Đề xuất một số giải pháp khoa học công nghệ giảm thiểu các tác nhân gây biến đổi khí hậu phát sinh từ các hoạt động sản xuất nông nghiệp

Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ĐÊ XUÂT MÔT SÔ GIAI PHAP KHOA HOC CÔNG<br /> NGHÊ GIAM THIÊU CAC TAC NHÂN GÂY BIÊN ĐÔI<br /> KHI HÂU PHAT SINH TƯ CAC HOAT ĐÔNG SAN<br /> XUÂT CÔNG NGHIÊP<br /> GS.TS. Leâ Vaân Trình , ThS. Nguyeãn Trinh Höông<br /> Vieän Nghieân cöùu KHKT Baûo hoä lao ñoäng<br /> <br /> <br /> Môû ñaàu 1. Naâng cao hieäu quaû söû loø ñoát, laø thieát bò thu hoài nhieät<br /> ieät Nam ñaõ vaø ñang duïng naêng löôïng cho caùc loø baèng kim loaïi noùi chung, thieát<br /> <br /> V chòu aûnh höôûng cuûa<br /> bieán ñoåi khí haäu<br /> (BÑKH). Theo Uyû ban Lieân<br /> hôi vaø loø ñoát<br /> Caùc taùc nhaân chính gaây<br /> BÑKH bao goàm khí CO2,<br /> bò thu hoài nhieät baèng theùp ñaëc<br /> bieät vaø thieát bò thu hoài nhieät<br /> baèng goám. ÖÙng vôùi moãi loaïi<br /> Chính Phuû veà BÑKH clofloruacacbon (CFCs), thieát bò thu hoài nhieät, gia nhieät<br /> (Intergovernmental Panel on metan, N2O, ozone, hôi nöôùc, sô boä ñöôïc thöïc hieän ôû caùc<br /> Climate Change – IPCC), neáu v.v., trong ñoù khí CO2 laø khí daûi nhieät ñoä khaùc nhau.<br /> khoâng coù caùc bieän phaùp maïnh nhaø kính quan troïng nhaát ñoái - Thieát bò thu hoài baèng kim<br /> meõ ñeå giaûm löôïng khí thaûi toaøn vôùi söï bieán ñoåi khí haäu, chieám loaïi: Gia nhieät sô boä ôû nhieät<br /> caàu thì ñeán naêm 2100, nhieät ñoä tyû troïng khoaûng 55%. Trong ñoä 3500C, phuø hôïp vôùi caùc loø<br /> traùi ñaát coù theå taêng ñeán 4,80C saûn xuaát coâng nghieäp, caùc taùc hôi côõ lôùn, caùc loø ñoát nhoû.<br /> so vôùi naêm 1990. Nhaän thöùc roõ nhaân naøy chuû yeáu phaùt sinh töø<br /> nhöõng taùc ñoäng nghieâm troïng vieäc ñoát nhieân lieäu hoaù thaïch - Thieát bò thu hoài baèng theùp<br /> cuûa BÑKH ñeán söï phaùt trieån trong caùc loø hôi vaø loø ñoát. Do ñaëc bieät: Gia nhieät sô boä ôû<br /> beàn vöõng cuûa ñaát nöôùc, Chính ñoù, vieäc naâng cao hieäu quaû söû nhieät ñoä 7000C, phuø hôïp vôùi<br /> phuû Vieät Nam ñaõ sôùm tham gia duïng naêng löôïng cho caùc loaïi caùc loø ñoát, beå ngaâm, loø ñoát<br /> vaø pheâ chuaån Coâng öôùc khung loø naøy laø giaûi phaùp coâng ngheä thuyû tinh, loø goám.<br /> cuûa Lieân hôïp quoác veà BÑKH ñaàu tieân goùp phaàn giaûm thieåu - Thieát bò thu hoài baèng<br /> vaø Nghò ñònh thö Kyoto, ñoàng söï phaùt thaûi caùc chaát naøy. Sau goám: Gia nhieät sô boä ôû nhieät<br /> thôøi ñaõ sôùm pheâ duyeät Chieán ñaây laø moät soá giaûi phaùp coâng ñoä 7000C, phuø hôïp vôùi caùc<br /> löôïc quoác gia veà BÑKH, ngheä naâng cao hieäu quaû söû khu lieân hôïp gang theùp, caùc loø<br /> Chöông trình muïc tieâu quoác duïng naêng löôïng cho caùc loø thuyû tinh.<br /> gia öùng phoù vôùi BÑKH, hôi vaø loø ñoát khuyeán caùo vaø<br /> Chöông trình quoác gia veà 1.2. Moû ñoát khí dö thaáp (0-5%<br /> ñaõ ñöôïc söû duïng ôû Vieät Nam.<br /> phoøng choáng vaø giaûm nheï x khí huùt)<br /> 1.1. Söû duïng thieát bò gia<br /> thieân tai, vaø tham gia nhieàu Naâng cao hieäu suaát heä<br /> nhieät sô boä khoâng khí<br /> hoaït ñoäng quoác teá khaùc. Baøi thoáng, phuø hôïp vôùi caùc loø hôi<br /> vieát naøy nhaèm cung caáp moät Caûi thieän hieäu suaát nhieät vaø ñoát coâng nghieäp.