intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đề tài: "Vai trò kinh tế của nhà nước trong nền KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam".

Chia sẻ: Phan Thi Ngoc Giau | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST
Báo xấu
82
lượt xem 13
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'đề tài: "vai trò kinh tế của nhà nước trong nền kttt định hướng xhcn ở việt nam".', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: "Vai trò kinh tế của nhà nước trong nền KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam".

  1. Đồ án tốt nghiệp Đề tài Vai trò kinh tế của nhà nước trong nền KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Lêi më ®Çu Sù chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng (KTTT) theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc lµ xu h­íng tÊt yÕu cña mäi x· héi. §Æc biÖt trong giai ®o¹n hiÖn nay khi mµ nÒn kinh tÕ c¸c n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi ®· ®¹t tíi ®Ønh cao vµ xu h­íng vËn ®éng ph¸t triÓn cña thÕ giíi ®ang tiÕn vµo thÕ kû v¨n minh trÝ tuÖ th× sù chuyÓn ®æi KTTT theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc lµ tÊt yÕu kh¸ch quan cña bÊt kú mét quèc gia nµo muèn v­¬n tíi vµ hoµ nhËp víi xu h­íng ph¸t triÓn chung cña nh©n lo¹i. Sù ph¸t triÓn thÇn kú cña c¸c n­íc Ch©u ¸ mµ ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc §«ng Nam ¸ lµ mét minh chøng cho sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi. Sù ph¸t triÓn thÇn kú nh­ vò b·o cña §«ng Nam ¸, sù bïng næ khoa häc kü thuËt víi tèc ®é chãng mÆt, quan hÖ thÕ giíi ®· b­íc sang ®èi tho¹i hîp t¸c cïng nhau ph¸t triÓn ®· t¸c ®éng rÊt lín tíi ViÖt Nam. VÒ mÆt kinh tÕ hiÖn nay ViÖt Nam vÉn lµ mét trong nh÷ng quèc gia kÐm ph¸t triÓn. §Ó cã thÓ v­¬n lªn ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn ngang hµng víi c¸c quèc gia kh¸c, ViÖt Nam cÇn ph¶i t×m cho m×nh con ®­êng ph¸t triÓn phï hîp víi t×nh h×nh kinh tÕ x· héi trong n­íc võa ®¶m b¶o xu thÕ ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi. §ã chÝnh lµ viÖc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp sang nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc. ChÝnh v× vËy §¶ng ®· x¸c ®Þnh "viÖc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ sang KTTT ®Þnh h­íng XHCN" lµ rÊt cÇn thiÕt vµ §¶ng còng nhÊn m¹nh vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc lµ v« cïng quan träng. Kinh nghiÖm c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi vµ NhËt B¶n cho thÊy vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. Nãi ®Õn sù ph¸t triÓn thÇn kú cña NhËt B¶n lµ nãi tíi "hiÖu n¨ng NhËt B¶n" lµ sù t¸c ®éng quyÕt ®Þnh do cã sù qu¶n lý nÒn kinh tÕ cña Nhµ n­íc. Tõ gi÷a nh÷ng n¨m 80 khi b¾t ®Çu sù nghiÖp ®æi míi, chóng ta ®· nhËn râ vai trß ®éng lùc t­ lín cña Nhµ n­íc tíi nÒn KTTT. Nhµ n­íc kh«ng nh÷ng lµ chñ thÓ mµ cßn lµ kh¸ch thÓ. Nhµ n­íc tham gia vµo c¸c lo¹i quan hÖ 1
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. kh¸c nhau trong nÒn kinh tÕ. V× vËy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i lµm râ ®­îc vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc vµ sö dông nã mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh vËn ®éng nÒn KTTT theo ®Þnh h­íng XHCN theo h­íng cã lîi nhÊt võa ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc vµ h¹n chÕ ®­îc nhiÒu khiÕm khuyÕt cña nÒn KTTT võa ®¶m b¶o ®­îc sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ, ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi. ChÝnh v× nh÷ng ®iÒu ®ã, trong bµi viÕt nµy em xin ®Ò cËp víi "Vai trß kinh tÕ cña nhµ n­íc trong nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam". §©y lµ mét vÊn ®Ò lín muèn gi¶i quyÕt ®­îc ®ßi hái ph¶i cã thêi gian c«ng søc nghiªn cøu kh«ng dÔ g× gi¶i quyÕt trän vÑn trong bµi viÕt ng¾n. Do ®ã ch¾c ch¾n sÏ kh«ng tr¸nh khái nhiÒu khiÕm khuyÕt sai sãt. Em mong nhËn ®­îc sù gãp ý nhËn xÐt vµ bæ sung. 2
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Néi dung I/ C¸c lý thuyÕt vÒ vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc 1. Lý luËn cña Chñ nghÜa M¸c Lªnin vÒ vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc Chñ nghÜa M¸c Lª nin xem xÐt nÒn kinh tÕ d­íi gãc ®é vÜ m« tõ hiÖn t­îng ®Õn b¶n chÊt. Chñ nghÜa M¸c Lª nin cho r»ng trong mét nÒn kinh tÕ th× cÇn ph¶i cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc. Mét nÒn kinh tÕ khi chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã rÊt nhiÒu khuyÕt tËt. Nhµ n­íc can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ nh»m h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng khuyÕt tËt vµ ph¸t huy cao ®é nh÷ng mÆt tÝch cùc cña kinh tÕ ph¸t triÓn. Theo M¸c nÕu kh«ng cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc th× nÒn kinh tÕ kh«ng ho¹t ®éng b×nh th­êng ®­îc, nã sÏ trë nªn rèi ren mÊt c©n ®èi mét c¸ch nghiªm träng. D­íi chñ nghÜa M¸c, Nhµ n­íc kh«ng nh÷ng chØ cã vai trß qu¶n lý kinh tÕ mµ cßn cã vai trß ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ë tÇm vÜ m« ®¶m b¶o sù ph¸t triÓn æn ®Þnh vÒ nÒn kinh tÕ, chèng l¹m ph¸t vµ khuynh h­íng t¹o ra sù c©n ®èi gi÷a c¸c ngµnh nghÒ vµ duy tr× sù c©n b»ng ®ã Nhµ n­íc kÕt nèi gi÷a hai ngµnh nghÒ, c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu, ®iÒu tiÕt sù l­u th«ng hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ. Nhµ n­íc ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ cho sù ph¸t triÓn, Nhµ n­íc dïng c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, tµi chÝnh, tµi kho¸... vµ c¸c biÖn ph¸p ®­a Khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ vµo nÒn kinh tÕ thóc ®Èy sù nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh chãng. Víi c«ng cô lµ hÖ thèng luËt ph¸p, Nhµ n­íc sö dông nh»m ®iÒu chØnh nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®óng h­íng, b¶o ®¶m sù æn ®Þnh ng¨n chÆn nh÷ng hiÖn t­îng xÊu kh«ng ®¸ng cã. Nh­ vËy, quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lª nin lµ ®óng ®¾n nhÊt.Trong bÊt kú mét quèc gia nµo ®Òu nhÊt thiÕt ph¶i cã sù tham gia ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. Nhµ n­íc ®iÒu chØnh vµ duy tr× x· héi thÝch nghi víi nh÷ng ®iÒu kiÖn míi vµ t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nÒn kinh tÕ. ViÖt Nam ta theo quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®· vµ ®ang x©y dùng cñng cè vai trß Nhµ n­íc CHXHCNVN trong nÒn kinh tÕ. 2. Lý luËn cña tr­êng ph¸i cæ ®iÓn Kh¸c víi chñ nghÜa M¸c - Lªnin, quan ®iÓm cña tr­êng ph¸i cæ ®iÓn cho r»ng Nhµ nø¬c kh«ng nªn can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ. Hä cho r»ng thõa nhËn sù tån t¹i cña qui luËt kinh tÕ lµ kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo ý chÝ cña con ng­êi. Nh÷ng quy luËt ®ã cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o sù c«ng b»ng tù nhiªn 3
