Đề tài nghiên cứu khoa học: Vận dụng Mô hình Quản trị nhà nước tốt ở UBND phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Thực trạng và giải pháp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:69

Thêm vào BST

Báo xấu

7
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Vận dụng Mô hình Quản trị nhà nước tốt ở UBND phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Thực trạng và giải pháp" nhằm làm rõ thực trạng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài nghiên cứu khoa học: Vận dụng Mô hình Quản trị nhà nước tốt ở UBND phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Thực trạng và giải pháp

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI KHOA KHOA HỌC CHÍNH TRỊ BÁO CÁO TỔNG HỢP ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA NGƯỜI HỌC VẬN DỤNG MÔ HÌNH QUẢN TRỊ NHÀ NƯỚC TỐT Ở UBND PHƯỜNG HỒNG HÀ, THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP Mã số đề tài: ĐTSV.2022.09 Chủ nhiệm đề tài : Hoàng Bách Việt Lớp : 1905CTHA Cán bộ hướng dẫn : Lê Đình Thảo Hà Nội, 14 tháng 04 năm 2022
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI KHOA KHOA HỌC CHÍNH TRỊ BÁO CÁO TỔNG HỢP ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA NGƯỜI HỌC VẬN DỤNG MÔ HÌNH QUẢN TRỊ NHÀ NƯỚC TỐT Ở UBND PHƯỜNG HỒNG HÀ, THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH. THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP Mã số đề tài: ĐTSV.2022.09 Chủ nhiệm đề tài : Hoàng Bách Việt Thành viên tham gia : Nguyễn Thị Ngọc Trần Ngô Thùy Linh Nguyễn Thị Trà My Lớp : 1905CTHA Hà Nội, 14 tháng 04 năm 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, đề tài nghiên cứu khoa học: “Vận dụng Mô hình Quản trị nhà nước tốt ở UBND phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Thực trạng và giải pháp” là công trình do nhóm nghiên cứu chúng tôi viết và thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của thầy Lê Đình Thảo, các kết quả, nội dung được trình bày trong đề tài là nghiên cứu đảm bảo tính trung thực và chưa từng được ai công bố dưới bất kỳ hình thức nào, các tư liệu sử dụng trong đề tài nghiên cứu khóa học này là trung thực, có xuất xứ rõ ràng. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Hà Nội, ngày 14 tháng 04 năm 2022 CHỦ NHIỆM ĐỀ TÀI Hoàng Bách Việt
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề tài nghiên cứu này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và lời cảm ơn chân thành nhất tới thầy Lê Đình Thảo – người đã hướng dẫn và giúp đỡ chúng em trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành đề tài. Chúng em xin trân trọng cảm ơn Thầy, Cô Khoa Khoa học Chính trị, Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã tận tình dạy bảo chúng em trong thời gian qua. Kết quả đạt được trong nghiên cứu này là nền tảng quan trọng để chúng em tiếp tục có những nghiên cứu chuyên sâu về vấn đề thực tiễn có thể áp dụng vào cuộc sống. Trong quá trình làm đề tài, chúng em đã rất có nhiều cố gắng nhưng không tránh khỏi còn có sai sót. Vì vậy, rất mong Thầy, Cô góp ý để chúng em tiếp tục hoàn thiện hoàn thiện đề tài. Thay mặt nhóm nghiên cứu, chúng em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 14 tháng 04 năm 2022 CHỦ NHIỆM ĐỀ TÀI Hoàng Bách Việt
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ nguyên gốc Chữ Tiếng Việt PAPI The Viet Nam Provincial Chỉ số Hiệu quả Quản trị và Governance and Public Hành chính công cấp tỉnh ở Administration Performance Việt Nam Index THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông NCCVCM Người có công với cách mạng HĐND Hội đồng nhân dân UBND Uỷ ban nhân dân TTHC Thủ tục hành chính CNTT Công nghệ thông tin DVCTT (mức độ) Dịch vụ công trực tuyến (mức độ )
MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu 2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3 5. Phương pháp nghiên cứu 4 6. Giả thuyết nghiên cứu 4 7. Đóng góp của đề tài 4 8. Cấu trúc đề tài dự kiến 4 CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ MÔ HÌNH QUẢN TRỊ NHÀ NƯỚC TỐT 5 1.1. Khái niệm, đặc điểm mô hình quản trị nhà nước tốt 5 1.1.1. Khái niệm Mô hình quản trị nhà nước 5 1.1.2. Đặc điểm của mô hình quản trị nhà nước tốt 14 1.2. Sự cần thiết phải áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt trong hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước địa phương 17 1.2.1. Áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt là cơ sở, động lực xây dựng cơ quan hành chính nhà nước địa phương trong sạch, vững mạnh. 17 1.2.2. Áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt là cơ sở giúp các địa phương thực hiện đầy đủ, đúng đắn chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước 18 1.2.3. Áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt là cơ sở giúp cơ quan hành chính nhà nước các cấp phát huy được tiềm năng, lợi thế của địa phương, được người dân, doanh nghiệp đồng tình, ủng hộ 19 thống nhất Tiểu kết chương 1 20 trong sử dụng CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG ÁP DỤNG MÔ HÌNH QUẢN TRỊ NHÀ nội dung vận NƯỚC TỐT Ở ỦY BAN NHÂN DÂN PHƯỜNG HỒNG HÀ, THÀNH PHỐ dụng hay áp HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH 21 dụng khuyến 2.1. Các nhân tố tác động đến việc áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt nghị là vận dụng của Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà 21
2.1.1. Quy định của Đảng, Nhà nước về quyền hạn, trách nhiệm cơ quan hành chính nhà nước địa phương 21 2.1.2. Điều kiện tự nhiên, trình độ phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của phường Hồng Hà 24 2.1.3. Phẩm chất, năng lực đội ngũ cán bộ, công chức của Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà 27 2.2. Kết quả áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà và nguyên nhân 28 2.2.1. Kết quả áp dụng áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà 28 2.2.2. Nguyên nhân của những kết quả đạt được trong áp dụng áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà 38 2.3. Những hạn chế trong áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà 46 2.3.1. Những hạn chế trong áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà 46 2.3.2. Nguyên nhân của những yếu kém trong áp dụng áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà 48 Tiểu kết chương 2 49 CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN MÔ HÌNH QUẢN TRỊ NHÀ NƯỚC TỐT Ở ỦY BAN NHÂN DÂN PHƯỜNG HỒNG HÀ, THÀNH PHỐ HẠ LONG, TỈNH QUẢNG NINH 51 3.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ, công chức và các tầng lớp nhân dân về mô hình quản trị nhà nước tốt 51 3.2. Xây dựng các quy định phù hợp, thuận lợi để người dân, doanh nghiệp tham gia vào các công việc quản lý của Ủy ban nhân dân phường 53 3.3. Đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao phẩm chất, tinh thần trách nhiệm, năng lực quản lý của cán bộ, công chức phường 54 3.4. Nâng cao tính minh bạch trong đội ngũ đào tạo và quản lý , tính thứ bậc chặt chẽ 56 Tiểu kết chương 3 57
KẾT LUẬN 58 TÀI LIỆU THAM KHẢO 59
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong những năm gần đây, mô hình quản trị nhà nước tốt ở Việt Nam là một trong những vấn đề quan tâm nhất của toàn xã hội và trong bộ máy nhà nước có thể phù hợp hơn với xu hướng toàn cầu cũng như yêu cầu phát triển nền kinh tế thị trường, xã hội theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Để làm được điều đó đầu tiên mô hình quản trị nhà nước của quốc gia đó phải nhận biết được quyền lực, xác định quyền lực đó được trao cho ai, như thế nào,tổ chức hoạch định chính sách và cung cấp dịch vụ công sao cho hiệu quả, và đảm bảo sự giám sát, tham gia của người dân. Đồng thời phải xây dựng được lý thuyết và mô hình quản trị vừa đón được xu hướng vận động của thế giới, vừa dung hòa được với những đặc thù truyền thống và hiện tại của Việt Nam. Vậy nên, mô hình quản trị nhà nước tốt phải là mô hình “Quản lý tốt nhất việc thực hiện gia tăng khả năng dân chủ trong công quyền và cải cách hành chính theo hướng công bằng, dân chủ, minh bạch và có trách nhiệm trước toàn thể các bên tham gia đồng