Đề thi chọn học sinh giỏi cấp huyện môn Ngữ văn 9 năm 2018-2019 có đáp án - Phòng GD&ĐT Hà Trung

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> HÀ TRUNG<br /> <br /> Số báo danh<br /> ……………….<br /> <br /> KÌ THI CHỌN ĐỘI TUYỂN HỌC SINH GIỎI LỚP 9,<br /> CẤP HUYỆN NĂM HỌC 2018 - 2019<br /> Môn thi: Ngữ văn<br /> Ngày thi: 25 tháng 9 năm 2018<br /> Thời gian: 150 phút (không kể thời gian giao đề)<br /> <br /> PHẦN I: ĐỌC HIỂU (6,0 điểm): Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:<br /> CỨ VỀ THANH HÓA MỘT LẦN<br /> Cứ về Thanh Hoá một lần<br /> Vượt biển thì phải vượt qua Thần Phù<br /> Thì em hiểu hết người dân xứ này<br /> Đất thì sông Mã, sông Chu<br /> Vì sao hát lại “dô huầy”<br /> Hết Pù Nọoc Cọoc lại Pù Eo Cưa<br /> Vì sao nhiều lúc đò đầy vẫn sang<br /> Núi thì đâu cũng núi Nưa<br /> Vì sao đi cấy sáng trăng<br /> Làng thì sinh Chúa, sinh Vua khắp vùng<br /> Vì sao hạt cát cũng vang trống đồng<br /> Sức ai cũng sức ông Bùng<br /> Đâu cũng thần núi, thần sông<br /> Chí ai cũng chí anh hùng cưỡi voi<br /> Đâu cũng truyền thuyết thêu trong, dệt ngoài<br /> Kinh đô Việt mấy lần rồi<br /> Ngõ quê rung tiếng Trạng cười<br /> Mở trang sử cứ tưởng chơi hú hà<br /> Rạ rơm ăm ắp những lời giao duyên<br /> Mồ hôi, xương máu đổ ra<br /> Đá mơ Từ Thức lên tiên<br /> Kết dâng thành đảo gọi là Hòn Mê<br /> Lưới chài rách cũng vớt lên gươm thần<br /> Đá Mài Mực, đá Ăn Thề<br /> Biển thì Độc Cước phân thân<br /> Yêu nhau đem cả biển về rửa chân<br /> Núi thì để lại dấu chân Phật Bà<br /> Cứ về Thanh Hóa một lần<br /> Vượt sông thì vượt Hang Ma<br /> Thì em hiểu hết người dân xứ này.<br /> (Nguyễn Minh Khiêm, Giao mùa, NXB Thanh Hóa, 2017)<br /> <br /> Câu 1 (1,0 điểm). Văn bản được viết bằng thể thơ gì? Nêu hiểu biết của em về thể<br /> thơ này.<br /> Câu 2 (1,0 điểm). Trong văn bản trên, những danh từ riêng nào gợi nên sự khó<br /> khăn, hiểm trở của vùng đất Thanh Hóa?<br /> Câu 3 (2,0 điểm). Hiệu quả của biện pháp tu từ nổi bật nhất trong 8 câu thơ đầu?<br /> Câu 4 (2,0 điểm). Em hiểu gì thêm về vùng đất và con người Thanh Hóa qua câu<br /> thơ: “Mồ hôi, xương máu đổ ra / Kết dâng thành đảo gọi là Hòn Mê”?<br /> PHẦN II. TẠO LẬP VĂN BẢN<br /> <br /> Câu 1 (4,0 điểm). Từ nội dung văn bản ở phần Đọc hiểu, em hãy viết một đoạn<br /> văn (khoảng 200 chữ) với nội dung lòng tự hào về quê hương của mỗi con người.<br /> Câu 2 (10,0 điểm). Nhà thơ Sóng Hồng từng nói: “Thơ là sự thể hiện con người<br /> và thời đại một cách cao đẹp”.<br /> Từ bài thơ Đồng chí của Chính Hữu (SGK Ngữ văn 9, tập một) hãy làm sáng tỏ<br /> nhận định trên.