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. trong hÖ thèng kinh tÕ. V× vËy tr­êng ph¸i cæ ®iÓn t¸n thµnh h¹n chÕ b»ng mäi c¸ch sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ cø ®Ó cho c¸c tr­êng ph¸i kinh tÕ ho¹t ®éng tù do nÒn kinh tÕ sÏ tiÕn tíi toµn dông nh©n c«ng do t¸c dông cña hai lùc cung cÇu. Tr­êng ph¸i cæ ®iÓn ra ®êi khi chÕ ®é phong kiÕn vÉn cßn tån t¹i vµ do ®ã ®· ¶nh h­ëng phÇn nµo tíi quan ®iÓm cña hä. Sù ph¸t sinh c¸c qu¶n ®iÓm cña tr­êng ph¸i cæ ®iÓn vÒ Nhµ n­íc b¾t nguån tõ c¸c häc thuyÕt cña tr­êng ph¸i träng n«ng mµ ®iÓn h×nh häc thuyÕt "luËt tù nhiªn" cña F. Quesnay. §©y lµ t­ t­ëng trung t©m trong häc thuyÕt cña Quesnay. ¤ng cho r»ng trong x· héi tÝnh ngÉu nhiªn kh«ng chiÕm vÞ trÝ thèng trÞ mµ tÝnh tÊt yÕu tÝnh quy luËt míi chiÕm vÞ trÝ thèng trÞ. Trong lý thuyÕt vÒ "luËt tù nhiªn" «ng thõa nhËn vai trß tù do c¸ nh©n coi ®ã lµ luËt tù nhiªn cña con ng­êi ¤ng ®ßi cã sù c¹nh tranh tù do gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt hµng ho¸. Theo «ng yÕu tè kh«ng thÓ thiªu ®­îc cña "luËt tù nhiªn" lµ thõa nhËn quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m ®èi víi së h÷u c¸ nh©n. Nh­ng néi dung ®ã nãi lªn r»ng "luËt tù nhiªn" cña Quesnay ph¶n ¸nh yªu cÇu ph¸t triÓn cña t­ b¶n víi nh÷ng yÕu tè bªn trong mµ Nhµ n­íc kh«ng nªn can thiÖp vµo kinh tÕ. ¤ng cho r»ng chÝnh s¸ch tù do kinh tÕ lµ ®óng ®¾n nhÊt. Sù ph¸t triÓn c¸c quan ®iÓm cña tr­êng ph¸i cæ ®iÓn ph¶i nh¾c tíi AdamSmith (1723 - 1790) ¤ng lµ nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ häc cæ ®iÓn næi tiÕng ë Anh vµ trªn thÕ giíi, ¤ng lµ con ng­êi tµi n¨ng 14 tuæi ®· vµo ®¹i häc. T­ t­ëng cña «ng thÊm nhuÇn nguyªn lý triÕt häc cña Scotlen. A.Smith lµ nhµ t­ t­ëng tiªn tiÕn cña giai cÊp t­ s¶n «ng muèn thñ tiªu ph©n tÝch phong kiÕn më ®­êng cho CNTB ph¸t triÓn vµ xem chÕ ®é TBCN lµ hîp lý duy nhÊt. ThÕ giíi quan cña A.Smith chñ yÕu lµ duy vËt nh­ng chñ nghÜa duy vËt ë «ng cßn mang tÝnh chÊt tù ph¸t m¸y mãc ch­a biÕt phÐp biÖn chøng duy vËt «ng thõa nhËn c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan vµ t­ t­ëng tù do kinh tÕ. ¤ng ®­a ra lý thuyÕt "Bµn tay v« h×nh" vµ nguyªn lý "nhµ n­íc kh«ng can thiÖp" vµo ho¹t ®éng nÒn kinh tÕ. Theo «ng "Bµn tay v« h×nh" chÝnh lµ quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan tù ph¸t ho¹t ®éng chi phèi ho¹t ®éng cña con ng­êi. HÖ thèng c¸c quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan ®ã cßn gäi lµ "TrËt tù tù nhiªn". Theo «ng nÒn kinh tÕ ph¶i ph¸t triÓn trªn c¬ së tù do kinh tÕ sù vËn ®éng cña thÞ tr­êng do quan hÖ cung cÇu vµ sù biÕn ®æi tù ph¸t cña gi¸ c¶ hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. Smith cho r»ng chÕ ®é x· héi mµ trong ®ã tån t¹i s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ lµ mét chÕ ®é b×nh th­êng, nÒn kinh tÕ b×nh th­êng lµ nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn trªn c¬ 4
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. së tù do c¹nh tranh. Theo «ng chÕ ®é b×nh th­êng ®­îc x©y dùng trªn c¬ së "trËt t­ tù nhiªn". ChÕ ®é kh«ng b×nh th­êng lµ s¶n phÈm cña sù dèt n¸t. NÕu Quesnay cho r»ng "luËt tù nhiªn" chØ trë thµnh hiÖn thùc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi th× A.Smith cho r»ng "TrËt tù tù nhiªn" ®­îc thÓ hiÖn trong mäi x· héi kh«ng phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn nµo. Theo «ng qui luËt kinh tÕ lµ v« ®Þnh. MÆc dï chÝnh s¸ch kinh tÕ cã thÓ k×m h·m hoÆc thóc ®Èy sù t¸c ®éng cña qui luËt kinh tÕ nh­ng Smith cho r»ng sù ph¸t triÓn b×nh th­êng lµ sù tù ®iÒu tiÕt kh«ng cÇn cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo kinh tÕ. Theo ¤ng Nhµ n­íc cã nh÷ng chøc n¨ng sau: - B¶o vÖ x· héi chèng l¹i b¹o lùc vµ bÊt c«ng cña c¸c d©n téc kh¸c. - B¶o vÖ mäi thµnh viªn trong x· héi tr¸nh khái bÊt c«ng vµ ¸p lùc cña thµnh viªn kh¸c. - §«i khi Nhµ n­íc còng thÓ hiÖn mét vµo chøc n¨ng kinh tÕ khi nh÷ng nhiÖm vô nµy v­ît qu¸ kh¶ n¨ng cña nh÷ng nghiÖp riªng biÖt nh­ x©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, c«ng tr×nh c«ng céng lín... Nh­ vËy Smith cho r»ng sù ho¹t ®éng cña "bµn tay v« h×nh" sÏ ®­a nÒn kinh tÕ ®Õn sù c©n b»ng mµ kh«ng cÇn sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµ chÝnh phñ còng kh«ng nªn can thiÖp lµm g×. Nh­ng c¸c nhµ kinh tÕ häc t­ s¶n cæ ®iÓn ®· m¾c ph¶i sai lÇm khi cho r»ng kh«ng cÇn Nhµ n­íc can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ. Tõ nh÷ng n¨m 30 cña TK 19, c¸ch m¹ng chñ nghÜa ë Anh hoµn thµnh, vµ tõ 1825 trë ®i c¸c cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ lÆp l¹i liªn tôc vµ cã chu kú vµ gÇn ®©y nhÊt lµ khñng ho¶ng kinh tÕ Th¸i Lan sang Hµn Quèc, In®«nªsia.... Nh÷ng hiÖn t­îng kinh tÕ míi n¶y sinh nh­ khñng ho¶ng thÊt nghiÖp, sù ph¸ s¶n cña nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá... Sù sai lÇm cña hä lµ hä ®· xa rêi ph­¬ng ph¸p tr×u t­îng ho¸ khoa häc mµ chØ xem xÐt hÖ thèng ho¸ c¸c hiÖn t­îng bÒ ngoµi mµ kh«ng ®i s©u ph©n tÝch c¸c b¶n chÊt bªn trong cña qu¸ tr×nh kinh tÕ. §iÒu ®ã chøng tá "bµn tay v« h×nh" kh«ng thÓ ®¶m b¶o cho nh÷ng ®iÒu kiÖn æn ®Þnh cho nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ph¸t triÓn". 3. Lý luËn cña tr­êng ph¸i t©n cæ ®iÓn. Cuèi TK19 ®Çu TK 20 do nh÷ng m©u thuÉn vèn cã cña CNTB ngµy cµng s©u s¾c vµ nh÷ng khã kh¨n vÒ kinh tÕ thÊt nghiÖp ngµy cµng t¨ng, do nh÷ng hiÖn t­îng kinh tÕ míi n¶y sinh ®ßi hái ph¶i cã sù ph©n tÝch nh÷ng hiÖn t­îng míi ®ã. Tr­íc bèi c¶nh ®ã häc thuyÕt kinh tÕ cña tr­êng ph¸i t©n cæ ®iÓn x· 5