dựa trên nền tảng tôn trọng pháp luật, xây dựng pháp luật và hướng tới cộng đồng”. Thực tiễn khi nhìn vào các nước Bắc Âu, Úc, Canada, New Zealand,...) cho thấy áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt là cơ sở, động lực cho sự phát triển của tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, đặc biệt là cả cách hành chính. Để xây dựng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc, Việt Nam luôn ưu tiên lựa chọn mô hình quản trị nhà nước tốt. Hiện nay, cùng với sự phát triển của nền kinh tế - xã hội, nền công vụ cũng đang từng bước được đổi mới và hoàn thiện. Do vậy bộ máy hành chính phải trở thành cơ quan xã hội, từ bỏ địa vị cai trị để hình thành các thiết chế phục vụ tốt toàn dân, toàn xã hội để nhằm đạt được hiệu lực hay hiệu quả trong thực thi chính sách của chính quyền. Những kết quả đã đạt được, cụ thể là Việt Nam đã thực hiện chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2001-2010, 2011-2020. Cải cách hành chính nhà nước là cơ sở giúp Việt Nam đạt được nhiều thành tựu trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 nhấn mạnh đột phá chiến lược: “Đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, nhất là quản lý 1
phát triển và quản lý xã hội. Xây dựng bộ máy nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền bảo đảm quản lý thống nhất, phát huy tính chủ động, sáng tạo và trách nhiệm của các cấp, các ngành”. Song cải cách hành chính ở Việt Nam hiện nay vẫn tồn tại nhiều bất cập, trong đó có cải cách hành chính nhà nước ở các địa phương. Những hạn chế yếu kém trong hệ thống cải cách hành, trong đó có cải cách hành chính nhà nước ở phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh cho thấy việc áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt còn thấp, nhiều tiêu chí của mô hình chưa được áp dụng, hoặc chưa được áp dụng một cách đúng đắn. Từ những lý do trên, chúng tôi đã chọn vấn đề “Áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt của Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh - Thực trạng và giải pháp” làm đề tài nghiên cứu khoa học năm 2022. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu - Phạm Thị Hồng Điệp (2017), Vận dụng mô hình “Quản trị nhà nước tốt” ở Việt Nam, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Kinh tế và Kinh doanh, Tập 33, số 3. Ở công trình nghiên cứu này, tác giả đã đề cập đến nội dung, đặc điểm của mô hình quản trị nhà nước tốt. - Nguyễn Thị Thu Hà (2014), “Minh bạch trong quản trị nhà nước, yêu cầu tất yếu của xu thế hội nhập và phát triển”, Học viện Hành chính Quốc gia, Tạp chí Quản lý Nhà nước, Số 226. Ở công trình nghiên cứu này, tác giả đã đề cập đến yếu tố minh bạch – đặc điểm quan trong trong mô hình quản trị nhà nước tốt. - Văn Tất Thu (2018), “Vai trò của nhà nước trong cung ứng dịch vụ công”, Tạp chí Tổ chức nhà nước, số 2/2018. Ở công trình nghiên cứu này, tác giả đã đưa ra giải pháp và cách nhìn nhận về cải cách hành chính nhà nước. - Các chương trình Tổng thể Cải cách Hành chính Nhà nước giai đoạn 2001- 2010; 2011-2020; 2021-2030 đề cập đến các giai đoạn cải cách hành chính nhà nước và các quy định, hướng dẫn về cải cách hành chính nhà nước. - Những vấn đề cơ bản về đổi mới quản trị quốc gia ở nước ta hiện nay ấn phẩm báo điện tử Tạp chí cộng sản xuất bản ngày ngày 15-12-2021. 2
- Quản trị nhà nước tốt và việc áp dụng ở Việt Nam ấn phẩm báo của Thanh tra chính phủ - Viện chiến lược và Khoa học Thanh tra ngày 12/08/2020. - Các công trình khoa học trên đây đã luận giải, làm sáng tỏ nhiều vấn đề lý luận, thực tiễn công tác phát triển; đề xuất nhiều giải pháp đẩy mạnh vận dụng mô hình quản trị nhà nước tốt vào hệ thống chính trị Việt Nam. Tuy nhiên đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào đề cập đến áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Vì vậy, hướng nghiên cứu của đề tài là độc lập, không trùng lặp với các công trình khoa học, các luận văn, luận án đã được nghiệm thu, công bố. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Làm rõ thực trạng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. trên cơ sở thực trạng đánh giá trên cơ sở của cái này đánh giá và tìm giải pháp 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Phân tích đặc điểm, sự cần thiết, những yêu cầu trong áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt ở cơ quan hành chính nhà nước địa phương. Phân tích chỉ ra kết quả cũng như những hạn chế trong áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt của Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh và nguyên nhân. Nghiên cứu đề xuất các giải pháp khoa học để hoàn thiện mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt của Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt của Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh từ năm 2016 đến nay. đối tượng ko trùng với phạm vị đối tượng là mục tiêu đích đến 3
5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp luận: Đề tài được thực hiện trên cơ sở của các phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử. Phương pháp cụ thể: - Sử dụng các phân tích, tổng hợp, khái quát hoá, trừu tượng hoá để nghiên cứu về mô hình quản trị nhà nước tốt. - Sử dụng các phân tích, tổng hợp, thống kê, khảo sát, điều tra, phỏng vấn để nghiên cứu thực trạng áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt của Uỷ ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. - Sử dụng các phương pháp phân tích, điều tra, phỏng vấn, phương pháp chuyên gia để nghiên cứu các giải pháp hoàn thiện mô hình quản trị nhà nước tốt của Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 6. Giả thuyết nghiên cứu Nếu đề tài thực hiện các nhiệm vụ đề ra thì kết quả nghiên cứu của nó sẽ góp phần hoàn thiện mô hình quản trị nhà nước tốt ở Uỷ ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh; được cán bộ, đảng viên, người dân, các doanh nghiệp trên địa bàn đồng tình ủng hộ. 7. Đóng góp của đề tài Góp phần làm rõ mô hình quản trị nhà nước tốt và thực trạng áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 8. Cấu trúc đề tài dự kiến Chương 1: Lý luận chung về mô hình quản trị nhà nước tốt và cơ quan hành chính cấp địa phương Chương 2: Thực trạng áp dụng mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ long, tỉnh Quảng Ninh Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện mô hình quản trị nhà nước tốt ở Ủy ban nhân dân phường Hồng Hà, thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh. 4
CHƯƠNG 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ MÔ HÌNH QUẢN TRỊ NHÀ NƯỚC TỐT 1.1. Khái niệm, đặc điểm mô hình quản trị nhà nước tốt 1.1.1. Khái niệm Mô hình quản trị nhà nước Mô hình nhà nước là một hệ thống được xây dựng chặt chẽ mà ở đó hình thành nhà nước theo hướng dễ tiếp cận và hiệu quả nhất không chỉ riêng với quốc gia đó mà còn là hiệu quả với các nước khác. Theo tìm hiểu và thực tiễn quan sát qua nhiều tài liệu thực hiện bởi nhóm nghiên cứu, Mô hình là khái niệm có nhiều tầng nghĩa và cách tiếp cận khác nhau, tuy nhiên, chúng nó chung một số nguồn gốc nhất định. Trong định nghĩa về mô hình [11];[15] theo nhóm nghiên cứu tìm hiểu, có 2 khái niệm về mô hình bao gồm: Mô hình có mô hình vật lý và mô hình khái niệm. Đối với Mô hình vật lý là: “Một bản sao vật lý nhỏ hơn hoặc lớn hơn của một đối tượng”. VD: Đối tượng được mô hình hóa có thể nhỏ như :mô hình nguyên tử, phân tử hoặc lớn như hệ mặt trời. Đối với Mô hình khái niệm đây là loại mô hình có tính trìu tượng cao, nó cũng là loại mô hình phi vật lý như tên gọi. Thông thường mô hình khái niệm là sự trừu tượng hoá của vạn vật trong thế giới, tuy nhiên nó lại đến từ các hiện tượng và vấn đề xã hội hơn thay vì là vật chất cụ thể. Một số quan điểm cho rằng, mô hình khái niệm bao quát được mô hình vật lý theo chiều bản ghi và diễn dịch, điều này là đúng theo ví dụ như sau: “Mô hình về chuỗi các cửa hàng cung ứng là một ví dụ về tính vật lý được biểu diễn dưới dạng mô hình khái niệm. Việc biểu diễn được đơn giản hoá thành các văn bản hoặc sơ đồ hoặc các bản thảo vẽ và mô phỏng lại cơ bản thay vì phải xây dựng một loạt các chuỗi cung ứng này và chỉ vào đó để thấy được nó hình dạng như thế nào. Ngược lại mối quan tâm về truyền thông tin biểu đạt mô hình đó cũng bị hạn chế bởi xây dựng vì xây dựng bằng không thể di chuyển”. [7];[11];[12];[15];[32];[33] Mục tiêu chính của mô hình khái niệm là truyền đạt được những vấn đề cơ bản và nguyên tác chức năng của một hệ thống hoặc các hệ thống hoặc chủ đề mang tính trừu tượng; cung cấp thông tin đơn giản hoá dễ hiểu để nghiên cứu và ứng dụng. Ngoài ra, nó cũng được cung cấp một số yếu tố để phân biệt rõ ràng hơn 5