<br /> ---------------------- Hết ---------------------(Giám thị không giải thích gì thêm)<br /> <br /> HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ THI CHỌN ĐỘI TUYỂN HSG LỚP 9,<br /> CẤP HUYỆN NĂM HỌC 2018 - 2019<br /> MÔN NGỮ VĂN<br /> Hướng dẫn chấm này có 03 trang<br /> I. Hướng dẫn chung:<br /> - Giám khảo vận dụng hướng dẫn chấm chủ động, linh hoạt, tránh cứng nhắc, máy<br /> móc và phải biết cân nhắc trong từng trường hợp cụ thể để ngoài kiểm tra kiến thức cơ bản,<br /> giám khảo cần trân trọng những bài làm thể hiện được tố chất của một học sinh giỏi (kiến<br /> thức vững chắc, có năng lực cảm thụ văn học sâu sắc, tinh tế, kỹ năng làm bài tốt, diễn đạt có<br /> cảm xúc, có giọng điệu riêng...) đặc biệt khuyến khích những bài làm có sự sáng tạo, có<br /> phong cách riêng.<br /> - Giám khảo cần đánh giá bài làm của học sinh một cách tổng thể ở từng câu và cả<br /> bài, không đếm ý cho cho điểm nhằm đánh giá bài làm của học sinh trên cả hai phương<br /> diện: kiến thức và kỹ năng.<br /> - Hướng dẫn chấm thi chỉ nêu ý chính và thang điểm cơ bản, trên cơ sở đó, giám khảo<br /> có thể thống nhất để định ra ý chi tiết và thang điểm cụ thể hơn.<br /> - Nếu thí sinh làm bài theo cách riêng nhưng đáp ứng được yêu cầu cơ bản, hợp lý, có<br /> sức thuyết phục, giám khảo căn cứ vào thực tế bài làm để cho điểm một cách chính xác, khoa<br /> học, khách quan, công bằng.<br /> - Tổng điểm toàn bài là 20 điểm.<br /> II. Hướng dẫn cụ thể:<br /> <br /> Câu<br /> Câu 1<br /> (1,0đ)<br /> Câu 2<br /> (1,0đ)<br /> <br /> Câu 3<br /> (2,0đ)<br /> <br /> Câu 4<br /> (2,0đ)<br /> <br /> Câu 1<br /> (4,0đ)<br /> <br /> Nội dung cần đạt<br /> Điểm<br /> PHẦN I. ĐỌC HIỂU<br /> 6,0<br /> HS nhận diện đúng thể thơ và nêu được đặc trưng cơ bản của thơ lục bát: số 1,0<br /> tiếng mỗi dòng, cách gieo vần, ngắt nhịp…<br /> Xác định được những danh từ chỉ địa danh như: Độc Cước, Hang Ma, Thần 1,0<br /> Phù, sông Mã, sông Chu, Pù Nọoc Cọoc, Pù Eo Cưa, núi Nưa…<br /> HS nêu hiệu quả biểu đạt của biện pháp điệp ngữ trong 8 câu thơ đầu:<br /> - Vì sao…: cách mời gọi gợi sự tò mò, gây hứng thú cho người nghe, khiến 0,5<br /> người nghe mong được đến Thanh Hóa ngay lập tức.<br /> - Đâu cũng…: gợi sự liên tưởng về một vùng đất có nền văn hóa dân gian 0,5<br /> đặc sắc, gợi lên qua những truyền thuyết dân gian.<br /> - Nghệ thuật điệp ngữ đã trực tiếp mở ra một vùng quê Thanh thơ mộng, 1,0<br /> giàu đặc trưng văn hóa dân gian.<br /> Hai câu thơ giúp người đọc hiểu thêm về truyền thống đánh giặc giữ nước 2,0<br /> của nhân dân Thanh Hóa.<br /> PHẦN II. TẠO LẬP VĂN BẢN<br /> 14,0<br /> a. Đảm bảo cấu trúc đoạn văn khoảng 200 chữ (khoảng 20-25 dòng), có đủ<br /> các phần mở đoạn, phát triển đoạn; lập luận thuyết phục, có lí lẽ và dẫn 0,5<br /> chứng cụ thể, đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu.<br /> b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Lòng tự hào về quê hương ở mỗi con 0,5<br /> người.