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. héi nh»m gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng kinh tÕ míi vµ chèng quan ®iÓm cña chñ nghÜa M¸c. Ph­¬ng ph¸p luËn cña tr­êng ph¸i t©n cæ ®iÓn lµ c¸ch tiÕp cËn chñ quan ®èi víi c¸c hiÖn t­îng kinh tÕ c¸c nhµ t©n cæ ®iÓn chñ tr­¬ng ph©n tÝch c¸c hiÖn t­îng kinh tÕ trong c¸c xÝ nghiÖp riªng biÖt råi rót ra kÕt luËn chung cho toµn x· héi ®iÒu ®ã dÉn ®Õn rÊt nhiÒu thiÕu sãt vµ sai lÇm. Ph­¬ng ph¸p cña hä chØ lµ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch vi m«. Tr­êng ph¸i cæ ®iÓn míi dùa vµo yÕu tè t©m lý chñ quan ®Ó gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng vµ qu¸ tr×nh kinh tÕ x· héi, hä cñng cè lý thuyÕt gi¸ trÞ chñ quan. Tr­êng ph¸i t©n cæ ®iÓn muèn biÕn kinh tÕ chÝnh trÞ thµnh khoa häc kinh tÕ thuÇn tuý kh«ng cã mèi liªn hÖ víi c¸c ®iÒu kiÖn chÝnh trÞ - x· héi vµ còng gièng nh­ tr­êng ph¸i cæ ®iÓn c¸c nhµ kinh tÕ häc tr­êng ph¸i t©n cæ ®iÓn ñng hé tù do c¹nh tranh chèng l¹i sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo kinh tÕ. Vai trß cña chÝnh phñ kh«ng quan ®iÓm cña hä lµ rÊt mê nh¹t. C¸c häc thuyÕt cña hä ¸p dông réng r·i vµo kinh tÕ, t­ t­ëng cña hä nÆng vÒ mÆt l­îng vµ bá qua mÆt chÊt. Nh­ vËy hä kh«ng thÓ chØ ra mét c¸ch hoµn chØnh c¸c qui luËt c¸c ph¹m trï kinh tÕ. Hä ®­a ra lý thuyÕt kinh tÕ tù ®iÒu chØnh v× vËy quan ®iÓm cña hä lµ kh«ng cÇn ®Õn sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ. Hä tin t­ëng ch¾c ch¾n vµo c¬ chÕ thÞ tr­êng tù ph¸t sÏ ®¶m b¶o th¨ng b»ng cung cÇu ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Nh­ vËy quan ®iÓm cña tr­êng ph¸i nµy cã rÊt nhiÒu giíi h¹n vµ ®ù¬c gäi lµ tr­êng ph¸i giíi h¹n. 4. Lý luËn cña tr­êng ph¸i Keynes Vµo 30 cña thÕ kû 20 khñng ho¶ng kinh tÕ diÔn ra th­êng xuyªn. T×nh tr¹ng thÊt nghiÖp nghiªm träng ®· lµm cho c¸c lý thuyÕt tù ®iÒu chØnh kinh tÕ cña tr­êng ph¸i cæ ®iÓn t©n cæ ®iÓn tá ra kÐm hiÖu qu¶. Thùc tiÔn chøng minh r»ng c¸c lý thuyÕt kinh tÕ cho r»ng sù ho¹t ®éng cña c¸c qui luËt kinh tÕ kh¸ch quan sÏ tù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ vµ ®­a ®Õn sù c©n b»ng mµ kh«ng cÇn ®Õn sù can thiÖp cña Nhµ n­íc tá ra thiÕu tÝnh chÊt x¸c ®¸ng. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ sù x· héi ho¸ lùc l­îng s¶n xuÊt ®ßi hái ph¶i cã sù can thiÖp ®iÒu chØnh cña Nhµ n­íc ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ. Tr­íc thùc tÕ ®ã häc thuyÕt "chñ nghÜa t­ b¶n ®­îc ®iÒu tiÕt" cña John M. Keynes (1883 - 1946) ra ®êi. §Æc tr­ng næi bËt cña Keynes lµ ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch vÜ m« trong sù ph©n tÝch kinh tÕ. Keynes cho r»ng viÖc ph©n tÝch kinh tÕ ph¶i xuÊt ph¸t tõ 6
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tæng l­îng lín ®Ó nghiªn cøu mèi liªn hÖ gi÷a c¸c tæng l­îng vµ khuynh h­íng vËn ®éng cña chóng. Keynes ®¸nh gi¸ cao vai trß ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc vµ xem nhÑ c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt cña thÞ tr­êng. Keynes kh«ng t¸n ®ång quan ®iÓm cña tr­êng ph¸i cæ ®iÓn vµ t©n cæ ®iÓn vÒ sù c©n b»ng kinh tÕ dùa trªn c¬ së tù ®iÒu tiÕt cña thÞ tr­êng. ¤ng cho r»ng khñng ho¶ng vµ thÊt nghiÖp do chÝnh s¸ch lçi thêi kh«ng can thiÖp cña Nhµ n­íc, tù do kinh tÕ g©y ra. Theo «ng muèn cã c©n b»ng kinh tÕ, Nhµ n­íc ph¶i can thiÖp kinh tÕ thÓ hiÖn ®iÒu chØnh kinh tÕ. ¤ng cho r»ng Nhµ n­íc ph¶i ®iÒu tiÕt ë tÇm vÜ m« míi gi¶i quyÕt ®­îc viÖc lµm t¨ng thu nhËp, khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµ gi¶m tiÕt kiÖm. Cã nh­ vËy míi gi¶i quyÕt ®­îc t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vµ thÊt nghiÖp thóc ®Èy kinh tÕ ph¸t triÓn. ¤ng ®¸nh gi¸ cao vai trß cña hÖ thèng thuÕ kho¸ cña Nhµ n­íc vµo sù ®iÒu chØnh cña Nhµ n­íc ®èi víi nÒn kinh tÕ, theo «ng tr­íc hÕt Nhµ n­íc cÇn thÓ hiÖn ®Ó t¨ng cÇu cã hiÖu qu¶. Nhµ n­íc ph¶i cã ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ rÊt qui m« bëi qua ®ã Nhµ n­íc can thiÖp vµo kinh tÕ t¸c ®éng côc diÖn cña thÞ tr­êng. Nhµ n­íc ph¶i cã biÖn ph¸p ®Ó kÝch thÝch tiªu dïng s¶n xuÊt muèn vËy ph¶i sö dông ng©n s¸ch ®Ó kÝch thÝch ®Çu t­ cña t­ nh©n. Tuy nhiªn Keynes chñ tr­¬ng khuyÕn khÝch mäi ho¹t ®éng ®Ó n©ng cao tæng cÇu vµ t¨ng khèi l­îng viÖc lµm kÓ c¶ ho¹t ®éng ¨n b¸m kh«ng cã lîi cho nÒn kinh tÕ nh­ qu©n sù ho¸ nÒn kinh tÕ, s¶n xuÊt vò khÝ miÔn sao t¹o ra viÖc lµm. Nh­ vËy quan ®iÓm cña Keynes vÉn cßn nh÷ng thiÕu sãt. Sau 4 n¨m thÓ hiÖn häc thuyÕt Keynes th× nÒn kinh tÕ l¹i mét lÇn chÊn ®éng. N¹n thÊt nghiÖp kh«ng ®­îc kh¾c phôc mµ cã xu h­íng gia t¨ng, thÞ tr­êng "l¹m ph¸t cã ®iÒu tiÕt" lµm cho l¹m ph¸t trÇm träng h¬n. Sai lÇm cña Keynes lµ khi ®¸nh gi¸ cao vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc «ng l¹i bá qua vai trß cña c¬ chÕ thÞ tr­êng v× vËy c¸c hiÖn t­îng mµ «ng xem xÐt ch­a thËt sù hoµn chØnh. II. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN vµ vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc ë ViÖt Nam 1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña viÖc chuyÓn ®æi KTTT theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý Nhµ n­íc. a. §Þnh nghÜa: C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ tæng thÓ nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ c¸c ph¹m trï kinh tÕ vµ qui luËt kinh tÕ cã quan hÖ h÷u c¬ víi nhau cïng t¸c ®éng ®Ó ®iÒu tiÕt cung - cÇu gi¸ c¶ cïng nh÷ng hµnh vi cña ng­êi tham gia thÞ 7
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tr­êng nh»m gi¶i quyÕt 3 vÊn ®Ò c¬ b¶n: S¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo, s¶n xuÊt cho ai? C¸c mèi quan hÖ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng chÞu sù t¸c ®éng cña c¸c qui luËt kinh tÕ kh¸ch quan nh­ qui luËt gi¸ trÞ, qui luËt cung cÇu, qui luËt l­u th«ng tiÒn tÖ. §éng lùc cña c¸c mèi quan hÖ nµy lµ lîi nhuËn trong m«i tr­êng c¹nh tranh. §ã lµ c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt trong m«i tr­êng c¹nh tranh. Næi bËt c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ cã rÊt nhiÒu ­u ®iÓm: - C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ n¨ng ®éng nh¹y c¶m cã kh¶ n¨ng tù ®éng ®iÒu tiÕt nÒn s¶n xuÊt x· héi tøc lµ sù ph©n bæ s¶n xuÊt vµo c¸c khu vùc c¸c ngµnh kinh tÕ hay s¶n xuÊt c¸i g× nh­ thÕ nµo ®Òu do thÞ tr­êng quyÕt ®Þnh mµ kh«ng cÇn bÊt cø sù ®iÒu khiÓn nµo. - C¬ chÕ thÞ tr­êng ®¸p øng ®­îc nh÷ng nhu cÇu ®a d¹ng phøc t¹p cña ng­êi tiªu dïng, tù ®éng kÝch thÝch sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt, t¨ng c­êng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt. - C¬ chÕ thÞ tr­êng mang tÝnh hiÖu qu¶ cao: C¸c doanh nghiÖp muèn thu ®­îc lîi nhuËn cao th× ®ßi hái ph¶i tiÕt kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, kÝch thÝch tiÕn bé cña KHKTCN. - C¬ chÕ thÞ tr­êng thóc ®Èy sù c¹nh tranh lµm cho s¶n phÈm hµng ho¸ cã chÊt l­îng cao h¬n, gi¸ thµnh c¸c s¶n phÈm gi¶m. Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc trªn c¬ chÕ thÞ tr­êng cßn rÊt nhiÒu khuyÕt tËt vµ m©u thuÉn nh­ sau: - C¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt ch¹y theo lîi nhuËn, c¸c nhµ s¶n xuÊt, s¶n xuÊt qu¸ nhiÒu mét lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ vµo ®ã g©y ra Õ thõa dÉn ®Õn sù khñng ho¶ng l·ng phÝ. - C¬ chÕ thÞ tr­êng g©y mÊt c©n b»ng x· héi. TÝnh c¹nh tranh cña c¬ chÕ lµm x· héi lµm x· héi ph©n ho¸ giµu nghÌo, giai cÊp. - C¬ chÕ thÞ tr­êng g©y mÊt æn ®Þnh mÊt c©n ®èi trong s¶n xuÊt x· héi. Thùc tÕ cho thÊy c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ nguyªn nh©n cña c¸c vÊn ®Ò l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp. - C¬ chÕ thÞ tr­êng g©y ra c¸c phÕ th¶i lµm « nhiÔm m«i tr­êng. - C¸c doanh nghiÖp ch¹y theo lîi nhuËn bÊt chÊp tÊt c¶ lµm hµng gi¶ lËu thuÕ... b. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña viÖc chuyÓn ®æi hµng ho¸ sang KTTT cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc ViÖt Nam. 8
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Tr­íc kia nÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ quan liªu bao cÊp. Trªn thùc tÕ Nhµ n­íc chØ thõa nhËn mét thµnh phÇn kinh tÕ XHCN víi 2 lo¹i h×nh së h÷u lµ toµn d©n vµ tËp thÓ. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c bÞ h¹n chÕ mét c¸ch tèi ®© thËm chÝ bÞ triÖt tiªu kinh tÕ t­ nh©n kh«ng ®­îc phÐp tån t¹i vµ ho¹t ®éng. Nhµ n­íc thÓ hiÖn qu¶n lý kinh tÕ th«ng qua hÖ thèng chØ tiªu ph¸p lÖnh chi tiÕt víi chÕ ®é cÊp ph¸t vµ giao nép theo quan hÖ hiÖn vËt lµ chñ yÕu. Nhµ n­íc bao cÊp toµn bé vµ can thiÖp qu¸ s©u vµo c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp c¸c HTX, c¸c tæ s¶n xuÊt. QuyÕt ®Þnh tÊt c¶ trõ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, gi¸ c¶ s¶n phÈm, thÞ tr­êng tiªu thô ®Õn lç l·i vµ biªn chÕ cña c¸c doanh nghiÖp. Nhµ n­íc thµnh lËp ra Uû ban vËt gi¸ ®Ó quyÕt ®Þnh gi¸ c¶ s¶n phÈm nh­ng Nhµ n­íc l¹i kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm g× vÒ vËt chÊt víi c¸c quyÕt ®Þnh cña m×nh. C¸c doanh nghiÖp th× kh«ng cã quyÒn tù chñ vÒ tµi chÝnh vµ còng kh«ng bÞ rµng buéc tr¸ch nhiÖm víi kÕt qu¶ kinh doanh. C¬ quan hµnh chÝnh Nhµ n­íc l¹i can thiÖp qu¸ s©u vµo nÒn kinh tÕ. Bé m¸y qu¶n lý kinh tÕ ®­îc tæ chøc cång kÒnh nh­ng l¹i tá ra kÐm hiÖu qu¶. Mäi quyÕt ®Þnh quan träng ®Òu xuÊt ph¸t tõ Trung ­¬ng, biªn chÕ cña bé m¸y qu¶n lý kinh tÕ ngµy cµng ph×nh to nh­ng n¨ng lùc l¹i yÕu kÐm phong c¸ch qu¶n lý quan liªu cöa quyÒn. C¸n bé qu¶n lý kÐm n¨ng lùc, tr×nh ®é chuyªn m«n thÊp hä chñ yÕu xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ng­êi cã c«ng víi c¸ch m¹ng. Trong ph©n phèi chñ yÕu ph©n phèi theo chñ nghÜa b×nh qu©n nªn ng­êi lao ®éng kh«ng n¨ng ®éng s¸ng t¹o, kh«ng nhiÖt t×nh lµm viÖc kh«ng quan t©m tíi tiÕt kiÖm ®Çu t­... nªn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp kÐm vµ ngµy cµng gi¶m xuèng chi phÝ th× t¨ng lªn dÉn tíi sù thua lç cña c¸c doanh nghiÖp c¸c HTX vµ c¸c tæ s¶n xuÊt... HiÖu qu¶ kinh tÕ trong thêi kú nµy rÊt thÊp do chØ ®Çu t­ vµ s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch mµ kh«ng tÝnh tíi nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ vµ x· héi, s¶n xuÊt kh«ng phï hîp víi tiªu dïng g©y ra mét sù l·ng phÝ lín. Do kh«ng cã c¹nh tranh nªn c«ng nghÖ, KHKT chËm ®æi míi chÊt l­îng s¶n phÈm ngµy cµng thÊp, gi¸ c¶ ngµy cµng cao do chi phÝ s¶n xuÊt qu¸ lín. Hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng thiÕu hôt nghiªm träng kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, thêi kú nµy do n­íc ta chó ý tr«ng chê vµo c¸c viÖn trî vèn vµ hµng ho¸ tõ n­íc ngoµi. Khi nguån viÖn tõ n­íc ngoµi gi¶m vµ chÊm døt, nÒn kinh tÕ kh«ng theo kÞp ®µ r¬i vµo khñng ho¶ng s¶n xuÊt tr× trÖ ®×nh ®èn, hµng ho¸ khan hiÕm, gi¸ c¶ cao dÉn ®Õn l¹m ph¸t cã thêi kú l¹m ph¸t v­ît møc 700% ®êi sèng ng­êi lao ®éng ngµy cµng khã kh¨n h¬n. 9
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. MÆt kh¸c còng trong thêi kú nµy nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia trong khu vùc ®ang ph¸t triÓn m¹nh. NÒn kinh tÕ ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi ph¸t triÓn, nghiªn cøu chñ yÕu lµ thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n vµ Nhµ n­íc chØ ®ãng vai trß h­íng dÉn ®Òn kinh tÕ ph¸t triÓn th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch trung h¹n vµ dµi h¹n. Nhµ n­íc kh«ng can thiÖp trùc tiÕp mµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh tù do trªn thÞ tr­êng. ChÝnh v× vËy tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ ë c¸c n­íc nµy lµ rÊt cao, ®êi sèng nh©n d©n n©ng lªn râ rÖt. Tr­íc sù suy tho¸i kinh tÕ nghiªm träng, tr­íc xu h­íng ph¸t triÓn liªn tôc cña c¸c n­íc trog khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®Æt nÒn kinh tÕ n­íc ta tíi sù bøc b¸ch ph¶i ®æi míi. Tõ ®¹i héi VI, cña §¶ng ta ®· chñ tr­¬ng ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vµ thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ sang c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN. §Õn ®¹i héi VII, §¶ng ta x¸c ®Þnh râ viÖc chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung sang nÒn KTTT ®Þnh h­íng XHCN cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc. Xem xÐt d­íi gãc ®é khoa häc, viÖc chuyÓn ®æi nµy lµ hoµn toµn ®óng ®¾n phï hîp víi thùc tÕ cña n­íc ta, phï hîp víi c¸c quy luËt kinh tÕ víi xu thÕ cña thêi ®¹i. 2. §Æc tr­ng cña nÒn KTTT ë ViÖt Nam hiÖn nay. ChuyÓn nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung hµnh chÝnh quan liªu bao cÊp sang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN lµ néi dung b¶n chÊt vµ ®Æc ®iÓm kh¸i qu¸t nhÊt cña n­íc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay vµ c¶ t­¬ng lai. a. Trªn thùc tÕ nÒn KTTT cã nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n sau ®©y: Thø nhÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th× c¬ chª ph¸t huy vai trß tù ®iÒu tiÕt cña thÞ tr­êng. KTTT t¹o cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ cã tÝnh tù chñ rÊt cao cã nghÜa lµ c¸c chñ thÓ tù quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt, tù chi phÝ vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm ®èi víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña m×nh. C¸c chñ thÓ tù do liªn kÕt liªn doanh hîp t¸c s¶n xuÊt. V× lîi Ých cña chÝnh c¸c chñ thÓ nªn c¸c chñ thÓ t×m mäi c¸ch ®Ó thu lîi nhuËn. V× vËy mµ c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ ®a d¹ng phong phó chÊt l­îng cao vµ gi¸ thµnh rÎ. Cã thÓ nãi c¬ chÕ thÞ tr­êng ®· ph¸t huy tÝnh chñ ®éng s¸ng t¹o cña c¸c chñ thÓ, n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña nhµ s¶n xuÊt víi doanh nghiÖp. 10
