Điều trị hẹp niệu quản qua nội soi

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> 36 ÑIEÀU TRÒ HEÏP NIEÄU QUAÛN QUA NOÄI SOI<br /> Vuõ Vaên Ty*, Ñaøo Quang Oaùnh*, Nguyeãn Ñaïo Thuaán*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Muïc tieâu nghieân cöùu: Heïp nieäu quaûn töø tröôùc tôùi nay vaãn ñöôïc ñieàu trò baèng moå hôû. Ngaøy nay ngöôøi ta ñaõ<br /> coù theå ñieàu trò baèng phöông phaùp noäi soi ít xaâm laán hôn.<br /> Tö lieäu vaø phöông phaùp nghieân cöùu: Töø thaùng 1/2000 ñeán thaùng 8/2003, coù 26 beänh nhaân goàm 08 nam<br /> vaø 18 nöõ, tuoåi trung bình 43,96 (thay ñoåi töø 16-70 tuoåi) nhaäp vieän vì trieäu chöùng ñau löng hoaëc sieâu aâm phaùt<br /> hieän thaän chöôùng nöôùc.<br /> Keát quaû: 18 treân 26 beänh nhaân ñaït keát quaû toát, tyû leä 69,23%, trieäu chöùng laâm saøng giaûm hoaëc heát. Chuïp X<br /> quang nieäu quaûn beå thaän ngöôïc doøng ñaùnh giaù ñoaïn heïp thoâng toát. Thaát baïi 4 tröôøng hôïp phaûi chuyeån moå hôû.<br /> Keát luaän: Phöông phaùp ñieàu trò heïp nieäu quaûn qua noäi soi cho keát quaû töông ñoái khaù. Maët khaùc phöông<br /> phaùp naøy cuõng giuùp giaûi quyeát phaàn lôùn tröôøng hôïp heïp nieäu quaûn maø chöa tôùi chæ ñònh moå hôû.<br /> <br /> SUMMARY<br /> ENDOSCOPIC MANAGEMENT OF URETERAL STRICTURE<br /> Vu Van Ty, Ñao Quang Oanh, Nguyen Ñao Thuan* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 * Supplement of<br /> No 1 * 2004: 250 - 253<br /> <br /> Objectives: The ureteral stricture has been operated by open surgery. Thanks to the development of<br /> endourology, it can be managed less invasively.<br /> Methods: Between January 2000 and August 2003, there were 26 patients, 8 males and 18 females, mean<br /> age was 43,96 (range 16 to 70). The patient had back pains or hydronephrosis on ultrasound examination.<br /> Results: 18 of 26 (69,23%) patients presented a decrease or no more symptoms. Retrograde ureteropyelography showed no more stricture. 4 patients were transferred to open surgery.<br /> Conclusions: Our results confirm that the management of ureteral stricture by endoscopy is safe and<br /> effective. On the other hand, this technique also helps to resolve most of ureteral strictures that open surgery is<br /> still not necessary.<br /> toaøn ñeå chaån ñoaùn vaø ñieàu trò beänh lyù nieäu quaûn moät<br /> MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU<br /> caùch ít xaâm laán. Phaàn lôùn nhöõng thaønh coâng nhôø vaøo<br /> Heïp nieäu quaûn thöôøng ñöôïc ñieàu trò baèng moå hôû,<br /> söï phaùt trieån cuûa oáng noäi soi nhoû (6,7 ñeán 14F) vôùi<br /> thôøi gian gaàn ñaây nhôø vaøo söï phaùt trieån cuûa caùc kyõ<br /> chieàu daøi ñuû ñeå ñöa leân nieäu quaûn.