Đề tài nghiên cứu khoa học: Xây dựng mô hình trao đổi sách cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:56

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài "Xây dựng mô hình trao đổi sách cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội hiện nay" nhằm làm rõ thực trạng sử dụng sách, nhu cầu trao đổi sách của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, từ đó đề xuất một số giải pháp góp phần xây dựng mô hình hỗ trợ sinh viên trao đổi sách hiệu quả.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài nghiên cứu khoa học: Xây dựng mô hình trao đổi sách cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội hiện nay

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI KHOA KHOA HỌC CHÍNH TRỊ BÁO CÁO TỔNG HỢP ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA NGƯỜI HỌC XÂY DỰNG MÔ HÌNH TRAO ĐỔI SÁCH CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI HIỆN NAY Mã số đề tài: ĐTSV.2021. Chủ nhiệm đề tài : Phạm Văn Nam Lớp : 1905CTHA Cán bộ hướng dẫn : ThS. Ngô Văn Hùng Hà Nội, tháng 5 năm 2021
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI KHOA KHOA HỌC CHÍNH TRỊ BÁO CÁO TỔNG HỢP ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA NGƯỜI HỌC XÂY DỰNG MÔ HÌNH TRAO ĐỔI SÁCH CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI HIỆN NAY Mã số đề tài: ĐTSV.2021. Chủ nhiệm đề tài : Phạm Văn Nam Thành viên tham gia : Lớp : 1905CTHA Hà Nội, tháng 5 năm 2021
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành đề tài nghiên cứu khoa học này, chúng em xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới các Thầy/Cô giáo trong Khoa Khoa học chính trị, Trường Đại học Nội vụ Hà Nội và tập thể lớp 1905A đã luôn tạo điều kiện tốt nhất. Chúng em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến ThS. Ngô Văn Hùng là người hướng dẫn tận tình, chu đáo và tâm huyết để nhóm nghiên cứu có được thành quả lao động ngày hôm nay. Dù hạn chế về thời gian, trình độ khi thực hiện đề tài, nhóm nghiên cứu không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Qua đây, nhóm nghiên cứu rất mong nhận được sự đóng góp của quý Thầy/Cô và các bạn để đề tài của nhóm nghiên cứu được hoàn thiện tốt nhất. Nhóm nghiên cứu xin được gửi lời chúc sức khỏe, hạnh phúc và tri ân tới tất cả các Thầy/Cô, các bạn. Nhóm nghiên cứu xin trân trọng cảm ơn!
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT MTĐT Môi Trường điện tử TV Thư viện CNTT Công nghệ thông tin NLTV Nguồn lực thư viện CLB Câu lạc bộ
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Sơ đồ 1: Cơ cấu sinh viên tham gia khảo sát 22 Sơ đồ 2: Mức độ quan tâm “Mô hình trao đổi sách” 22 Sơ đồ 3: Mức độ đọc sách trực tuyến 23 Biểu đồ 4: Thể loại sách sinh viên hay đọc 24 Biểu đồ 5: Đánh giá mức độ thường xuyên lên thư viện của sinh viên 25 Sơ đồ 6: Nhu cầu trao đổi sách của sinh viên 26
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài......................................................................................... 1 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................. 2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................. 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .............................................................. 5 5. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 5 6. Giả thuyết nghiên cứu ................................................................................. 5 7. Đóng góp mới của đề tài ............................................................................. 5 8. Cấu trúc của đề tài....................................................................................... 