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. §Æc tr­ng næi bËt thø hai chÝnh lµ sù phong phó cña s¶n phÈm hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng. Mäi ng­êi ®­îc tù do mua b¸n trao ®æi, ­u thÕ cña KTTT ph¶n ¸nh tr×nh ®é cao cña n¨ng suÊt lao ®éng vµ sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña thÞ tr­êng. Hµng ho¸ ®­îc c¶i tiÕn mÉu m· chÊt l­îng liªn tôc lµ do c¸c nhµ s¶n xuÊt ®Çu t­ KHKT & CN vµ do tr×nh ®é tay nghÒ cao cña lùc l­îng lao ®éng. Ba lµ: ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, viÖc tù do ho¸ th­¬ng m¹i, tù do ho¸ gi¸ c¶ ®­îc h×nh thµnh vµ ngµy cµng ®­îc ®æi míi. Gi¸ c¶ ®­îc h×nh thµnh ngay trªn thÞ tr­êng, nã chÞu sù t¸c ®éng cña c¹nh tranh. Bèn lµ: C¹nh tranh lµ mét tÊt yÕu cña KTTT. C¸c chñ thÓ doanh nghiÖp muèn thu nhiÒu lîi nhuËn th× ph¶i ®ua nhau c¶i tiÕn kü thuËt ¸p dông KHKTCN míi vµo s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng gi¶m hao phÝ lao ®éng tíi møc tèi thiÓu nhê ®ã mµ nÒn kinh tÕ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nhanh chãng. N¨m lµ: KTTT lµ hÖ thèng kinh tÕ më cöa giao l­u trao ®æi víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi nh­ng ®­îc ®Æt d­íi sù kiÓm so¸t cña nhµ n­íc. b. Thùc tr¹ng nÒn KTTT n­íc ta hiÖn nay. - Tõ nh÷ng n¨m ®æi míi trë l¹i ®©y nÒn KTTT n­íc ta ®ang tõng b­íc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung sang c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n­íc. C¬ chÕ nµy thùc sù ®· ph¸t huy ®­îc vai trß tù ®iÒu tiÕt cña thÞ tr­êng b­íc ®Çu h×nh thµnh thÞ tr­êng c¹nh tranh lµm cho hµng ho¸ ®­îc l­u th«ng, gi¸ c¶ æn ®Þnh nÒn kinh tÕ tho¸t khái t×nh tr¹ng khñng thiÕu. - NÒn kinh tÕ mét thµnh phÇn kinh tÕ tr­íc kia ®ang chuyÓn sang nÒn kinh tÕ 5 thµnh phÇn víi c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau nh­ng sù ho¹t ®éng nµy ch­a ®ång ®Òu vµ ch­a cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn. - C¬ chÕ tµi chÝnh, tiÒn tÖ, tÝn dông, gi¸ c¶, tû gi¸ tõng b­íc ®­îc h×nh thµnh vµ ®æi míi - Tuy nhiªn c¬ chÕ thÞ tr­êng ë ViÖt NamhiÖn nay cßn thiÕu ®ång bé mang tÝnh tù ph¸t. NÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ s¶n xuÊt nhá, sù qu¶n lý tá ra yÕu kÐm vµ kh«ng cã hiÖu qu¶. T×nh tr¹ng quan liªu thiÕu hiÓu biÕt thËm chÝ tr× trÖ b¶o thñ cöa quyÒn vÉn tån t¹i tr­íc sù ®æi míi nÒn kinh tÕ. Sù h×nh thµnh vµ vËn ®éng cña KTTT mang nh÷ng yÕu tè tù ph¸t, c¬ chÕ vËn hµnh th« s¬ t¹o ®iÒu kiÖn cho 11
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. kiÓu lµm ¨n bÊt chÝnh, tÖ tham nhòng vµ c¸c mÆt tiªu cùc cña thÞ tr­êng cã c¬ héi ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn. MÆc dï nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng n­íc ta cßn rÊt nhiÒu thiÕu sãt vµ yÕu kÐm nhÊt lµ trong ®iÒu hµnh vÜ m« "N¹n tham nhòng phæ biÕn trong bé m¸y qu¶n lý nhµ n­íc c¸c cÊp nh­ng nh×n chung tÝnh æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ lµ nh©n tè ®¶m b¶o cho nh÷ng thµnh c«ng kÕ tiÕp. Tuy vËy §¶ng vµ Nhµ n­íc ta cÇn ph¶i n©ng cao vai trß cña m×nh h¬n n÷a trong nÒn KTTT cÇn ph¶i chuyÓn tõ t¸c phong chØ huy mÖnh lÖnh sang t¸c phong hç trî t¹o m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn cho thÞ tr­êng ph¸t triÓn, xö lý hµi hoµ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi c©n b»ng æn ®Þnh, gi÷a ph¸t triÓn kinh tÕ víi viÖc thÓ hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi. c. §Ó cho nÒn KTTT n­íc ta ho¹t ®éng mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ hoµn chØnh th× cÇn ph¶i h­íng nÒn KTTT tíi nh÷ng ®iÓm sau: - NÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ hçn hîp nhiÒu thµnh phÇn nh­ng nÒn kinh tÕ Nhµ n­íc ph¶i ®ãng vai trß chñ ®¹o. Sù qu¶n lý ®iÒu tiÕt ®Þnh h­íng ph¸t triÓn nÒn KTTT cña Nhµ n­íc lµ th«ng qua c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« vµ vai trß chñ ®¹o cña khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc. Kinh tÕ Nhµ n­íc ph¶i n¾m vÞ trÝ quan träng trong mét sè lÜnh vùc then chèt cã nghÜa lµ "m¹ch m¸u" cña nÒn kinh tÕ chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Nh­ng cïng víi viÖc nhÊn m¹nh vai trß chñ ®¹o cña KTNN th× cÇn coi träng khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ kinh tÕ hçn hîp ®Æt chóng trong mèi quan hÖ h÷u c¬ g¾n bã thèng nhÊt kh«ng t¸ch rêi biÖt lËp. - Nhµ n­íc ph¶i khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn ®ã lµ khu vùc t­ nh©n nh»m thu hót ®Çu t­ vèn tõ khu vùc nµy. Kinh nghiÖm cña NhËt B¶n, c¸c con rång Ch©u ¸ vµ c¸c n­íc trong nhãm nghiªn cøu cho thÊy sù thµnh c«ng cña hä lµ nhê c«ng lao to lín cña khu vùc t­ nh©n. - Nhµ n­íc dùa trªn c¬ së æn ®Þnh chÝnh trÞ lÊy chÝnh trÞ lµm tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn c¶i c¸ch kinh tÕ ®æi míi qu¶n lý cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña KTTT ®­a c¶i c¸ch tiÕn lªn nh÷ng b­íc ph¸t triÓn míi. - Nhµ n­íc më réng tù do bu«n b¸n víi n­íc ngoµi. Më cöa héi nhËp nÒn kinh tÕ trong n­íc víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ toµn vÑn l·nh thæ. Sù më cöa héi nhËp thÓ hiÖn víi tù do ho¸ th­¬ng m¹i, ®Çu t­ vµ chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ vµ kh«ng ngõng n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. Xu h­íng quèc tÕ ho¸ ®êi 12
