Đề tài: Lạm phát tại Việt Nam thực trạng, nguyên nhân và biện pháp khắc phục từ năm 2009-2013

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN<br /> ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> BÀI THẢO LUẬN<br /> Lạm phát tại Việt Nam: thực trạng, nguyên nhân và biện pháp khắc  <br /> phục từ năm 2009 ­ 2013<br /> Môn: Tài chính tiền tệ<br />  I.  Thực trạng lạm phát tại Việt Nam từ năm 2009 ­ 2013<br /> <br /> 1. Thực trạng lạm phát năm 2009<br /> Chốt lại năm 2009, lạm phát tháng 12 cao hơn 6,52% so với cùng kỳ; lạm phát <br /> bình quân 12 tháng năm 2009 so với cùng kỳ  năm 2008 cao h ơn 6,88%. Như  vậy, <br /> Chính phủ đã kiềm chế lạm phát thành công, ở mức dưới 7%.<br /> Nhìn lại diễn biến CPI trong 12 tháng của năm 2009, Tổng cục Thống kê cho <br /> rằng, tính quy luật diễn biến giá tiêu dùng hàng tháng đã diễn ra (quy luật này thường <br /> xác lập trong những năm nền kinh tế phát triển ổn định, nh ư các năm 2006, hay 2007 <br /> trước đó). Cụ thể, giá hàng hóa, dịch vụ thường tăng cao trong hai tháng đầu năm do <br /> ảnh hưởng của Tết Nguyên đán, sau đó giảm trong tháng 3 rồi tăng nhẹ  từ  tháng 4  <br /> đến tháng 10, hai tháng cuối năm giá tăng khá cao do áp lực tăng chi tiêu dùng và đầu  <br /> tư xã hội.<br /> Tuy nhiên, việc CPI tháng 12/2009 tăng mạnh, trước thời điểm Tết Nguyên đán <br /> tới 2 tháng, là diễn biến sớm so với nhiều năm tr ước. Nguyên nhân có thể do kỳ vọng <br /> về một quy mô thị trường tiêu thụ lớn dịp Tết Nguyên đán, đang khiến nhiều nguồn <br /> hàng tiêu dùng thiết yếu bị “găm” lại để chờ thời.<br /> Trở  lại với diễn biến giá cả  tháng 12/2009, động lực mạnh mẽ  nhất thúc đẩy <br /> CPI tăng mạnh đến từ  mặt hàng lương thực, với mức tăng tới 6,88%. Được sự  tiếp <br /> sức của hàng thực phẩm (tăng 0,89%) và ăn uống ngoài gia đình (tăng 0,69%), nhóm  <br /> hàng ăn và dịch vụ ăn uống “cầm cờ” trong các nguyên nhân tác động đến CPI tháng <br /> 12/2009, với mức tăng tới 2,06%.  Dù quyền số  thấp hơn nhưng mức tăng cao hơn, <br /> nhóm giao thông tháng 12 xác lập mức tăng cao nhất, với 2,47%. Nguyên nhân chủ <br /> yếu đến từ đợt tăng giá xăng dầu cuối tháng 11/2009.<br /> Những hàng hóa, dịch vụ có chu kỳ tăng cuối năm cũng đang rục rịch tăng giá. <br /> Chỉ số  giá nhóm nhà ở, vật liệu xây dựng tháng này cũng tăng mạnh tới 1,4% do giá <br /> sắt thép, vật liệu xây dựng tiếp tục xu h ướng tăng và thị trường bước vào mùa hoàn <br /> thiện công trình xây dựng. Tương tự là nhóm đồ uống, thuốc lá tăng tới 0,97%; nhóm <br /> may mặc, mũ nón, giày dép tăng 0,81%; các nhóm còn lại tăng không nhiều trong  <br /> tháng 12/2009. Trong 11 nhóm hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng thiết yếu, duy nhất chỉ số <br /> giá tháng 12/2009 nhóm bưu chính viễn thông giảm 0,11% so với tháng trước đó. <br /> Trong một tháng, chỉ số  giá vàng đã tăng 10,49%; chỉ số giá USD tăng 3,19%. So với  <br /> một năm trước, các con số tương ứng là 64,32% và 10,7%. Bình quân cả năm 2009 so <br /> với năm 2008 tương ứng tăng 19,16% và 9,17%.<br /> CPI tháng 12/2009 đã đạt mức tăng cao nhất so với các tháng trong năm nay. <br /> Trước đó, kỷ  lục thuộc về  tháng 2 với mức tăng 1,17%.  