so với mô hình vật lý như: Đưa ra các thông tin cơ bản và nâng cao về một hoặc nhiều hệ thống hoặc chủ đề mà nó đại diện; Mang lại giá trị hiểu biết cho người đọc, nghiên cứu về mô hình khái niệm đó thay vì nhìn thấy trực tiếp; Cung cấp đa dạng hình thức cách thức tiếp cận và đơn giản hoá thông tin truyền thông tin; Là cơ sở dữ liệu chung cho mục đích phát triển. Mô hình vật lý hoặc mô hình khoa học là đại diện cho các đối tượng thấy được hiện hữu còn mô hình khái niệm là bao quát trên tính trừu tượng hiện hữu và vô hữu [32];[33]. Từ những định nghĩa trên, nhóm nghiên cứu đưa ra định nghĩa: “Mô hình quản trị là một mô hình khái niệm mô tả, thu hẹp hoặc biểu diễn lại một cấi trúc liên tục các chủ thể trong một hệ thống mà ở đó họ sử dụng phương thức và công cụ để điều phối hoạt động của hệ thống đó, không chỉ bên trong mà còn các tương tác hoặc tác động từ bên ngoài vào hệ thống. Mô hình quản trị nhà nước ở đây được phân loại là mô hình theo nghĩa khái niệm về mô tả hệ thống công cụ, phương thức quản trị nhà nước”. Ở Việt Nam việc sử dụng từ vựng Quản trị trong nhà nước thường không xuất hiện hoặc có xuất hiện nhưng lại không toàn diện về ý nghĩa thực tiễn. Chính vì vậy, quản lý nhà nước vẫn là từ vựng được nhắc và sử dụng nhiều hơn xuyên suốt toàn bộ quá trình hoạt động của nhà nước Việt Nam. Đối với cơ quan tổ chức ngoài nhà nước, bán nhà nước hoặc doanh nghiệp thường sử dụng từ vựng này hơn và họ có nhiều thành tố dẫn tới việc sử dụng Quản trị thay vì quản lý. Quản lý trong quản trị vẫn thường được sử dụng đặc biệt là doanh nghiệp nói chung nhằm phân chia hệ thống, cấu trúc đơn vị của họ. [30];[31] Tuy nhiên việc này đã dần thay đổi khi nhiều xu hướng mới cải cách hệ thống nhà nước mới ra đời, nhược điểm chung của toàn bộ hệ thống đặc biệt là hệ thống hành chính đều chịu: 1) Việc hình thành hành chính trong nhà nước hoặc ngoài nhà nước đều tuân theo thuyết quản trị hành chính của Max Weber; F.W.Taylor; T.W.Wilson. 2) Là mô hình quản trị cũ và gặp nhiều hạn chế khi kinh tế đã phát triển đạt mức tối đa và xã hội chuyển biến mạnh mẽ khiến cho hạn chế của mô hình không còn phù hợp hoặc không hỗ trợ được các mục tiêu mới và đổi mới xã hội. 6
3) Là một sự ngăn cản trong trong tiến trình phát triển khoa học nhân loại. Chính vì thế, mô hình quản trị nhà nước tốt và hành chính công kiểu mới đã khắc phục những nhược điểm trong đó và dần hình thành nền tảng mới mà không làm xói mòn hay xóa bỏ hoàn toàn hệ thống kiểu Max Weber. Với kiểu hệ thống mới buộc các nước tuân theo hệ thống kiểu Max Weber phải thay đổi nếu muốn vận hành nhà nước lẫn chuyển đổi kinh tế sang kiểu mới hơn thay vì cố giữ hệ thống cũ, tuy nhiên việc cố giữ hệ thống Max Weber nhưng không cải thiện sẽ làm cho quản lý ngày một khó hơn. Dưới góc độ khác khi nhìn nhận về quản trị thì quản trị nhà nước là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước đến các quá trình, quan hệ xã hội và hành vi hoạt động của công dân, thông qua các hoạt động: hoạch định, tổ chức, lãnh đạo, kiểm tra và sử dụng các nguồn lực nhằm đạt được mục tiêu của nhà nước, thực hiện có hiệu quả các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước, duy trì sự tồn tại và phát triển của nhà nước, phát triển kinh tế – xã hội và phục vụ đắc lực người dân. [2];[3];[30];[31] Từ tất cả các phân tích trên, nhóm nghiên cứu đưa ra định nghĩa: Mô hình quản trị nhà nước là sự đơn giản hoá, sơ đồ hoá, miêu tả hoá toàn bộ tổng thể