intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 

ĐỀ TÀI: NGUYÊN NHÂN VÀ CÁC GIẢI PHÁP CHỐNG THAM NHŨNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Chia sẻ: Phan Ngi Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:48

Thêm vào BST
Báo xấu
280
lượt xem 99
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

THAM NHŨNG LÀ MỘT CĂN BỆNH PHỔ BIẾN Ở NHIỀU NƯỚC TRÊN THẾ GIỚI. VÀO NHỮNG NĂM 50 CẢNH SÁT CAM-PU-CHIA ĐÃ NÓI KHÔNG ÚP MỞ RẰNG: LÀM RUỘNG ĂN LÚA, LÀM LÀNG ĂN HỐI LỘ. MỚI ĐÂY CHỦ TỊCH ĐẢNG CẦM QUYỀN UM NÔ, THỦ TƯỚNG MALAIXIA – MAHATHIR MOHAMAD ĐÃ KHÓC TRƯỚC ĐẠI HỘI ĐẢNG VỀ NẠN THAM NHŨNG…

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: ĐỀ TÀI: NGUYÊN NHÂN VÀ CÁC GIẢI PHÁP CHỐNG THAM NHŨNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

  1. ĐỀ TÀI: “NGUYÊN NHÂN VÀ CÁC GIẢI PHÁP CHỐNG THAM NHŨNG Ở VIỆT NAM HIỆN NAY”
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc Lêi më ®Çu Tham nhòng lµ mét c¨n bÖnh phæ biÕn ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. Vµo nh÷ng n¨m 50 c¶nh s¸t Cam-pu-chia ®· nãi kh«ng óp më r»ng: lµm ruéng ¨n lóa, lµm lµng ¨n hèi lé. Míi ®©y chñ tÞch §¶ng cÇm quyÒn Um n«, Thñ t­íng Malaixia – Mahathir Mohamad ®· khãc tr­íc ®¹i héi ®¶ng vÒ n¹n tham nhòng…Cßn ë ViÖt Nam tõ thêi Hång §øc vµ Gia Long ®· cã c¸c bé luËt ®Ó chèng tham nhòng. Thêi Minh M¹ng cã” phÐp lµm liªm”, thêi Tù §øc cã ” chÝnh s¸ch b¸o liªm” cña NguyÔn Tr­êng Té. Ngµy nay tham nhòng ®· trë thµnh quèc n¹n, lµ 1 trong 4 nguy c¬ ®e däa sù tån vong cña chÕ ®é. Cã thÓ nãi tham nhòng lµ c¨n bÖnh hiÓm nghÌo g¾n liÒn víi mäi Nhµ n­íc, bëi lÏ chõng nµo cßn Nhµ n­íc th× cßn quyÒn lùc, mµ cßn quyÒn lùc th× dÔ xuÊt hiÖn nh÷ng ng­êi dïng sai quyÒn lùc. Cuéc ®Êu tranh ®Ó lo¹i bá nh÷ng ng­êi sö dông sai quyÒn lùc ra khái bé m¸y nhµ n­íc c¸c cÊp lµ cuéc ®Êu tranh l©u dµi, liªn tôc bÒn bØ vµ kiªn ®Þnh cña mäi nhµ n­íc, chèng m¹nh th× thÞnh, chèng yÕu th× suy, ngoµi ra kh«ng cã con ®­êng nµo kh¸c. ë n­íc ta tõ c¬ chÕ qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp, chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc XHCN lµ con ®­êng hoµn toµn míi mÎ. Nh÷ng n¨m qua §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· ban hµnh nhiÒu chñ tr­¬ng, chÝnh s¸ch cëi më, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn hÖ thèng ph¸p luËt vÉn thiÕu ®ång bé, mét sè v¨n b¶n ph¸p quy võa míi ban hµnh ®· sím l¹c hËu víi thùc tiÔn, t¹o nhiÒu s¬ hë, dÔ bÞ lîi dông. MÆt kh¸c, b­íc vµo c¬ chÕ míi, t©m lý n«n nãng lµm giµu cã mÆt tÝch cùc lµ ®éng lùc thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn, nh­ng còng cã mÆt tiªu cùc lµ lµm cho mét sè ng­êi bÞ tha ho¸, ®¸nh mÊt chÝnh m×nh trong chñ nghÜa vÞ kû, h­ëng l¹c, trong kh¸t väng lµm giµu b»ng mäi gi¸, bÊt chÊp ph¸p luËt, ®¹o lý. Bé m¸y Nhµ n­íc cña chóng ta tr¶i qua c¸c thêi kú lÞch sö kh¸c nhau ch­a ®ñ thêi gian vµ kinh nghiÖm ®Ó c¶i c¸ch kÞp thêi, do ®ã khi b­íc vµo thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng trªn mét sè mÆt ®· béc lé kh«ng Ýt khuyÕt ®iÓm, t×nh h×nh ®ã cïng víi hÖ thèng thñ tôc hµnh chÝnh r­êm rµ, bé m¸y cång kÒnh, t¹o m«i tr­êng dung d­ìng cho tÖ quan liªu tham nhòng. HÖ thèng c¬ quan 1
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc t­ ph¸p, hµnh ph¸p, thanh tra, kiÓm tra chÊt l­îng vµ hiÖu lùc, hiÖu qu¶ ch­a cao. §iÒu nµy ®ßi hái chóng ta ph¶i tÝch cùc vµ chñ ®éng chèng tham nhòng cã hiÖu qu¶. ChÝnh v× vËy em ®· chän ®Ò tµi: “Nguyªn nh©n vµ c¸c gi¶i ph¸p chèng tham nhòng ë ViÖt Nam hiÖn nay”. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì cña PGS – TS Mai V¨n B­u, Trung t©m th­ viÖn Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc Ch­¬ng I Nguyªn nh©n Tham nhòng vµ t¸c h¹i cña nã I. Kh¸i niÖm vÒ tham nhòng 1. Quan niÖm vÒ tham nhòng cña mét sè quèc gia trªn thÕ giíi + N­íc §øc: Tham nhòng lµ hiÖn t­îng mÊt phÈm chÊt, hèi lé, ®ót lãt, th­êng x¶y ra ®èi víi c«ng chøc cã quyÒn hµnh (Tõ ®iÓn b¸ch khoa cña §øc). + N­íc ¸o: Tham nhòng lµ hiÖn t­îng lõa ®¶o, hèi lé, bãc lét. + Thôy Sü: Tham nhòng lµ hËu qu¶ nghiªm träng cña sù v« tæ chøc cña tÇng líp cã tr¸ch nhiÖm trong bé m¸y Nhµ n­íc. §ã lµ hµnh vi ph¹m ph¸p ®Ó phôc vô lîi Ých c¸ nh©n (Tõ ®iÓn B¸ch Khoa cña Thôy Sü). + N­íc Ph¸p: Tham nhòng bao gåm nh÷ng hµnh vi l¹m dông quyÒn h¹n ®Ó thu vÐn lîi Ých vËt chÊt. 2. Kh¸i niÖm vÒ tham nhòng cña ViÖt Nam Theo Tõ ®iÓn TiÕng ViÖt th×: “Tham nhòng lµ lîi dông quyÒn hµnh ®Ó nhòng nhiÔu d©n vµ lÊy cña”.1 Tham nhòng lµ hµnh vi lîi dông chøc vô, quyÒn h¹n, vÞ thÕ x· héi cña viªn chøc Nhµ n­íc ®Ó lµm tr¸i ph¸p luËt hoÆc lîi dông c¸c s¬ hë cña ph¸p luËt kiÕm lîi cho b¶n th©n, g©y h¹i cho x· héi, cho c«ng d©n. Ph¸p lÖnh chèng tham nhòng ngµy 26-2-1998 còng ghi râ trong ®iÒu 1: “Tham nhòng lµ hµnh vi cña nh÷ng ng­êi cã chøc vô, quyÒn h¹n ®· lîi dông chøc vô vµ quyÒn h¹n ®ã ®Ó tham «, hèi lé hoÆc cè ý lµm tr¸i ph¸p luËt v× ®éng c¬ vô lîi, g©y thiÖt h¹i cho tµi s¶n Nhµ n­íc, tËp thÓ vµ c¸ nh©n, x©m ph¹m ho¹t ®éng ®óng ®¾n cña c¸c c¬ quan, tæ chøc. Tham nhòng lµ vËt c¶n lín nhÊt cña tiÕn tr×nh