Xu thế  tăng chỉ  số  giá xác <br /> lập từ tháng trước, nay đã được khẳng định (tháng 11 chỉ tăng 0,55%; tháng 10/2009 <br /> tăng nhẹ  0,37%...). Một số  nhận định cho rằng, CPI dường như đang bước vào giai <br /> đoạn tăng tốc nước rút cuối năm âm lịch. Đồng quan điểm này, Tổ  thị  trường trong <br /> nước (Bộ  Công Thương) trước đó cho rằng, việc giá cả  hàng hoá thế  giới tiếp tục <br /> tăng ở mức cao cùng với việc điều chỉnh tỉ giá USD/VND đã tác động tới nhiều loại  <br /> hàng hoá nhập khẩu, hoặc phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu.<br /> Trong khi đó, tác động của tăng giá xăng dầu cuối tháng 11 cũng làm "đội giá"  <br /> cước vận tải, vận chuyển và các hàng hoá khác; lãi suất c ơ bản tăng từ 7 lên 8% áp <br /> dụng từ  1/12 cũng tác động tới lãi suất huy động và cho vay của các ngân hàng  <br /> thương mại, ảnh hưởng tới chi phí vốn của doanh nghiệp.  Ngoài ra, giá gạo, đường, <br /> thịt tươi sống, thủy sản, hàng may mặc, vật liệu xây dựng… vẫn trong xu h ướng <br /> tăng, cũng là nguyên nhân đẩy chỉ  số  giá tăng  ở  nhiều tỉnh, thành phố  trên cả  n ước. <br /> Về  nguyên nhân tiền tệ, những con số  mới nhất cho biết, tăng trưởng tín dụng năm <br /> 2009 đã tăng 37,73%.<br />  Năm 2009 khép lại với mức tăng CPI trong vòng kiểm soát, nhưng gạo và xăng <br /> dầu, hai mặt hàng có quyền số  lớn trong rỏ  hàng hóa, dịch vụ  tính CPI vẫn luôn là  <br /> yếu tố bất định trong năm 2009.<br /> 2. Thực trạng lạm phát năm 2010<br /> Theo tin từ  Tổng cục thống kê, chỉ  số  tiêu dùng (CPI) tháng 12/2010 của cả <br /> nước tăng 1,98%, qua đó đẩy mức lạm phát  năm của cả  nước 2010 lên 11,75% so <br /> với năm 2009. Con số này vượt gần 5% so với chỉ tiêu được Quốc hội đề ra hồi đầu <br /> năm 2010 (khoảng 8%). Trong khi đó, nếu tính bình quân theo từng tháng (cách tính <br /> mới của Tổng cục thống kê), chỉ số lạm phát năm 2010 tăng 9,19% so với năm 2009.<br /> Trong tháng 12, CPI nhóm hàng ăn và dịch vụ  ăn uống tăng 3,31% trong đó  <br /> nhóm lương thực tăng 4,67%, thực phẩm tăng 3,28% so với tháng 11. Ngành bưu <br /> chính viễn thông giảm nhẹ 0,02% so với tháng trước.<br /> Tính chung CPI năm 2010, CPI giáo dục tăng mạnh nhất gần 20%. Tiếp đó là  <br /> hàng ăn (16,18%), nhà  ở  ­ vật liệu xây dựng (15,74%). Các ngành Giao thông, hàng  <br /> hóa & dịch vụ khác, thực phẩm đều có mức tăng trên 10%. Bưu chính viễn thông là <br /> nhóm duy nhất giảm giá với mức giảm gần 6% trong năm 2010.  Trong năm 2010, chỉ <br /> số  giá vàng tăng 36,72%, chỉ  giá USD tăng 7,63%. Về  CPI của các vùng miền, đáng <br /> chú ý là chỉ số  CPI khu vực nông thôn tháng 12 tăng 2,04%;  cao h ơn 1,87% của khu <br /> vực thành thị.<br /> 3. Thực trạng lạm phát năm 2011<br /> Mức tăng CPI từ  tháng 1 đến tháng 12/2011  ở  Việt Nam được thể  hiện trong  <br /> bảng sau:<br /> Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12<br /> Mức tăng CPI (%)1,74 2,09 2,17 3,32 2,21 1,09 1,17 0,93 0,82 0,36 0,39 0,53<br /> ­ Tháng 1/2011: So với tháng 12/2010, CPI cả  nước tháng 1/2011 tăng 1,74%. <br /> So với tháng 1/2010, CPI tháng 1 năm 2011 tăng 12,17%. Những nhóm hàng có CPI  <br /> tăng mạnh so với tháng 12/2010 gồm hàng ăn và dịch vụ ăn uống, nhóm hàng giáo dục <br /> và nhóm hàng đồ uống, thuốc lá.<br /> ­ Tháng 2/2011: CPI tháng 2/2011 tăng 2,09% so với tháng trước. So với cùng <br /> kỳ  2010, CPI tháng 2 tăng 12,31% và tăng 3,87% so với tháng 12/2010. Hàng ăn và  <br /> dịch vụ ăn uống là nhóm hàng có chỉ số giá tăng nhanh nhất là 3,65%.