thống nhất của một hay nhiều hệ thống có sự sắp xếp thành một khuôn mẫu, chỉnh thể mà ở đó nó chỉ ra được các chủ thể trong mối quan hệ về hành chính, kinh tế - xã hội và chính sách, các quan hệ trong thực hiện các hoạt động giám sát, trông coi các khía cạnh thực thi quyền lực thông qua sự tham gia của các chủ thể, nhằm sử dụng mọi nguồn tài nguyên hợp lý từ đó là tiền đề để chỉ ra ai là chủ thể vận hành nó và vận hành như thế nào theo công cụ nào, phương pháp nào, cách thức ra sao vào các mục tiêu chung khi là một hệ thống nhằm thúc đẩy văn minh và tiến bộ nhân loại. Hiện nay có rất nhiều các loại mô hình quản trị nhà nước ở địa phương đang được sử dụng trong đó 3 mô hình chủ yếu là nền móng và cải cách quản lý nhà nước được sử dụng là: 1) Mô hình hành chính công - quản trị công truyền thống được xây dựng trên cơ sở lý thuyết về mối quan hệ giữa chính trị và hành chính của T.W.Wilson, nguyên tắc thiết lập bộ máy quan liêu của M.Weber và các 7
nguyên tắc quản lý theo khoa học của F.W.Taylor; 2) Mô hình quản lý nhà nước kiểu mới; 3) Mô hình quản trị nhà nước tốt. Trong 3 loại mô hình trên có thể thấy rõ nhất là mô hình quản nhà nước mô hình hành chính công - quản trị công truyền thống được xây dựng trên cơ sở lý thuyết về mối quan hệ giữa chính trị và hành chính của T.W.Wilson, nguyên tắc thiết lập bộ máy quan liêu của M.Weber và các nguyên tắc quản lý theo khoa học của F.W.Taylor là mô hình quản lý cơ bản nhất đang được sử dụng ngày nay, trên thế giới cũng như ở Việt Nam, loại mô hình trên đã phát triển và lan rộng tới nhiều quốc gia, nếu chỉ tính theo thời gian lịch sử thì đây là mô hình lâu đời nhất và ứng dụng cao nhất, đồng thời nó cũng cơ sở vững chắc nhất cho hoạt động quản lý nhà nước. Bản thân mô hình quản lý trên xuất phát điểm từ các thực thể kinh tế cũng là xuất phát từ những người làm chủ, những người nắm quyền chỉ đạo và khi các học thuyết quản lý ra đời nó củng cố thêm cho mô hình và con người là chủ thể trong đó và từ đó là nguồn cho các hoạt động cơ bản phù hợp với đương thời. Cho tới nay, mô hình này vẫn hoạt động đúng theo học thuyết và nguyên tắc, tuy nhiên do sự thay đổi mạnh mẽ của khoa học và thành tựu công nghệ những năm 80 và 90 đã buộc mô hình phải thay đổi trong đó một số học thuyết mới như quản lý nhà nước kiểu mới và mô hình quản trị nhà nước tốt đã ra đời với 2 mục tiêu: Cải cách phù hợp mô hình kiểu cũ và thay thế các mô hình kiểu cũ này nhằm đáp ứng các yêu cầu mới của phát triển xã hội. Ở địa phương mức độ quản lý thấp hơn so với trung ương hoặc tỉnh thành phố, thành bang,... Ở Việt Nam, mức độ sử dụng 3 mô hình không đồng đều và có mức độ thấp trừ mô hình hành chính công - quản trị công truyền thống được xây dựng trên của T.W.Wilson và M.Weber và các nguyên tắc quản lý theo khoa học của F.W.Taylor là cao hơn hẳn. Thứ nhất, sự điều chỉnh áp dụng mô hình đều phải tuân luật định và các văn bản hướng dẫn về nó, chính vì thế, Mô hình hành chính công - quản trị công truyền thống được xây dựng trên của T.W.Wilson và M.Weber và các nguyên tắc quản lý theo khoa học của F.W.Taylor là cơ bản và là nền móng cho cấu trúc hoạt động đồng thời là nguyên tắc cơ bản cho hoạt động và điều chỉnh quan hệ của luật định về các vị trí, hướng dẫn hoạt động,… 8
Thứ hai, việc sử dụng mô hình quản lý công kiểu mới được tách khỏi hành chính nhà nước như một sự độc lập hạn chế. Độc lập hạn chế hành chính là độc lập về cách thực hiện giải quyết đơn phương các hoạt động hành chính theo hướng tư nhân hoá, xã hội hoá tự chủ theo luật định cho các thực thể kinh tế hoặc phi kinh tế khác do nhà nước uỷ quyền. Như trường hợp về chứng thực và công chứng các thủ tục hành chính được nhà nước uỷ quyền theo hình thức tư nhân hoá với một hạn chế về thủ tục được quyền cấp và có khả năng tạo ra tính pháp lý đúng đắn. Thứ 3 cấu trúc nhất thể và điều hành từ trên xuống khiến cho hoạt động của các cấp thấp tối giản và hoạt động theo thông lệ hơn so với tính tự chủ cao của các cấp lớn hơn. Thứ tư, mặc dù không phải là mô hình thay