<br /> soá thoâng tin lieân quan ñeán caùc nhôø quaù trình gia nhieät sô boä<br /> khí ñoát baèng löôïng nhieät thaûi 1.3. Moû ñoát taùi sinh<br /> giaûi phaùp khoa hoïc coâng ngheä<br /> ñeå giaûm thieåu söï phaùt sinh cuûa ra trong khoùi loø. Löôïng nhieät Nhieät ñoát cao hôn vaø quaù<br /> caùc taùc nhaân gaây BÑKH trong thaûi ra trong khoùi loø coù theå thu trình trao ñoåi nhieät ñöôïc caûi<br /> moät soá ngaønh coâng nghieäp vaøo hoài baèng 3 loaïi thieát bò thu hoài thieän. Phuø hôïp vôùi caùc loø ñoát<br /> moâi tröôøng. nhieät chính, tuyø thuoäc vaøo loaïi coâng nghieäp.<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2013 31<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1.4. Noài hôi nhieät thaûi heä thoáng hôi vaø khí neùn. Phuø ñöôïc gia nhieät sô boä. Coù theå<br /> Saûn sinh hôi nöôùc baèng hôïp vôùi caùc ngaønh saûn xuaát söû duïng trong caùc loø hôi vaø loø<br /> nhieät thaûi trong khoùi loø. Phuø lieân tuïc, nhaø maùy ñieän. ñoát nhö khí ñoát sô boä.<br /> hôïp vôùi caùc nhaø maùy saûn xuaát 1.9. Sôïi goám Ngoaøi ra, ñeå tieát kieäm naêng<br /> axit sunfuaric, hoaù chaát, hoaù Giaûm nguoàn tröõ nhieät vaø löôïng, caùc loø ñoát khi vaän haønh<br /> daàu, phaân boùn vaø gang theùp. phaùt taùn böùc xaï do toång nhieät coøn caàn chuù yù maáy ñieåm sau:<br /> 1.5. Heä thoáng taän thu nöôùc thaáp. Phuø hôïp vôùi caùc loø ñoát, ñoát chaùy hoaøn toaøn vôùi löôïng<br /> ngöng kheùp kín loø xöû lyù nhieät, maùy saáy ñoát, khí thöøa toái thieåu, phaân phoái<br /> v.v. nhieät hôïp lyù, vaän haønh ôû nhieät<br /> Heä thoáng taän thu nöôùc<br /> ñoä lyù töôûng, giaûm thaát thoaùt<br /> ngöng hieäu quaû. Söû duïng phuø 1.10. Loø quang<br /> nhieät qua caùc khe hôû cuûa loø,<br /> hôïp vôùi taát caû caùc ngaønh söû Lôùp chòu löûa coù ñoä phaùt ñieàu khieån hôïp lyù thoâng gioù<br /> duïng nguoàn hôi nöôùc giaùn xaï cao – moät phaùt trieån cuûa cuûa loø, v.v.<br /> tieáp. chöông trình khoâng gian Hoa<br /> 2. AÙp duïng moät soá giaûi phaùp<br /> 1.6. Tuabin hieäu suaát cao Kyø – coù khaû naêng ngaên nhieät<br /> saûn xuaát saïch hôn<br /> Tuabin hôi xung löïc 5MW ñoä cuûa lôùp chòu löûa loø ñoát<br /> quaù cao, tieát kieäm ñöôïc 10- Theo ñònh nghóa cuûa<br /> hoaëc thaáp hôi ñaõ ñöôïc naâng<br /> 15% nhieân lieäu, taêng tính UNEP (chöông trình moâi<br /> caáp ñaït hieäu suaát 70%. Lôùp<br /> böùc xaï trong keát caáu loø ñoát, tröôøng Lieân Hieäp Quoác), Saûn<br /> phaûn löïc cuûa tuabin coù theå söû<br /> caûi thieän khaû naêng phaân boá xuaát saïch hôn laø vieäc aùp duïng<br /> duïng trong thieát keá heä thoáng<br /> nhieät ñoàng ñeàu vaø taêng tuoåi lieân tuïc chieán löôïc phoøng<br /> ñoàng phaùt cho caùc ngaønh<br /> thoï cuûa caùc thaønh phaàn chòu ngöøa toång hôïp veà moâi tröôøng<br /> khaùc nhau. Ñieàu naøy khoâng<br /> löûa vaø kim loaïi. vaøo caùc quaù trình saûn xuaát,<br /> nhöõng giuùp laøm giaûm naêng<br /> saûn phaåm vaø dòch vuï nhaèm<br /> löôïng tieâu thuï maø coøn cung 1.11. Lôùp baûo oân ñoäng naâng cao hieäu suaát vaø giaûm<br /> caáp ñieän cho caùc ngaønh khaùc Khí hay chaát loûng ñöôïc ñöa thieåu ruûi ro cho con ngöôøi vaø<br /> trong tröôøng hôïp maát ñieän. qua lôùp baûo oân ñeå ngaên hay moâi tröôøng. Nhö vaäy saûn xuaát<br /> 1.7. Caûi tieán trong heä thoáng taêng khaû