<br /> ­ Tháng 3/2011: CPI tháng 3/2011 tăng 2,17% so với tháng 2, và tăng 6,12% so  <br /> đầu năm và tăng 13,89% so với cùng kỳ năm trước. CPI tháng 3 có mức tăng cao nhất <br /> kể từ tháng 6/2008. Mức tăng cao nhất thuộc về nhóm giao thông với mức tăng 6,69%  <br /> do chịu tác động mạnh của đợt điều chỉnh giá xăng dầu.<br /> ­ Tháng 4/2011: So với tháng 3/2011, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cả nước tháng 4 <br /> tăng 3,32%. Nhóm hàng giao thông có mức tăng lớn nhất 6,04%. Nguyên nhân chính là <br /> giá xăng dầu tăng mạnh gây áp lực tăng giá ở nhóm hàng này.<br /> ­ Tháng 5/2011: So với tháng 4/2011, CPI cả nước tháng 5 tăng 2,21%. Trong số <br /> 11 nhóm hàng tính giá chỉ có nhóm Bưu chính viễn thông là giảm so với cùng kỳ với <br /> mức giảm 1,68%. Nhóm hàng có mức tăng giá mạnh nhất là nhà  ở  và vật liệu xây <br /> dựng (nhà ở, điện, nước, chất đốt và vật liệu xây dựng) với mức tăng 3,19%.<br /> ­ Tháng 6/2011: So với tháng 5/2011, CPI cả  nước tháng 6 tăng 1,09% – mức <br /> thấp nhất trong 6 tháng đầu năm 2011. Tăng mạnh nhất là nhóm hàng ăn và dịch vụ <br /> ăn uống với mức tăng 1,79%.<br /> ­  Tháng 7/2011: so với tháng 6/2011, CPI cả  nước tháng 7 tăng 1,17%, tăng <br /> 14,61% so với tháng 12/2010 và tăng 22,16% so với tháng 7/2010. Tăng mạnh nhất  <br /> vẫn là nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống với mức tăng 2,12%.<br /> ­  Tháng 8/2011: So với tháng 7/2011, CPI cả  nước tháng 8 tăng 0,93%, tăng <br /> 17,64% so với cùng kỳ năm 2010 – đây là tháng có mức tăng thấp nhất trong 12 tháng  <br /> qua kể  từ tháng 8/2010. Nhóm có mức tăng mạnh nhất vẫn là nhóm hàng ăn và dịch  <br /> vụ ăn uống với 1,35%.<br />  ­  Tháng 9/2011: So với tháng 8/2011, CPI cả  nước tháng 9 tăng 0,82%, tăng <br /> 22,42% so với tháng 9/2010. Nhóm có mức tăng cao nhất là giáo dục.<br /> ­ Tháng 10/2011: So với tháng 9/2011, CPI cả  nước tháng 10 tăng 0,36%, tăng <br /> 21,59% so với tháng 10/2010. Nhóm tăng mạnh nhất là giáo dục với mức tăng là  <br /> 3,2%.<br /> ­  Tháng 11/2011: so với tháng 10/2011, CPI cả  nước tháng 11 tăng 0,39%, so <br /> với đầu năm 2011 tăng 17,5%. Nếu so với cùng kỳ năm 2010, CPI 11 tháng đầu năm <br /> 2011 tăng 18,62%. Nhóm hàng có mức tăng giá mạnh nhất là nhóm hàng may mặc, mũ <br /> nón, giày dép với 0,65%.<br /> ­ Tháng 12/2011: So với tháng 11/2011, CPI cả nước tháng 12 tăng 0,53%, đẩy <br /> CPI cả  nước tháng 12/2011 tăng 18,13% so với tháng 12/2010. Nhóm may mặc, mũ <br /> nón, giày dép tăng mạnh nhất với mức tăng 0,86%.<br /> Theo số  liệu của Tổng cục Thống kê thì tỷ  lệ  lạm phát cả  năm 2011 lên tới <br /> 18,58% với 4 nhóm mặt hàng có mức tăng mạnh nhất bao gồm: l ương thực và thực <br /> phẩm (24,8%), giáo dục (20,41%), phương tiện đi lại (19,04%) và nhà  ở  và vật liệu  <br /> xây dựng (17,29%). Trong đó, đáng chú ý nhất là nhóm lương thực và thực phẩm, nếu <br /> loại trừ nhóm này thì CPI chỉ tăng khoảng 7,8% trong năm 2011.