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MÔ HÌNH TRAO ĐỔI SÁCH CHO SINH VIÊN .......................................................................................................... 7 1.1. Các khái niệm có liên quan đến đề tài ..................................................... 7 1.1.1. Khái niệm về trao đổi sách ................................................................... 7 1.1.2. Khái niệm về mô hình trao đổi sách cho sinh viên ............................... 7 1.2. Các nhân tố tác động đến mô hình trao đổi sách ..................................... 8 1.2.1. Nhân tố khách quan .............................................................................. 8 1.2.2. Nhân tố chủ quan ................................................................................ 10 1.3. Vai trò của tài liệu số và thư viện điện tử trong mô hình trao đổi sách ...... 17 1.4. Khảo sát một số mô hình trao đổi sách của các Trường Đại học ở Việt Nam hiện nay ................................................................................................ 19 Tiểu kết chương 1 ......................................................................................... 20 Chương 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TRAO ĐỔI SÁCH VÀ MÔ HÌNH TRAO ĐỔI SÁCH TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI HIỆN NAY ......................................................................................................... 21 2.1. Tình hình trao đổi sách của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội....... 21 2.2. Tình hình đọc, mượn sách của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội 23
2.3. Nhu cầu đọc, mượn sách của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội ................................................................................................................ 24 2.3.1. Hiện trạng............................................................................................ 24 2.3.2. Đánh giá nhu cầu đọc, mượn sách của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội ...................................................................................................... 26 Tiểu kết chương 2 ......................................................................................... 28 Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ MÔ HÌNH TRAO ĐỔI SÁCH CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI .............................................................................................................. 29 3.1. Giải pháp đối với sinh viên .................................................................... 29 3.1.1. Nâng cao ý thức, trách nhiệm trong việc mượn sách ......................... 29 3.1.2 Tạo lập thói quen đọc sách đi đôi với trao đổi sách cho sinh viên nhà Trường qua các hoạt động cụ thể .................................................................. 29 3.1.3 Khơi dậy niềm đam mê, ham thích đọc sách trong sinh viên .............. 30 3.1.4 Hướng dẫn kỹ năng trao đổi sách hiệu quả cho sinh viên ................... 30 3.2. Các giải pháp từ ban lãnh đạo nhà Trường ............................................ 31 3.2.1. Các chính sách khuyến khích phát triển mô hình trao đổi sách cho sinh viên ................................................................................................................ 31 3.2.2. Tổ chức các hoạt động liên quan đến sách ......................................... 31 3.2.3. Có chiến lược, kế hoạch cụ thể để phát triển phong trào đọc sách đi đôi với trao đổi sách trong nhà Trường ........................................................ 32 3.2.4. Tập trung đầu tư để mở rộng nguồn lực cho thư viện ........................ 