<br /> thuaät noäi soi ñaõ giuùp phaàn naøo vaøo vieäc ñieàu trò caùc<br /> Hieäu quaû cuûa vieäc moå hôû taïo hình nieäu quaûn ñeå<br /> tröôøng hôïp heïp nieäu quaûn qua noäi soi.<br /> ñieàu trò beänh lyù heïp nieäu quaûn ñaõ ñöôïc coâng nhaän maø<br /> Soi nieäu quaûn baèng oáng soi cöùng ñöôïc ghi nhaän<br /> chuùng ta vaãn aùp duïng xöa nay, tuy nhieân beänh nhaân<br /> ñaàu tieân bôûi Young vaø Mc Kay naêm 1929. Tuy nhieân<br /> phaûi chòu ñöïng moät cuoäc moå hôû vôùi haäu phaãu keùo daøi,<br /> maõi ñeán thaäp nieân 1970 môùi ñöôïc söû duïng thöôøng<br /> ñau veát moå vaø vaán ñeà thaåm myõ veát moå.<br /> qui khi Goodman, Lyon vaø caùc coäng söï chöùng toû raèng<br /> Nong ñoaïn heïp nieäu quaûn laø phöông phaùp ñaàu<br /> oáng noäi soi coù theå ñöa vaøo nieäu quaûn moät caùch an<br /> tieân ñöôïc caùc taùc giaû aùp duïng, tuy nhieân keát quaû cuûa<br /> *<br /> **<br /> <br /> 250<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> phöông phaùp ñieàu trò naøy khoâng cao (2). Vôùi söï phaùt<br /> trieån cuûa noäi soi, ngöôøi ta coù theå nhìn thaáy tröïc tieáp<br /> ñoaïn heïp vaø caét xeû ñoaïn heïp baèng dao laïnh, dao ñieän<br /> hay gaàn ñaây laø laser.<br /> Chuùng toâi xin trình baøy kinh nghieäm qua 26<br /> tröôøng hôïp heïp nieäu quaûn ñöôïc ñieàu trò baèng phöông<br /> phaùp noäi soi.<br /> <br /> TÖ LIEÄU NGHIEÂN CÖÙU<br /> 26 beänh nhaân vôùi beänh lyù heïp nieäu quaûn ñöôïc<br /> ñieàu trò taïi khoa Nieäu A beänh vieän Bình Daân töø thaùng<br /> 1/2000 ñeán thaùng 8/2003.<br /> Trong nhoùm coù 8 nam vaø 18 nöõ. Tuoåi trung bình<br /> cuûa beänh nhaân laø 43,96 (thay ñoåi töø 16 ñeán 70 tuoåi).<br /> Caùc beänh nhaân ñeàu coù trieäu chöùng laâm saøng nhö<br /> ñau vuøng hoâng löng hoaëc nhieãm truøng tieåu, beänh<br /> nhaân ñi khaùm sieâu aâm phaùt hieän thaän chöôùng nöôùc,<br /> beänh nhaân ñöôïc tieán haønh laøm theâm X quang heä<br /> nieäu qua tónh maïch, X quang beå thaän - nieäu quaûn<br /> xuoâi doøng hoaëc X quang beå thaän - nieäu quaûn ngöôïc<br /> doøng ñeå chaån ñoaùn vò trí heïp.<br /> Veà nguyeân nhaân heïp nieäu quaûn, coù 6 beänh nhaân<br /> heïp do soûi, 1 beänh nhaân heïp do moå cuõ soûi nieäu quaûn,<br /> 1 beänh nhaân moå baét con caùch nay 3 naêm, 3 beänh<br /> nhaân heïp do lao. 15 beänh nhaân coøn laïi heïp do vieâm,<br /> nhieãm truøng.<br /> Chuùng toâi khoâng ñaët trong loâ nghieân cöùu heïp<br /> nieäu quaûn do ung thö coå töû cung, ung thö tieàn lieät<br /> tuyeán xaâm laán vaø xô hoaù sau phuùc maïc.<br /> <br /> PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU<br /> Taát caû 26 beänh nhaân ñeàu ñöôïc ñieàu trò heïp nieäu<br /> quaûn baèng phöông phaùp noäi soi nong ñoaïn heïp hoaëc<br /> caét ñoát xeû ñoaïn heïp.