<br /> Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư do Bộ trưởng Bùi Quang Vinh trình <br /> bày tại Hội nghị Chính phủ mở rộng ngày 22/12/2011 thì tính cả năm 2011, chỉ số giá <br /> tiêu dùng (CPI) bình quân đã tăng 18,12%. Bộ tr ưởng đánh giá, CPI năm 2011 chủ yếu <br /> tăng cao trong những tháng đầu năm và giảm dần trong những tháng cuối năm. Trong  <br /> 4 tháng cuối năm, CPI có dấu hiệu giảm tốc, chỉ tăng dưới 1% mỗi tháng và tháng sau <br /> thấp hơn tháng trước.Trong kỳ  họp cuối năm 2010, Quốc hội đã thông qua chỉ  tiêu  <br /> CPI năm 2011 không quá 7%. Đến giữa năm 2011, trước tình hình lạm phát tăng cao, <br /> Chính phủ đã đề nghị nới lỏng chỉ tiêu CPI cả năm lên không quá 17%, tuy nhiên cả <br /> năm 2011 thì chỉ số CPI bình quân đã tăng v ượt mục tiêu ban đầu đã được Quốc hội <br /> phê chuẩn.<br /> Tháng 5/2011, Liên Hợp Quốc đã nhận định Việt Nam là một trong 5 quốc gia  <br /> có tỉ lệ lạm phát cao nhất thế giới. Nhưng so với cùng kì năm 2008 khi mức lạm phát <br /> lên đến 28,3 % và thời kì siêu lạm phát vào thập kỉ 80 (năm 1886 tỷ  lệ  lạm phát lên <br /> đến 775%) thì mức lạm phát trong tháng 8/2011 ở Việt Nam vẫn còn thấp hơn nhiều.<br /> 4. Thực trạng lạm phát năm 2012<br /> Như  dự  báo trước của nhiều tổ  chức, lạm phát của Việt Nam năm 2012 chỉ <br /> tăng 6,81%, thấp hơn nhiều so với ngưỡng dưới 10% mà Chính phủ đặt mục tiêu.<br /> Theo công bố của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 12 năm <br /> nay tăng 0,27% so với tháng 11 và tăng 6,81% so với tháng 12/2011. CPI bình quân  <br /> năm 2012 tăng 9,21% so với bình quân năm 2011.<br /> Tháng 12 so với tháng 11, nhóm may mặc, mũ nón, giày dép tăng mạnh nhất, tới  <br /> 1,17%. Các nhóm hàng hóa và dịch vụ khác tăng cao h ơn mức tăng chung nhưng cũng <br /> đều dưới 1% là thiết bị  và đồ  dùng gia đình tăng 0,59%, văn hóa, giải trí và du lịch <br /> tăng 0,34%, đồ  uống và thuốc lá tăng 0,32%. Nhóm có tỷ  trọng lớn nhất trong “rổ”  <br /> hàng hóa tính CPI là hàng ăn và dịch vụ ăn uống chỉ tăng khiêm tốn là 0,28% (Lương <br /> thực tăng 0,13%; thực phẩm tăng 0,28%; ăn uống ngoài gia đình tăng 0,4%).  Những <br /> nhóm hàng “nhạy cảm”, vốn tác động mạnh tới CPI trong nhiều tháng tr ước thì ở <br /> tháng này, lại tăng thấp hơn cả mức tăng chung. Đó là nhà ở và vật liệu xây dựng chỉ <br /> tăng 0,15%, nhóm giáo dục tăng 0,09% trong đó, dịch vụ giáo dục tăng 0,05%, nhóm <br /> giao thông giảm 0,43%... Sau 2 tháng liên tiếp tăng kỷ lục tới 10­20%, Chính phủ yêu <br /> cầu giãn thời gian tăng giá viện phí thì các thuốc và dịch vụ y tế chỉ còn tăng 0,14%, <br /> trong đó, dịch vụ y tế tăng 0,03%.<br />  Nhìn lại năm 2012, Tổng cục Thống kê đánh giá, lạm phát năm nay chỉ “nhỉnh” <br /> hơn mức tăng 6,52% của năm 2009 – năm suy giảm kinh tế mạnh và thấp hơn nhiều <br /> so với mức tăng 11,75% của năm 2010 và mức tăng 18,13% của năm 2011.<br /> 5. Thực trạng lạm phát năm 2013<br /> Theo Tổng cục Thống kê, CPI trong sáu tháng đầu năm 2013 tăng 2,4% và là <br /> mức tăng CPI thấp nhất so với cùng kỳ trong 10 năm qua.<br /> CPI tháng 7­2013 chỉ tăng 0,27% so với tháng trước và tăng 2,68% so với tháng <br /> 12­2012, chủ  yếu do  ảnh hưởng bởi giá xăng dầu được điều chỉnh tăng hai đợt vào  <br /> ngày 14­6­2013 và ngày 28­6­2013, làm chỉ số giá nhóm này tăng 2,38% so với tháng <br /> trước, đóng góp vào chỉ số giá chung 0,09%.<br /> CPI tháng 8­2013 tăng 0,83% so với tháng trước; tăng 3,53% so với tháng 12­<br /> 2012 và tăng 7,5% so với cùng kỳ năm trước. CPI bình quân tám tháng đầu năm nay  <br /> tăng 6,90% so với bình quân cùng kỳ năm 2012.