Điều trị phẫu thuật vết thương sọ não tại Bệnh viện 198 Bộ Công an

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> <br /> ĐIỀU TRỊ PHẪU THUẬT VẾT THƯƠNG SỌ NÃO  <br /> TẠI BỆNH VIỆN 198 BỘ CÔNG AN <br /> Đàm Đức Long*, Nguyễn Quốc Bảo*, Nguyễn Tiến Quân* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật vết thương sọ não tại bệnh viện 198 <br /> Phương pháp nghiên cứu: Hồi cứu với mẫu 30 trường hợp được phẫu thuật vết thương sọ não tại BV 198 <br /> BCA thời gian từ tháng 1 năm 2013 tới tháng 8 năm 2014 <br /> Kết quả: Kết quả đánh giá trên 30 trường hợp: Thấy tập chung chủ yếu ở nhóm tuổi trong độ tuổi lao động: <br /> từ 21 đến 30 (40%) và 31 tới 40 (26.8%). Tỷ lệ Nam trên Nữ là 29/1. Đa số nhập viện với hội chứng tăng áp lực <br /> nội sọ > 80%, yếu chi 3.3% và động kinh 10%. Đa số các trường hợp vết thương sọ não trước phẫu thuật và sau <br /> phẫu thuật có chụp lại CTscanner đều thấy tổn thương giập não kèm theo 19 bệnh nhân (63.3%). Kết quả phẫu <br /> thuật cho thấy có 36.7% biến chứng sớm sau mổ, tỷ lệ tử vong 3.3%. Điều trị biến chứng sớm sau phẫu thuật tới <br /> khi xuất viện các bênh nhân đều cho kết quả tốt, sinh hoạt bình thường với gia đình và cộng đồng, khám lại theo <br /> hẹn sau 03 tháng <br /> Kết luận: Vết thương sọ não trong thời bình có nguyên nhân chủ yếu do tai nạn giao thông và tai nạn lao <br /> động. Biếu hiện thường thấy của bệnh nhân khi nhập viện là hội chứng tăng áp lực nội sọ. Phẫu thuật sớm lấy bỏ <br /> xương lún, dị vật, não giập và làm sạch vết thương cho cải thiện tỷ lệ tử vong và biến chứng khi xuất viện. <br /> Từ khóa: Vết thương sọ não thời bình <br /> <br /> ABSTRACT <br /> SKULL WOUND SURGERY TREATMENT AT 19.8 HOPITAL MINISTERY OF PUPLIC SECURITY <br /> Dam Duc Long, Nguyen Quoc Bao, Nguyen Tien Quan  <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 6‐ 2014: 153 – 156 <br /> Objectives: To  evaluate  the  results  of  surgical  treatment  of  cranio‐cerebral  wounds  in  peacetime  in <br /> 198 Hospital <br /> Material and Methods: Retrospective of 30 cases with surgical brain injury from January 2013 to August <br /> 2014 in 198 Hospital <br /> Results: Evaluation results on 30 cases: focus mainly in the age group of working age: from 21 to 30 (40%) <br /> and  31  to  40  (26.8%).  Male  on  Female  ratio  is  29/1.  Most  hospitalized  with  symptoms  of  headache  >  80%, <br /> weakness, seizures 3.3% and 10%. Most cases of cranio cerebral wounds were found to have taken damage brain <br /> contusion accompanied by 19 patients (63.3%). Surgical results showed 36.7% had postoperative complications, <br /> mortality 3.3%.  <br /> Conclusion:  Brain  injuries  in  peacetime  mainly  caused  by  traffic  accidents  and  occupational  accident. <br /> Common  manifestation  of  patients  on  admission  syndrome  increases  intracranial  pressure.  Early  surgical <br /> removal  of  bone  depressions,  foreign  body,  brain  contusion  and  wound  cleansing  for  improved  mortality  and <br /> complications at discharge. <br /> Key words: Cranio‐cerebral wounds in peacetime  <br /> <br /> * Bệnh viện 198 Bộ Công an<br /> Tác giả liên lạc: BS Đàm Đức Long; ĐT: 0968541999<br /> <br /> Bệnh Lý Sọ Não <br /> <br /> Email: ngominh237@gmail.com <br /> <br /> 153<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> <br /> Vết thương sọ não (VTSN) là vết thương làm <br /> dịch  não  tủy  và  mô  não  thông  thương  với  môi <br /> trường bên ngoài qua thương tích của màng não, <br /> xương sọ và da đầu <br /> <br /> Bảng 1: Phân bố độ tuổi được chẩn đoán và phẫu <br /> thuật tại BV 198 <br /> <br /> VTSN trong thời chiến nguyên nhân chủ yếu <br /> do hỏa khí(5) (đạn bắn, mảnh bom, bom bi…) còn <br /> VTSN  trong  thời  bình  có  nhiều  nguyên  nhân <br /> như TNGT, TNLĐ, TNSH. Nếu không xử trí kịp <br /> thời, đúng phác đồ sẽ để lại nhiều di chứng nặng <br /> nề ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng cuộc sống <br /> của bệnh nhân, gia đình cũng như xã hội. <br /> Mặc dù tỉ lệ chấn thương sọ não đang giảm <br /> xuống, có thể do lợi ích phòng ngừa của đội mũ <br /> bảo  hiểm  và  truyền  thông  giáo  dục  sức  khỏe <br /> nâng cao ý thức an toàn giao thông, tuy vậy vết <br /> thương  sọ  não  vẫn  là  thương  tổn  chấn  thương <br /> gây  tử  vong  và  gánh  nặng  di  chứng  cho  bệnh <br /> <br /> Nhóm tuổi<br /> < 20<br /> 21-30<br /> 31-40<br /> 41-50<br /> > 51<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 04<br /> 12<br /> 08<br /> 04<br /> 02<br /> 30<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 13,3<br /> 40,0<br /> 26,7<br /> 13,3<br /> 6,7<br /> 100<br /> <br /> Giới tính  <br /> Nam  29/30  bệnh  nhân  chiếm  96.7%.  Nữ <br /> 01/30 bệnh nhân chiếm 3.3% <br /> Bảng 2: Nguyên nhân gây tai nạn <br /> Nguyên nhân<br /> Tai nạn sinh hoạt<br /> Tai nạn lao động<br /> Tai nạn giao thông<br /> Nguyên nhân khác<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 03<br /> 05<br /> 20<br /> 02<br /> 30<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 10,0<br /> 16,7<br /> 66,7<br /> 6,6<br /> 100<br /> <br /> nhân và xã hội sau này. Trong những năm gần <br /> <br /> Thời gian nằm viện  <br /> <br /> đây  cùng  với  sự  tiến  bộ  không  ngừng  của  y <br /> <br /> Trung  bình  của  bệnh  nhân  là  10.3  ngày. <br /> Ngắn  ngày  nhất  là  04  ngày,  dài  ngày  nhất  35 <br /> ngày <br /> <br /> học,  chẩn  đoán  hình  ảnh  đặc  biệt  là  chụp  cắt <br /> lớp vi tính, trang thiết bị phẫu thuật. Đã giúp <br /> cho  các  bác  sĩ  trong  chẩn  đoán cũng như điều <br /> trị  kịp  thời  Chấn  thương  sọ  não  nói  chung  và <br /> VTSN nói riêng <br /> Mục tiêu điều trị phẫu thuật VTSN : <br />  + Nhấc bỏ xương lún chèn ép vào tổ chức <br /> não  lấy  bỏ  dị  vật.  làm  sạch  tổn  thương  xung <br /> quanh, tạo hình lại màng cứng nếu cần(1) <br />  + Điều trị chống nhiễm khuẩn <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP <br /> Phương pháp nghiên cứu <br /> Thiết kế mô tả lâm sàng, cắt ngang, hồi cứu, <br /> không đối chứng <br /> Đối tượng  <br /> 30 bệnh nhân được chẩn đoán vết thương sọ <br /> não và được phẫu thuật nhấc bỏ xương lún, làm <br /> sạch vết thương tại khoa B9 Bệnh viện 198, thời <br /> gian từ T1.2013 đến T8.2014 <br /> <br /> 154<br /> <br /> Bảng 3: Đối tượng điều trị vết thương thời bình <br /> Đối tượng điều trị<br /> Công an<br /> Người dân có bảo hiểm y tế<br /> Dịch vụ<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số bệnh nhân Tỷ lệ %<br /> 03<br /> 10,0<br /> 05<br /> 16,7<br /> 22<br /> 73,3<br /> 30<br /> 100<br /> <br /> Thời gian từ lúc nhập viện  <br /> Tới  lúc  được  phẫu  thuật  là  3.4  giờ.  