ph¸t triÓn x· héi, lµ nguy c¬ trùc tiÕp liªn quan ®Õn sù sèng cßn cña c¸c Nhµ n­íc”.2 1 §¹i tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Nxb. V¨n ho¸ - Th«ng tin, Hµ Néi. 1998, tr 1523 2 Gi¸o tr×nh chÝnh s¸ch kinh tÕ-x· héi, Nxb Khoa Häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi. 2000, tr 457 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc MÆc dï ®­îc thÓ hiÖn theo nh÷ng c¸ch kh¸c nhau song tham nhòng ®­îc hiÓu kh¸ thèng nhÊt trong v¨n ho¸ ph¸p lý ë c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ®ã lµ viÖc lîi dông vÞ trÝ, quyÒn h¹n thùc hiÖn hµnh vi tr¸i ph¸p luËt nh»m trôc lîi c¸ nh©n hay nãi mét c¸ch kh¸c tham nhòng lµ viÖc sö dông hoÆc chiÕm ®o¹t bÊt hîp ph¸p c«ng quyÒn hay nguån lùc tËp thÓ. II. hµnh vi vµ mét sè ph­¬ng thøc thùc hiÖn hµnh vi tham nhòng 1. Kh¸i niÖm vÒ hµnh vi tham nhòng Hµnh vi tham nhòng lµ hµnh vi tho¶ m·n ®Çy ®ñ c¸c dÊu hiÖu ph¸p lý cña mét cÊu thµnh téi tham nhòng ®· ®­îc ph¸p luËt qui ®Þnh, ®ã lµ c¸c hµnh vi cã ý thøc, cã chñ ®Þnh. 2. §Æc ®iÓm cña hµnh vi tham nhòng Hµnh vi tham nhòng lµ hµnh vi cña mét c¸ nh©n hoÆc mét nhãm ng­êi trong ®ã cã kÎ cÇm ®Çu, nã th­êng t¹o thµnh tõ c¸c nhãm ng­êi cã quan hÖ th©n quen, hä hµng vµ gÇn ®©y trªn thÕ giíi l¹i h×nh thµnh c¸c hµnh vi tham nhòng cã tÝnh tæ chøc cña nhiÒu ng­êi dùa trªn lîi Ých Ých kû cña hä. Lo¹i hµnh vi nµy ®ang cã xu h­íng t¨ng lªn rÊt m¹nh mang l¹i hËu qu¶ rÊt nghiªm träng vµ cã hai ®Æc tr­ng næi bËt: mét lµ xuÊt hiÖn d­íi ph­¬ng thøc tæ chøc cã ®Æc tr­ng kh¸c víi ho¹t ®éng c¸ nh©n, lo¹i nµy ®­îc gäi lµ tham nhòng siªu ng¹ch víi nh÷ng h×nh thøc chñ yÕu nh­ biÓn lËu thuÕ cã tæ chøc, bu«n lËu cã tæ chøc, lµm gi¶ cã tæ chøc, v¬ vÐt tæ chøc, x©m chiÕm cã tæ chøc biÓu hiÖn chñ yÕu lµ x©m chiÕm vèn cña Nhµ n­íc, hai lµ ®­îc sù hoµn thiÖn víi sù tham gia cña quyÒn lùc cña mét tæ chøc nhÊt ®Þnh ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých thu ®­îc lîi Ých hoÆc lîi nhuËn siªu ng¹ch . VÒ h×nh thøc tham nhòng chñ yÕu vÉn th«ng qua c¸c hµnh vi tham «, hèi lé, léng quyÒn, s¸ch nhiÔu, dïng quyÒn lùc ®Ó m­u t­ lîi, dïng tiÒn tµi lµm cµn vi ph¹m ph¸p luËt, dïng tiÒn tµi thao tóng quyÒn lùc, chiÕm ®o¹t quyÒn lùc…. VÒ thñ ®o¹n, c¸c hµnh vi tham nhòng ®­îc h×nh thµnh b»ng nhiÒu c¸ch: kÕt cÊu bªn trong, mãc ngoÆc ngoµi n­íc cïng víi sù hç trî cña c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt phøc t¹p ®· lµm cho ho¹t ®éng tham nhòng ngµy mét trë nªn khã bÞ ph¸t hiÖn . 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc VÒ lÜnh vùc: §èi t­îng mµ c¸c ho¹t ®éng tham nhòng s¨n ®uæi nãi chung tËp trung vµo n¬i cã tiÒn b¹c, nguån lùc, quyÒn h¹n, hîp ®ång, tµi chÝnh, chøc vô, c¬ héi, …cho nªn c¸c lÜnh vùc cã tû lÖ thµnh ¸n cao trªn thÕ giíi ngµy nay vÉn lµ c¸c ngµnh ng©n hµng, tµi chÝnh, th­¬ng m¹i, xuÊt nhËp khÈu, dù tr÷ quèc gia, giao th«ng vËn t¶i, b­u ®iÖn, x©y dùng, c¸c ®Ò ¸n n­íc ngoµi, c¸c n¬i cÊp phÐp ho¹t ®éng hoÆc th«ng qua thñ tôc hµnh chÝnh, c¸c cöa khÈu … 3. §éng c¬ tham nhòng §éng c¬ tham nhòng ®­îc h×nh thµnh tõ c¸c yÕu tè c¬ b¶n nh­ lßng tham, ham muèn vËt chÊt, lßng ham ®Þa vÞ vµ quyÒn lùc cao, muèn lµm giµu mét c¸ch nhanh chãng, muèn cã cuéc sèng vµ lèi sèng h¬n ng­êi vÒ lîi Ých hoÆc cßn do nhiÒu yÕu tè nh­ thiÕu b¶n lÜnh, thiÕu ý chÝ, dÔ sa ng· dÉn ®Õn sù kh«ng chÊp nhËn sù mÊt c©n ®èi gi÷a nhu cÇu tiªu dïng víi kh¶ n¨ng thu nhËp vµ ®Þa vÞ c«ng viÖc cña m×nh. Tõ ®©y cã thÓ ph¸c ho¹ mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ tham nhòng vµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh cña hµnh vi tham nhòng theo c«ng thøc sau: 3 C(Tham nhòng) = M (QuyÒn lùc) + D (Tuú ý ®Þnh ®o¹t) – A(Tr¸ch nhiÖm) Hµnh vi tham nhòng = lîi Ých cña ng­êi cã quyÒn + sù s¬ hë, yÕu kÐm trong qu¶n lý Nhµ n­íc (Sù láng lÎo kh«ng nghiªm cña ph¸p luËt ) 4. Môc ®Ých tham nhòng Môc ®Ých cña hµnh vi tham nhòng lµ c¸i ®Ých mµ ng­êi ph¹m téi ®Æt ra trong ãc m×nh vµ mong muèn ®¹t ®Õn b»ng hµnh vi ph¹m téi vµ khi cã ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cho phÐp thùc hiÖn th× nã dÔ trë thµnh hiÖn thùc. 5. Mét sè ph­¬ng thøc thùc hiÖn hµnh vi tham nhòng ë ViÖt Nam C¸c h×nh thøc c¬ b¶n cña tham nhòng ë n­íc ta hiÖn nay vÉn lµ tham «, hèi lé, dùa vµo quyÒn lùc ®Ó s¸ch nhiÔu, dïng quyÒn lùc ®Ó m­u lîi riªng, dïng tiÒn ®Ó lµm chuyÖn phi ph¸p vµ c¸c thñ ®o¹n mµ kÎ ph¹m téi triÖt ®Ó lîi dông lµ nh÷ng s¬ hë cña ph¸p luËt, chÝnh s¸ch, trong c¸c 3 T¹p chÝ Nhµ n­íc vµ ph¸p luËt sè 1/2002 tr 59 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc biÖn ph¸p tæ chøc, qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh. Thñ ®o¹n ph¹m téi rÊt ®a d¹ng vµ phøc t¹p nh­ng th­êng tËp trung ë c¸c d¹ng sau : - Cã ®Þa ph­¬ng, ®¬n vÞ ra nh÷ng chØ thÞ, nghÞ quyÕt kh«ng ®óng víi chÝnh s¸ch, luËt ph¸p cña Nhµ n­íc ®Ó thu lîi bÊt chÝnh, phæ biÕn lµ lÊy ®Êt c«ng ®Ó chia nhau, lÊy ®Êt cña n«ng d©n ®Ó bãc lét n«ng d©n nh­ mét kiÓu ph¸t canh thu t«. - §Ò ra hµng lo¹t c¸c kho¶n b¾t n«ng d©n ®ãng gãp, b­ng bÝt th«ng tin, thiÕu c«ng khai minh b¹ch ®Ó xµ xÎo, t­ tói. - G©y khã kh¨n, s¸ch nhiÔu ®Ó ®ßi hèi lé d­íi nhiÒu h×nh thøc kÓ c¶ mua b»ng, b¸n ®iÓm. - Võa lµ bªn A, võa cã quyÒn chØ ®Þnh bªn B ®Ó h­ëng hoa hång, tham nhòng lín trong c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n kÓ c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh, dù ¸n nghiªn cøu khoa häc. - Khi x©y dùng th× ®Þnh møc kinh tÕ - kÜ thuËt n©ng cao lªn, khi thùc hiÖn th× l¾t lÐo ®Ó gi¶m xuèng, cã lóc cã c«ng tr×nh cßn trªn d­íi 50% lÊy chªnh lÖch, chia ch¸c lµm cho hµng lo¹t c«ng tr×nh mÆc dï ®­îc héi ®ång nghiÖm thu ®¸nh gi¸ tèt nh­ng míi sö dông ®· h­ háng. - Lîi dông bu«n b¸n vËn chuyÓn, ®i n­íc ngoµi c©u kÕt víi bän “bu«n lËu thÕ kû”, cã tÝnh quèc tÕ (nhËp tµu, xe cò, m¸y mãc l¹c hËu…) bÊt chÊp hËu qu¶ cho d©n vµ nÒn kinh tÕ miÔn lµ cã chªnh lÖch, cã hoa hång. - Th«ng ®ång víi nhau ®Ó vay tiÒn ng©n hµng, tiÒn n­íc ngoµi (nh­ ODA…) ®Õn hµng tr¨m, hµng ngh×n tû ®ång mµ kh«ng tÝnh ®Õn hiÖu qu¶ sö dông. - Sö dông tiÒn quü c«ng, tiÒn tÝn dông ­u ®·i ng­êi nghÌo, gia ®×nh chÝnh s¸ch ®Ó cho vay lÊy l·i, bu«n b¸n lËp quü ®en, mua tÆng phÈm cã gi¸ trÞ lín tÆng nhau … - T¹o thµnh tÝch gi¶ ®Ó tham « d­íi h×nh thøc tiÒn th­ëng, quµ c¸p, biÕu xÐn nhau ngµy lÔ, ngµy tÕt, viÖc hiÕu hû ®Õn hµng chôc, hµng tr¨m triÖu ®ång. - Tranh mua hµng xuÊt khÈu ch¹y chät quota ®Ó lÊy ngo¹i tÖ mua hµng tiªu dïng xa xØ vÒ b¸n l·i chia nhau g©y l·ng phÝ vµ rèi lo¹n thÞ tr­êng. 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc - LËp nh÷ng “dù ¸n lõa” trång rõng trªn giÊy, thµnh lËp c¸c “c«ng ty ma” ®Ó hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Ó lÊy tiÒn Nhµ n­íc. - ThËm chÝ cßn cã t×nh tr¹ng ¨n c¶ tiÒn cøu trî ng­êi ®ãi nghÌo, x· khã kh¨n, ¨n chÆn tiÒn ñng hé ®ång bµo lò lôt… Ngoµi c¸c thñ ®o¹n trªn, kÎ ph¹m téi tham nhòng cßn lîi dông triÖt ®Ó sù bu«ng láng vÒ thanh tra, kiÓm tra, kiÓm so¸t ®Ó ph¹m c¸c téi tham «, hèi lé, sö dông vèn vµo ho¹t ®éng kh«ng ®óng môc ®Ých… Iii. T¸c h¹i cña tham nhòng. 1. Tham nhòng lµ kÎ thï cña nh©n d©n. Hå Chñ TÞch ®· tõng nhËn ®Þnh: “Tham nhòng lµ kÎ thï nguy hiÓm cña nh©n d©n, cña bé ®éi vµ cña chÝnh phñ v× nã kh«ng mang g­¬m mang sóng mµ nã n»m trong c¸c tæ chøc cña ta ®Ó lµm háng ta. Nã lµm háng tinh thÇn trong s¹ch vµ ý chÝ kh¾c khæ cña c¸n bé ta. Nã ph¸ ho¹i ®¹o ®øc c¸ch m¹ng ta lµ cÇn- kiÖm - liªm - chÝnh”. Tham nhòng cßn g©y ra t¸c h¹i lµm gi¶m sót lßng tin cña c«ng d©n ®èi víi bé m¸y vµ c«ng chøc, viªn chøc Nhµ n­íc, triÖt tiªu ®éng lùc c¬ b¶n nhÊt cña sù ph¸t triÓn. §iÒu nµy ®· ®­îc V.I. Lªnin khuyÕn c¸o: “NÕu cã c¸i g× ®ã cã thÓ triÖt tiªu ®­îc chñ nghÜa x· héi th× ®ã chÝnh lµ tham nhòng, quan liªu”. §©y còng lµ bµi häc hµng ®Çu mµ §¶ng ta rót ra t¹i ®¹i héi lÇn thø 6. §ã lµ bµi häc lÊy d©n lµm gèc, d©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra. §©y còng lµ bµi häc mµ «ng cha ta ®· truyÒn l¹i cho con ch¸u. TrÇn Quèc TuÊn ®· tõng nãi: “Ng­êi d©n vèn kh«ng hµi lßng, sî ta th× khinh ®Þch, sî ®Þch th× khinh ta, ®Ó d©n khinh lµ mÊt n­íc”. 2. Tham nhòng g©y tæn h¹i to lín vÒ mÆt kinh tÕ cho sù ph¸t triÓn x· héi Tham nhòng g©y tæn h¹i to lín vÒ mÆt kinh tÕ cho sù ph¸t triÓn x· héi kÐo lïi sù ph¸t triÓn tuú theo quy m« vµ møc ®é g©y h¹i cña nã. Tham nhòng ®· g©y thiÖt h¹i vËt chÊt hµng ngµn tû ®ång, hµng tr¨m triÖu ®« la cña Nhµ n­íc. Chi phÝ kinh tÕ cña tham nhòng lµ rÊt khã x¸c ®Þnh nh­ng mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· ®­a ra ®ã lµ: + T¨ng tõ 3-10% cho gi¸ cña mét giao dÞch ®Ó ®Èy nhanh giao dÞch. 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc +Mét møc tæn thÊt tíi 50% nguån thu tõ thuÕ cña chÝnh phñ do hèi lé vµ tham nhòng. Mét sè minh chøng ®iÓn h×nh vÒ t¸c h¹i cña tham nhòng ®èi víi nÒn kinh tÕ: chØ riªng tæng thèng cña n­íc C«ng g« (Zaire cò) víi sè tiÒn tham nhòng trong c¸c n¨m cÇm quyÒn lªn tíi 9-10 tû USD, b»ng 70% sè nî n­íc ngoµi cña n­íc nµy.T¹i ViÖt Nam víi møc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi vµo kho¶ng 400 USD/n¨m nh­ng nh÷ng vô tham nhòng g©y thiÖt h¹i nghiªm träng vÒ kinh tÕ vÉn diÔn ra hµng n¨m ®iÓm h×nh nh­ vô ¸n Minh Phông - EPCO ®· chiÕm ®o¹t h¬n 3.547 tû ®ång vµ 25,4 triÖu USD cña Nhµ n­íc. Ngoµi ra tÝnh ®Õn khi vô ¸n bÞ khëi tè ng©n s¸ch Nhµ n­íc cßn bÞ thiÖt h¹i 115 tû ®ång vµ 596.303 USD lµ phÝ b¶o l·nh vµ l·i ph¸t sinh cña c¸c kho¶n thiÖt h¹i nãi trªn. Bªn c¹nh ®ã cßn lµ nh÷ng vô g©y thiÖt h¹i nhiÒu ®Õn tiÒn cña Nhµ n­íc vµ nh©n d©n nh­ vô Tamexco ®· thiÖt h¹i 500 tû ®ång, dÖt Nam §Þnh kho¶ng 900 tû ®ång… §Æc biÖt hiÖn nay t×nh tr¹ng tham nhòng ë ViÖt Nam g©y thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ trong ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n, hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,l¹m dông quyÒn lùc ®Ó b¶n th©n vµ gia ®×nh tham nhòng … 3. Tham nhòng ph¸ ho¹i ®éi ngò c¸n bé, tÇm th­êng ho¸ hÖ thèng ph¸p luËt, lµ nguyªn nh©n liªn quan trùc tiÕp ®Õn sù sèng cßn cña Nhµ n­íc T¸c h¹i cña tham nhòng kh«ng chØ dõng l¹i ë ph­¬ng diÖn thiÖt h¹i vËt chÊt hµng ngµn tû ®ång, hµng tr¨m triÖu USD cña Nhµ n­íc mµ tham nhòng sÏ lµm tÇm th­êng ho¸ hÖ thèng ph¸p luËt cña