<br /> Các nhóm hàng hóa và dịch vụ  có chỉ  số  giá tăng cao hơn mức tăng chung là: <br /> Thuốc và dịch vụ y tế tăng 4,11% (dịch vụ y tế tăng 5,09%); giao thông tăng 1,11%;  <br /> giáo dục tăng 0,9% (dịch vụ  giáo dục tăng 0,86%); nhà  ở  và vật liệu xây dựng tăng  <br /> 0,88%.<br /> Các nhóm hàng hóa và dịch vụ  còn lại có chỉ  số  giá tăng thấp hơn mức tăng  <br /> chung hoặc giảm gồm: Hàng ăn và dịch vụ  ăn uống tăng 0,54% (lương thực tăng  <br /> 0,7%; thực phẩm tăng 0,62%); may mặc, mũ nón, giày dép tăng 0,44%; hai nhóm đồ <br /> uống và thuốc lá và văn hóa, giải trí và du lịch đều tăng 0,27%; thiết bị và đồ dùng gia  <br /> đình tăng 0,22%; bưu chính viễn thông giảm 0,02%.<br /> Chỉ số giá đô­la Mỹ tháng 8/2013 tăng 0,06% so với tháng trước; tăng 1,59% so  <br /> với tháng 12/2012; tăng 1,63% so với cùng kỳ năm 2012. Chỉ số giá vàng tháng 8/2013  <br /> tăng 0,32% so với tháng trước; giảm 20,17% so với tháng 12/2012; giảm 13,43% so  <br /> với cùng kỳ năm trước.<br />  Ngân hàng Nhà nước cho biết, kết quả cuộc điều tra kỳ vọng lạm phát của các  <br /> tổ chức tín dụng cho thấy, các tổ chức này kỳ vọng CPI tháng 12/2013 chỉ tăng 0,62%  <br /> so với tháng 11/2013, cao hơn mức tăng cùng kỳ 2 năm trước (0,27% tháng 12/2012 và  <br /> 0,53% tháng 12/2011). Theo nhận định của Ngân hàng Nhà nước, đến nay, có thể nói <br /> mục tiêu kiềm chế lạm phát trong năm 2013 gần như đã thành hiện thực theo chỉ tiêu  <br /> đề ra.<br /> Với tốc độ  tăng CPI thực tế  trong 11 tháng vừa qua cùng với mức kỳ  vọng <br /> 0,62% trong tháng 12/2013, lạm phát cả năm 2013 có khả năng đạt khoảng 6,15% và <br /> vẫn nằm trong tầm kiểm soát của Chính phủ.<br /> II. Nguyên nhân lạm phát tại Việt Nam<br /> <br /> 1. Nguyên nhân bên trong<br /> ­  Thứ  nhất, do tốc độ  tăng trưởng tín dụng quá cao nhưng chất lượng thấp. <br /> Trong giai đoạn 2007­2009 tốc độ tăng trưởng tín dụng trung bình đạt mức 25 – 30%, <br /> đặc biệt năm 2009 khi Chính phủ thực hiện gói kích cầu trị giá gần 08 tỷ USD để đối  <br /> phó  với  cuộc khủng hoảng tài  chính  – tiền tệ  trên thế  giới,  trong  đó  nổi bật là <br /> chương trình cho vay hỗ  trợ  lãi suất 4% trị  giá 17.000 tỷ  VNĐ (01 tỷ  USD), thì chỉ <br /> riêng gói HTLS này đã đưa hơn 400.000 tỷ  VNĐ vào lưu thông. Đầu tư của toàn xã <br /> hội cũng duy trì mức trên 40% GDP trong giai đoạn 2005 – 2009. Mặc dù có tốc độ <br /> tăng trưởng tín dụng và đầu tư toàn xã hội ở mức khá cao so với nhiều quốc giá khác  <br /> tuy nhiên tăng trưởng GDP của Việt Nam trong giai đoạn này chỉ trung bình ở mức 6 <br /> – 7%.<br /> ­ Thứ hai, do đầu tư công dàn trải và thiếu hiệu quả. Đây là nguyên nhân sâu xa  <br /> gây ra thực trạng lạm phát như hiện nay. Theo thống kê mỗi năm Việt Nam đầu t ư <br /> công khoảng 17­20% GDP, trong khi các nước trong khu vực chỉ dưới 5% như Trung <br /> Quốc 3,5%, Indonesia 1,6%. Tuy nhiên hiệu quả đầu tư công của Việt Nam hiện còn <br /> rất kém, điển hình như  hoạt động thua lỗ  của Vinashin, công ty cho thuê tài chính <br /> VFII…<br /> ­  Thứ  ba, do tình trạng thâm hụt ngân sách và thâm hụt th ương mại diễn ra <br /> trong thời gian dài: Trong giai đoạn 2005 – 2010 liên tục gia tăng từ mức 7,1 nghìn tỷ <br /> năm 2005 lên mức 115.900 tỷ  đồng năm 2009 và mức 69 nghìn tỷ  năm 2010; nhập  <br /> siêu cũng gia tăng mạnh từ  mức 4,3  ỷ  USD lên mức 12,2 tỷ  USD năm 2009 và  ước <br /> xấp xỉ 12,4 tỷ USD năm 2010. Nhập siêu trong 5 tháng đầu năm 2011 đã lên đến 6,4  <br /> tỷ USD.<br /> ­ Thứ  tư, do sản xuất trong nước chưa đủ  cho đầu tư và tiêu dùng cuối cùng, <br /> hay đầu tư  và tiêu dùng vượt qua sản xuất lên đến trên dưới 10% hàng năm, phải <br /> nhập siêu, phải vay nợ từ nước ngoài để bù đắp. Khi tổng cầu vượt quá tổng cung thì <br /> Việt Nam không chỉ  ở  vị  thế  nhập siêu, mà còn rất dễ  rơi vào lạm phát cao, nếu có <br /> sự  bất  ổn  ở  bên ngoài (khủng hoảng, lạm phát…) và có trục trặc  ở  bên trong (thiên <br /> tai, dịch bệnh, bất  ổn vĩ mô…). Vốn đầu tư/GDP gia tăng từ  34,9% trong thời kỳ <br /> 1996­2000 lên 39,1% trong thời kỳ 2001­2005 và lên 43,5% trong thời kỳ 2006­2010.  <br /> Tiêu dùng cuối cùng/GDP của Việt Nam đã tăng tương  ứng từ  71,1% thời kỳ 2001­<br /> 2005 lên 72,2% thời kỳ  2006­2010. Đây là tỷ  lệ  cao so với một số  n ước (năm 2009 <br /> của Việt Nam là 72,8%, trong khi của Brunei là 47%, Trung Quốc 48,7%, Singapore <br /> 52,4%, Malaysia 64%, Indonesia 68,2%, Thái Lan 68,3%,  Ấn Độ  69,6%, Hàn Quốc <br /> 70,3%…). Tiêu dùng cuối cùng/GDP của Việt Nam cao và tăng lên, có một phần do  <br /> quy mô GDP bình quân đầu người thấp, có một phần do tiêu dùng có xu h ướng tăng <br /> lên; nhưng có một phần do đã xuất hiện tình trạng “ăn ch ơi sớm” và chuộng hàng <br /> ngoại của một bộ phận dân cư.<br /> ­ Thứ năm, do năng suất lao động xã hội của Việt Nam còn thấp: Năng suất lao  <br /> động xã hội của Việt Nam năm 2010 đạt 40,3 triệu đồng/ng ười, chỉ tương đương với <br /> 2.067 USD, thấp xa so với các con số  tương  ứng của một số  nước (năm 2008 của <br /> Nhật Bản 73.824 USD, Brunei 72.500 USD, Singapore 62.724 USD, Hàn Quốc 38.235  <br /> USD, Malaysia 17.718 USD, Thái Lan 6.915 USD, Trung Quốc 5.460 USD, Indonesia  <br /> 4.597 USD, Philippines 4.535 USD, Ấn Độ 2.706 USD…).<br /> ­ Thứ sáu, do tình trạng vàng hóa và Đô la hóa khá cao, đã tác động tiêu cực đối  <br /> với lạm phát trên 4 mặt sau: (1) Hút vào đây một lượng vốn lớn của xã hội mà không <br /> được đầu tư trực tiếp cho sản xuất kinh doanh tạo ra sản phẩm để cân đối với tiền; <br /> (2) Vàng và USD trở  thành phương tiện thanh toán, làm cho tổng phương tiện thanh <br /> toán tăng lên; (3) Giá vàng trong nước biến động, nhiều lần cao hơn giá vàng thế giới, <br /> tác động tới nhập lậu, kéo tỷ  giá biến động theo. Khi giá vàng và tỷ  giá tăng cao lại  <br /> tác động đến tâm lý, đến lòng tin vào đồng nội tệ…; (4) Tỷ giá tăng tuy khuyến khích <br /> xuất khẩu, nhưng lại làm khuyếch đại lạm phát  ở  trong nước và đây là yếu tố  lạm <br /> cho lạm phát của Việt Nam cao hơn lạm phát của thế giới; làm tăng nợ quốc gia khi <br /> tính bằng VND.<br /> 2. Nguyên nhân bên ngoài<br /> ­ Thứ nhất, do giá cả trên thế giới tăng: do bất  ổn chính trị tại Bắc Phi, Trung <br /> Đông và một số nơi khác trên thế giới làm giá cả nhiều mặt hàng nguyên, nhiên, vật <br /> liệu quan trọng cho sản xuất tăng liên tục trong những tháng cuối năm 2010 và 4 <br /> tháng đầu năm 2011, nhất là xăng dầu, sắt thép, nguyên liệu sản xuất thức ăn chăn <br /> nuôi, nguyên liệu sữa… đã tác động đến giá đầu vào sản xuất trong nước.