Nhanh <br /> nhất 1giờ, lâu nhất 11 giờ <br /> Bảng 4: Tình trạng tri giác của bệnh nhân khi nhập <br /> viện <br /> Tri giác<br /> Tỉnh, tiếp xúc được (G14-15đ)<br /> Lơ mơ (G 9-13đ)<br /> Hôn mê < = 8đ<br /> <br /> Số bệnh nhân Tỷ lệ %<br /> 18<br /> 60<br /> 11<br /> 36.7<br /> 1<br /> 3.3<br /> <br /> Bảng 5: Triệu chứng lâm sàng khi nhập viện <br /> Triệu chứng<br /> Yếu chi<br /> Động kinh<br /> Buồn nôn, nôn<br /> Đau đầu<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 1<br /> 3<br /> 7<br /> 24<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 3,3<br /> 10,0<br /> 23,3<br /> 80,0<br /> <br /> Chuyên Đề Phẫu Thuật Thần Kinh  <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br />  <br /> Điểm chẩn đoán hình ảnh <br /> 30  bệnh  nhân  vào  viện  đều  được  chụp  cắt <br /> lớp  vi  tính,  trên  phim  chụp  có  chỉ  định  phẫu <br /> thuật nhấc bỏ xương lún.  <br /> Có 6/30 có hình ảnh giập não kèm theo, 1/30 <br /> có tổn thương phức tạp giập não, máu tụ nội sọ, <br /> chảy máu não thất. <br /> Sau  phẫu  thuật  có  chụp  lại  CT  sọ  thấy  có <br /> thêm 12/23 bệnh nhân có giập não kèm theo 52%. <br /> Như vậy vết thương sọ não có giập não kèm <br /> theo 19/30 bệnh nhân 63,3%. <br /> Đặc điểm phẫu thuật <br /> 100%  bệnh  nhân  được  phẫu  thuật  nhấc  hết <br /> xương  lún,  lấy  bỏ  dị  vật,  não  giập,  có  một  số <br /> trường hợp tạo hình lại màng cứng và làm sạch <br /> vết thương <br /> Bảng 6: Biến chứng sớm sau phẫu thuật <br /> Biến chứng<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> <br /> Rò dịch não tủy qua vết mổ sau<br /> phẫu thuật<br /> Rối loạn tâm thần và động kinh<br /> sớm sau phẫu thuật<br /> Bệnh nhân nặng xin về<br /> <br /> 02<br /> <br /> 6,7<br /> <br /> 08<br /> <br /> 27,0<br /> <br /> 01<br /> <br /> 3,3<br /> <br /> Tình trạng xuất viện <br /> Tất cả các bệnh nhân sau điều trị đều tốt xuất <br /> viện  về  sinh  hoạt  bình  thường.  Khám  lại  theo <br /> hẹn  sau  03  tháng.  Bệnh  nhân  nặng  xin  về,  coi <br /> như tử vong (01 ca) <br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> Độ tuổi và giới tính <br /> Trong  nghiên  cứu  chúng  tôi,  độ  tuổi  bị  vết <br /> thương sọ não chủ yếu xẩy ra ở người trẻ đang <br /> trong  độ  tuổi  lao  động  từ  21  ‐  40  tuổi  chiếm <br /> 66.7%.  Nam  giới  là  chính  96.7%.  Điều  này  phù <br /> hợp với các nghiên cứu của các tác giả trong và <br /> ngoài nước.  <br /> Nguyên nhân và đối tượng <br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, đa số bệnh <br /> nhân bị vết thương sọ não có nguyên nhân do tai <br /> nạn giao thông chiếm 66.7% và tai nạn lao động <br /> 16.7%(2). Trong số này đối tượng điều trị chính là <br /> Dịch vụ (73,3%). Điều này chứng tỏ ý thức tham <br /> <br /> Bệnh Lý Sọ Não <br /> <br /> gia giao thông của mọi người chưa tốt, mặc dù <br /> tuyên  truyền  về  ATGT  vẫn  hằng  ngày  trên  các <br /> phương  tiện  thông  tin  đại  chúng,  báo  đài,  … <br /> Nhưng hiệu quả vẫn chưa cao. Bên cạnh TNGT <br /> thì an toàn trong lao động cũng chưa được quan <br /> tâm nhiều,trong nghiên cứu  của  chúng  tôi thấy <br /> TNLĐ chỉ đứng sao TNGT <br /> Thời gian từ lúc nhập viện đến lúc mổ <br /> Thời  gian  vàng  trong  điều  trị  phẫu  thuật <br /> vết  thương  sọ  não  là  6h.  Trong  nghiên  cứu <br /> này, thời gian trung bình từ lúc nhập viện tới <br /> lúc được phẫu thuật là 3‐4h. Nhanh nhất là 01 <br /> giờ  và  chậm  nhất  là  11  giờ.  Việc  phẫu  thuật <br /> cho  bênh  nhân  sớm  trong  thời  gian  này  giúp <br /> phục hồi được khiếm khuyết thần kinh và cải <br /> thiện tỉ lệ sống, chất lượng cuộc sống cho bệnh <br /> nhân sau này.  <br /> Triệu chứng lâm sàng <br /> Tất  cả  trường  hợp  nhập  viện  đều  có  biểu <br /> hiện  triệu  chứng  thần  kinh  với  đa  số  bệnh <br /> nhân có đau đầu và buồn nôn, nôn >80%, động <br /> kinh chiếm 10% và yếu chi 3.3%. Do sau chấn <br /> thương  sang  chấn  mạnh  vào  vùng  đầu  dẫn <br /> đến có sự thay đổi đột ngột về áp lực nội sọ và <br /> hoặc  có  thể  có  tổn  thương  thần  kinh  khu  trú <br /> đẫn đến bệnh nhân có biểu hiện lâm sàng của <br /> tăng áp lực nội sọ(4,3). <br /> Biến chứng sớm sau mổ <br /> Có 36.7% có biến chứng sau mổ, bao gồm: 1 <br /> bệnh nhân nặng xin về (3.3%), có biểu hiện của <br /> rối loạn tâm thần và động kinh sớm sau mổ 27%, <br /> dò dịch não tủy sau mổ phải điều trị 6.6%. Các <br /> trường hợp còn  lại  sau mổ  diễn  biến  tốt  không <br /> có biến chứng sớm và di chứng sau phẫu thuật. <br /> Trường  hợp  bệnh  nặng  xin  về  do  tổn  thương <br /> phức  tạp.  Giập  não  nhiều,  máu  tụ  nội  sọ,  chẩy <br /> máu não thất,chẩy máu màng mềm, kèm theo có <br /> tổn thương khác. Lúc tiến hành phẫu thuật trong <br /> tình trạng tri giác Glasgow 4 ‐ 5 điểm. <br /> Kết quả sau mổ <br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi qua theo dõi <br /> tất cả các trường hợp sau khi được phẫu thuật và <br /> <br /> 155<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 6 * 2014<br /> <br />  <br /> điều trị các biến chứng sớm sau phẫu thuật. Đến <br /> khi  ra  viện  tất  cả  các  bệnh  nhân  đều  xuất  viện <br /> trong  tình  trạng  sức  khỏe  tốt  về  sinh  hoạt  bình <br /> thường cùng  với gia đình và cộng đồng. Khám <br /> lại theo hẹn sau 03 tháng. <br /> <br /> hình  lại  màng  cứng  trong  một  số  trường  hợp, <br /> làm  sạch  vết  thương  giúp  phục  hồi  sớm  được <br /> khiếm  khuyết  thần  kinh,  cải  thiện  chất  lượng <br /> cuộc sống cho bệnh nhân sau xuất viện. <br /> <br /> KẾT LUẬN <br /> <br /> 1.<br /> <br /> Kiều Đình Hùng (2013): “ Kỹ thuật mổ vết thương sọ não” Phẫu <br /> thuật thần kinh NXB Y học tr 59‐79. <br /> <br /> 2.<br /> <br /> Kiều  Đình  Hùng  (2013):  “Vết  thương  sọ  não”,  Chấn  thương <br /> thần kinh NXB Y học tr.304‐316. <br /> <br /> 3.<br /> <br /> Lê  Xuân  Trung  và  cộng  sự  (2003):  Bệnh  học  phẫu  thuật  thần <br /> kinh NXB Y học tr 90‐100. <br /> <br /> 4.<br /> <br /> Nguyễn Công Tô (2005): “Vết thương sọ não hở” Cấp cứu ngoại <br /> khoa thần kinh NXB Y học tr 18‐23. <br /> <br /> 5.<br /> <br /> Nguyễn  Hùng  Minh  (2013):  “Vết  thương  sọ  não  do  hỏa  khí” <br /> Chấn thương thần kinh NXB Y học tr.292‐302. <br /> <br /> Qua nghiên cứu 30 bệnh nhân được điều trị <br /> phẫu thuật lấy bỏ xương lún, dị vật, tổ chức não <br /> giập,  làm  sạch  vết  thương  tại  khoa  B9  BV  198 <br /> BCA, chúng tôi có một số nhận xét sau: <br /> Tuổi  thường  gặp  21  đến  41  tuổi,  Nam  giới <br /> chiếm  96,6%.Thời  gian  trung  bình  từ  lúc  nhập <br /> viện  tới  khi  được  phẫu  thuật  là  3.4  giờ.  Triệu <br /> chứng  chủ  yếu  khi  nhập  viện  trong  tình  trạng <br /> đau  đầu  nhiều,  buồn  nôn  và  nôn,  số  ít  có  trệu <br /> chứng  thần  kinh  khu  trú  như  là  yếu  chi,  động <br /> kinh. Các trường hợp vết thương sọ não thường <br /> có giập não kèm theo. Phẫu thuật sớm, kịp thời, <br /> lấy bỏ xương lún, dị vật và não giập nếu có, tạo <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO <br /> <br />  <br /> Ngày nhận bài báo:  <br /> <br />  <br /> <br />  <br /> <br /> 15/10/2014 <br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:  <br /> <br /> 27/10/2014 <br /> <br /> Ngày bài báo được đăng: <br /> <br /> 5/12/2014 <br /> <br />  <br /> <br />  <br /> <br />  <br /> <br />  <br /> <br /> 156<br /> <br />  <br /> <br /> Chuyên Đề Phẫu Thuật Thần Kinh  <br /> <br />