32 3.3. Vai trò của Câu lạc bộ sách trong phát triển mô hình trao đổi sách ............ 33 3.3.1. Câu Lạc Bộ sách Nội Vụ .................................................................... 33 3.4 Đề xuất mô hình trao đổi sách tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội - Mô hình thư viện số……………………………………………………………….. 34 Tiểu kết chương 3 ......................................................................................... 41 KẾT LUẬN ........................................................................................................ 42 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 43
PHỤ LỤC ........................................................................................................... 46
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ai cũng biết sách chứa đựng rất nhiều kiến thức trong cuộc sống, giúp chúng ta tư duy, nhận thức sâu sắc hơn, Trường thành hơn và tích lũy được vốn từ ngữ phong phú. Vậy thì vì sao chúng ta không thể không duy trì một thói quen đọc sách thường ngày hay mỗi khi có thể như một sự thưởng thức cuộc sống, đó chẳng khác gì một sự trải nghiệm phong phú đủ mọi cung bậc trên từng trang sách. Theo tin tức giáo dục, đọc sách là một biện pháp tự học hữu hiệu nhất, thiết thực nhất và ai cũng có thể làm được. Rèn luyện thói quen đọc sách sẽ mang lại những lợi ích vô cùng to lớn; là một thói quen tốt giúp cho bộ não của chúng ta khỏe mạnh và linh hoạt. Khi đọc sách, mọi người sẽ không chỉ cảm thấy không còn đơn độc mà họ còn cảm thấy vô cùng tĩnh tâm. Nó có thể cung cấp cho chúng ta những ý nghĩ cao thượng, những ý tưởng để làm việc trong nhiều lĩnh vực và hiểu biết sâu rộng. Những cuốn sách thú vị và bổ ích giống như người bạn tốt, nhất là với những người say mê đọc nó. Đọc sách giúp bạn có những suy nghĩ, nhiều kiến thức thiết thực trong cuộc sống và giúp bạn vạch ra những định hướng tương lai. Đối với mỗi cá nhân đọc xong những cuốn sách hay, sách tốt cho họ được nhiều những giá trị hơn về kiến thức và tinh thần. Chính vì vậy trong mỗi cá nhân hãy hướng về một cộng đồng để cùng trao đổi cho nhau những cuốn sách hay, để sẻ chia sẻ kiến thức và kết nối tâm hồn đồng điệu. Trao đổi sách còn là trao đổi tri thức. Những kiến thức mình đã lĩnh hội, có để đem trao đổi với các bạn sinh viên khác cùng đọc, còn mình lại đổi được những kiến thức mới mà mình chưa có, nâng cao kỹ năng sống tạo lên nền tảng vững chắc cho những bước tiến sau này. Ngoài ra, đối với sinh viên, thì việc trao đổi sách còn có thể tiết kiệm được một khoản chi phí khá lớn. Trao đổi sách kết nối tri thức giúp thông qua những cuốn sách hay, những tài liệu quý. Bên cạnh đó còn khơi dậy hứng thú đọc sách trong sinh viên, phát triển thành thói quen và sở thích đọc sách, hình thành kĩ năng đọc lành mạnh, hiệu quả, giúp sinh viên 1
tích lũy thêm nhiều tri thức mới cho bản thân. Xuất phát từ các thực trạng hầu hết mọi người mua sách, đọc xong và cất chúng trên giá mà không bao giờ đọc đến lần thứ hai. Nhiều bạn trẻ yêu sách nhưng gặp phải vấn đề về tài chính, nhu cầu tìm những quyển sách đã hết xuất bản. Sự lãng phí tài nguyên sách, khi mà mọi người chỉ muốn mua và lưu giữ những cuốn sách cho riêng mình, chưa biết sẻ chia cho người khác. Bên cạnh đó tỉ lệ đọc sách của sinh viên Trường Đại học Nội vụ còn ít chưa được lan tỏa rộng. Từ các thực trạng trên nhóm tác giả đã nảy ra ý tưởng “Xây dựng mô hình trao đổi sách cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội hiện nay” 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu - Tình hình nghiên cứu trong nước: Nghiên cứu “Thực trạng văn hóa đọc của sinh viên chuyên ngành thư viện chuyên ngành thư viện thông tin, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội” của Lê Thị Thúy Hiền, Khoa Thư viện – Thông tin, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, 2011, đã phản ánh một số khía cạnh trong văn hóa của một nhóm sinh viên chuyên ngành thông tin thư viện. Nghiên cứu đã cho thấy, sau giờ học, sinh viên chủ yếu dành thời gian truy cập internet, đọc sách báo là hoạt động phổ biến thứ hai. Loại hình được sinh viên lựa chọn nhiều nhất là sách, báo, tạp chí,.... Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, phần đông sinh viên mỗi ngày dành ra 1 -> 2h để đọc tài liệu chuyên ngành. Tài liệu mà sinh viên đọc chủ yếu là giáo trình và tài liệu liên quan đến chuyên ngành, sách tham khảo. Trong quá trình nghiên cứu, tác giả cũng tìm ra được một số nguyên nhân khiến sinh viên không thường xuyên lên thư viện đọc sách, tình trạng sinh viên mượn sách hay giáo trình cũng thấp. Giáo trình được sử dụng chủ yếu trong tất cả các môn học và sinh viên trong khoa cũng mua giáo trình ở tiệm photo ngoài Trường. Chính vì thế, nghiên cứu chỉ ra được nhiều vấn đề quan trọng trong văn hóa đọc hiện nay của sinh viên không chỉ phạm vi nghiên cứu trên mà nó còn nói lên thực trạng văn hóa đọc của sinh viên Việt Nam hiện nay. Không chỉ về những bất cập về không gian đọc sách hiện nay, còn có các những tình trạng đọc sách hiện nay của sinh viên. 2
Trong ý tưởng “Trao đổi sách – book Exchange” của Tác giả Nguyễn Thị Thanh Hằng, Business Ideas Team – Đoàn Trường Đại học Ngoại thương cơ sở II tại TP. Hồ Chí Minh Xuất phát từ các thực trạng hầu hết mọi người mua sách, đọc xong và cất chúng trên giá mà không bao giờ đọc đến lần thứ hai. Nhiều bạn trẻ yêu sách nhưng gặp phải vấn đề về tài chính, nhu cầu tìm những quyển sách đã hết xuất bản. Sự lãng phí tài nguyên sách, khi mà mọi người chỉ muốn mua và lưu giữ những cuốn sách cho riêng mình, chưa biết sẻ chia cho người khác. Bên cạnh đó, tỉ lệ người đọc sách của giới trẻ tại TP. HCM còn thấp, văn hoá đọc sách chưa được lan tỏa rộng. Từ các thực trạng trên, ban tổ chức đời đầu của dự án đã nảy ra ý tưởng xây dựng một dự án Trao đổi sách dành cho sinh viên Trường Đại học Ngoại thương Cơ sở II TP..HCM. Book Exchange là dự án được thực hiện bởi nhóm sinh viên là thành viên của Đội ý tưởng Kinh doanh (Business Ideas Team - BIT) trực thuộc Trường Đại học Ngoại thương Cơ sở II TP.HCM. Với xuất phát điểm là dự án trao đổi sách dành cho sinh viên FTU2, trải qua 7 mùa, dự án đã được mở rộng ra quy mô trên toàn TP.HCM. Hoạt động cốt lõi của dự án là trao đổi sách, bên cạnh đó sẽ có những hoạt động nhằm lan toả văn hoá đọc và tinh thần sẻ chia nguồn tài nguyên sách của cộng đồng, đặc biệt là người trẻ. Book Exchange giúp cho bạn đọc đặc biệt là sinh viên tiết kiệm đáng kể chi tiêu mua sách, nâng cao trách nhiệm sử dụng tài nguyên sách hiệu quả trong giới trẻ nói riêng và cộng đồng sách nói chung, lan tỏa văn hóa đọc cho cộng đồng. - Tình hình nghiên cứu thế giới: Nói về yếu tố tác động đến văn hóa đọc cũng như nhu cầu đọc sách của sinh viên, trong “Nghiên cứu so sánh thói quen đọc và mua sách của sinh viên”của Alessandro Trường Đại học Pisa, italy, 2015 đã đưa ra một số kết luận: Thứ nhất có một số khác biệt về tác động đến niềm đam mê đọc. Sinh viên từ Zadar và Nam Kinh đọc chủ yếu như một sự lựa chọn cá nhân; sinh viên từ Pisa lại thừa nhận vai trò cơ bản của gia đình và bạn bè của họ. 3