thế nhưng các mô hình khác cũng điều chỉnh dần các quan hệ trong mô hình, tiêu biểu là kinh tế và xã hội khi đưa ra các công cụ và phương pháp làm mới nhằm cải tạo sự phụ thuộc vào hệ thống mô hình hành chính công kiểu cũ như mô hình quản lý công kiểu mới. Như vậy, các hệ thống chính quyền địa phương thường không được điều chỉnh tự chủ mà phải được điều phối và hướng dẫn áp dụng mô hình, chính vì thế ở địa phương việc sử dụng mô hình là đa dạng và phối hợp chủ đạo trên nền móng là quản trị công kiểu cũ. Có rất nhiều tiêu chí khác nhau về việc đánh giá một mô hình hoặc một cơ chế tổ chức của một tổ chức, nhà nước, tổ chức kinh tế,... Muốn đánh giá được một mô hình quản trị nhà nước tốt phải nhìn nhận mô hình trước hết là mô hình phù hợp cho mọi quốc gia, mọi tổ chức, hiệu quả với mục tiêu hoạt động và khả năng vận hành đến đâu của từng hệ thống. Công cụ và phương pháp làm tiêu chí đánh giá một mô hình quản trị nhà nước: 1) Chỉ số PAPI - Chỉ số quản trị và hành chính công cấp tỉnh; 2) Tám đặc điểm của mô hình quản trị nhà nước tốt; 3) Các kết quả đạt được đối chiếu với các tiêu chí mô hình đáp ứng các yêu cầu về kinh tế, chủ thể, môi trường, dịch vụ và phát triển các nguồn lực; 4) Mức độ dân chủ và pháp quyền. Nhóm nghiên cứu lựa chọn các chỉ số và đặc điểm nhận biết xuất phát từ: 9
- Mức độ hiệu quả của các chỉ số nhờ vào công cụ và phương thức mà các chỉ số, đặc điểm mô hình, đưa ra từ đó đánh giá đúng một mô hình có hiệu quả hay không. - Các chỉ số cũng giúp nhận biết các thay đổi nhờ vào thống kê từng năm, ví dụ như chỉ số PAPI cho thấy một lượng đánh giá qua từng năm có thay đổi hay không và khi thống kê theo nhiệm kỳ làm việc cũng đưa ra các kết quả rất tích cực và hiệu quả cho nghiên cứu. Mặc dù, chỉ số là điểm tổng kết chung của toàn bộ cấp xã của một thành phố hoặc tỉnh thành phố, tuy nhiên đây là các chỉ số mang tính chia trung bình cho hoạt động của mỗi phường cấu thành điểm số của tỉnh thành phố đó, đồng thời thể hiện đúng từng tiêu chí đạt được và đã cải cách được gì qua các năm. Đây là chỉ số tương đối quan trọng nhờ vào nội dung và hình thức của nó thể hiện cũng như các điểm số mà nó thu được phản ánh đúng thực trạng của địa phương. - Khả năng tương quan giữa kết quả phát triển hàng năm và mức độ hiệu lực, hiệu quả của địa phương đó trong ít nhất 1 kỳ (tương đương 5 năm) hoặc nhiều hơn để đưa ra đánh gì với từng mô hình xem mô hình nào hiệu quả. Trên thực tế hệ thống chính trị Việt Nam đặc biệt là cơ quan hành chính đang sử dụng và làm theo mô hình quản lý cũ, mặc dù đã có nhiều cải cách tuy nhiên nó vẫn mang dáng dấp mô hình cũ lẫn mô hình mới mà chưa thể thay đổi hoàn toàn hoặc đánh giá hoàn toàn liệu tương quan có đánh giá đúng hết thực lực của nó hay không ha chỉ là bề nổi. Quản trị tốt là sự bổ sung cần thiết cho các chính sách kinh tế lành mạnh và là trọng tâm để tạo ra và duy trì một môi trường thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ và bình đẳng. Quản trị tốt bao gồm các thành phần sau: năng lực và hiệu quả trong quản lý khu vực công, trách nhiệm giải trình, khuôn khổ pháp lý cho phát triển, thông tin và tính minh bạch. Mô hình quản trị nhà nước tốt là mô hình đặc biệt và là mô hình mới chưa từng được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới, tuy nhiên, khả năng vận dụng và hiệu quả của mô hình này được đánh giá cao, mang lại đột phá trong quản lý nhà nước cũng như vận hành một bộ máy nhà nước, một tổ chức kinh tế lớn, dung hoà cả khả năng quản lý nhà nước, hành chính và kinh tế. 10