naêng truyeàn nhieät saïch hôn (SXSH) laø moät giaûi<br /> ñoàng phaùt theo yeâu caàu. Noù coøn coù lôïi phaùp tieáp caän nhaèm taùc ñoäng<br /> Heä thoáng ñoàng phaùt döïa ích khaùc nhö taïo lôùp baûo oân ngay vaøo caùc khaâu cuûa daây<br /> treân hôi nöôùc (chu trình ñaùy) vaø moät löôïng khí saïch ñaõ chuyeàn saûn xuaát ñeå chuû ñoäng<br /> coù theå söû duïng trong ñieàu<br /> kieän tyû leä hôi nöôùc so vôùi<br /> löôïng ñieän cao. Neáu tyû leä naøy<br /> thaáp, heä thoáng ñoàng phaùt<br /> döïa treân tuabin khí (chu trình<br /> ñænh hay chu trình keát hôïp)<br /> seõ phuø hôïp hôn. Heä thoáng Taïo ra saûn phaåm phuï<br /> naøy seõ cho pheùp saûn sinh<br /> löôïng ñieän toái ña maø khoâng<br /> caàn cung caáp theâm hôi nöôùc Caûi tieán thieát bò<br /> hay naêng löôïng, ñoàng thôøi<br /> cuõng taïo ra hôi nöôùc cho<br /> toaøn boä quaù trình. Coâng ngheä saûn xuaát môùi<br /> 1.8. Bòt kín caùc ñieåm roø ræ<br /> Ngaên caùc ñieåm roø ræ trong Hình 1. Caùc noäi dung cô baûn cuûa saûn xuaát saïch hôn<br /> <br /> <br /> 32 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2013<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ngaên ngöøa, giaûm thieåu chaát söû duïng thieát bò vaø ñaëc bieät laø giaûm phaùt thaûi ra moâi tröôøng.<br /> thaûi taïi nguoàn phaùt sinh, qua - Vaän haønh loø ñieän cheá ñoä sieâu cao coâng suaát nhaèm naâng<br /> ñoù giaûm ñöôïc oâ nhieãm moâi cao coâng suaát, giaûm thôøi gian luyeän, giaûm tieâu hao ñieän cöïc,<br /> tröôøng, ñoàng thôøi giaûm ñònh giaûm löôïng khí thaûi, taêng tuoåi thoï gaïch chòu löûa.<br /> möùc tieâu hao nguyeân lieäu<br /> - Laøm nguoäi töôøng loø vaø naép loø baèng nöôùc nhaèm taêng tuoåi<br /> naêng löôïng cho moät ñôn vò<br /> thoï gaïch chòu löûa, coù theå söû duïng coâng ngheä cheá ñoä sieâu cao<br /> saûn phaåm vaø giaûm chi phí cho<br /> coâng suaát vaø thu hoài nhieät.<br /> xöû lyù chaát thaûi. Do ñoù, SXSH<br /> thöïc söï mang laïi hieäu quaû Baûng 1. Moät soá giaûi phaùp SXSH giaûm vaø kieåm soaùt khí thaûi<br /> kinh teá cho caùc cô sôû saûn xuaát trong saûn xuaát xi maêng<br /> vaø baûo veä moâi tröôøng moät<br /> caùch tích cöïc, chuû ñoäng. Doøng thaûi Nguyeân nhaân Giaûi phaùp saûn xuaát saïch<br /> Caùc giaûi phaùp ngaên ngöøa, chính/ vaán hôn<br /> giaûm thieåu chaát thaûi khoâng chæ ñeà quan taâm<br /> ñôn thuaàn laø thay ñoåi thieát bò, Buïi, khoùi loø Thieát bò hôû, bao Che chaén, bít kín nhöõng ñieåm<br /> maø coøn laø caùc thay ñoåi trong taïi coâng che khoâng toát phaùt sinh buïi.<br /> vaän haønh vaø quaûn lyù cuûa moät ñoaïn saáy Quaït huùt vaø thieát Taêng coâng suaát quaït huùt.<br /> doanh nghieäp. Caùc thay ñoåi nguyeân lieäu bò xöû lyù buïi khoâng Caûi taïo heä thoáng thieát bò taùch<br /> ñöôïc goïi laø "giaûi phaùp saûn vaø nung hieäu quaû. buïi ñeå giaûm buïi, giaûm tieâu thuï<br /> xuaát saïch hôn" coù theå ñöôïc Clinke. nguyeân lieäu, taêng saûn phaåm.<br /> chia thaønh caùc nhoùm chæ ra<br /> trong Hình 1. Söû duïng nhieân lieäu Söû duïng nhieân lieäu coù S thaáp<br /> coù haøm löôïng S (Than Quaûng Ninh, daàu DO).<br /> Nhö vaäy, vôùi muïc tieâu giaûm<br /> cao.