Nhµ n­íc, kû c­¬ng x· héi kh«ng thÓ gi÷ v÷ng, g©y mÊt ®oµn kÕt néi bé, lµm gi¶m uy tÝn cña §¶ng vµ Nhµ n­íc tr­íc nh©n d©n vµ lµ c¬ héi ®Ó cho kÎ thï ph¸p ho¹i, x©m l­îc. NÕu c¸c nhµ hµnh ph¸p mµ tù m×nh ph¸ ho¹i luËt ph¸p th× lµm sao cã thÓ duy tr× ®­îc phÐp n­íc. Nh÷ng kÎ tham nhòng chÝnh lµ nh÷ng tªn ®Çu trß trong viÖc lµm tª liÖt hÖ thèng hµnh ph¸p lµ cho Nhµ n­íc trë thµnh ®èi lËp vµ g¸nh nÆng cho c«ng d©n. Tham nhòng tÊt yÕu dÉn ®Õn ph¸ ho¹i ®éi ngò c¸n bé Nhµ n­íc bëi v× nh÷ng kÎ tham nhòng sÏ lõa dèi vµ h­ ho¸ cÊp trªn lµm cho bé m¸y trë thµnh quan liªu, chóng sÏ t¨ng c­êng ®­a thªm kÎ xÊu vµo guång m¸y vµ triÖt h¹i ®éi ngò viªn ch­a tèt. Nh÷ng kÎ tham nhòng 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc chÝnh lµ nh÷ng tªn ph¸ ho¹i tõ bªn trong cña hÖ thèng hµnh ph¸p quèc gia.Tham nhòng sÏ lµm cho quÇn chóng mÊt ®i sù tin tuëng vµo ®­êng lèi l·nh ®¹o cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vµ ®©y còng lµ nguyªn nh©n c¨n b¶n nhÊt dÉn ®Õn thÊt b¹i cña §¶ng vµ Nhµ n­íc. ChÝnh víi nh÷ng t¸c h¹i to lín kÓ trªn còng nh­ nhiÒu t¸c h¹i do bÖnh tham nhòng t¹o ra, nhiÒu n­íc ®· coi tham nhòng lµ quèc n¹n cña ®Êt n­íc, lµ giÆc néi x©m nguy hiÓm.Trong c¸c v¨n kiÖn ®¹i héi VIII, IX §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: N¹n tham nhòng ®ang lµ mét nguy c¬ trùc tiÕp quan hÖ ®Õn sù sèng cßn cña hÖ thèng chÝnh trÞ. §¶ng, Nhµ n­íc vµ nh©n d©n ta ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p kh¾c phôc, song hiÖu qu¶ cßn thÊp. Ph¶i tiÕn hµnh ®Êu tranh kiªn quyÕt, th­êng xuyªn vµ cã hiÖu qu¶ chèng tham nhòng trong bé m¸y Nhµ n­íc, trong tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c cÊp tõ Trung ­¬ng ®Õn c¬ së. KÕt hîp nh÷ng biÖn ph¸p cÊp b¸ch víi nh÷ng gi¶i ph¸p cã tÇm chiÕn l­îc nh»m hoµn thiÖn c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, kiÖn toµn tæ chøc, chÊn chØnh c«ng t¸c qu¶n lý, kh¾c phôc s¬ hë, võa xö lý nghiªm kÞp thêi mäi vi ph¹m, téi ph¹m, huy ®éng vµ phèi hîp chÆt chÏ mäi lùc l­îng ®Êu tranh nh»m ng¨n chÆn, ®Èy lïi vµ lo¹i trõ tham nhòng. Thñ tr­ëng c¬ quan ®¬n vÞ, c¸n bé chñ chèt c¸c cÊp ph¶i g­¬ng mÉu ®i ®Çu trong ®Êu tranh chèng tham nhòng, tr­íc hÕt lµ ®èi víi b¶n th©n. §Êu tranh chèng tham nhòng ph¶i g¾n liÒn víi ®Êu tranh chèng bu«n lËu, l·ng phÝ, quan liªu, tËp trung vµo c¸c hµnh vi tham «, chiÕm ®o¹t lµm thÊt tho¸t tµi s¶n Nhµ n­íc, ®ßi hèi lé, ®­a vµ nhËn hèi lé. Tham nhòng ®· cã tõ rÊt l©u trong lÞch sö loµi ng­êi, cã thÓ tõ thêi kú xuÊt hiÖn nh÷ng h×nh thøc ban ®Çu cña Nhµ n­íc. Do t¸c h¹i cña tham nhòng lµ v« cïng lín nªn viÖc phßng chèng tham nhòng lu«n ®­îc coi lµ nhiÖm vô bøc xóc hµng ®Çu cña c¸c quèc gia. Tuy nhiªn gÇn ®©y mét quan ®iÓm tr¸i ng­îc ®· xuÊt hiÖn cho r»ng tham nhòng kh«ng thÓ kh«ng nhÊt qu¸n víi ph¸t triÓn, vµ ®«i khi nã thËm trÝ cßn thóc ®Èy ph¸t triÓn. Nh÷ng ng­êi nªu ra quan ®iÓm hiÖn ®¹i nµy ®· phñ mét ®¸m m©y m¬ hå lªn vÊn ®Ò tham nhòng. Ch¼ng h¹n hä cho r»ng ®Þnh nghÜa vÒ tham nhòng rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c nÒn v¨n ho¸, hµm ý r»ng nh÷ng g× bÞ coi lµ tham nhòng ë ph­¬ng T©y sÏ ®­îc lý gi¶i mét c¸ch kh¸c trong khu«n khæ nh÷ng tËp qu¸n cña c¸c nÒn kinh tÕ míi næi. Nh÷ng ng­êi theo chñ nghÜa xÐt l¹i còng nÒu ®Æc tr­ng vÒ nh÷ng hiÖu øng cña tham 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc nhòng ®èi víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ®©y lµ nh÷ng lý luËn m¬ hå. Dùa trªn thùc tÕ lµ, cho ®Õn gÇn ®©y mét sè “con hæ” ch©u ¸ vÉn tr¶i qua t¨ng tr­ëng kinh tÕ phi th­êng lÉn tham nhòng ë møc ®é cao. Cuèi cïng ng­êi ta cho r»ng hiÖu øng cña nh÷ng c¶i c¸ch thÞ tr­êng ®Õn t×nh tr¹ng tham nhòng lµ kh«ng râ rµng. Chñ ®Ò träng t©m cña luËn ®iÓm “dÇu b«i tr¬n b¸nh xe” lµ hèi lé cã thÓ lµ mét c¸ch lµm cã hiÖu qu¶ ®Ó v­ît qua nh÷ng qui ®Þnh phiÒn hµ vµ nh÷ng hÖ thèng ph¸p luËt v« tÝch sù. C¸ch lËp luËn nµy kh«ng thÓ khëi nguån cho nh÷ng m« h×nh mang tÝnh häc thuËt phøc t¹p, mµ cßn hîp ph¸p ho¸ c¸ch øng xö cña c¸c c«ng ty t­ nh©n s½n sµng hèi lé cho ®­îc viÖc. Khi xem xÐt s©u h¬n lËp luËn nµy cã rÊt nhiÒu lç hæng. Nã lê ®i quyÒn tù do lµm theo ý m×nh vèn rÊt lín mµ nhiÒu chÝnh trÞ gia vµ quan chøc, nhÊt lµ ë c¸c x· héi tham nhòng, cã ®­îc trong viÖc t¹o dùng, gia t¨ng vµ gi¶i thÝch c¸c quy ®Þnh ph¶n t¸c dông. Do ®ã thay v× b«i tr¬n nh÷ng b¸nh xe kªu cãt kÐt cña mét nÒn hµnh chÝnh v÷ng ch¾c, tham nhòng l¹i trë thµnh thø tiÕp søc cho nh÷ng quy ®Þnh qu¸ ®¸ng vµ tuú tiÖn. §©y lµ mét c¬ chÕ mµ nhê ®ã tham nhòng tù nu«i sèng chÝnh b¶n th©n nã. Mét biÕn th¸i kinh tÕ phøc t¹p cña lËp luËn “dÇu b«i tr¬n lµ tÝch cùc” lµ quan ®iÓm cho r»ng hèi lé cho phÐp cung cÇu ho¹t ®éng. Quan ®iÓm nµy kiªn ®Þnh r»ng trong cuéc ®Æt gi¸ c¹nh tranh ®Ó cã ®­îc mét hîp ®ång mua hµng cu¶ chÝnh phñ, ng­êi hèi lé nhiÒu nhÊt sÏ giµnh phÇn th¾ng vµ c«ng ty cã chi phÝ thÊp nhÊt sÏ cã kh¶ n¨ng chÞu ®ùng sè tiÒn hèi lé lín nhÊt. §iÒu ®ã chØ hay vÒ lý thuyÕt nh­ng l¹i kh«ng ®óng. Thø nhÊt, b»ng c¸ch chØ tËp trung vµo tÖ hèi lé lËp luËn nµy kh«ng tÝnh ®Õn tham nhòng lµ ¨n c¾p c¸c nguån lùc c«ng céng, lµm suy yÕu tÝnh æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Kh«ng nh÷ng thÕ nh÷ng ng­êi nhËn hèi lé cã xu thÕ chuyÓn nh÷ng ®ång tiÒn tham nhòng ®­îc vµo c¸c tµi kho¶n ë n­íc ngoµi. VÝ dô theo c¸ch nµy Nigiªnia ®· tæn thÊt hµng tû tiÒn ng©n s¸ch trong nh÷ng thËp kû võa qua. Thø hai, viÖc gi¶ ®Þnh n¨ng lùc ®Êu thÇu cao nhÊt b¾t nguån tõ khÝa c¹nh hiÖu qu¶ - chi phÝ lµ kh«ng ®óng, thay vµo ®ã nã th­êng g¾n víi chÊt l­îng d­íi møc tiªu chuÈn. 