thực hiện đề tài của mình.Tuy nhiên, tác phẩm chỉ tiếp cận việc phát triển kỹ năng này cho sinh viên trên công cụ là thực hành, thực tập nghề nghiệp mà thôi. Nhìn chung, các nghiên cứu trong nước và nước ngoài tập trung vào sự thích ứng, năng lực thích ứng hay phát triển kỹ năng nghề nghiệp của con người 6
nói chung. Vấn đề phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên đang học và đã tốt nghiệp tại trường Đại học Nội vụ Hà Nội chưa được làm rõ trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Vì vậy, tác giả nghiên cứu đề tài này với mong muốn làm rõ thực trạng kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên trong trường, qua đó đề xuất một số ý kiến giúp Nhà trường có những biện pháp cụ thể để phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên tốt hơn. 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Đề tài được thực hiện nhằm làm rõ những vấn đề lý luận về kỹ năng thích ứng nghề nghiệp, phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên, nghiên cứu cụ thể thực trạng và đề xuất được một số giải pháp nhằm phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội. 4. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên, đề tài thực hiện các nhiệm vụ sau: Thứ nhất, tìm hiểu, phân tích khái niệm, bản chất và nội hàm của kỹ năng, kỹ năng thích ứng nghề nghiệp, phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên trong trường Đại học; Nội dung của phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên; Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên; Thứ hai,khảo sát dữ liệu, thu thập thông tin bằng các phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu đểcó dữ liệu phân tích, đánh giá thực trạng phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội giai đoạn hiện nay; Thứ ba,nhận định những biện pháp, nội dung đã làm được và chưa làm được trong việc phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội; Xác định những nguyên nhân chủ quan và khách quan khiến hoạt động này gặp khó khăn; Thứ tư,từ điều kiện thực tế của Nhà trường, đề xuất một số nhóm giải pháp, khuyến nghị nhằm phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên của Trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong tương lai. 5. Đối tượng, phạm vi, giả thuyết nghiên cứu 7
5.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài - Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp. - Khách thể nghiên cứu: Sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội. 5.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài - Về nội dung: Phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp là một vấn đề rộng lớn, bao trùm nhiều nội dung. Tuy nhiên, trong giới hạn của đề tài, nhóm tác giả tập trung vào 4 nội dung: Phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên thông qua phát triển chương trình đòa tạo tại trường; Thông qua phát triển chất lượng giảng dạy của giảng viên; Thông qua các hoạt động thực tế; Thông qua các hoạt động Đoàn, Hội, Câu lạc bộ. - Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu tại trường Đại học Nội vụ Hà Nội cơ sở Hà Nội. - Phạm vi về thời gian: Đề tài sử dụng các số liệu, dữ liệu liên quan đến các hoạt động phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp sinh viên của trường Đại học Nội vụ Hà Nội giai đoạn 2015-2018 và định hướng giải pháp cho những năm tiếp theo. 5.3. Giả thuyết nghiên cứu - Giả thuyết 1: Kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên cần thiết phải được hình thành trong quá trình học tập tại các trường Đại học. - Giả thuyết 2: Phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên chỉ là công việc cần thiết của bản thân sinh viên và vai trò của Nhà trường là hạn chế. 6. Các phương pháp nghiên cứu khoa học 6.1. Cách tiếp cận Có nhiều cách tiếp cận nghiên cứu nhưng để phù hợp với quy mô đề tài cũng như cách thức thực hiện mà nhóm tác giả quyết định tiếp cận hướng nghiên cứu đề tài từ nghiên cứu nhóm. Đây là cách tiếp cận mà ở đó, nhóm nghiên cứu đã quan sát, điều tra, khảo sát, đánh giá kết quả của vấn đề nghiên cứu từ nhóm cá thể chứ không nghiên cứu từng cá thể với những đặc điểm riêng biệt để từ đó rút ra các nhận định và định hướng giải pháp cho toàn bộ hoạt động. 8