Mô hình quản trị nhà nước tốt mặc dù được nhiều đánh giá cao song nó cũng giống như nhiều mô hình khác được ít lựa chọn do các mô hình trước đã tồn tại quá lâu dẫn tới khó thay đổi, ngại thay đổi và nó vẫn hoạt động hiệu quả, thậm chí một số tổ chức và nhà nước vận dụng mô hình cũng và cải cách theo xu hướng tạo ra sự trồng chất về hiệu quả mà mô hình đem lại. Khái niệm mô hình quản trị nhà nước như đã nói là một mô hình mới non trẻ và ít được áp dụng thành công ở các quốc gia trên thế giới. Trong mô hình quản trị nhà nước tốt thì việc chuyển đổi cơ cấu nhà nước từ quản lý nhiều thành phần sang quản trị toàn phần hành chính, kinh tế và giám sát nhiều mặt, hơn là một chiều từ việc chỉ quản lý toàn bộ nhà nước và kinh tế, nhà nước là chủ đạo, nhà nước làm tất cả. Lịch sử ra đời của mô hình nhà nước tốt mặc dù ra đời muộn hơn so với các mô hình trước đó và các mô hình đang được vận dụng như mô hình hành chính max weber hay mô hình hành chính công kiểu mới. Trong bối cảnh các nước trên thế giới bắt đầu có những biểu hiện về kinh tế, xã hội vượt bật và ngày càng cần một phương thức quản lý mới khi các điều kiện trên đã vượt xa những gì mong đợi và ngày càng phát triển gây áp lực cho các hệ thống, mô hình cũng, chính vì thế nó buộc các quốc gia và các tổ chức phải thay đổi để thích nghi. Một trong số đó là cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 3 về điện, máy tính và cơ học máy tính góp phần thúc đẩy việc này dẫn tới hình thành nhiều khái niệm và phương pháp mới về mô hình quản trị làm sao có thể hài hoà cả nhà nước lẫn kinh tế. Một trong những sáng kiến đó tới từ các tổ chức quốc tế như Ngân hàng thế giới qua tài liệu “Good Governance and the World Bank” của nhóm nghiên cứu và sinh viên LSE năm tháng 02/2001 - Elizabeth Drake, Ambreen Malik, Ying Xu, Ioanna Kotsioni Rasha El-Habashy, and Vivek Misra, LSE Masters students 2001. [29] Sau đó, nó dần được các thể chế tài chính quốc tế quảng bá và cổ vũ vào đầu những năm 1990 như một điều kiện tiên quyết cho phát triển tại các quốc gia đang phát triển. Ngân hàng Thế giới (World Bank - WB) là một trong những thiết chế khởi xướng việc phổ biến nguyên tắc này ra phạm vi toàn cầu. Ban đầu, quản trị 11
nhà nước tốt được đề ra để áp dụng cho các nước đang phát triển và chuyển đổi, rồi dần trở thành nguyên tắc mang tính phổ biến trong quản trị công đương đại. Quản trị tốt là cách thức sử dụng sức mạnh quyền lực nhà nước để quản lý nguồn lực xã hội vì sự phát triển quốc gia”. Theo UNDP (1997), quản trị nhà nước tốt là việc thực thi các loại quyền lực như kinh tế, chính trị và hành chính để quản lý tốt mọi vấn đề của đất nước ở tất cả các cấp chính quyền . Từ các quan niệm nêu trên, có thể thấy các yếu tố chung cần có để thực hiện quản trị nhà nước tốt bao gồm: 1) Năng lực của nhà nước - mức độ giải quyết vấn đề của các chính phủ và các nhà lãnh đạo; 2) Khả năng ứng phó - liệu các chính sách và thể chế công có đáp ứng nhu cầu của công dân và đề cao quyền của họ hay không; 3) Trách nhiệm - khả năng của công dân, xã hội dân sự và khu vực tư nhân giám sát, theo dõi trách nhiệm của các thể chế công và chính phủ. Sự ra đời của mô hình quản trị nhà nước tốt dựa trên cơ sở: Thứ nhất, do những hạn chế, bất cập của mô hình hành chính công - quản trị công truyền thống được xây dựng trên cơ sở lý thuyết về mối quan hệ giữa chính trị và hành chính của T.W.Wilson, nguyên tắc thiết lập bộ máy quan liêu của M.Weber và các nguyên tắc quản lý theo khoa học của F.W.Taylor, là mô hình hành chính lâu đời nhất, cũng là lý thuyết quản trị khu vực công thành công nhất. Nhưng do tình hình kinh tế - xã hội, khoa học công nghệ, trình độ dân trí phát triển, mô hình quản trị công truyền thống đã bộc lộ các hạn chế, bất cập, buộc phải thay đổi, nhường chỗ cho mô hình quản trị công mới. Thứ hai, do sự cồng kềnh, kém hiệu quả của khu vực nhà nước hơn so với doanh nghiệp. Trong các thập niên 80 và 90 của thế kỷ XX, nhiều nước đã đặt vấn đề xem xét lại khu vực công về quy mô và khả năng quản trị, điều hành đất nước, đặc biệt ở các nước phát triển như Mỹ, Anh, Đức. Đã có nhiều cuộc cải cách làm thay đổi cơ bản nhận thức của xã hội và người dân về vai trò của khu vực công và cách thức quản trị, điều hành khu vực công. Theo đó, cho rằng nhà nước không phải là chủ thể toàn diện và không nên là chủ thể làm hết mọi dịch vụ mà nên tập trung nguồn lực vào quản lý vĩ mô thông qua các chính sách hiệu quả, đẩy mạnh dân chủ hóa, gắn liền với phân quyền và xã hội hóa nhằm nâng cao chất lượng, 12