<br /> vaø kieåm soaùt khí thaûi coù chöùa<br /> caùc taùc nhaân gaây BÑKH, moät Cheá ñoä chaùy cuûa Ñieàu chænh ñuû löôïng khoâng khí<br /> soá giaûi phaùp SXSH coù theå loø chöa toát. caáp vaøo loø, boá trí cöûa caáp gioù<br /> thöïc hieän ñöôïc trong moät soá hoâng loø vaø vaän haønh ñuùng cheá<br /> ngaønh coâng nghieäp ñöôïc toùm ñoä caáp than .<br /> taét nhö sau: Tieâu hao nhieân Xaây döïng kho coù bao che ñeå<br /> 1. Trong ngaønh saûn xuaát xi lieäu cao laøm phaùt chöùa nhieân lieäu, nguyeân lieäu<br /> maêng (Baûng 1). sinh nhieàu chaát nhaèm giaûm ñoä aåm than khi<br /> 2. Trong ngaønh saûn xuaát gaïch thaûi. saáy, nung.<br /> nung (Baûng 2). Taän duïng tieàm naêng nhieät khoùi<br /> 3. Trong ngaønh ñuùc kim loaïi loø ñeå saáy sô boä nguyeân lieäu.<br /> (Baûng 3). Baûo oân loø saáy vaø loø nung toát ñeå<br /> 4. Trong coâng nghieäp luyeän tieát kieäm nhieät, giaûm tieâu hao<br /> theùp ñieän hoà quang nhieân lieäu.<br /> Trong ngaønh naøy, moät soá Söû duïng chaát thaûi höõu cô laøm<br /> giaûi phaùp SXSH coù theå ñöôïc nhieân lieäu phuï (loáp oâtoâ, buøn<br /> aùp duïng nhö sau: höõu cô).<br /> - Loaïi boû chaát phi kim loaïi, Khí ñoäc thoaùt ra Söû duïng pheá thaûi cuûa ngaønh<br /> baêm chaët nhoû nguyeân lieäu, khi söû duïng caùc luyeän kim ít ñoäc haïi (nhö xæ loø<br /> thaäm chí ñoùng baùnh ñeå taêng tyû loaïi phuï gia ñeå haï cao, xæ luyeän keõm).<br /> troïng cuûa theùp pheá, giaûm soá nhieät ñoä nung (ví<br /> laàn naïp lieäu, taêng naêng suaát duï CaF2).<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2013 33<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Baûng 2. Moät soá giaûi phaùp SXSH giaûm vaø kieåm soaùt khí thaûi hoaù nhieät ñoä vaø thaønh phaàn<br /> trong saûn xuaát gaïch tunnel giuùp tieát kieäm naêng löôïng,<br /> giaûm thôøi gian tinh luyeän moät<br /> Doøng thaûi meû theùp, taêng naêng suaát, giaûm<br /> Giaûi phaùp saûn xuaát saïch tieâu hao ñieän cöïc, tieát kieäm caùc<br /> chính/ Vaán Nguyeân nhaân<br /> hôn yeáu toá hôïp kim vaø ñaëc bieät laø<br /> ñeà quan taâm<br /> giaûm phaùt thaûi ra moâi tröôøng.<br /> Buïi phaùt sinh Nguyeân lieäu bò khoâ Phun nöôùc giöõ ñoä aåm ñaát<br /> - Töï ñoäng hoaù cuõng goùp<br /> trong quaù seõ sinh buïi trong trong quaù trình ngaâm uû taïi cöûa<br /> phaàn taêng naêng suaát, giaûm<br /> trình vaän quaù trình vaän naïp lieäu maùy caùn nhaøo tieâu hao naêng löôïng vaø giaûm<br /> chuyeån chuyeån, caùn, nhaøo Laép heä thoáng huùt xöû lyù buïi taïi phaùt thaûi ra moâi tröôøng.<br /> nguyeân lieäu nguyeân lieäu. khu phôi, xeáp gaïch moäc vaø dôõ - Nung sô boä theùp pheá laøm<br /> (than, ñaát seùt) gaïch saûn phaåm khi ra loø. giaûm thôøi gian naáu luyeän vaø<br /> gaïch moäc vaø giaûm phaùt thaûi buïi khoaûng 20%<br /> xeáp dôõ gaïch do khí thaûi ñi qua lieäu buïi ñöôïc<br /> saûn phaåm. giöõ laïi nhö qua moät phin loïc.<br /> Khoùi loø nung Do söû duïng than Thay theá than coù haøm löôïng S - Söû duïng heä thoáng nöôùc<br /> gaïch gaây oâ coù haøm löôïng S vaø vaø ñoä tro thaáp. laøm maùt kheùp kín ñeå tieát kieäm<br /> nhieãm khoâng ñoä tro cao nöôùc vaø giaûm naêng löôïng cho<br /> khí: chöùa Thay ñoát than baèng ñoát daàu ôû bôm.<br /> buïi, khí ñoäc ñænh loø. - Söû duïng laïi xæ loø ñieän cho<br /> vaø noùng caùc ngaønh coâng nghieäp khaùc.<br /> Khoâng coù heä thoáng Caûi taïo ñöôøng oáng thu hoài<br /> SO2, CO... xöû lyù khí thaûi, thu nhieät loø nung caáp cho loø saáy - Taùi söû duïng buïi loø ñieän,<br /> hoài nhieät. vaø laép ñaët heä thoáng khöû buïi vaø thu hoài keõm vaø kim loaïi naëng.