Hay nói cách khác, đề tài đang đi tiếp cận nghiên cứu ngẫu nhiên vấn đề phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho tất cả sinh viên bậc đại học hệ chính quy năm thứ 3, năm thứ 4 của trường nói chung. Từ đó, khái quát kết quả nghiên cứu và đánh giá những công cụ, nội dung mà Nhà trường thực hiện cho sinh viên toàn trường. Sau đó, đề xuất hướng giải pháp cho hoạt động phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên tại Trường. 6.2. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện đề tài này, tác giả dự định sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp thu thập, xử lý và sử dụng các thông tin, tài liệu liên quan (sách, báo, tạp chí, kết quả nghiên cứu của các đề tài, dự án...). - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học này, nhóm tác giả đã tìm hiểu và điều tra bằng bảng hỏi online với số phản hồi trả lời thu được là 192 lần trả lời (tính đến ngày 20/6/2019). Đối tượng mà nhóm tác giả lựa chọn ngẫu nhiên để điều tra là các bạn sinh viên năm thứ 3, năm thứ 4 và các bạn sinh viên đã tốt nghiệp của trường Đại học Nội vụ Hà Nội cơ sở Hà Nội. Cụ thể như sau:  Với sinh viên đã tốt nghiệp, nhóm tác giả điều tra tập trung ở hai ngành Quản trị nhân lực và Quản trị văn phòng;  Các đối tượng khảo sát chỉ sinh viên năm thứ 3, nhóm tác giả lựa chọn ngành Chính trị học.  Các đối tượng khảo sát cả sinh viên năm thứ 3 và năm thứ 4, nhóm tác giả lựa chọn ngành Quản trị nhân lưc, ngành Quản trị văn phòng, ngành Quản lý văn hóa, ngành Lưu trữ học, ngành Quản lý nhà nước. - Phương pháp phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn, trao đổi với một số cán bộ quản lý, giảng viên (GV) của trườngĐại học Nội vụ Hà Nội nhằm làm rõ hơn những kết quả thu được qua phiếu hỏi, đồng thời bổ sung thêm những thông tin cần thiết khác phục vụ cho quá trình nghiên cứu đề tài. - Phương pháp chuyên gia: Trong quá trình nghiên cứu, nhóm tác giả đã thực hiện phỏng vấn một số chuyên gia về những nội dung, định hướng phát 9
triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên trường. Với những đánh giá thực trạng hiện tại, đưa ra những nhận định và gợi ý một số giải pháp hoàn thiện hơn nữa việc phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp cho sinh viên của trường trong thời gian tới. Đây cũng chính là những cơ sở quan trọng để nhóm hoàn thiện được đề tài nghiên cứu của mình. Nhóm tác giả đã thực hiện 4 cuộc phỏng vấn với các chuyên gia như sau:  PGS.TS. Nguyễn Bá Chiến - Hiệu trưởng Nhà trường  TS. Lê Thanh Huyền - Phó Hiệu trường Nhà trường  TS. Hà Quang Ngọc - Nguyên Phó Hiệu trường Nhà trường  TS. Trần Thị Ngân Hà - Phó Trưởng Khoa Quản trị nguồn nhân lực Danh mục các câu hỏi phỏng vấn chuyên gia được tác giả mô tả ở Phụ lục 2. - Phương pháp quan sát: Tiến hành quan sát hoạt động của GV, SV qua các tiết dạy và các hoạt động sư phạm khác để tìm hiểu rõ việc phát triển năng lực thích ứng nghề cho SV. - Phương pháp phân tích, tổng hợp dữ liệu: Sau khi thu thập và tổng hợp được dữ liệu từ các nguồn sơ cấp và thứ cấp, tác giả tiến hành phân tích và chọn lọc dữ liệu phù hợp cho nội dung của đề tài. - Các phương pháp khác:Vận dụng phương pháp thống kê toán học: Các số liệu đã điều tra được được xử lý bằng hệ thống phần mềm Microsof Excel 2010, nhằm xác định các tham số đặc trưng mang tính khách quan khoa học. - Phương pháp lưu trữ: Bằng bản mềm dữ liệu số và văn bản. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài lời mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo, kết luận và phụ lục thì nội dung của đề tài gồm có 3 chương như sau: - Chương 1: Cơ sở lí luận về phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên tại trường Đại học - Chương 2: Thực trạng phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội - Chương 3: Một số giải pháp và khuyến nghị nhằm phát triển kỹ năng thích ứng nghề nghiệp của sinh viên tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội 10