<br /> Ngoài ra, giá lương thực, thực phẩm liên tục gia tăng: xuất phát từ  quá trình <br /> biến đổi khí hậu toàn cầu, thiên tai dịch bệnh diễn ra liên tiếp, cùng với những năm <br /> tăng trưởng kinh tế  mạnh trên thế  giới – là những năm quá trình công nghiệp hoá <br /> được đẩy mạnh khiến diện tích đất sử dụng cho trồng trọt, chăn nuôi bị thu hẹp. Tất  <br /> cả  những điều trên làm sản lượng lương thực – thực phẩm ngày càng giảm mạnh. <br /> Ngoài ra, giá năng lượng tăng cao đã khiến nhiều nước sử  dụng một sản lượng lớn <br /> ngũ cốc chuyển sang sản xuất nhiên liệu sinh học càng làm cho nguồn cung lương <br /> thực đã giảm càng giảm sút. Có thể thấy, giá thế  giới tăng sẽ  làm cho chi phí đẩy ở <br /> trong nước tính bằng VND tăng kép: vừa tăng do đơn giá tính bằng USD tăng, vừa  <br /> tăng do tính bằng VND tăng.<br /> ­ Thứ  hai, do có một khối lượng tiền lớn được đưa ra nền kinh tế  toàn cầu: <br /> Trước việc giá dầu và giá lương thực – thực phẩm liên tục leo thang đã tạo nên cú <br /> sốc cung rất lớn đẩy lạm phát toàn cầu tăng cao, tình hình này đã buộc các ngân hàng  <br /> trung ương phải tăng các mức lãi suất chủ chốt để kiềm chế lạm phát, cụ thể: Nhật <br /> Bản tăng 1 lần từ  0,25%­ 0,5%/năm; khu vực đồng Euro tăng 2 lần từ  3,5%­3,75%­<br /> 4,0%/năm; Anh tăng 3 lần từ 5%­5,5%/năm (trong đó có 1 lần giảm); Thụy Điển tăng <br /> 4 lần từ  3,0%­4,0%/năm; Trung Quốc tăng 6 lần từ  6,12­7,47%/năm. Việc cứu vãn <br /> nền kinh tế thế giới rơi vào suy thoái bằng biện pháp đưa hàng nghìn tỷ USD ra nền <br /> kinh tế lại càng đẩy lạm phát toàn cầu tiếp tục tăng cao.<br />  III. Những biện pháp khắc phục lạm phát tại Việt Nam<br /> <br /> 1. Những biện pháp cơ bản chiến lược<br /> <br /> <br /> ­ Xây dựng và thực hiện chiến lược phát triển kinh tế­xã hội đúng đắn: ở Việt <br /> Nam, kể từ khi đẩy mạnh phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, chuyển <br /> đổi cơ chế quản lý từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường có điều  <br /> tiết, đã có tác dụng rất to lớn.<br /> <br /> ­ Điều chỉnh cơ cấu kinh tế, phát triển ngành mũi nhọn: ổn định cơ cấu kinh tế <br /> nhằm đáp ứng được nhu cầu cơ bản về đời sống và việc làm của người lao động, do <br /> đó tùy hoàn cảnh cụ thể của mỗi quốc gia mà có những chiến lược điều chỉnh cơ cấu <br /> kinh tế  khác nhau.  Ở  Việt Nam cơ  cấu kinh tế  được điều chỉnh theo hướng công <br /> nghiệp hóa ­ hiện đại hóa, trước mắt nông – lâm ­ ngư  nghiệp vẫn giữ  vị  trí quan  <br /> trọng, phát triển mạnh mẽ các ngành dịch vụ (ngân hàng ­ bưu điện ­ du lịch…)<br />  Cơ  cấu kinh tế  hợp lý sẽ  tạo cho nền kinh tế  phát triển mạnh và chắc chắn. <br /> Ngoài ra, còn phát triển ngành kinh tế mũi nhọn xuất khẩu, bởi vì trong điều kiện mở <br /> rộng giao lưu kinh tế quốc tế thì hoạt động ngoại thương nói chung và xuất khẩu nói <br /> riêng có vị trí quan trọng, nó vừa tạo ra nguồn thu ngoại tệ cho quốc gia vừa tác động  <br /> đến các hoạt động của các ngành kinh tế khác, ổn định lưu thông tiền tệ trong nước.<br /> <br /> ­ Nâng cao hiệu lực của bộ  máy quản lý Nhà nước: vai trò của Nhà nước đối  <br /> với quản lý kinh tế rất to lớn. Nhà nước là nguời duy nhất đảm bảo tính công bằng  <br /> và  ổn định kinh tế, đồng thời Nhà nước có thể  tác động thúc đẩy hiệu quả  và tăng <br /> trưởng kinh tế.