<br /> SO2 . - Söû duïng coâng ngheä chaùy<br /> Duøng quaït thoåi ngöôïc ôû ñaàu loø sau keát hôïp vôùi xöû lyù khoùi, taän<br /> ra gaïch ñeå thu hoài nhieät, giaûm duïng toái nhieät hoaù hoïc cuûa khí<br /> CO vaø H2, traùnh caùc phaûn öùng<br /> nhieät ñoä vaø buïi gaïch ra loø.<br /> khoâng kieåm soaùt ñöôïc cuûa<br /> Boá trí phoøng ñeäm coù cöûa chaén<br /> thieát bò xöû lyù khí thaûi, giaûm<br /> ñeå giaûm toån thaát nhieät khi naïp phaùt thaûi caùc chaát höõu cô,<br /> gooøng gaïch moäc vaøo loø. thaäm chí giaûm phaùt taùn caùc<br /> haït höõu cô daïng mòn nhö PCB<br /> - Phun oâxy-nhieân lieäu vaø phun oâxy giuùp quaù trình noùng chaûy hay PCDD/F.<br /> theùp pheá ñöôïc ñeàu daën, oån ñònh, ñoàng thôøi giaûm tieâu hao naêng 3. Caùc giaûi phaùp kieåm soaùt<br /> löôïng ñieän nhôø nhieät do quaù trình chaùy nhieân lieäu toaû ra, giaùn chaát löôïng khí thaûi<br /> tieáp laøm giaûm KNK.<br /> Nhìn chung, beân caïnh caùc<br /> - Heä thoáng ra theùp ôû ñaùy loø giuùp giaûm löôïng xæ oâxy hoaù, giaûm giaûi phaùp coâng ngheä vaø<br /> tieâu hao vaät lieäu chòu löûa vaø giaûm maát maùt naêng löôïng. SXSH, caùc nguoàn khí thaûi cuûa<br /> - Coâng ngheä xæ boït trong loø giuùp oån ñònh hoà quang toát hôn, caùc ngaønh coâng nghieäp phaùt<br /> böùc xaï nhieät giaûm neân giaûm tieâu hao naêng löôïng, ñieän cöïc thaûi khí nhieàu nhö ñaõ keå ôû treân<br /> graphit, tieáng oàn vaø taêng naêng suaát thieát bò. baét buoäc vaãn phaûi söû duïng<br /> - Tinh luyeän thuøng ñoái vôùi moät soá böôùc coâng ngheä khoâng caàn caùc thieát bò xöû lyù khí thaûi. Caùc<br /> söû duïng loø hoà quang nhö khöû löu huyønh, hôïp kim hoaù, ñoàng ñeàu khí gaây BÑKH nhö ñaõ trình<br /> <br /> <br /> 34 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2013<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Baûng 3. Moät soá giaûi phaùp SXSH giaûm vaø kieåm soaùt khí thaûi khí nhö SO2, NOx,… vaø buïi. Tuy<br /> trong ñuùc kim loaïi nhieân hieäu quaû xöû lyù khí laïi<br /> khoâng cao. Trong tröôøng hôïp<br /> Doøng thaûi xöû lyù SO2, ngöôøi ta coù theå thay<br /> chính/ Vaán dung dòch haáp thuï laø nöôùc baèng<br /> Nguyeân nhaân Giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn<br /> ñeà quan magie oxit. Öu ñieåm cuûa thaùp<br /> taâm haáp thuï laø khoâng caàn lôùp ñeäm<br /> baèng vaät lieäu roãng, do ñoù thieát<br /> Khoùi loø nung Do söû duïng than Thay theá than coù haøm löôïng S<br /> bò khoâng bò taéc nhöng do doøng<br /> kim loaïi gaây coù haøm löôïng S vaø vaø ñoä tro thaáp.<br /> khoâng khí phaûi suïc qua lôùp<br /> oâ nhieãm ñoä tro cao Thay theá daàn ñoát than baèng ñoát dung dòch neân söùc caûn khí<br /> khoâng khí: daàu vaø tieán daàn sang ñoát gas. ñoäng cuûa heä thoáng töông ñoái<br /> chöùa buïi, khí cao; Vì vaäy vaän toác doøng khoâng<br /> Do söû duïng quaëng Löïa choïn quaëng vaø pheá lieäu<br /> ñoäc vaø noùng hoaëc pheá lieäu chaát chaát löôïng toát khí ñi qua tieát dieän ngang cuûa<br /> SO2, CO, hôi thieát bò haáp thuï bò haïn cheá.