<br /> c. Triển khai vấn đề:<br /> <br /> * Giải thích: Tự hào quê hương là trạng thái hài lòng, ngưỡng mộ, trân<br /> trọng và hãnh diện về những điều tốt đẹp, truyền thống quý báu, đặc trưng<br /> văn hóa… mà quê hương mình có được.<br /> * Bàn luận:<br /> - Tự hào về quê hương mình là một trạng thái tình cảm rất đáng quý ở mỗi<br /> con người. Tình cảm đó đã được hình thành và nuôi dưỡng tự bao đời nay<br /> và đến nay vẫn là một tình cảm cần được củng cố và phát huy đa dạng hơn<br /> nữa.<br /> - Biểu hiện của lòng tự hào về quê hương rất đa dạng, phong phú và thể<br /> hiện dưới nhiều khía cạnh khác nhau (HS lấy dẫn chứng: yêu mái đình, con<br /> sông, cây đa, giếng nước, gìn giữ di tích lịch sử, giữ gìn tiếng nói địa<br /> phương…)<br /> * Bài học nhận thức và hành động: Phải luôn biết tự hào về quê hương<br /> mình, tìm hiểu những vẻ đẹp còn tiềm ẩn của quê hương và nhân rộng, phát<br /> huy tình cảm đó vì đó là tình cảm rất đáng quý, đáng trân trọng, một biểu<br /> hiện rõ nét nhất về tình yêu nước. Phê phán những biểu hiện làm ảnh<br /> hưởng, hoen ố vẻ đẹp truyền thống quê hương.<br /> 1, Yêu cầu chung:<br /> - Học sinh biết huy động kiến thức về tác giả, tác phẩm văn học, kĩ năng tạo<br /> lập văn bản, khả năng cảm nhận văn chương của mình để làm bài.<br /> - Thí sinh có thể cảm nhận và kiến giải theo những cách khác nhau nhưng<br /> phải có lí lẽ, căn cứ xác đáng, phải bám sát và làm rõ ý kiến được nêu ra ở<br /> đề bài.<br /> - Bài viết có bố cục chặt chẽ, trình bày rõ ràng, không sai lỗi chính tả và<br /> không mắc lỗi diễn đạt.<br /> 2, Yêu cầu cụ thể:<br /> - Giới thiệu khái quát tác giả, tác phẩm, dẫn được vấn đề cần bàn luận.<br /> - Giải thích nhận định:<br /> - Thơ: thể loại văn học bộc lộ cảm xúc, tình cảm.<br /> Câu 2<br /> - Thơ là sự thể hiện con người và thời đại một cách cao đẹp: Ý kiến này<br /> (10,0đ)<br /> bàn về mối quan hệ giữa thơ với con người và cuộc sống thời đại đã sản<br /> sinh ra nó. Nhưng không phải miêu tả điều đó đơn giản, máy móc mà thể<br /> hiện một cách cao đẹp, nghĩa là ca ngợi, tự hào, yêu mến… bằng những<br /> hình thức nghệ thuật độc đáo. Hai yếu tố con người và thời đại không tách<br /> rời nhau mà gắn bó mật thiết trong cảm xúc hình tượng thơ.<br /> - Chứng minh vấn đề: (thí sinh có thể làm nhiều cách, chẳng hạn chỉ cần<br /> làm rõ vấn đề “vẻ đẹp con người mang đậm chất thời đại” trong bài thơ,<br /> hoặc có thể tách hai phần “con người” – “thời đại”như định hướng dưới<br /> đây, nhưng phải có có sự liên hệ khăng khít )<br /> Con người:<br /> + Đó là những người nông dân mặc áo lính ra trận tham gia đánh Pháp<br /> bảo vệ nền độc lập vừa mới giành được, họ mang vẻ đẹp cao cả của lí tưởng<br /> <br /> 1,0<br /> <br /> 0,5<br /> <br /> 0,5<br /> <br /> 1,0<br /> <br /> 0,5<br /> <br /> 1,0<br /> 0,5<br /> <br /> 1,0<br /> <br /> yêu nước, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ nền độc lập (Đứng cạnh bên nhau chờ<br /> giặc tới) và luôn lạc quan, tin tưởng (Miệng cười buốt giá).