<br /> Duïng cuï<br /> Maùy soi baøng quang.<br /> Maùy soi nieäu quaûn.<br /> Maùy X quang vôùi maøn hình taêng saùng.<br /> Daây daãn.<br /> OÁng thoâng JJ.<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Dao ñieän.<br /> OÁng thoâng bong boùng.<br /> Kyõ thuaät nong ñoaïn heïp qua noäi soi<br /> Beänh nhaân naèm theá saûn phuï, gaây teâ tuûy soáng<br /> hoaëc gaây meâ toaøn dieän. Duøng maùy soi baøng quang<br /> ñöa daây daãn leân nieäu quaûn, ñaët oáng thoâng bong boùng<br /> leân tôùi ñoaïn heïp, bôm nöôùc vaøo cho bong boùng caêng<br /> leân, kieåm tra döôùi X quang thaáy maát eo thaét choã heïp<br /> laø ñöôïc(5). Thöôøng thôøi gian nong khoaûng 10 phuùt.<br /> Hoaëc chuùng toâi duøng maùy soi nieäu quaûn soi leân theo<br /> daây daãn coá gaéng thao taùc cho qua ñoaïn heïp leân cao vaø<br /> nong daàn ñoaïn heïp baèng maùy soi nieäu quaûn (khoaûng<br /> 10,5 ch.).<br /> Kyõ thuaät caét xeûñoaïn heïp qua noäi soi<br /> Beänh nhaân ñöôïc söûa soaïn nhö treân.<br /> Duøng maùy soi leân nieäu quaûn ñeán ñoaïn heïp, ñaët<br /> daây daãn qua ñoaïn heïp laøm daây an toaøn sau ñoù tieán<br /> haønh caét xeû ñoaïn heïp baèng dao ñieän. Vò trí caét xeû laø<br /> maët sau ngoaøi ñoái vôùi nieäu quaûn treân vaø vò trí 12->2<br /> giôø ñoái vôùi nieäu quaûn chaäu (4). Ñoä saâu caét ñeán lôùp môõ<br /> quanh nieäu quaûn ñeå kích thích söï taêng sinh maïch<br /> maùu môùi haàu taïo lôùp nieâm maïc môùi quanh oáng thoâng<br /> löu taïi choã theo nguyeân taéc Davis (6). Ñoaïn heïp roäng<br /> ra, chuùng toâi coù theå duøng maùy soi leân cao. Moät soá<br /> tröôøng hôïp chuùng toâi duøng oáng thoâng bong boùng<br /> nong ñoaïn heïp. Ña soá tröôøng hôïp chuùng toâi khoâng coù<br /> maùy X quang ñeå ñaùnh giaù keát quaû ngay sau khi phaãu<br /> thuaät neân chuùng toâi chæ ñaùnh giaù moät caùch töông ñoái<br /> baèng caùch ñöa maùy soi leân cao qua ñoaïn heïp moät<br /> caùch deã daøng. Sau ñoù chuùng toâi ñaët oáng thoâng JJ löu<br /> töø 4-6 tuaàn.<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> Thôøi gian trung bình cuûa phöông phaùp nong<br /> hoaëc xeû ñoaïn heïp nieäu quaûn qua noäi soi laø 20-30 phuùt.<br /> Sau khi ruùt oáng thoâng JJ, beänh nhaân ñöôïc kieåm tra laïi<br /> baèng X quang nieäu quaûn-beå thaän ngöôïc doøng.<br /> Trong soá 26 beänh nhaân, coù 18 beänh nhaân ñaït keát<br /> quaû toát (69,23%), 3 beänh nhaân phaûi nong ñoaïn heïp<br /> nhieàu laàn, 1 beänh nhaân chuyeån töø nong nieäu quaûn<br /> sang caét ñoát noäi soi, 4 beänh nhaân thaát baïi chuyeån moå<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 251<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> <br /> hôû. 2 beänh nhaân tình traïng vieâm nhieãm thaän vaø nieäu<br /> quaûn lan roäng phaûi caét boû thaän vaø nieäu quaûn, 2 beänh<br /> nhaân heïp nieäu quaûn chaäu do moå hôû laáy soûi vaø moå baét<br /> con cuõ ñöôïc moå caém laïi nieäu quaûn vaøo baøng quang do<br /> tình traïng xô hoaù quanh nieäu quaûn nhieàu.<br /> 3 beänh nhaân heïp nieäu quaûn do lao ñöôïc tieáp tuïc<br /> thay oáng thoâng JJ ñònh kyø vaø ñieàu trò lao nieäu.<br /> Chuùng toâi khoâng ñaët trong loâ nghieân cöùu nhöõng<br /> tröôøng hôïp sau:<br /> Ñoaïn heïp nieäu quaûn quaù nhieàu khoâng ñöa ñöôïc<br /> daây daãn qua.<br /> Ñoaïn heïp daøi hôn 1cm.<br /> Chuùng toâi ñaùnh giaù söï thaønh coâng qua trieäu<br /> chöùng laâm saøng heát ñau löng. Chuïp X quang nieäu<br /> quaûn-beå thaän ngöôïc doøng thaáy nieäu quaûn thoâng toát.<br /> Chuùng toâi chöa thöïc hieän ñöôïc vieäc ñaùnh giaù keát quaû<br /> baèng UIV lôïi tieåu, xaï hình thaän hoaëc thöû nghieäm<br /> Whitaker.<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Thôøi gian gaàn ñaây, vôùi söï tieán boä trong vieäc phaùt<br /> trieån caùc kyõ thuaät noäi soi, moät soá taùc giaû ñaõ aùp duïng<br /> phöông phaùp noäi soi ñeå ñieàu trò heïp nieäu quaûn. Theo<br /> M. Eshghi vaø coäng söï, 85% beänh lyù heïp nieäu quaûn coù<br /> theå ñieàu trò ñöôïc baèng phöông phaùp noäi soi goàm töø<br /> ñaët oáng thoâng ñeå nieäu quaûn töï daõn nôû ra, nong nieäu<br /> quaûn baèng bougie hoaëc oáng thoâng bong boùng, caét xeû<br /> laïnh hoaëc caét ñoát ñoaïn heïp(4). Maëc duø moå hôû taïo hình<br /> nieäu quaûn hoaëc caém laïi nieäu quaûn vaøo baøng quang<br /> vaãn laø phöông phaùp chuaån ñeå ñieàu trò heïp nieäu quaûn<br /> vaø cho keát quaû toát 95-100%, maët khaùc keát quaû ñieàu trò<br /> cuûa phöông phaùp noäi soi chöa theå baèng ñöôïc moå hôû,<br /> nhöng lôïi ñieåm laø ñieàu trò noäi soi ñôn giaûn hôn, beänh<br /> nhaân khoâng phaûi chòu ñöïng cuoäc moå hôû vôùi caùc tính<br /> chaát cuûa noù nhö veát moå hôû, ñau haäu phaãu, naèm vieän<br /> keùo daøi vaø nhöõng bieán chöùng coù theå gaëp neân caùc taùc<br /> giaû ñaõ coá gaéng aùp duïng phöông phaùp noäi soi ñeå ñieàu<br /> trò moät soá tröôøng hôïp heïp nieäu quaûn.<br /> Phöông phaùp noäi soi ñaàu tieân ñeå ñieàu trò heïp nieäu<br /> quaûn laø nong ñoaïn heïp baèng bong boùng, tuy nhieân<br /> keát quaû thaønh coâng khoâng cao vaø thöôøng phaûi nong<br /> <br /> 252<br /> <br /> nhieàu laàn. Theo J. G. Gow, nong nieäu quaûn baèng<br /> thoâng bong boùng cho tyû leä thaát baïi cao(2). Giaû thuyeát<br /> cho raèng nong thaát baïi vì aùp löïc daõn nôû bong boùng<br /> cao ñöa ñeán thieáu maùu nuoâi vaø gaây heïp nieäu quaûn taùi<br /> phaùt vì theá nong baèng bong boùng neân daønh cho<br /> nhöõng tröôøng hôïp heïp döôùi 1cm vaø khoâng do nguyeân<br /> nhaân thieáu maùu(8). Theo C. C. Carson III, nong heïp<br /> nieäu quaûn khoâng cho keát quaû toát. Toát nhaát laø vöøa caét<br /> ñoát ñoaïn heïp baèng ñieän hoaëc laser sau ñoù nong ñoaïn<br /> heïp(1).