<br /> löôïng thaáp Tieàn saáy pheá lieäu, taän duïng<br /> kim loaïi,... b. Thaùp phun:<br /> nhieät thöøa töø loø nung<br /> Cheá ñoä baûo quaûn nguyeân lieäu Thieát bò naøy xöû lyù ñöôïc khí<br /> toát (Trong kho hoaëc che phuû baõi thaûi chöùa caû buïi vaø khí oâ<br /> nhieãm. Treân Hình 2 laø caáu taïo<br /> chöùa)<br /> cuûa thuøng röûa khí roãng, trong<br /> Khoâng coù heä Laép ñöôøng oáng thu hoài nhieät loø ñoù chaát loûng ñöôïc phun töø treân<br /> thoáng xöû lyù khí nung caáp cho loø saáy pheá lieäu vaø xuoáng thaønh haït nhoû tieáp xuùc<br /> thaûi, thu hoài nhieät. laép ñaët heä thoáng khöû buïi vaø hôi vôùi doøng khí caàn xöû lyù ñi ngöôïc<br /> khí ñoäc. chieàu töø döôùi leân. Cuõng coù theå<br /> Toái öu hoùa cheá ñoä ñoát, laép ñaët boá trí voøi phun ôû 4 phía xung<br /> caùc thieát bò kieåm soaùt töï ñoäng. quanh vaø phun theo phöông<br /> ngang vaøo doøng khí. Vaän toác<br /> baøy chuû yeáu laø khí axit vaø hôïp chaát höõu cô, do ñoù thieát bò xöû lyù doøng khí vaøo thieát bò 0,6-1,2<br /> khí thaûi trình baøy döôùi ñaây cuõng taäp trung vaøo hai nhoùm ñoù. m/s. Thieát bò naøy chæ phuø hôïp<br /> Rieâng khí metan phaùt sinh trong coâng nghieäp khai khoaùng vaø vôùi nhöõng khí deã hoøa tan. Coù<br /> caùc baõi choân laáp chaát thaûi chæ aùp duïng caùc giaûi phaùp thoâng gioù, nhöõng öu ñieåm nhö: giaù thaønh<br /> thu gom ñeå saûn xuaát naêng löôïng. thieát bò nhoû, trôû löïc beù nhaát,<br /> 3.1. Caùc thieát bò xöû lyù khí axit kích thöôùc töông ñoái nhoû.<br /> Nhöôïc ñieåm: hieäu quaû thieát bò<br /> Ñoái vôùi khí thaûi coù tính axit, phöông phaùp xöû lyù thoâng duïng<br /> thaáp khoaûng 50%, chæ hieäu quaû<br /> laø phöông phaùp haáp thuï. Nguyeân lyù cuûa phöông phaùp naøy laø<br /> vôùi khí tan toát trong chaát loûng<br /> cho khí thaûi tieáp xuùc vôùi chaát loûng; khi ñoù caùc khí naøy hoaëc ñöôïc<br /> hay deã phaûn öùng vôùi chaát loûng<br /> hoaø tan trong chaát loûng hoaëc bieán ñoåi thaønh chaát ít ñoäc hôn.<br /> vaø caàn tyû leä loûng/khí lôùn.<br /> hieäu quaû cuûa phöông phaùp naøy phuï thuoäc vaøo dieän tích tieáp xuùc<br /> beà maët giöõa khí thaûi vaø chaát loûng, thôøi gian tieáp xuùc, noàng ñoä c. Scrubber Venturi:<br /> moâi tröôøng haáp thuï vaø toác ñoä phaûn öùng giöõa chaát haáp thuï vaø Caáu taïo cuûa thieát bò: oáng<br /> khí. Sau ñaây xin giôùi thieäu moät soá thieát bò phoå bieán. thaét eo Venturi 1 noái theo<br /> a. Thaùp suûi boït: phöông tieáp tuyeán vaøo thaân<br /> hình truï 2. Taïi choã thaét cuûa<br /> Nguyeân lyù laøm vieäc: Löôïng nöôùc caáp vaøo ñóa vöøa ñuû ñeå taïo moät<br /> oáng Venturi coù laép voøi phun<br /> lôùp nöôùc coù chieàu cao thích hôïp, doøng khí ñi töø döôùi leân treân qua<br /> nöôùc 2. Nöôùc phun cuøng truïc<br /> ñóa ñuïc loã, laøm cho lôùp nöôùc suûi boït. Coù theå xöû lyù ñöôïc moät soá loaïi<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2013 35<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> cuøng chieàu vôùi doøng khí chuyeån ñoäng vôùi toác ñoä cao trong choã chieàu tieáp xuùc giöõa chaát khí vaø<br /> thaét cuûa oáng Venturi, nöôùc bò xeù nhoû thaønh nhöõng gioït mòn laøm dung dòch haáp thuï ngöôøi ta<br /> cho dieän tích tieáp xuùc giöõa khí vaø nöôùc taêng cao. Thieát bò chia thaùp ñeäm laøm 3 loaïi laø<br /> Scrubber Venturi coù theå xöû lyù ñöôïc NOx, SO2, vaø moät soá loaïi thieát bò ngöôïc chieàu, thieát bò<br /> khí khaùc ôû daïng söông muø, ñoàng thôøi coù hieäu quaû toát trong xöû cuøng