<br /> + Tình đồng chí là một biểu hiện cao đẹp của người lính: cùng chan hòa,<br /> sẻ chia gian lao, niềm vui để gắn bó keo sơn (đôi tri kỉ - Đồng chí…); cùng<br /> hiểu những nỗi niềm riêng thầm kín (gửi bạn thân cày, mặc kệ gió lung lay,<br /> nhớ người ra lính…); cùng giúp nhau vượt qua gian lao, thiếu thốn (sốt run<br /> người, áo anh rách vai - quần tôi có vài mảnh vá…), để rồi (Thương nhau<br /> tay nắm lấy bàn tay), đó là tình cảm xúc động, thiêng liêng của con người<br /> Việt Nam trong chiến đấu.<br /> + Nổi bật trong bài thơ thể hiện một cách cao đẹp tình đồng chí chính là<br /> hình ảnh Đầu súng trăng treo. Đây là một sáng tạo đặc sắc, giàu chất hiện<br /> thực và giàu cảm hứng lãng mạn. Sức gợi liên tưởng giữa súng - chiến<br /> tranh, hiện thực khốc liệt và trăng - yên bình, mơ mộng, lãng mạn, đó là<br /> một biểu tượng đẹp về người lính cũng là kết tinh phẩm chất tâm hồn Việt<br /> Nam trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại.<br /> Thời đại :<br /> + Vẻ đẹp của tình đoàn kết giai cấp, hình ảnh làng quê, ruộng đồng, cái<br /> nghèo… là chi tiết cuộc sống rất chân thực những năm 1948 khi tác giả viết<br /> bài thơ này (nước mặn đồng chua, đất cày lên sỏi đá, ruộng nương, cày,<br /> gian nhà, giếng nước, gốc đa…)<br /> + Trong bài thơ, người lính xuất hiện trên cái nền của hiện thực khốc liệt<br /> những ngày đầu kháng chiến trường kì (Súng bên súng, rừng hoang sương<br /> muối, chờ giặc tới…) đã thể hiện vẻ đẹp lí tưởng anh hùng của thời đại cách<br /> mạng Hồ Chí Minh.<br /> Nghệ thuật thể hiện con người và thời đại:<br /> + Ngôn ngữ giản dị, chân thực, cô đọng, giàu sức biểu cảm.<br /> + Hình tượng người lính cách mạng độc đáo.<br /> + Sự kết hợp giữa bút pháp hiện thực và màu sắc lãng mạn, bay bổng.<br /> + Vận dụng các biện pháp tu từ đặc sắc.<br /> + Thể thơ và giọng điệu thủ thỉ tâm tình…<br /> Đánh giá chung:<br /> - Ý kiến trên rất đúng đắn vì thơ luôn lấy con người và thời đại làm cảm<br /> hứng sáng tạo. Con người chính là linh hồn của thời đại, thời đại đã tạo ra<br /> vẻ đẹp cho con người.<br /> - Đồng chí là bài thơ độc đáo viết về anh bộ đội cụ Hồ, những người nông<br /> dân mặc áo lính, anh hùng áo vải trong thời đại Hồ Chí Minh, một tượng<br /> đài tráng lệ mộc mạc, bình dị mà cao cả thiêng liêng về con người Việt<br /> Nam trong cuộc chiến tranh thần thánh, trường kì chống Pháp, qua đó, cảm<br /> hóa ý thức sâu sắc tuổi trẻ hôm nay về lòng yêu nước và tự hào dân tộc.<br /> <br /> 1,0<br /> <br /> 1,0<br /> <br /> 1,0<br /> <br /> 1,0<br /> <br /> 1,0<br /> 1,0<br /> <br /> 0,5<br /> <br /> 0,5<br /> <br />