<br /> Trong loaït nghieân cöùu cuûa chuùng toâi, 1 tröôøng<br /> hôïp chuyeån moå hôû caét boû thaän vaø nieäu quaûn do nong<br /> vaø caét ñoát thaát baïi, heïp nieäu quaûn laïi sau khi ruùt<br /> thoâng JJ. Tröôøng hôïp naøy thaän vaø nieäu quaûn vieâm<br /> muû, beänh nhaân ñaõ ñöôïc moå soûi thaän 3 naêm tröôùc, sau<br /> moät thôøi gian tình traïng vieâm nhieãm tieán trieån vaø<br /> beänh nhaân bò taéc nieäu quaûn hoaøn toaøn ôû nhieàu ñoaïn,<br /> phaûi caét boû thaän vaø nieäu quaûn. 1 tröôøng hôïp vieâm heïp<br /> nieäu quaûn 1 beân keøm böôùu xaâm laán beân thaän kia,<br /> beänh nhaân trong tình traïng suy thaän, chuùng toâi chæ<br /> moå môû nieäu quaûn ra da. 1 tröôøng hôïp nong nieäu quaûn<br /> thaát baïi, 1 naêm sau chuùng toâi chuyeån sang caét ñoát noäi<br /> soi ñoaïn heïp. 2 tröôøng hôïp heïp nieäu quaûn chaäu sau<br /> moå soûi nieäu quaûn ôû 1 tröôøng hôïp vaø moå baét con 3<br /> naêm tröôùc ôû 1 tröôøng hôïp, chuùng toâi caét ñoát noäi soi xeû<br /> ñöôïc ñoaïn heïp, ñaët thoâng JJ leân, sau 6 tuaàn ruùt thoâng<br /> JJ thì choã heïp bò taùi phaùt do moâ xô quanh nieäu quaûn<br /> thaét laïi. Caû 2 tröôøng hôïp treân chuyeån moå hôû caém laïi<br /> nieäu quaûn vaøo baøng quang. M. Eshghi vaø coäng söï ñaõ<br /> ñieàu trò 61 beänh nhaân trong voøng 4 naêm ñaït tyû leä<br /> thaønh coâng töø 93-95%. Theo taùc giaû, phöông phaùp<br /> ñieàu trò tuyø thuoäc vò trí, chieàu daøi, thôøi gian heïp vaø<br /> nguyeân nhaân gaây heïp(4). S. P. Dretler cho raèng thôøi<br /> gian bò heïp döôùi 3 thaùng maø maïch maùu khoâng bò aûnh<br /> höôûng, nong nieäu quaûn ñaït tyû leä thaønh coâng 91%, neáu<br /> maïch maùu bò aûnh höôûng, thaønh coâng chæ coøn 20%(6).<br /> Caùc tröôøng hôïp chuùng toâi chuyeån moå hôû, thôøi gian<br /> ñoaïn heïp ñeàu treân 3 thaùng.<br /> L. R. Kavoussi cho thaáy ñaõ thaønh coâng vôùi caû<br /> nhöõng ñoaïn heïp daøi 5cm, tyû leä thaønh coâng 57-82%.<br /> Söï thaønh coâng tuøy thuoäc vaøo chieàu daøi ñoaïn heïp, ñoä<br /> xô hoùa quanh nieäu quaûn vaø nguyeân nhaân gaây heïp do<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2004<br /> laàn moå tröôùc. Ngay caû nhöõng tröôøng hôïp heïp nieäu<br /> quaûn khoâng theå ñöa daây daãn leân, taùc giaû keát hôïp soi töø<br /> döôùi nieäu quaûn leân vaø töø beå thaän xuoáng ñeå caét xeû ñoaïn<br /> heïp(3). S. B. Streem vaø coäng söï cuõng ñaït ñöôïc tyû leä<br /> thaønh coâng 50-76% trong ñieàu trò heïp nieäu quaûn vaø<br /> trong tröôøng hôïp nieäu quaûn bò heïp hoaøn toaøn, coù theå<br /> xuyeân qua da duøng ñeøn soi töø