chieàu vaø thieát bò doøng caét<br /> lyù buïi. Hieäu quaû xöû lyù cuûa thieát bò ñoái vôùi moät soá loaïi khí khaùc ngang. Thieát bò haáp thuï coù lôùp<br /> nhau cuõng khaùc nhau. ñeäm coù theå xöû lyù ñöôïc nhieàu<br /> d Thaùp ñeäm loaïi khí khaùc nhau. Dung dòch<br /> haáp thuï ñöôïc söû duïng coù theå laø<br /> Thaùp ñeäm laø moät daïng thieát bò trao ñoåi chaát ñöôïc söû duïng ñeå<br /> nöôùc, söõa voâi, amoniac,… tuøy<br /> thöïc hieän quaù trình haáp thuï. Quaù trình haáp thuï giöõa chaát khí (chaát<br /> theo chaát khí caàn xöû lyù. Tuy<br /> bò haáp thuï) vaø chaát loûng (chaát haáp thuï) xaûy ra treân beà maët cuûa vaät<br /> nhieân, thaùp ñeäm chæ coù hieäu<br /> lieäu ñeäm. Theo caáu taïo ngöôøi ta phaân thaønh hai loaïi thaùp ñeäm<br /> quaû cao vôùi caùc chaát khí deã<br /> chính laø: thaùp ñeäm ñöùng vaø thaùp ñeäm ngang (xem Hình 2). Theo<br /> hoøa tan nhö: SO2, HF, Cl2,<br /> ñoàng thôøi coù taùc duïng loïc buïi<br /> trong khí thaûi, coøn vôùi NOx<br /> hieäu quaû xöû lyù laïi töông ñoái<br /> thaáp. Nhöôïc ñieåm cuûa thieát bò<br /> laø giaù thaønh ñaàu tö vaø toån hao<br /> aùp löïc coøn cao, nöôùc thaûi bò<br /> nhieãm baån vaø nhieàu khi cuõng<br /> caàn coù thieát bò xöû lyù nöôùc keøm<br /> theo.<br /> a) c)<br /> 3.2. Thieát bò xöû lyù khí hôïp<br /> chaát höõu cô<br /> 1- Voû thieát bò; 1- Voû thieát bò 1- Coå thaét Caùc hôïp chaát höõu cô chæ coù<br /> 2- Voøi phun; 2- Ñóa ñuïc loã 2- OÂng Venturi<br /> 3- Boä taùch nöôùc; 3- Hoäp chöùa nöôùc caáp 3- Boä taùch nöôùc hình truï hieäu quaû cao khi ñöôïc xöû lyù<br /> 4- Boä phaän höôùng doøng vaøo 4- OÁng thaûi khí saïch qua baèng phöông phaùp haáp<br /> vaø phaân phoái khí 4- Taám chaén chaûy traøn phuï, tuy khoâng phaûi laø taát caû<br /> 5- Hoäp xaû nöôùc traøn<br /> caùc chaát ñeàu coù theå xöû lyù<br /> ñöôïc. Haáp phuï laø quaù trình<br /> phaân ly khí döïa treân aùi löïc cuûa<br /> moät soá chaát raén ñoái vôùi moät soá<br /> loaïi khí trong hoãn hôïp khí noùi<br /> chung vaø trong khí thaûi noùi<br /> rieâng, trong quaù trình ñoù caùc<br /> phaân töû chaát khí oâ nhieãm trong<br /> d) e) khí thaûi ñöôïc giöõ laïi treân beà<br /> maët vaät lieäu raén goïi laø chaát haáp<br /> phuï, coøn chaát khí bò giöõ laïi<br /> 1- Saøn ñôõ; 1- Voøi phun 4- Lôùp ñeäm duøng ñeå taùch nöôùc trong chaát haáp phuï ñöôïc goïi laø<br /> 2- Lôùp ñeäm; 2- Saøn ñôõ 5- Chöùa buøn<br /> 3- Heä caáp nöôùc 3- Heä caáp nöôùc 6- Lôùp ñeäm chaát bò haáp phuï. Vôùi phöông<br /> phaùp xöû lyù baèng haáp phuï thì<br /> Hình 2. Caùc loaïi thieát bò xöû lyù hôi khí ñoäc thieát bò phoå bieán nhaát laø thaùp<br /> (a.Thaùp suûi boït; b. Thaùp phun; c. Venturi; d. Thaùp ñeäm ñöùng; e. Thaùp ñeäm haáp phuï. Trong thaùp<br /> ñeäm ngang)<br /> <br /> <br /> 36 Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2013<br />  Kt qu nghiên cu KHCN<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ñeäm, vaät lieäu haáp phuï ñöôïc ñoå thaønh lôùp ñeäm coù caùc hoaït ñoäng coâng nghieäp vaø saûn xuaát naêng<br /> beà daøy nhaát ñònh vaø cho khoâng khí caàn xöû lyù ñi löôïng trong quaù trình phaùt trieån cuõng ñöôïc<br /> qua. Thaùp ñeäm söû duïng trong phöông phaùp naøy Vieät Nam quan taâm. Nhôø yù thöùc cuûa caùc<br /> coù 2 loaïi: thaùp ñeäm tónh vaø thaùp ñeäm hoaït