Thứ hai, trong việc đọc bằng các thiết bị điện tử: Sinh viên Nam Kinh sử dụng điện thoại thông minh là chủ yếu, hoặc các thiết bị rẻ hơn như máy tính bảng; sinh viên Zadar lại thích truy cập nội dung số từ máy tính xách tay của họ. Trong khi sinh viên Pisa sử dụng máy tính bảng, một số sinh viên sử dụng E-Books, sử dụng các công cụ thể như E-ink và eReader Thứ ba, địa điểm mua sách: Sinh viên Croatia có xu hướng mua sách Thứ tư, hầu hết trong số những người trả lời đọc báo thường xuyên dành khoảng 1-2 giờ mỗi ngày để đọc báo. Báo chí đòi hỏi ít thời gian hơn cung cấp thông tin nhanh, ngắn gọn và mang tính thời sự. Thứ năm, đa số những người trả lời khảo sát đều giống như những người trẻ tuổi khác là những người sử dụng web thường xuyên và cũng thường truy cập trang web để đọc. Nghiên cứu mô hình thư viện sách ở các nước như: Indonesia, Cộng hoà Nam Phi, Vương quốc Anh, Hoa Kỳ, Thuỵ Điển, Scotland Các nghiên cứu đã phản ánh đầy đủ các khía cạnh của thói quen đọc, tuy chưa đề cập nhiều và tìm hiểu sâu về nhu cầu trao đổi sách, tuy nhiên thói quen đọc cũng ảnh hưởng không nhỏ tới nhu cầu sử dụng sách của sinh viên. Tìm hiểu được thói quen đọc sách có thể nắm bắt được nhu cầu sử dụng và trao đổi sách của sinh viên. Qua việc tìm hiểu các công trình nghiên cứu khoa học các tác phẩm đã kể trên nhóm nghiên cứu nhận thấy các tác giả đã làm nổi bật lên được lợi ích to lớn của việc đọc sách đối với việc phát triển kỹ năng của sinh viên. Tuy nhiên các tác giả chưa làm rõ được các mô hình trao đổi sách của sinh viên trong khuôn viên Trường đại học chính vì vậy nhóm chọn đây là đề tài để thực hiện nghiên cứu khoa học. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ thực trạng sử dụng sách, nhu cầu trao đổi sách của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, từ đó đề xuất một số giải pháp góp phần xây dựng mô hình hỗ trợ sinh viên trao đổi sách hiệu quả. 4
3.1. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ thực trạng sử dụng sách, nhu cầu trao đổi sách của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, từ đó đề xuất một số giải pháp góp phần xây dựng mô hình hỗ trợ sinh viên trao đổi sách hiệu quả. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu lí luận về xây dựng mô hình trao đổi sách, các nhân tố tác động đến mô hình trao đổi sách cho sinh viên. - Nghiên cứu, tìm hiểu thực trạng hoạt động trao đổi sách và nhu cầu trao đổi sách của sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội. - Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả mô hình trao đổi sách cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng: nghiên cứu về mô hình trao đổi sách của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. - Phạm vi nghiên cứu: Mô hình trao đổi sách của sinh viên Trường Đại học Nội vụ từ năm 2017-2020 5. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp phân tích tài liệu: + Tìm kiếm các khóa luận tốt nghiệp, các bài báo, các nghiên cứu,... có liên quan đến đề tài nghiên cứu. + Tổng hợp, phân tích các thông tin quan trọng, sắp xếp theo một trật tự các dấu hiệu, hình thức nhất định. - Phương pháp điều tra bảng hỏi: 6. Giả thuyết nghiên cứu Sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc đọc sách và trao đổi sách để nâng cao hiểu biết. Nếu tạo cho sinh viên 1 môi Trường để phát triển kỹ năng, sẽ giúp cho sinh viên phát triển hơn về kỹ năng giao tiếp và học hỏi được nhiều loại sách hay, sách tốt. Giúp cho sinh viên tiết kiệm một khoản chi tiêu mua sách, nâng cao trách nhiệm sử dụng tài nguyên sách hiệu quả trong giới trẻ nói riêng và cộng đồng sách nói chung, lan tỏa văn hóa đọc trong cộng đồng. 7. Đóng góp mới của đề tài Đề tài làm rõ một số khái niệm về trao đổi sách đồng thời đưa ra một số 5