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc Thø ba, c¸c chÝnh trÞ gia hiÕm khi chÞu lµm ®èi t­îng cña mét kho¶n chi tr¶ bÊt hîp ph¸p trong cuéc ®Êu thÇu c¹nh tranh, tr¸i l¹i hä ®ßi tiÒn hèi lé mét c¸ch kÝn ®¸o tõ nh÷ng ®èi t­îng mµ hä tin lµ sÏ ®­îc gi÷ bÝ mËt. Thø t­, viÖc nh×n nhËn hèi lé nh­ mét c¬ chÕ lµm c©n b»ng cung cÇu kh«ng tÝnh ®Õn thùc tÕ lµ nhiÒu hµng ho¸ c«ng céng kh«ng nªn ®­îc ph©n phèi cho nh÷ng ng­êi ®Æt gi¸ cao nhÊt,thay vµo ®ã môc tiªu cña c¸c ch­¬ng tr×nh xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo lµ ph©n bæ cac nguån lùc theo sù cÇn thiÕt cña nh÷ng ng­êi nhËn. Cuèi cïng quan ®iÓm cung vµ cÇu vÒ tham nhòng cho r»ng nh÷ng kÎ hèi lé nhËn ®­îc nh÷ng hµng ho¸ mµ hä ®· ph¶i tr¶ tiÒn cho chóng, ®iÒu nµy kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®óng v× kh«ng thÓ c­ìng chÕ thi hµnh c¸c giao dÞch tham nhòng b»ng luËt ph¸p. Mét tr­êng ph¸i “ biÖn hé cho tham nhòng” lý luËn r»ng hèi lé cã thÓ lµm t¨ng hiÖu qu¶ b»ng c¸ch gi¶m ®¸ng kÓ thêi gian cÇn thiÕt cho c¸c thñ tôc xin phÐp vµ c«ng viÖc giÊy tê. VÊn ®Ò ®èi víi lý lÏ “®ång tiÒn ®i tr­íc” nµy n»m ë gi¶ ®Þnh r»ng c¶ hai phÝa ®Òu thùc sù tham gia vµo vô viÖc vµ kh«ng ®ßi hái thªm tiÒn hèi lé. ë Ên ®é mét c«ng chøc cÊp cao ®­îc hèi lé kh«ng thÓ gi¶i quyÕt c¸c thñ tôc xin phÐp nhanh h¬n ®­îc mét chót nµo v× cã nhiÒu ng­êi trong giíi quan liªu cïng tham gia vµo qu¸ tr×nh ®ã, nh­ng «ng ta s½n sµng ®­a ra gi¶i ph¸p lµm chËm trÔ qu¸ tr×nh cÊp giÊy phÐp ®èi víi c¸c c«ng ty ®èi thñ. Ngay c¶ trong nh÷ng x· héi mµ v« vµn c¸c qui ®Þnh ph¶n t¸c dông ®· ®­îc t¹o ra nh»m moi cña hèi lé vÉn ph¶i cã mét h¹t nh©n cña c¸c luËt lÖ vµ c¸c qui ®Þnh phôc vô nh÷ng môc tiªu x· héi h÷u Ých. Nh÷ng bé luËt ®¬n gi¶n vµ minh b¹ch vÒ x©y dùng, nh÷ng qui ®Þnh hîp lý vÒ m«i tr­êng, nh÷ng qui ®Þnh râ rµng nh»m ®¶m b¶o sù lµnh m¹nh cña hÖ thèng ng©n hµng vµ nh÷ng qui ®Þnh nghiªm ngÆt vÒ mua b¸n h¹t nh©n, ma tuý….lµ cÇn thiÕt trong bÊt cø mét x· héi nµo. Trong bèi c¶nh nµy lý lÏ tham nhòng nh­ chÊt dÇu b«i tr¬n lµ ®Æc biÖt nguy hiÓm v× tiÒn hèi lé sÏ phôc vô cho viÖc giµy xÐo lªn nh÷ng qui ®Þnh nh­ vËy vµ lµm tæn h¹i c¸c môc tiªu x· héi . Mét yÕu tè kh¸c gãp phÇn vµo n¹n hèi lé lµ quyÒn tù do ®Þnh ®o¹t cña c¸c chÝnh trÞ gia trong viÖc h¹n chÕ sù tiÕp cËn c¸c ®èi thñ c¹nh tranh tiÒm n¨ng vµo thÞ tr­êng dµnh cho nh÷ng kÎ hèi lé. Khèi l­îng “ 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc dÇu b«i tr¬n” ®· gia cè nh÷ng cÊu tróc ®éc quyÒn khæng lå. Th«ng lÖ tham nhòng cè h÷u cña nh÷ng hÖ thèng tµi chÝnh ®­îc gi¸m s¸t mét c¸ch yÕu kÐm vµ viÖc cã tay trong ®· gãp phÇn nh÷ng cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vÜ m« ë Anbani, Bungari vµ míi ®©y lµ ë c¸c n­íc §«ng ¸. Hèi lé, t×m kiÕm tiÒn t« còng ®ßi hái mét chi phÝ kinh tÕ lín. Tµi n¨ng ®­îc sö dông kh«ng ®óng chç v× nh÷ng viÖc lµm cã tiÒm n¨ng thu ®­îc nh÷ng kho¶n ®ót lãt sinh lîi thu hót nh÷ng ng­êi mµ lÏ ra ®· chÊp nhËn nh÷ng phÇn th­ëng tµi chÝnh khiªm tèn h¬n do nh÷ng nghÒ nghiÖp thùc sù cã Ých mang l¹i. C¸c quan chøc tham nhòng ®­a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh tåi tÖ vÒ mÆt c«ng nghÖ, viÖc ñng hé nh÷ng dù ¸n kh«ng ®¹t tiªu chuÈn, phøc t¹p, ®ßi hái vèn lín song dÔ hít ®­îc nh÷ng mãn tiÒn lín h¬n. Do ®ã mét hîp ®ång lín vÒ quèc phßng hay c¬ së h¹ tÇng cã thÓ ®­îc ñng hé h¬n viÖc x©y dùng hµng tr¨m tr­êng tiÓu häc vµ tr¹m y tÕ. Tai h¹i h¬n c¸c quan chøc cho ph¸t triÓn nhiÒu dù ¸n “voi tr¾ng” (cång kÒnh, chi phÝ cao) kh«ng cã Ých g× mµ chØ lµm giÇu cho mét sè quan chøc vµ mét sè nhµ cung cÊp. T×nh tr¹ng kh«ng ho¹t ®éng cña bèn nhµ ®èi t¸c míi ®©y ë Lagos, Nigieria lµ mét vÝ dô. Kh«ng nh÷ng thÕ c¸c nhµ thÇu vµ c¸c quan chøc dÝnh lÝu vµo c¸c ho¹t ®éng tham nhòng g©y ra nh÷ng chi phÝ khæng lå vÒ thêi gian vµ n¨ng suÊt bá ra. ViÖc th­¬ng l­îng nh÷ng vô lµm ¨n vµ nh÷ng kho¶n thanh to¸n bÊt hîp ph¸p, ®¶m b¶o bÝ mËt cña chóng vµ ®Ò phßng nh÷ng rñi ro lu«n hiÖn h÷u lµ sÏ kh«ng nhËn ®­îc nh÷ng ch÷ ký vµ giÊy phÐp ®· ®­îc høa hÑn ®Òu lµ nh÷ng c«ng viÖc mÊt thêi gian, c¶ sù cÇn thiÕt ph¶i ®µm ph¸n l¹i hay hèi lé thªm cho mét quan chøc kh¸c n÷a nh­ vÉn tõng x¶y ra, còng tèn thêi gian kh«ng kÐm. Trªn thùc tÕ b»ng chøng tõ nhiÒu quèc gia cho thÊy mèi quan hÖ cïng chiÒu gi÷a møc ®é hèi lé vµ l­îng thêi gian mµ mét doanh nghiÖp ph¶i dµnh cho c¸c quan chøc Nhµ n­íc. Mét cuéc ®iÒu tra n¨m 1993 ®èi víi h¬n 1.500 doanh nghiÖp ë 49 quèc gia cho thÊy: ch¼ng h¹n nh­ ë Ucraina c¸c «ng chñ c«ng ty mÊt nhiÒu tiÒn hèi lé ph¶i dµnh thêi gian cho c¸c quan chøc vµ chÝnh trÞ gia nhiÒu h¬n gÇn mét phÇn ba so víi nh÷ng ng­êi hèi lé