ñoäng doanh nghieäp trong vieäc aùp duïng caùc tieán boä<br /> lieân tuïc. Thaùp ñeäm tónh laø loaïi thaùp ñeäm hoaït khoa hoïc coâng ngheä, caûi tieán coâng ngheä, aùp<br /> ñoäng giaùn ñoaïn vaø lôùp vaät lieäu sau khi ñaït ñeán duïng caùc giaûi phaùp SXSH vaø kieåm soaùt khí<br /> traïng thaùi baõo hoøa thì seõ ñöôïc thay môùi hoaëc thaûi maø Vieät Nam trong nhöõng naêm qua ñaõ<br /> hoaøn nguyeân, luùc naøy heä thoáng xöû lyù seõ döøng ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû nhaát ñònh. Theo baùo<br /> laøm vieäc. Coøn thieát bò laøm vieäc lieân tuïc seõ goàm 2 caùo cuûa Boä Coâng thöông, trong 5 naêm (2006-<br /> hoaëc 3, 4 thieát bò laøm vieäc luaân phieân nhau, caùi 2010), caû nöôùc ñaõ tieát kieäm ñöôïc 3,4% toång<br /> naøy laøm vieäc ôû chu kyø haáp phuï, caùi kia seõ laøm naêng löôïng tieâu thuï, töông ñöông vôùi 56,9 tyû<br /> vieäc theo chu kyø hoaøn nguyeân. KWh hoaëc gaàn 35,5 trieäu thuøng daàu thoâ. Caùc<br /> Vaät lieäu haáp phuï: Ngöôøi ta ñaõ tìm ra ñöôïc raát giaûi phaùp ñeà xuaát trong baùo caùo naøy khoâng<br /> nhieàu chaát haáp phuï khaùc nhau nhö: silicagel nhöõng ñoùng goùp vaøo chöông trình caét giaûm<br /> (SiO2), alumogel (Al2O3), zeolite,... Tuy nhieân, phaùt thaûi khí nhaø kính töø caùc boä, ngaønh maø<br /> than hoaït tính vaãn laø chaát haáp phuï ñöôïc söû coøn giaûm möùc ñoä gaây oâ nhieãm moâi tröôøng<br /> duïng nhieàu nhaát, noù coù khaû naêng xöû lyù ñöôïc raát khoâng khí töø caùc nguoàn phaùt thaûi caùc chaát oâ<br /> nhieàu loaïi hôi khí ñoäc trong khí thaûi nhö: SO2, nhieãm khoâng khí chính vaøo moâi tröôøng chung.<br /> NOx, H2S,… Ñaëc bieät, xu höôùng söû duïng than<br /> hoaït tính ñeå xöû lyù muøi vaø hôi khí ñoäc trong khí Taøi lieäu tham khaûo<br /> thaûi ñaõ vaø ñang ñöôïc hình thaønh ôû trong nöôùc. [1]. Boä Coâng thöông, Taøi lieäu höôùng daãn saûn<br /> xuaát saïch hôn – Ngaønh: Luyeän theùp loø ñieän hoà<br /> quang, 2008.<br /> [2]. Boä Xaây döïng, Taøi lieäu höôùng daãn saûn xuaát<br /> saïch hôn cho ngaønh saûn xuaát xi maêng, 2004.<br /> [3]. Boä Xaây döïng, Taøi lieäu höôùng daãn saûn xuaát<br /> saïch hôn cho ngaønh saûn xuaát gaïch nung,<br /> 2004.<br /> [4]. Boä Xaây döïng, Taøi lieäu höôùng daãn saûn xuaát<br /> saïch hôn cho cô khí xaây döïng, 2005<br /> [5]. Traàn Ngoïc Chaán, OÂ nhieãm khoâng khí vaø xöû<br /> lyù khí thaûi, Taäp 3: Lyù thuyeát tính toaùn vaø coâng<br /> Hình 3. Sô ñoà haáp phuï söû duïng than hoaït tính<br /> ngheä xöû lyù khí ñoäc haïi. NXB khoa hoïc kyõ<br /> 4. Keát luaän thuaät, Haø Noäi, 2001.<br /> Tröôùc nhöõng hieåm hoaï do BÑKH gaây ra [6]. UNEP, Taøi lieäu höôùng daãn loàng gheùp saûn<br /> trong hieän taïi vaø töông lai, Vieät Nam ñaõ coù haøng xuaát saïch hôn vaø söû duïng naêng löôïng hieäu<br /> loaït caùc hoaït ñoäng nhaèm thích öùng vôùi BÑKH, quaû, 2004.<br /> phoøng traùnh thieân tai, giaûm phaùt thaûi khí nhaø<br /> kính, khai thaùc vaø söû duïng taøi nguyeân hieäu quaû<br /> vaø beàn vöõng, kieàm cheá möùc ñoä gia taêng oâ<br /> nhieãm moâi tröôøng vaø suy giaûm ña daïng sinh<br /> hoïc. Trong ñoù, nhöõng hoaït ñoäng giaûm nheï<br /> BÑKH baèng caùch giaûm phaùt thaûi khí nhaø kính töø<br /> <br /> <br /> Taïp chí Hoaït ñoäng KHCN An toaøn - Söùc khoûe & Moâi tröôøng lao ñoäng, Soá 4,5&6-2013 37<br />