giải pháp nhằm nâng cao văn hóa đọc sách cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Để đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo đối với việc nghiên cứu từ đó xây dựng nên những mô hình phù hợp và đáp ứng nhu cầu của sinh viên tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. 8. Cấu trúc của đề tài Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được cấu trúc gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về xây dựng mô hình trao đổi sách cho sinh viên Chương 2: Thực trạng hoạt động trao đổi sách và đề xuất mô hình trao đổi sách tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả mô hình trao đổi sách cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội 6
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MÔ HÌNH TRAO ĐỔI SÁCH CHO SINH VIÊN 1.1. Các khái niệm có liên quan đến đề tài 1.1.1. Khái niệm về trao đổi sách Ngày nay, có rất nhiều định nghĩa về “trao đổi sách”, và các ý tưởng “xây dựng mô hình trao đổi sách” cho sinh viên, sinh viên, các câu lạc bộ, thư viện..., nhưng hiện chưa có một công trình nghiên cứu cụ thể nào phân tích rõ ràng được “khái niệm trao đổi sách” là gì?. Trong bài nghiên cứu khoa học này, nhóm tác giả sẽ tiếp cận “khái niệm trao đổi sách” theo định nghĩa: Trao đổi sách là trao đổi tri thức. Những kiến thức mình đã lĩnh hội, đã có để đem trao đổi với các bạn sinh viên khác cùng đọc, còn mình lại đổi được những cuốn sách mà mình yêu thích, kiến thức mới mà mình chưa có, giúp nâng cao kỹ năng sống, tạo lên nền tảng vững chắc cho những bước tiến sau này. 1.1.2. Khái niệm về mô hình trao đổi sách cho sinh viên Mô hình trao đổi sách là một mô hình giúp cho sinh viên có nhu cầu mong muốn trao đổi những cuốn sách hay cho nhau nhằm đáp ứng được nhu cầu cung cấp tri thức của mỗi người. ‘Mô hình trao đổi sách’ giúp cho mọi người tìm cho mình những cuốn sách phù hợp cho mình nhanh nhất, tìm được bạn bè cùng sở thích, kết nối lại với nhau. Mô hình trao đổi sách cho sinh viên là nơi các bạn sinh viên mang tới những cuốn giáo trình, sách tham khảo mình đã học qua và không dùng tới nữa để đổi lấy những cuốn sách mà mình cần tới từ các bạn sinh viên khác. Nhằm tôn vinh những giá trị của sách và đẩy mạnh phong trào đọc sách trong sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Khi các bạn trẻ có những cuốn sách không đọc nữa, hoặc muốn chia sẻ những cuốn sách hay đến những người khác, có thể liên hệ với đồng chí Bí thư Đoàn Trường để góp sách cũ của mình. Đồng chí Bí thư Đoàn Trường lập danh sách các bạn góp sách, phân loại và lập danh mục sách để các sinh viên khác dễ dàng tìm đọc. Mô hình “Trao đổi sách” giúp các bạn sinh viên có cơ hội tiếp cận với nhiều nguồn tri thức, thông tin khoa học bổ ích, góp phần quan trọng trong việc nuôi dưỡng thói quen đọc sách, tuyên truyền, 7
định hướng về lối sống đẹp, sống có ích trong đoàn viên thanh niên. Mục đích của mô hình là tạo ra cầu nối giữa các sinh viên trong Trường, là dịp để sinh viên các khóa giao lưu trao đổi những cuốn sách với nhau bởi những cuốn sách cũ với người này nhưng mới với người khác. Đây là hoạt động mang ý nghĩa tiết kiệm hiệu quả, làm giảm áp lực chi phí trong học tập, tạo ra niềm vui mới trong sinh viên. 1.2. Các nhân tố tác động đến mô hình trao đổi sách Chất lượng giảng dạy đại học ở nước ta thời gian gần đây đang bộc lộ một số hạn chế nhất định như: Việc giảng dạy và học tập vẫn diễn ra một cách thụ động, cổ truyền và nhàm chán. Thầy giảng, đọc, chiếu những gì đã được chuẩn bị trong giáo án. Trò nghe, chép, nhớ những gì thầy chuyển giao. Phương thức dạy và học như thế đang làm mất đi khả năng sáng tạo, năng lực tư duy độc lập, sự sinh động và hấp dẫn của các buổi học. Làm thế nào để những buổi học trở nên thực sự hứng thú cho sinh viên? Làm thế nào để khơi gợi niềm say mê của sinh viên đối với việc khám phá?, Làm thế nào để kích thích năng lực sáng