Ýt. Nh÷ng c«ng ty hèi lé nhiÒu còng ph¶i mÊt 75 tuÇn c«ng lao ®éng mçi n¨m trong thêi gian qu¶n lý cho viÖc th­¬ng l­îng víi c¸c quan chøc so víi con sè trung b×nh hµng n¨m lµ 22 tuÇn c«ng lao ®éng cña c¸c doanh nghiÖp hèi lé Ýt. Thªm vµo ®ã c¸c sè liÖu 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc thu ®­îc tõ h¬n 3.600 doanh nghiÖp ë 69 n­íc chøng tá r»ng ë nh÷ng n­íc cã t×nh tr¹ng tham nhòng cao h¬n c¸c doanh nghiÖp th­êng dµnh mét phÇn lín h¬n trong thêi gian qu¶n lý cho c¸c quan chøc. Ngoµi ra cuéc ®iÒu tra còng cung cÊp b»ng chøng cho thÊy ë nh÷ng n¬i mµ tÖ hèi lé phæ biÕn h¬n th× chi phÝ vèn vµ chi phÝ ®Çu t­ cña c¸c doanh nghiÖp cã xu h­íng cao h¬n … Nh­ vËy t¸c h¹i cña tham nhòng lµ v« cïng lín vµ ®Æc biÖt nguy hiÓm ®èi víi tÊt c¶ c¸c quèc gia. Tham nhòng ®· trë thµnh “quèc tÕ n¹n” lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò toµn cÇu mµ tÊt c¶ c¸c quèc gia ®Òu cã tr¸ch nhiÖm cïng tham gia gi¶i quyÕt . IV. Nguyªn nh©n cña tÖ tham nhòng. Nh÷ng n¨m qua cuéc ®Êu tranh tham nhòng cña §¶ng vµ Nh©n d©n ta diÔn ra rÊt quyÕt liÖt vµ ®· thu ®­îc kÕt qu¶ b­íc ®Çu song ®Õn nay cã thÓ nãi n¹n tham nhòng vÉn ch­a ®­îc ®Èy lïi mét c¸ch c¬ b¶n. T×nh h×nh vÉn diÔn ra phøc t¹p, cã n¬i cã chiÒu h­íng gia t¨ng víi nh÷ng thñ ®o¹n hÕt søc tinh vi, cã tr­êng hîp c©u kÕt, mãc nèi ngang däc gi÷a c¸c phÇn tö tho¸i ho¸ biÕn chÊt trong c¸c c¬ quan Nhµ n­íc vµ ngoµi x· héi, rÊt khã ph¸t hiÖn lµm cho cuéc ®Êu tranh chèng tham nhòng hÕt søc khã kh¨n. VËy do nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu nµo ? 1. Nguyªn nh©n g©y ra tham nhòng cã nhiÒu, nh­ng nguyªn nh©n ®Çu tiªn cã tÝnh chÊt s©u xa, b¶n chÊt lµ do chÕ ®é ng­êi bãc lét ng­êi sinh ra. Hå Chñ TÞch ®· nãi: “Tham «, l·ng phÝ, quan liªu lµ nh÷ng xÊu xa cña x· héi cò. Nã do lßng t­ lîi Ých kû, h¹i nh©n d©n mµ ra, nã do chÕ ®é ng­êi bãc lét ng­êi mµ ra.”4 Mét ®Æc ®iÓm næi bËt cña sù vËn ®éng x· héi, kh¸c víi mäi sù vËn ®éng vËt chÊt kh¸c trong tù nhiªn ë chç con ng­êi hµnh ®éng ®Òu tÝnh ®Õn lîi Ých hoÆc môc ®Ých t­ lîi Ých kû nµo ®ã. Bëi vËy chÕ ®é t­ h÷u chÝnh lµ c¬ së t­ t­ëng cña c¸c hµnh vi tham nhòng, kh«ng cã t­ t­ëng t­ lîi Ých kû sÏ kh«ng cã hµnh vi tham nhòng thiÖt ng­êi lîi m×nh. 2. HÖ thèng ph¸p luËt, c¬ chÕ chÝnh s¸ch ë n­íc ta cßn nhiÒu kÏ hë 2.1. HÖ thèng ph¸p luËt 4 Hå ChÝ Minh toµn tËp, tËp 6, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1995, trang 494 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc 2.1.1. Trªn ph­¬ng diÖn x©y dùng ph¸p luËt Trong ®Êu tranh phßng chèng tham nhòng, ph¸p luËt ®­îc coi lµ ph­¬ng tiÖn cøng r¾n nhÊt vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. LÞch sö ®Êu tranh chèng tham nhòng trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi cho thÊy, nÕu thiÕu ph­¬ng tiÖn ph¸p luËt th× cuéc ®Êu tranh nµy chØ lµ cuéc chiÕn nöa vêi däa tham nhòng chø kh«ng diÖt ®­îc tham nhòng. Vai trß cña ph¸p luËt trong ®Êu tranh chèng tham nhòng ®­îc thÓ hiÖn ë nhiÒu néi dung kh¸c nhau, tõ viÖc x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ tham nhòng, c¸c lo¹i hµnh vi tham nhòng, c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa, c¸c lo¹i chÕ tµi cho tíi h×nh thøc vµ biÖn ph¸p xö lý tham nhòng. ë mét c¸ch ph©n chia t­¬ng ®èi, ph¸p luËt liªn quan ®Õn tham nhòng ®­îc sö dông trªn hai ph­¬ng diÖn: Phßng ngõa tham nhòng vµ xö lý tham nhòng. 2.1.1.1. Ph¸p luËt vÒ phßng ngõa tham nhòng ®­îc thÓ hiÖn ë rÊt nhiÒu ngµnh luËt, nhiÒu v¨n b¶n kh¸c nhau: tõ c¸c v¨n b¶n vÒ tæ chøc bé m¸y Nhµ n­íc, v¨n b¶n vÒ c¸c lÜnh vùc kinh tÕ x· héi ®Õn ph¸p luËt ®Êu tranh trùc diÖn víi tham nhòng. Nã cã thÓ lµ ngµnh luËt hiÕn ph¸p, luËt ®Êt ®ai, luËt tµi chÝnh - ng©n hµng, luËt hµnh chÝnh, luËt d©n sù, luËt kinh tÕ…Mét ®ßi hái ®èi víi c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt nµy lµ ph¶i ®ång bé, thèng nhÊt, ph¶i t¹o ®­îc khu©n mÉu ph¸p lý cã kh¶ n¨ng lo¹i trõ sù n¶y sinh cña c¸c hµnh vi tham nhòng. Tuy nhiªn ®¸nh gi¸ mét c¸ch toµn diÖn hÖ thèng ph¸p luËt nµy, chóng ta dÔ dµng nhËn thÊy sù bÊt cËp vµ cßn nhiÒu kÏ hë, lµ m¶nh ®Êt sinh s«i, ph¸t triÓn cña tham nhòng, ®Æc biÖt lµ c¸c quy ®Þnh trong lÜnh vùc qu¶n lý tµi chÝnh, xÐt duyÖt c¸c dù ¸n ®Çu t­, ®Êu thÇu, duyÖt chi, cÊp ph¸t ng©n s¸ch, cho vay, ph¸p luËt vÒ x©y dùng c¬ b¶n vµ qu¶n lý tµi chÝnh trong lÜnh vùc x©y dùng c¬ b¶n, xuÊt nhËp khÈu, qu¶n lý ®Êt ®ai, gi¶i phãng mÆt b»ng…Nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ cña sù bÊt cËp ®ã lµ sù thiÕu thèng nhÊt, thiÕu ®ång bé, cßn nhiÒu kÏ hë, ch­a thùc sù phôc vô nh©n d©n, thiÕu v¨n b¶n h­íng dÉn kÞp thêi dÉn ®Õn c¸ch hiÓu vµ gi¶i thÝch kh¸c nhau…Nh÷ng v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh cßn r­êm rµ, phøc t¹p dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng quan liªu, g©y phiÒn hµ, s¸ch nhiÔu nh©n d©n ®Ó tham nhòng. 2.1.1.2. Ph¸p luËt vÒ xö lý tham nhòng còng cßn nh÷ng bÊt cËp tr­íc t×nh h×nh tham nhòng ngµy cµng diÔn biÕn phøc t¹p hiÖn nay. Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 quy ®Þnh 7 téi danh tham nhòng song sau gÇn 3 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc n¨m thi hµnh, cho ®Õn nay ch­a cã v¨n b¶n h­íng dÉn cô thÓ nh÷ng quy ®Þnh nµy. Theo Ph¸p lÖnh chèng tham nhòng vµ tinh thÇn cña Bé luËt h×nh sù n¨m 1999 th× hµnh vi tham nhòng cã thÓ bÞ xö lý vÒ h×nh sù hoÆc hµnh chÝnh, tuú tÝnh chÊt, møc ®é vi ph¹m. Song trªn thùc tÕ chóng ta ch­a ban hµnh ®­îc mét NghÞ ®Þnh vÒ xö lý hµnh chÝnh ®èi víi c¸c hµnh vi tham nhòng ( khi ch­a ®Õn møc bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù ), do vËy trªn thùc tÕ ®èi víi c¸c hµnh vi vi ph¹m ë møc ®é nµy ®· cã t×nh tr¹ng xö lý tuú tiÖn, nhiÒu n¬i kh«ng xö lý. C¸c chÕ tµi ®èi víi ng­êi cã hµnh vi tham nhòng ®­îc quy ®Þnh trong luËt lµ rÊt cÇn thiÕt song chÕ tµi ¸p dông ®èi víi ng­êi cã tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô trong ®Êu tranh phßng chèng tham nhòng ( nÕu kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ, ®óng ®¾n tr¸ch nhiÖm, nghÜa vô luËt ®Þnh ) th× l¹i ch­a ®­îc ®Ò cËp ( trõ nh÷ng ng­êi cã hµnh vi x©m ph¹m ho¹t ®éng t­ ph¸p ) nªn ch­a cã sù phèi hîp ®ång bé trªn thùc tÕ. 2.1.1.3. Trong viÖc x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn phßng chèng tham nhòng, Nhµ n­íc ta míi chØ chó träng ®Õn ph¸p luËt vÒ xö lý tham nhòng, ch­a chó ý ®óng møc ®Õn ph¸p luËt vÒ phßng ngõa tham nhòng. S¾p tíi chóng ta ph¶i tËp trung søc hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ phßng ngõa tham nhòng, lµm cho c¬ héi ph¸t sinh tham nhòng bÞ h¹n chÕ ®i dÉn ®Õn bÞ lo¹i trõ, lµm cho tham nhòng gi¶m thiÓu trong cuéc sèng. Ph¸p lÖnh chèng tham nhòng ban hµnh n¨m 1998 mÆc dï ®· söa ®æi, bæ sung nh­ng ®Õn nay ®· tá ra l¹c hËu, nhiÒu quy ®Þnh kh«ng thùc hiÖn ®­îc trªn thùc tÕ, cÇn n©ng cÊp v¨n b¶n nµy thµnh LuËt chèng tham nhòng víi nh÷ng quy ®Þnh cøng r¾n vµ cô thÓ h¬n, phï hîp víi yªu cÇu cña cuéc ®Êu tranh chèng tham nhòng trong t×nh h×nh míi. 2.1.2. Ho¹t ®éng phæ biÕn gi¸o dôc ph¸p luËt, ho¹t ®éng tuyªn truyÒn, gi¸o dôc ph¸p luËt ®Æc biÖt lµ ph¸p luËt liªn quan ®Õn phßng chèng tham nhòng ch­a ®­¬c c¸c c¬ quan, c¸c cÊp, c¸c ngµnh chó ý ®óng møc. NhiÒu c¸n bé, c«ng chøc kh«ng n¾m ®­îc nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n trong ph¸p LÖnh chèng tham nhòng vµ nh÷ng quy ®Þnh cña Bé luËt h×nh sù vÒ téi tham nhòng. ë nhiÒu c¬ quan, l·nh ®¹o kh«ng muèn tæ chøc triÓn khai thùc hiÖn ph¸p luËt vÒ chèng tham nhòng trong ®¬n vÞ m×nh bëi v× nã ®éng ch¹m ®Õn chÝnh b¶n th©n ng­êi l·nh ®¹o ®ã. Tõ thùc tr¹ng ®ã mµ trªn thùc tÕ nhiÒu ng­êi cã hµnh vi tham nhòng song kh«ng 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc ý thøc ®­îc ®Çy ®ñ hµnh vi cña m×nh. Mét sè ng­êi kh¸c còng do kh«ng hiÓu biÕt ph¸p luËt mµ ch­a thÊy ®­îc tr¸ch nhiÖm cña m×nh trong viÖc ph¸t hiÖn, tè c¸o hµnh vi tham nhòng. 2.1.3. Trong ho¹t ®éng ¸p dông ph¸p luËt vÒ phßng, chèng tham nhòng, nhiÒu vÊn ®Ò bøc xóc ®· n¶y sinh trong lÜnh vùc nµy vµ ®©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng tham nhòng ngµy cµng phøc t¹p. T×nh tr¹ng bao che xö lý néi bé cßn phæ biÕn. Kh«ng Ýt vô ¸n tham nhòng ®ang bÞ ®iÒu tra bçng nhiªn bÞ ®×nh chØ. NhiÒu vô ¸n ®­a ra xÐt xö song h×nh ph¹t cßn nhÑ, ch­a ®ñ tÝnh r¨n ®e, phßng ngõa. §Æc biÖt trong thêi gian qua ®· xuÊt hiÖn kh«ng Ýt tr­êng hîp chÝnh nh÷ng c¸n bé ®­îc giao nhiÖm vô trùc tiÕp ®Êu tranh xö lý téi ph¹m cã hµnh vi tham nhòng l¹i lµ ng­êi cã hµnh vi tham nhòng. ë mét sè ®Þa ph­¬ng ®· n¶y sinh t×nh tr¹ng mét sè ng­êi cã chøc vô, quyÒn h¹n can thiÖp vµo ho¹t ®éng ®Êu tranh chèng tham nhòng cña c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt. Râ rµng, sù thiÕu nghiªm minh c«ng b»ng trong viÖc xö lý ng­êi cã hµnh vi tham nhòng ®· trë thµnh mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho t×nh tr¹ng tham nhòng ch­a cã chiÒu h­íng thuyªn gi¶m 2.2. C¬ chÕ chÝnh s¸ch NhiÒu chÕ ®é chÝnh s¸ch cßn mang tÝnh ban ph¸t, nªn ch­a lo¹i trõ ®­îc c¬ chÕ xin-cho, t¹o ra mét tÇng líp ®éc quyÒn, ®Æc lîi vµ nh÷ng tiªu cùc khã kiÓm so¸t. Mét chÕ ®é ®·i ngé c¸n bé, c«ng chøc cßn mang tÝnh bao cÊp nh­ ®Êt ®ai, nhµ ë, ph­¬ng tiÖn…dÉn tíi viÖc vËn dông tuú tiÖn. TiÒn l­¬ng ch­a ®¶m b¶o cuéc sèng nªn viÖc t×m thªm nguån thu nhËp kh¸c trë thµnh phæ biÕn. ChÝnh hÖ thèng ph¸p luËt kh«ng chuÈn x¸c, do xö ph¹t téi tham nhòng qu¸ nhÑ C«ng t¸c c¶i c¸ch hµnh chÝnh ®¹t hiÖu qu¶ ch­a cao. N¹n s¸ch nhiÔu tham nhòng ®ang t¹o nªn rµo c¶n trong mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi. 3. Do nh÷ng sai lÇm khuyÕt ®iÓm trong ho¹t ®éng cña mét sè c¬ quan §¶ng vµ Nhµ n­íc. TÖ tham nhòng nãi chung vµ c¸c téi ph¹m cã tÝnh chÊt tham nhòng ph¸t triÓn phæ biÕn vµ g©y hËu qu¶ hÕt søc nghiªm träng nh­ hiÖn nay chñ yÕu vµ tr­íc hÕt do nh÷ng sai lÇm, khuyÕt ®iÓm trong ho¹t ®éng 16