<br /> <br /> Bằng các công cụ về pháp luật, tài chính, giá cả, tiền tệ…đã tác động đến mọi  <br /> mặt hoạt động của nền kinh tế  xã hội, do đó việc nâng cao hiệu lực của bộ  máy  <br /> quản lý Nhà nước được coi như là biện pháp mang tính chiến lược để  ổn định tiền  <br /> tệ, tinh giảm biên chế, kiệm toàn bộ máy quản lý hành chính.<br /> <br /> 2. Những biện pháp cấp bách trước mắt<br /> <br /> ­ Thứ nhất, thắt chặt tiền tệ: Các biện pháp dành cho chính sách thắt chặt tiền  <br /> tệ hiện nay cần phải được áp dụng một cách linh hoạt. Xuất phát từ  nhận định lạm <br /> phát thường xuất hiện khi lượng tiền trong lưu thông tăng, chúng ta cần hạn chế <br /> lượng tiền trong lưu thông bằng cách: Tăng lãi suất cho vay vốn và lãi suất tái chiết <br /> khấu và hạn chế  mức tăng tín dụng. Quy định dự  trữ  bắt buộc hợp lí để  vừa bảo  <br /> đảm an toàn hệ  thống đồng thời nâng cao được khả  năng thanh khỏan trong hoạt  <br /> động ngân hàng. Thêm nữa là việc phát hành tín phiếu và phân hạn mức mua cho các <br /> Ngân hàng Thương mại để rút bỏ bớt tiền khỏi lưu thông<br /> ­ Thứ  hai, chính sách tài khóa: Cần phải thực hiện từng b ước kế  hoạch giảm <br /> thâm hụt để  tiến tới cân bằng ngân sách, vì đây cũng là một chỉ  tiêu kinh tế  vĩ mô <br /> quan trọng. Thắt chặt chi tiêu của chính phủ; kiểm soát chặt chẽ đầu tư công và đầu <br /> tư của các doanh nghiệp nhà nước; giảm mạnh chi phí hành chính trong các cơ quan <br /> nhà nước nhằm giảm bớt sức ép về cầu nhất là các loại cầu không tạo ra hiệu quả.  <br /> Với các dự  án, cần loại bỏ  những dự  án đầu tư  kém hiệu quả, thắt chặt những <br /> khoản chi chưa thực sự  cần thiết nhưng tạo mọi điều kiện cho đầu tư  tư  nhân và <br /> đầu tư nước ngoài để thúc đẩy tăng trưởng.<br /> ­ Thứ  ba, sử  dụng công cụ  tỉ  giá: Nên điều chỉnh tăng nhẹ  VND so với USD.  <br /> Điều này cũng phù hợp với việc đồng đô la Mỹ liên tục bị giảm giá so với các đồng <br /> tiền khác. Tăng nhẹ  giá trị VND tuy có ảnh hưởng đến xuất khẩu nhưng không quá <br /> lớn. Tăng giá VND sẽ  làm giá hàng nhập khẩu giảm, tăng nguồn cung, có tác dụng  <br /> giảm mức tăng giá trên thị  trường nội địa, nhất là trong điều kiện nhập khẩu hiện  <br /> chiếm tỉ  lệ  cao trong GDP của nước ta. Tăng giá VND cũng góp phần kìm giữ  giá <br /> lương thực hiện đang tăng tăng cao và có khả  năng còn tiếp tục tăng trước nhu cầu <br /> của thị trường thế giới.<br /> ­ Thứ  tư, tập trung phát triển sản xuất công ­ nông nghiệp, khắc phục nhanh  <br /> hậu quả  của thời tiết và dịch bệnh để  tăng sản lượng lương thực, thực phẩm phục <br /> vụ  trong nước và xuất khẩu. Bên cạnh đó cần đảm bảo cân đối cung cầu về  hàng  <br /> hóa, đẩy mạnh xuất khẩu, giảm nhập siêu. Việc cân đối cung cầu về hàng hóa, nhất  <br /> là các mặt hàng thiết yếu cho sản xuất và đời sống nhân dân là tiền đề đề quyết định <br /> để không gây ra đột biến về giá và ngăn chặn đầu cơ.<br /> ­ Thứ  năm, tăng cường công tác quản lý thị  trường, kiểm soát việc chấp hành <br /> pháp luật nhà nước về giá. Kiên quyết không để xảy ra tình trạng lạm dụng các biến  <br /> động trên thị trường để đầu cơ, nâng giá, nhất là các mặt hàng thiết yếu cho sản xuất <br /> và tiêu dùng, như: xăng dầu, sắt thép, xi măng, thuốc chữa bệnh, l ương thực, thực <br /> phẩm…; ngăn chặn tình trạng buôn lậu qua biên giới, đặc biệt là buôn lậu xăng dầu,  <br /> khoáng sản.<br />