tạo?, thử thách khả năng tồn tại và tư duy độc lập của sinh viên?. Bài toán này cần nhiều lời giải khác nhau, nhưng trong đó nhất thiết phải có lời giải từ các thư viện đại học. Hãy xây dựng một mô hình sách mà ở đó đầy đủ nhất, nhiều người sử dụng được, một cách thuận tiện nhất. 1.2.1. Nhân tố khách quan 1. Yếu tố kinh tế Kinh tế tác động tới mọi hoạt động trong xã hội, trong đó có thư viện sách. Kinh tế có thể ảnh hưởng trực tiếp tới quy mô nhân sự cũng như kinh phí đầu tư cho các hoạt động của thư viện sách. Hơn thế nữa, yếu tố kinh tế còn tác động trực tiếp tới mức thu nhập của NLTV, điều này ảnh hưởng trực tiếp tới việc đảm bảo những yêu cầu trong tuyển chọn nhân sự cũng như tâm lý làm việc của NLTV. [9] Ngoài ra, kinh tế cũng là yếu tố ảnh hưởng tới việc lựa chọn và xây dựng mô hình thư viện sách của các nước. Tác giả rút ra kết luận này khi tìm hiểu mô hình thư viện sách của một số nước trên thế giới. Cụ thể: 8
Các nước có nền kinh tế được xếp vào nhóm nước đang phát triển và nước công nghiệp hoá mới (nhóm nằm giữa các nước phát triển và nước đang phát triển) như: Inđônêxia, Cộng hoà Nam Phi có xu hướng đề xuất mô hình thư viện sách dạng khép kín và dạng hỗn hợp (kết hợp giữa mô hình khép kín và mô hình liên kết). [9] Các nước có nền kinh tế được xếp vào nhóm nước phát triển như: Hoa Kỳ, Thuỵ Điển, Vương quốc Anh lại có xu hướng đề xuất các mô hình thư viện sách dạng liên kết. [9] 2. Yếu tố văn hoá Văn hoá là một khái niệm rộng lớn, với nhiều cách tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên, có thể xem xét văn hoá ở các góc độ như: trình độ dân trí, chuẩn mực giá trị trong quan hệ ứng xử, giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc… Thư viện là một thiết chế văn hoá, thể hiện tinh thần của một dân tộc ở mọi thời đại. Vì vậy, mọi biến đổi dù tích cực hay tiêu cực của văn hoá đều ảnh hưởng tới sự nghiệp thư viện. [9] Các nước có nền văn hoá lúa nước như: Indonesia, Cộng hòa Nam Phi có xu hướng lựa chọn mô hình thư viện sách dạng khép kín và dạng hỗn hợp. [9] Các nước có nền văn hoá du mục như: Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Thuỵ Điển, Scotland lại có xu hướng xây dựng mô hình thư viện sách dạng liên kết. [9] 3. Yếu tố khoa học công nghệ Sự phát triển của công nghệ thông tin đã tác động mạnh mẽ tới mọi lĩnh vực trong đời sống xã hội, trong đó có hoạt động thư viện. thư viện sách không chỉ là nơi lưu giữ, bảo quản tài liệu mà còn có nhiệm vụ cung cấp thông tin phục vụ cho hoạt động dạy và học trong nhà Trường. Vì vậy, trước những tiến bộ về khoa học công nghệ, thư viện sách cần phải thay đổi về cơ cấu bổ sung vốn tài liệu; ứng dụng công nghệ thông tin trong xử lý tài liệu, tạo lập các sản phẩm và dịch vụ thông tin; phương thức phục vụ người sử dụng, liên kết chia sẻ nguồn lực thông tin giữa các cơ quan thư viện - thông tin…[9] Như vậy, yếu tố khách quan bao gồm:Yếu tố chính trị, kinh tế, văn hoá, khoa học công nghệ đều có các tác động gián tiếp và trực tiếp tới tổ chức và hoạt 9
động của thư viện sách . Do vậy, khi nghiên cứu xây dựng, lựa chọn mô hình tổ chức và hoạt động của thư viện sách ở Việt Nam, đặc biệt là các mô hình trao đổi sách dành cho sinh viên rất cần xem xét các yếu tố này để có thể vừa phù hợp với tình hình thực tế trong nước, vừa kế thừa kinh nghiệm của các nước phát triển. [9] 1.2.2. Nhân tố chủ quan 1. Phương pháp giáo dục Là một bộ phận, có nhiệm vụ hỗ trợ hoạt động dạy và học trong nhà Trường, nên thư viện sách sẽ bị tác động trực tiếp bởi mục tiêu giáo dục. Phương thức giáo dục là cách thức thực hiện giáo dục để đạt mục tiêu đề ra trước đó. Do vậy, phương thức giáo dục cũng là một trong những yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức của thư viện sách. Sự tác động của phương pháp giáo dục đến thư viện sách đã và đang được nhiều tác giả trong và ngoài nước đề cập tới trong các tài liệu. Cụ thể: Theo Hiệp hội Thư viện Trường học Hoa Kỳ (AASL): từ năm 2010, 85% các Trường công lập ở Hoa Kỳ đã quyết định thông qua CCSS (the Common Core State Standards) bao gồm 12 sự thay đổi trong cách dạy ngôn ngữ (đọc/ viết) và toán học. Từ khi áp dụng các tiêu chuẩn này, các Trường sẽ phải cung cấp minh chứng về sự hỗ trợ của NLTV và giảng viên đối với quá trình học tập để sinh viên có thể phát triển các kỹ năng, ứng dụng vào thực tế. Điều này đòi hỏi NLTV phải chủ động xây dựng cộng đồng học tập với sự tham gia của người học, đồng thời chương trình thư viện sách cần thay đổi từ chỗ cung cấp kho tài liệu truyền thống sang vai trò tiên phong, chủ động trong học tập của sinh viên[9]. Ở Việt Nam, đổi mới phương pháp giáo dục đã và đang diễn ra ở hầu khắp các Trường Đại học. Theo đó, việc “đổi mới phương pháp dạy học đang thực hiện bước chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỉ quan tâm đến việc sinh viên học được cái gì đến chỗ quan tâm sinh viên vận dụng được cái gì qua việc học. Để đảm bảo được điều đó, phải thực hiện chuyển từ phương pháp dạy học theo cách 10
"truyền thụ một chiều" sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất” [3]. Điều này đã dẫn tới sự thay đổi vai trò của thư viện sách , từ chỗ “cung ứng cho giảng viên và sinh viên đầy đủ sách..., sưu tầm và giới thiệu sách, báo của Đảng..., thu hút giảng viên và sinh viên tham gia các hoạt động thư viện, phối hợp với các thư viện khác để khai thác vốn tài liệu, tổ chức quản lý theo đúng nghiệp vụ thư viện” [5] đến việc “NLTV cần hợp tác với giảng viên trong việc tìm hiểu nội dung từng môn học để có thể cung cấp tài liệu hoặc lồng ghép về kiến thức thông tin vào từng môn học. Đồng thời, với sinh viên, thư viện cần trang bị các kỹ năng giúp sinh viên tự học suốt đời, tổ chức các hoạt động ngoại khoá và các dịch vụ bổ trợ trực tiếp cho học tập của sinh viên” [8-9]. Như vậy, ở cả trong và ngoài nước, yếu tố mục tiêu và phương pháp giáo dục đang trực tiếp ảnh hưởng tới vai trò cũng như cách thức hoạt động của thư viện sách . Nó đòi hỏi thư viện sách phải tích hợp vào chương trình đào tạo trong nhà Trường, đòi hỏi NLTV phải bám sát nội dung đào tạo để hỗ trợ tài liệu và trang bị kỹ năng thông tin cho người sử dụng. 2. Môi Trường giáo dục Môi Trường giáo dục bao gồm: môi Trường giáo dục trong nhà Trường và môi Trường giáo dục trong gia đình. Cụ thể: Môi Trường giáo dục trong nhà Trường: Có thể được hiểu là văn hoá nhà Trường. Không khí cởi mở, thân thiện, hướng tới sự hợp tác sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho NLTV và giảng viên, nhân viên trong Trường hợp tác, giúp đỡ nhau trong công việc. Không khí cởi mở, sáng tạo trong lớp học là điều kiện thuận lợi, khuyến khích sinh viên ham học hỏi, tìm tòi và có động lực, ý thức sử dụng thông tin phục vụ học tập. Sự tác động của môi Trường giáo dục nhà Trường đã được nhiều tác giả như Cristina Sacco Judge, Patricia Montiel- Overall đề cập trong các tài liệu của mình [9]. Môi Trường giáo dục trong gia đình sinh viên: Bầu không khí trong gia đình, thu nhập, nhận thức của phụ huynh là những yếu tố tác động tới nhận thức cũng như nhu cầu tin của sinh viên trong việc sử dụng tài liệu nói chung, thư 11
viện nói riêng. Sự tác động của yếu tố môi Trường giáo dục trong gia đình đã được tác giả Trần Thị Minh Nguyệt - Hướng dẫn thiếu nhi đọc sách trong thư viện, NXB Giáo dục. Đề cập khi xác định các yếu tố ảnh hưởng tới nhu cầu và hứng thú đọc của thiếu nhi [7-9]. 12