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc cña nhiÒu c¬ quan §¶ng vµ Nhµ n­íc vµ do sù tho¸i ho¸ biÕn chÊt cña mét bé phËn c¸n bé, §¶ng viªn. ý thøc tù phª b×nh vµ phª b×nh cña c¸n bé, ®¶ng viªn cßn yÕu. BiÓu hiÖn cô thÓ lµ ch­a cã c¸n bé, ®¶ng viªn nµo ph¹m ph¸p hoÆc cã hµnh vi tham nhòng, tiªu cùc, l·ng phÝ ®­îc ph¸t hiÖn do kÕt qu¶ cña phª b×nh vµ tù phª b×nh trong néi bé. Mét sè vô viÖc cã liªn quan ®Õn tham nhòng, tiªu cùc, l·ng phÝ bÞ quÇn chóng, c«ng luËn ph¸t hiÖn, tè gi¸c, song c¸c tæ chøc ®¶ng liªn quan, tæ chøc ®¶ng cÊp trªn, c¸c c¬ quan thanh tra, kiÓm tra hoÆc kh«ng biÕt hoÆc biÕt nh­ng kh«ng tÝch cùc ng¨n chÆn ®Ó nh÷ng hµnh vi ®ã ph¸t triÓn thµnh nh÷ng vô ¸n nghiªm träng. C¸c ý kiÕn ®ång t×nh víi viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc “ch­a t¹o ra ®­îc nh÷ng chuyÓn biÕn c¬ b¶n trong c«ng t¸c x©y dùng §¶ng còng nh­ trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng cña c¸c tæ chøc ®¶ng vµ cña ®éi ngò c¸n bé, ®¶ng viªn, nhÊt lµ ch­a ng¨n chÆn vµ ®Èy lïi ®­îc tÖ tham nhòng, l·ng phÝ”5 mµ héi nghÞ lÇn thø t­ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ IX ®· chØ ra. Cô thÓ lµ, ë kh«ng Ýt n¬i, sù chØ ®¹o cña c¸c cÊp uû ch­a kiªn quyÕt, ch­a tËp trung ®óng møc, mét sè c¸n bé l·nh ®¹o chñ chèt c¸c cÊp ch­a tù gi¸c phª b×nh vµ tù phª b×nh, ch­a lµm g­¬ng cho c¸n bé, ®¶ng viªn trong ®Êu tranh chèng tham nhòng, l·ng phÝ, viÖc xö lý mét sè vô viÖc næi cém ch­a nghiªm, vÉn cßn cã biÓu hiÖn” trªn nhÑ, d­íi nÆng “, nhiÒu cÊp uû, tæ chøc ®¶ng ch­a thùc sù dùa vµo d©n, ch­a coi träng tiÕp thu ý kiÕn phª b×nh cña d©n ®Ó x©y dùng, chØnh ®èn §¶ng, mét sè chñ tr­¬ng, biÖn ph¸p, quy chÕ, chÝnh s¸ch nh»m ng¨n ngõa, ®Êu tranh chèng tÖ tham nhòng, l·ng phÝ quy ®Þnh ch­a hîp lý, chÆt chÏ, cã tÝnh kh¶ thi ch­a cao, cßn Ýt hiÖu qu¶, thiÕu sù ph©n c«ng phèi hîp chØ ®¹o viÖc chèng tham nhòng mét c¸ch cã hiÖu lùc, hiÖu qu¶. C«ng t¸c kiÓm tra §¶ng, thanh tra, kiÓm s¸t cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng cña Nhµ n­íc ch­a ®­îc tiÕn hµnh th­êng xuyªn, liªn tôc, cßn nhiÒu yÕu kÐm. ë nhiÒu n¬i, c«ng t¸c kiÓm tra cña §¶ng ch­a chó ý kiÓm tra, kh¾c phôc tÖ quan liªu. 5 KÕt luËn 04-KL/TW cña héi nghÞ lÇn thø 4 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ IX, ngµy 19-11-2001 17
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc 4. Nh÷ng yÕu kÐm trong c«ng t¸c tæ chøc c¸n bé do sù bu«ng láng, yÕu kÐm trong qu¶n lý Nhµ n­íc. §©y lµ nguyªn nh©n quan träng lµm ph¸t sinh c¸c téi cã tÝnh chÊt tham nhòng. §¶ng ta chØ râ: c«ng t¸c c¸n bé võa b¶o thñ, võa tr× trÖ vÒ nhiÒu mÆt, vi ph¹m c¸c nguyªn t¾c ®µo t¹o, båi d­ìng, sö dông, ®Ò b¹t c¸n bé. ViÖc ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé nhÊt lµ c¸n bé kinh tÕ tõ tr­íc ®Õn nay ch­a ®­îc coi träng ®óng møc, ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng. ViÖc bè trÝ c¸n bé ë nhiÒu cÊp, nhiÒu ngµnh vÉn cßn t­ t­ëng bÌ c¸nh, phe ph¸i. C«ng t¸c ®Ò b¹t c¸n bé cßn bÞ chi phèi bëi c¸ch nh×n chñ quan, phiÕn diÖn, ch­a chÝnh x¸c trong ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, lùa chän c¸n bé. C«ng t¸c xö lý c¸n bé th­êng cã khuynh h­íng h÷u khuynh. T×nh tr¹ng tuú tiÖn, muèn xö lý néi bé, xö lý nhÑ cßn kh¸ phæ biÕn. §Æc biÖt §¶ng ta kh¼ng ®Þnh gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu nh­ng chÝnh môc tiªu nµy bÞ bu«ng láng. Tham nhòng mét phÇn ®­îc mang theo vµo nhµ tr­êng, ®­îc “rÌn” ngay khi thi tuyÓn vµo vµ “luyÖn” trong qu¸ tr×nh ë nhµ tr­êng, nh÷ng n¬i cã m«i tr­êng gi¸o dôc thÊp kÐm, nh÷ng c¸n bé ®· lät qua m«i tr­êng ®µo t¹o nh­ thÕ kh«ng thÓ lµ nh÷ng h¹t gièng tèt, cµng kh«ng thÓ lµ h¹t nh©n chèng tham nhòng. Sù sai lÇm trong bè trÝ, sö dông c¸n bé vµ bu«ng láng qu¶n lý, thiÕu kiÓm tra, ®¸nh gi¸ c¸n bé, thiÕu kiÓm so¸t cho nªn tr­íc sù c¸m dç cña nh÷ng lîi Ých vËt chÊt mét bé phËn c¸n bé, §¶ng viªn ®· bÞ tha ho¸. 5. Do b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng Ngµy nay sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng lµ kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc, tuy nhiªn do b¶n chÊt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, cña viÖc tù do ho¸ c¹nh tranh còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n g©y ra tÖ tham nhòng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vai trß cña ®ång tiÒn ®­îc ®Æt lªn rÊt cao. Cã kh«ng Ýt tæ chøc, c¸ nh©n v× nh÷ng môc tiªu riªng ®Ó tån t¹i trong sù canh tranh khèc liÖt ®· dïng mäi thñ ®o¹n trong ®ã thñ ®o¹n hèi lé ®­îc sö dông rÊt phæ biÕn. 6. Tr×nh ®é d©n trÝ Nh×n chung tr×nh ®é d©n trÝ cßn thÊp nªn nh©n d©n ch­a cã nhiÒu kh¶ n¨ng tham gia qu¶n lý Nhµ n­íc, kiÓm tra, gi¸m s¸t ho¹t ®éng cña 18
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Ò ¸n m«n häc c¸c c¬ quan Nhµ n­íc vµ cña c¸n bé, c«ng chøc. MÆc dï gÇn ®©y ®· cã quy chÕ d©n chñ, song nh×n chung viÖc thùc hiÖn cßn nhiÒu h¹n chÕ 7. Cuéc ®Êu tranh chèng tÖ tham nhòng ®éng ch¹m ®Õn nh÷ng c¸n bé cã chøc cã quyÒn, cã khi ®éng ch¹m ®Õn c¶ mét tËp thÓ ngµnh, c¬ quan ®¬n vÞ, ®éng ch¹m ®Õn lîi Ých thiÕt thùc, ®Õn thÓ diÖn, uy tÝn cña c¸n bé. H¬n n÷a, tÖ tham nhòng vÉn cßn c¬ së kinh tÕ, x· héi ®Ó tån t¹i. V× thÕ cuéc ®Êu tranh chèng tÖ tham nhòng lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi, rÊt khã kh¨n phøc t¹p. 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA
165 tài liệu
2066 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
8=>2