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. sèng kinh tÕ víi khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ trë thµnh xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i cña cuéc c¸ch m¹ng KHCN hiÖn nay. §Ó tr¸nh nguy c¬ tôt hËu vµ nh÷ng thµnh tùu KHCN míi nhÊt th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c ngoµi viÖc më cöa, më réng quan hÖ bu«n b¸n n­íc ngoµi. - Nhµ n­íc thÓ hiÖn c«ng b»ng x· héi trong quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ s¶n xuÊt, trong viÖc ph©n phèi thu nhËp thÓ hiÖn thèng nhÊt gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi. 3. Vai trß cña kinh tÕ Nhµ n­íc trong viÖc qu¶n lý vÜ m«. Trong quan hÖ ph¸t triÓn cña lÞch sö nh©n lo¹i ®· tån t¹i nhiÒu lo¹i h×nh kinh tÕ kh¸c nhau. Nh­ng ngµy nay trªn thùc tÕ hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu tån t¹i nÒn KTTT cã sù qu¶nlý cña Nhµ n­íc. Tuú theo m« h×nh tæ chøc cô thÓ ë mçi n­íc mµ ph¹m vi vµ møc ®é can thiÖp cña Nhµ n­íc. Tuú theo m« h×nh tæ chøc cô thÓ ë mçi n­íc mµ ph¹m vi vµ møc ®é can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ lµ kh¸c nhau. Mäi nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i kÓ c¶ kinh tÕ TBCN vµ XHCN ®Òu ®øng tr­íc mét vÊn ®Ò nan gi¶i cña kinh tÕ vÜ m« ®ã lµ kh«ng cã mét n­íc nµo trong thêi gian dµi l¹i duy tr× ®­îc tû lÖ l¹m ph¸t thÊp mµ ng­êi lao ®éng cã ®Çy ®ñ viÖc lµm trong ®iÒu kiÖn tù do c¹nh tranh vÊn ®Ò l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp lµ khuyÕt tËt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng do vËy cÇn ph¶i cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ ®Ó k×m chÕ l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp ë tû lÖ thÝch hîp t¹o m«i tr­êng æn ®Þnh cho viÖc t¨ng tr­ëng kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng. §èi víi n­íc ta khi chuyÓn nÒn kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ hoµn toµn cÇn thiÕt ®Ó khai th¸c vµ ph¸t huy tiÒm n¨ng s¶n xuÊt trong x· héi - song thùc tiÔn cho thÊy, cïng víi viÖc kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn nÒn KTTT cßn rÊt nhiÒu khuyÕt tËt, nã lµ m«i tr­êng thuËn lîi cho viÖc n¶y sinh vµ ph¸t triÓn cña nhiÒu tÖ n¹n x· héi. Nh»m ph¸t huy mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ nh÷ng mÆt tiªu cùc cña KTTT gi÷ cho c«ng cuéc ®æi míi ®i ®óng h­íng, Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn ®Çy ®ñ vai trß cña m×nh trong qu¶n lý kinh tÕ. Sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc nh»m h­íng sù ph¸t triÓn kinh tÕ theo nh÷ng môc tiªu ph­¬ng h­íng nhÊt ®Þnh h¹n chÕ mÆt tiªu cùc vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ. Sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng th«ng qua viÖc x©y dùng c¸c h×nh thøc së h÷u Nhµ n­íc c¸c ch­¬ng tr×nh khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµ tiªu dïng cïng víi viÖc sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ nh­ tµi chÝnh tÝn dông 13
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. tiÒn tÖ... ®Ó ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ. Sù phèi hîp gi÷a ChÝnh phñ vµ thÞ tr­êng trong mét nÒn kinh tÕ hçn hîp nh»m b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ víi møc t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh. MÆt kh¸c nÕu ®Ó nÒn KTTT tù do ho¹t ®éng kh«ng cã sù kiÓm so¸t cña nhµ n­íc th× sÏ dÉn ®Õn rÊt nhiÒu hËu qu¶. Nguy c¬ khñng ho¶ng kinh tÕ lµ kh«n l­êng. ThÞ tr­êng tù do ho¹t ®éng, gi¸ c¶ theo thÞ tr­êng leo thang, s¶n xuÊt trµn lan g©y nªn mét sù l·ng phÝ rÊt lín c¸c nhµ s¶n xuÊt ch¹y theo nh÷ng ngµnh mang l¹i lîi nhuËn cao nh­ ma tuý, bu«n lËu lµm hµng gi¶, kinh doanh v¨n ho¸ ®åi trôy. §ã lµ ch­a kÓ tíi t×nh tr¹ng l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp còng tõ ®ã mµ gia t¨ng kh«ng c¸ch g× kiÒm chÕ ®­îc. ThÞ tr­êng tù do ho¹t ®éng chÝnh lµ quan ®iÓm kinh tÕ cña tr­êng ph¸i cæ ®iÓn nh­ng quan ®iÓm nµy lµ hoµn toµn sai lÇm vµ ®· g©y ra nh÷ng biÕn ®éng lín tiªu cùc tíi nÒn kinh tÕ c¸c n­íc trong thêi kú ®ã. Thùc tÕ trong nh÷ng thËp kû gÇn ®©y cho thÊy nÒn KTTT lu«n lu«n tr¶i qua c¸c giai ®o¹n phån vinh vµ ®×nh trÖ. GÇn ®©y nhÊt kinh tÕ Th¸i Lan ®· bÞ khñng ho¶ng nÆng. Cuéc khñng ho¶ng nµy ®· l©y sang c¸c n­íc In®«nªsia, Hµn Quèc... vµ ®· kÐo nÒn kinh tÕ n­íc nµy chËm xuèng 30 n¨m. T¸c h¹i cña khñng ho¶ng kinh tÕ lµ rÊt lín, nã cuèn tr«i tÊt c¶ thµnh tùu kinh tÕ trong 30 n¨m cña In®«nªsia lµm cho s¶n xuÊt bÞ ®×nh trÖ, thÊt nghiÖp t¨ng cao, ®ång tiÒn trong n­íc bÞ mÊt gi¸ nghiªm träng. §ã lµ ch­a kÓ ®Õn t×nh h×nh thÕ giíi vµo nh÷ng n¨m 20, 30 cña thÕ kû nµy. N­íc Anh tõ n¨m 1921 ®· l©m vµo cuéc khñng ho¶ng s©u s¾c kÐo dµi tíi 20 n¨m. Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ nµy sau ®ã lan sang tÊt c¶ c¸c n­íc TBCN kh¸c. ThÊt nghiÖp t¨ng nhanh ë møc cao, suy tho¸i kÐo dµi vµ kh«ng cã dÊu hiÖu g× chøng tá sÏ chÊm døt. §øng tr­íc vÊn ®Ò khã kh¨n ®ã c¸c nhµ kinh tÕ ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng muèn kh¾c phôc c¸c hiÖn t­îng trªn th× Nhµ n­íc cÇn ph¶i can thiÖp s©u h¬n vµo nÒn kinh tÕ. ThiÕu vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc, nÒn kinh tÕ kh«ng tµi nµo ph¸t triÓn ®­îc. Sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ ®em l¹i hiÖu qu¶ rÊt lín: Nhµ n­íc ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi l¹i trao ®æi vµ tiªu dïng, h×nh thµnh c¸c thÞ tr­êng nhá, ®iÒu tiÕt qu¸ tr×nh kinh doanh thu hót vèn ®Çu t­. §ång thêi Nhµ n­íc kÞp thêi ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh ph¸t huy mäi nguån lùc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Nhµ n­íc cã vai trß to lín nh­ vËy nh­ng thùc tÕ vai trß kinh tÕ cña Nhµ n­íc míi chØ ®­îc thõa nhËn c¸ch ®©y gÇn 60 n¨m kÓ tõ sau cuéc ®¹i suy tho¸i 1929 - 1933. §èi víi n­íc ta nh×n nhËn kinh nghiÖm cña thÕ giíi vµ c¸c 14
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. kinh nghiÖm trong khu vùc tõ ®ã mµ ph¸t triÓn t¹o ra h­íng ®i ®óng ®¾n nhÊt. Kinh nghiÖm c¸c n­íc l¸ng giÒng - c¸c n­íc c«ng nghÖ míi ph¸t triÓn nghiªn cøu cho thÊy mÆc dï nßng cèt cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ á c¸c quèc gia ®ã chñ yÕu lµ c¸c xÝ nghiÖp t­ nh©n cña ng­êi b¶n xø vµ ng­êi n­íc ngoµi nh­ng vai trß can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo nÒn kinh tÕ rÊt ®­îc chó träng vµ ®ãng vai trß trong viÖc h­íng dÉn nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn th«ng qua c¸c kÕ ho¹ch trung h¹n vµ dµi h¹n. ë Nam TriÒu Tiªn, §µi Loan, Xingapo... Nhµ n­íc thÓ hiÖn h­íng dÉn ®Çu t­ b»ng viÖc trî cÊp cho khu vùc c¸c nÒn kinh tÕ mòi nhän vµ chó träng nÒn kinh tÕ quèc doanh. Nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c xÝ nghiÖp nµy ®­îc tù do c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng. ë Thuþ ®iÓn cã ®Õn 41% lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ quèc doanh vµ quan ®iÓm cña NhËt lµ sù c©n b»ng gi÷a tù do kinh tÕ vµ can thiÖp cña Nhµ n­íc. Cã mét ®iÓm chung gi÷a nh÷ng quèc gia nµy lµ ®Òu ®· vµ ®ang rÊt ph¸t triÓn nhê con ®­êng kinh tÕ ®óng ®¾n cña hä. Vai trß kinh tÕ cña mçi quèc gia ®­îc thÓ hiÖn lµ kh¸c nhau nh­ng tùu chung l¹i ®ã chÝnh lµ nguån gèc cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ lµ ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng nhanh chãng. III. Chøc n¨ng vµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ n­íc. 1. Chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ n­íc. Nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ nhµ qu¶n lý ®iÒu hµnh nÒn KTTT, Nhµ n­íc gi÷ vai trß quan träng trong viÖc ®Þnh h­íng nÒn KTTT theo CNXH. - Nhµ n­íc ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ë tÇm vÜ m«, Nhµ n­íc t¸c ®éng tíi tæng cung vµ tæng cÇu cña nÒn kinh tÕ t¹o nªn sù c©n b»ng gi÷a cung - cÇu ®¶m b¶o m«i tr­êng kinh tÕ thuËn lîi vµ æn ®Þnh nh»m thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong tõng xÝ nghiÖp vµ trªn ph¹m vi toµn x· héi. - Nhµ n­íc ®¶m b¶o æn ®Þnh chÝnh trÞ, lÊy æn ®Þnh chÝnh trÞ ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Nhµ n­íc thiÕt lËp khu«n khæ luËt ph¸p ®Æc biÖt lµ hÖ thèng ph¸p luËt kinh tÕ, hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi mµ tr­íc hÕt lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh tÝn dông ng©n hµng t¹o ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Mét ®Êt n­íc cã æn ®Þnh chÝnh trÞ, cã nh÷ng chÝnh s¸ch kinh tÕ phï hîp míi t¹o ra ®­îc nh÷ng thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt. MÆt kh¸c cã nh­ vËy míi thu hót ®­îc vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi vµ t­ nh©n vµ hä tin vµo sù æn ®Þnh ®ã ®Ó tiÕp tôc vµ më réng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Nh­ vËy th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch Nhµ n­íc ®· gi¸n tiÕp thóc ®Èy nÒn kinh tÕ . 15
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. Nhµ n­íc cã chøc n¨ng t¹o ra m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn cho viÖc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng b»ng c¸ch: duy tr× ph¸p luËt, trËt tù an toµn x· héi, thi hµnh nhÊt qu¸n c¸c chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ theo h­íng ®æi míi, æn ®Þnh m«i truêng kinh tÕ thi hµnh nhÊt qu¸n c¸c chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ theo h­íng ®æi míi, æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« k×m chÕ l¹m ph¸t, ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng ng¨n ngõa vµ sö lý kÞp thêi nh÷ng "c¬n sèt" vÒ gi¸ c¶. Nhµ n­íc ®Ò ra luËt ph¸p b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ ®Çu t­. - Nhµ n­íc ng¨n ngõa c¸c t¸c ®éng bªn ngoµi ng¨n ngõa nh÷ng ©m m­u ph¸ ho¹i nÒn kinh tÕ cña c¸c thÕ lùc thï ®Þch ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. - Nhµ n­íc cã vai trß rÊt lín trong viÖc më réng quan hÖ ngo¹i giao, bu«n b¸n víi n­íc ngoµi. - Th«ng qua hÖ thèng ph¸p luËt, Nhµ n­íc ®¶m b¶o c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh. Trong nÒn KTTT môc ®Ých cña c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh lµ lîi nhuËn v× vËy hä b»ng mäi c¸ch vµ t×m mäi c¸ch ®Ó thu lîi nhuËn cao cã thÓ lµ thñ tiªu ®èi thñ c¹nh tranh cña m×nh v× vËy Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã sù can thiÖp ®Ó ®iÒu chØnh nh÷ng hµnh vi cña hä vµo nh÷ng viÖc lµm cã lîi nh­ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ®a d¹ng phong phó mÉu m· c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶. §ång thêi Nhµ n­íc cßn cã chøc n¨ng chèng ®éc quyÒn cña c¸c doanh nghiÖp. §éc quyÒn trong nÒn KTTT ®ång nghÜa víi sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung - cÇu, gi÷a tiªu dïng vµ s¶n xuÊt, ®ång nghÜa víi sù leo thang cña gi¸ c¶ v× vËy ®Çy cã thÓ lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn l¹m ph¸t. - Nhµ n­íc dÉn d¾t vµ hç trî nh÷ng nç lùc ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Th«ng qua kÕ ho¹ch vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ sö dông cã träng ®iÓm vµ hiÖu qu¶ c¸c n¨ng lùc tËp trung vµ lùc l­îng dù tr÷. Nhµ n­íc kiÓm so¸t vµ ph©n phèi c¸c nguån tµi nguyªn cña ®Êt n­íc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. Qu¶n lý vµ kiÓm so¸t tµi s¶n quèc gia t¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc nh»m b¶o tån vµ ph¸t triÓn vµ duy tr× sù ho¹t ®éng liªn tôc. - Nhµ n­íc chÞu tr¸ch nhiÖm x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh tÕ bao gåm: c¬ së h¹ tÇng kü thuËt (giao th«ng, ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn, th«ng tin liªn l¹c, dù tr÷ quèc gia...) c¬ së h¹ tÇng v¨n ho¸ x· héi nh­ 16
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. gi¸o dôc, nghiªn cøu khoa häc, b¶o vÖ m«i tr­êng... nh»m t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ. - Nhµ n­íc kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng t­¬ng ®­¬ng vµ ng©n hµng th­¬ng m¹i. Trong ®ã ng©n hµng trung ­¬ng lµm chøc n¨ng dù tr÷ võa lµm chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ kiÓm so¸t l­îng tiÒn ®­îc cung øng th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng th­¬ng m¹i ®iÒu khiÓn nÒn kinh tÕ cã thÓ tr¸nh ®­îc khñng ho¶ng thÊt nghiÖp vµ l¹m ph¸t. - MÆt kh¸c Nhµ n­íc th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i thÓ hiÖn mét sè h×nh thøc hç trî cho c¸c lÜnh vùc mµ Nhµ n­íc muèn ­u tiªn ph¸t triÓn . Nhµ n­íc cã chøc n¨ng ph©n phèi l¹i thu nh©p b»ng c¸c kho¶n thu tõ thuÕ, ph©n phèi l¹i cña c¶i x· héi. - Nhµ n­íc ®­a ra nh÷ng ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc, nhËp nh÷ng tiÕn bé cña KHKTCN vµo s¶n xuÊt nh»m ®­a nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh h¬n. - Nhµ n­íc cã vai trß ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ kinh tÕ, t¸c ®éng tíi quan hÖ lao ®éng vµ thÞ tr­êng lao ®éng giíi h¹n thÊt nghiÖp, sö dông c¸c kho¶n chi cña chÝnh phñ ®Ó ph¸t triÓn y tÕ, gi¸o dôc, lËp c¸c quü phóc lîi, ph©n c«ng l¹i lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh nghÒ vµ gi÷a c¸c vïng. Víi t­ c¸ch lµ ng­êi ®Çu t­ kinh doanh, Nhµ n­íc trùc tiÕp tham gia vµo viÖc kinh doanh trong mét sè lÜnh vùc. - Nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u toµn d©n vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, Nhµ n­íc lµ ng­êi së h÷u ®¹i biÓu vµ qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp thuéc khu vùc kinh tÕ quèc doanh. - C¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o cña nÒn kinh tÕ quèc d©n ngoµi yªu cÇu ®¶m b¶o nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®óng ®Þnh h­íng XHCN cßn do thµnh phÇn kinh tÕ nµy g¾n víi lo¹i h×nh së h÷u cao nhÊt lµ së h÷u nhµ n­íc. KTNN ph¸t triÓn dùa trªn mét tr×nh ®é lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn cao tr×nh ®é qu¶n lý vµ ph©n phèi s¶n phÈm gÇn víi môc tiªu cña CNXH thêi kú qu¸ ®é. - Kinh tÕ Nhµ n­íc ®ãng vai trß lµ m¹ch m¸u l­u th«ng, bao gåm nh÷ng ngµnh nghÒ lÜnh vùc träng yÕu nh­ kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi, hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n s¸ch b¶o hiÓm , nh÷ng c¬ së th­¬ng m¹i, dÞch vô quan träng víi quy m« lín vµ võa, c«ng nghÖ tiÕn bé. - Kinh tÕ nhµ n­íc thÓ hiÖn ®Çy ®ñ tÝnh ­u viÖt cña CNCS ®¶m b¶o sù thèng nhÊt t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi c«ng b»ng x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, thèng nh©t chÝnh s¸ch kinh tÕ víi chÝnh s¸ch x· héi. 17