beå thaän xuoáng höôùng<br /> daãn keát hôïp vôùi soi nieäu quaûn töø döôùi leân ñeå caét xeû<br /> ñoaïn heïp(7). Theo taùc giaû R. K. Tschada vaø coäng söï, soi<br /> töø döôùi nieäu quaûn leân ñeå ñieàu trò heïp nieäu quaûn tyû leä<br /> thaát baïi 60-90% trong khi ñoù soi töø beå thaän xuoáng<br /> xuyeân qua da ñaït tyû leä thaønh coâng 90%(5). Chuùng toâi<br /> chöa aùp duïng phöông phaùp soi töø treân xuoáng ñeå ñieàu<br /> trò heïp nieäu quaûn.<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> Treân ñaây laø keát quaû cuûa böôùc ñaàu ñieàu trò heïp nieäu<br /> quaûn qua noäi soi. Tuy môùi ñöôïc nghieân cöùu vaø aùp<br /> duïng ñeå ñieàu trò cho beänh nhaân, tyû leä thaønh coâng<br /> cuõng töông öùng vôùi cuûa caùc taùc giaû khaùc. Vôùi nhöõng<br /> öu ñieåm vaø khuyeát ñieåm cuûa vieäc ñieàu trò, chuùng toâi<br /> nhaän thaáy phöông phaùp ñieàu trò heïp nieäu quaûn qua<br /> noäi soi khaû dó coù theå aùp duïng ñöôïc cho moät soá tröôøng<br /> hôïp beänh lyù heïp nieäu quaûn giuùp beänh nhaân traùnh<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> ñöôïc moå hôû vôùi nhöõng vaán ñeà haäu phaãu keøm theo.<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> Culley C. Carson III. Endourology. Endopyelotomy. In;<br /> Urologic Surgery. Ed. James F. Glenn. Ch. 25 p. 293 J.<br /> B. Lippincott 4th ed. 1991.<br /> James Gordon Gow, MD. Genitourinary tuberculosis.<br /> In: Current Urologic Therapy 3rd ed. p. 59. W.B.<br /> Saunders, 1994.<br /> Louis R. Kavoussi. Advances in ureteral Surgery.<br /> Endoscopy for ureteral strictures. In: Current Urologic<br /> Therapy 3rd ed. p. 215. W. B. Saunders, 1994.<br /> Majid Eshghi et David M. Schwalb. Postsurgical<br /> ureteral stenosis. In: Current Therapy in Genito<br /> urinary Surgery. Ed. Martin I. Resnick p. 216-222<br /> Mosby 2nd ed., 1992.<br /> R. K. Tschada and P. Alken. Endoscopic Management<br /> of Ureteral Strictures and Fistulas. In: Operative<br /> Urology. Ed. F. F. Marshall. ch. 81, p. 586-589. W. B.<br /> Saunders, 1991.<br /> Stephen P. Dretter. Ureteral Trauma, Stricture and<br /> Fistula. In: Urologic Surgery. Ed. James F. Glenn Ch.<br /> 30, p. 349-350. J. B. Lippingott 4th ed., 1991.<br /> Stevan B. Streem, Jenny J. Franke and Foseph A.<br /> Smith. Management of Upper Urinary tract<br /> obstruction. In: Campbell’s Urology. Eds. Walsh, Retik,<br /> Vaughan and Wein. Ch.13, p. 490-493 W. B. Saunders<br /> 8th ed. 2002.<br /> Todd D. Cohen et als. Long-term follow-up of Acucise<br /> incision of uretero-pelvic junction obstruction and<br /> ureteral strictures. Urology 47: 317-323, 1996<br /> <br /> Chuyeân ñeà Hoäi nghò Khoa hoïc Kyõ thuaät BV. Bình Daân 2004<br /> <br /> 253<br /> <br />