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. - Kinh tÕ nhµ nø¬c chiÕm vÞ trÝ then chèt cã liªn quan tíi ho¹t ®éng cña toµn nÒn kinh tÕ, chi phèi ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. - Kinh tÕ nhµ n­íc mang l¹i nguån thu lín cho ng©n s¸ch vµ lµ ®ßn bÈy ®Èy nhanh t¨ng tr­ëng kinh tÕ víi tiÕn bé x· héi. Kinh tÕ nhµ n­íc më ®­êng h­íng dÉn hç trî c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn. - Kinh tÕ nhµ n­íc thÓ hiÖn chøc n¨ng ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN. Ngoµi ra chøc n¨ng kinh tÕ nhµ n­íc thÓ hiÖn ë vai trß ®iÒu tiÕt kiÓm kª kiÓm so¸t cña nhµ n­íc ®èi víi khu vùc t­ nh©n. - Mét mÆt nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kh«ng giíi h¹n quy m« nh­ng mÆt kh¸c Nhµ n­íc còng cÇn ph¶i t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm so¸t nh»m h¹n chÕ nh÷ng nh­îc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ t­ nh©n vµ ph¸t huy tÝnh ®éc lËp tù chñ. Nhµ n­íc cã thÓ kiÓm so¸t kinh tÕ t­ nh©n b»ng l·i suÊt cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ sö dông thuÕ kho¸ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n. Trong nh÷ng tr­êng hîp quan träng vµ thËt sù cÇn thiÕt nhµ n­íc cã thÓ ®Æt ra gi¸ cho c¸c s¶n phÈm quan träng, kiÓm so¸t viÖc mua vµ b¸n ngo¹i tÖ. Víi t­ c¸ch lµ ng­êi lËp kÕ ho¹ch, Nhµ n­íc t¸c ®éng mét c¸ch trùc tiÕp vµo ph­¬ng h­íng ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. - Nhµ n­íc x¸c lËp nh÷ng c©n ®èi chung c¬ b¶n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh h­íng XHCN. Th«ng qua hÖ thèng c¸c ph­¬ng h­íng nhiÖm vô môc tiªu vµ chØ tiªu ®­îc v¹ch ra trong c¸c chiÕn l­îc kÕ ho¹ch c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. ViÖc ®Þnh h­íng tr­íc t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¸t triÓn c©n ®èi nhÞp nhµng víi tèc ®é vµ hiÖu qu¶ cao. Nhµ n­íc ®­a ra c¸c kÕ ho¹ch vµ trªn thùc tÕ ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp dù ®o¸n ®­îc xu h­íng biÕn ®æi cña thÞ tr­êng mµ hµnh ®éng mét c¸ch cã lîi nhuËn nhÊt trong khu«n khæ cña thÓ chÕ thÞ tr­êng. ViÖc ho¹ch ®Þnh vµ thÓ hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi, c¸c ch­¬ng tr×nh ®iÒu tiÕt thu nhËp ®¶m b¶o sù thèng nhÊt hµi hoµ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi. ViÖc ho¹ch ®Þnh, x¸c lËp kÕ ho¹ch ho¸ cña Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ cã nh÷ng t¸c dông sau: - §Ò ra môc tiªu vµ nh÷ng trËt tù cho c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ. 18
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. - Ph¸t hiÖn ra nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i cÇn kh¾c phôc söa ch÷a ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng mét c¸ch th«ng suèt. - §Þnh h­íng cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶. Nãi tãm l¹i, Nhµ n­íc cã chøc n¨ng kinh tÕ rÊt lín, ®iÒu hµnh qu¶n lý ë tÇm vÜ m« nh­ng ®èi víi tõng n­íc th× c¸c chøc n¨ng ®ã thÓ hiÖn c«ng dông mét c¸ch kh¸c nhau tuú thuéc vµo chÕ ®é kinh tÕ cña tõng n­íc, tuú thuéc sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ®ã ra sao mµ sö dông cho phï hîp. 2. C¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña Nhµ n­íc. §Ó thÓ hiÖn mét c¸ch triÖt ®Ó c¸c chøc n¨ng cña Nhµ n­íc th× ®ßi hái Nhµ n­íc ph¶i cã hÖ thèng c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ. HÖ thèng c«ng cô ®ã bao gåm hÖ thèng luËt ph¸p, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ (chÝnh s¸ch tµi chÝnh, chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch tµi kho¸, chÝnh s¸ch tÝn dông...) vµ c¸c kÕ ho¹ch nh»m thóc ®Èy nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶. a.HÖ thèng luËt ph¸p: Nhµ n­íc sö dông vµ ban hµnh hÖ thèng ph¸p luËt ®Æc biÖt lµ luËt kinh tÕ nh»m t¹o ra hµnh lang ph¸p lý an toµn cho s¶n xuÊt kinh doanh, duy tr× ®­îc kû c­¬ng trËt t­ vÒ kinh tÕ vµ x· héi, h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh theo quy ®Þnh cña luËt ph¸p. Ph¸p luËt lµ c«ng cô c­ìng chÕ hµnh vi cña doanh nghiÖp nÕu nh­ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cu¶ hä lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých chung cña toµn x· héi. - Ph¸p luËt lµ c«ng cô t¹o ra m«i tr­êng tù do kinh doanh tù do c¹nh tranh lµnh m¹nh cho c¸c doanh nghiÖp bëi v× nhê cã ph¸p luËt mµ c¸c doanh nghiÖp biÕt m×nh ph¶i lµm nh÷ng g× vµ nh÷ng g× m×nh ®­îc lµm. Trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu ph¸p luËt cho phÐp th× ®­îc ph¸p luËt b¶o hé quyÒn tù do, b¶o vÖ lîi Ých vµ ngoµi nh÷ng ®iÒu luËt ph¸p nghiªm cÊm th× c¸c doanh nghiÖp cã quyÒn ®­îc lµm tÊt c¶ nh÷ng g× mµ kh¶ n¨ng cña hä cho phÐp. Ng­îc l¹i nªó v­ît qu¸ giíi h¹n th× sÏ bÞ ph¸p luËt c­ìng chÕ. ChÝnh v× vËy mµ ph¸p luËt Nhµ n­íc rÊt cã hiÖu lùc. §ã lµ c«ng cô ®¾c lùc ®Ó Nhµ n­íc can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ mét c¸ch gi¸n tiÕp, ®iÒu khiÓn c¸c ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp ®i ®óng h­íng ®óng ph¸p luËt. Nh­ vËy Nhµ n­íc dïng ph¸p luËt ®Ó t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ®êi sèng kinh tÕ, chi phèi m¹nh mÏ c¸c quan hÖ kinh tÕ. Thùc tiÔn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö ®· cho thÊy kh«ng Ýt tr­êng hîp ph¸p luËt ®ãng vai trß lµ ng­êi dÉn ®­êng cho c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ, khai ph¸ nh÷ng lé tr×nh míi cho kinh tÕ ph¸t triÓn, thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ tiÕn bé x· héi. Tuy nhiªn còng kh«ng Ýt tr­êng hîp do sù kh¾t khe chÆt chÏ 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.09: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Quản Trị Kinh Doanh
81 tài liệu
1643 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2