Góp phần nghiên cứu về chẩn đoán và xử trí vết thương thận

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> GÓP PHẦN NGHIÊN CỨU VỀ CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ  <br /> VẾT THƯƠNG THẬN <br /> Thái Minh Sâm*, Nguyễn Bá Quang*, Trần Ngọc Sinh** <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Đặt vấn đề: Vết thương thận(VTT) là một cấp cứu niệu khoa thường gặp, làm thế nào để chẩn đoán chính <br /> xác, không bỏ sót các thương tổn và lựa chọn phương pháp điều trị hợp lý trong giai đoạn hiện nay?  <br /> Đối  tượng  và  phương  pháp  nghiên  cứu:  Phương pháp nghiên cứu là hồi cứu mô tả hàng loạt ca. Đối <br /> tượng là các trường hợp VTT được điều trị tại bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 01/2005 đến 07/2011. <br /> Kết quả: Có 59 trường hợp (TH), tuổi trung bình là 26,32 tuổi, nam chiếm 89,8%; tất cả các TH đều do bị <br /> đâm bằng vật sắc; Tiểu máu đại thể chiếm 76,3% TH; huyết động không ổn định chiếm 16,9%; siêu âm bụng: <br /> 61,2%  có  tụ  dịch  quanh  thận,  34,7%  có  tổn  thương  nhu  mô  thận.  CT  scan  100%  có  tụ  dịch  quanh  thận  và <br /> 85,7%  có  tổ  thương  nhu  mô  thận.  Điều  trị  phẫu  thuật  chiếm  74,6%,  trong  đó:  khâu  thận  84,1%,  cắt  thận <br /> 13,6%. Tổn thương kết hợp chiếm 30,5%, trong đó tổn thương tạng rỗng  chiếm  66,7%.  Biến  chứng  sau  mổ <br /> 22%, trong đó chảy máu thứ phát chiếm 76,9%, rò nước tiểu chiếm 23,1%. Tử vong 1 TH chiếm 7,7%.Nhóm <br /> không phẫu thuật: chiếm 25,4% có 3 TH bị biến chứng chảy máu thứ phát điều trị nội khoa thành công 2 TH còn <br /> 1 TH làm thuyên tắc mạch máu thận thành công. Điều trị xâm lấn tối thiểu bằng can thiệp nội mạch chiếm tỷ lệ <br /> thấp (3/59 TH) và chỉ áp dụng để giải quyết biến chứng chảy máu dai dẳng. <br /> Kết luận: VTT cần được chẩn đoán và xử trí sớm. Chẩn đoán chủ yếu dựa vào lâm sàng, siêu âm và CT <br /> scan. Điều trị phẫu thuật khi tình trạng huyết động không ổn định hoặc có tổn thương phối hợp. Điều trị không <br /> phẫu thuật được áp dụng cho các trường hợp nhẹ, không kèm tổn thương kết hợp. Điều trị xâm lấn tối thiểu <br /> bằng can thiệp nội mạch có hiệu quả cao nếu chỉ định hợp lý, kỹ thuật nên đươc phát huy.  <br /> Từ khóa: vết thương thận; điều trị phẫu thuật; điều trị không phẫu thuật <br /> <br /> ABSTRACT <br /> EVALUATE DIAGNOSTIC RESULT AND MANAGEMENT OF PENETRATING RENAL TRAUMA AT <br /> CHO RAY HOSPITAL <br /> Thai Minh Sam, Nguyen Ba Quang, Tran Ngoc Sinh  <br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 ‐ 2014: 16 ‐ 22 <br /> Introduction:  Penetrating  renal  trauma  is  a  popular  urology  emergency.  How  can  we  diagnose  injuries <br /> exactly, do not miss these injuries and choose reasonable treatment options…So we do this research to answer this <br /> question. <br /> Material  and  Method:  Retrospective  case  series  in  patients  with  penetrating  renal  injuries  at  Cho  Ray <br /> hospital from Jan 2005 to July 2011 <br /> Result: There were 59 penetrating renal trauma. Mean age is 26.32 years old, Male account for 89.8%; all <br /> cases is due to stabbing. Visual hematuria accounted for 76.3 %; hemodynamic instability accounted for 16.9%. <br /> 61.2% of cases had perinephric fluid and 34.7% of cases had parenchymal disruption in abdominal ultrasound. <br /> There were 100% of patients with perinephric fluid and 85.7% of patients with parachymal disruption in CT <br /> Scan.  Operative  mangement  accounted  for  74.6%:  nephrectomy  13.6%,  kidney  suture  84.1%.  Multiple <br /> * Bệnh viện Chợ Rẫy  <br /> ** Đại học Y Dược TPHCM <br /> Tác giả liên lạc. TS. BS Thái Minh Sâm  ĐT: 0918136666  Email: thaiminhsam@gmail.com  <br /> <br /> 16<br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> association injuries in 18 cases (30.5%), in these cases hollow organs injuries accounted for 66.7%. 13 cases had <br /> complications (22%), secondary haemorrage renal bleeding accounted for 76.9%, urinoma accounted for 23.1%. <br /> Mortality:  1  case  (17.7%)  Non‐operation  accounted  for  25.4%.  include  3  cases  with  late  kidney  bleeding, <br /> successful  internal  treatment  in  2  cases,  obstructing  renal  vascular  in  1  case.  Low  rate  of  minimal  invasive <br /> treatment  with  intravascular  intervention  accounted  for  (3/59  case)  and  only  to  resolve  prolonged  bleeding <br /> complications. <br /> Conclusion:  It’s  necessary  to  early  identify  and  manage  penetrating  renal  trauma.  Diagnostic  bases  on <br /> clinical  examination,  ultrasound  and  CT  scan.  Operative  management  is  need  in  instability  hemodynamic  or <br /> combined  injuries.  Inoperative  management  in  case  without  associated  injuries.  Minimal  invasive  with <br /> intravascular intervention is effective in reasonable cases <br /> Key Words: penetrating renal trauma; operation; non‐operation <br /> vào bệnh sử và khám lâm sàng xác định vị trí, số <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> lượng  vết  thương,  tình  trạng  tiểu  máu,  tình <br /> Vết thương thận (VTT) là một cấp cứu niệu <br /> trạng huyết động, toàn thân... và dựa vào các xét <br /> khoa  thường  gặp.  Nguyên  nhân  có  thể  do  bị <br /> nghiệm chẩn đoán hình ảnh như: Siêu âm và CT <br /> đâm hay do hỏa khí. Chẩn đoán ngoài việc đánh <br /> scan, UIV để xác định tình trạng tổn thương của <br /> giá mức độ tổn thương thận, cần chẩn đoán các <br /> thận và các cơ quan lân cận, đồng thời đánh giá <br /> tổn  thương  phối  hợp  đi  kèm.  Về  điều  trị,  tùy <br /> mức độ nặng nhẹ của bệnh. <br /> tình  trạng  bệnh  nhân,  tình  trạng  VTT  và  tổn <br /> Về điều trị: đánh giá các phương pháp điều <br /> thương  đi  kèm  có  thể  chọn  lựa  một  trong  các <br /> trị được lưa chọn ‐ Phẫu thuật hay không phẫu <br /> phương  pháp  thích  hợp  như:  can  thiệp  ngoại <br /> thuật?  Nếu  phẫu  thuật  đánh  giá  kết  quả  xử  trí <br /> khoa  cấp  cứu,  điều  trị  không  phẫu  thuật  hoặc <br /> dựa  trên  mức  độ  tổn  thương  thận,  tình  trạng <br /> điều  trị  can  thiệp  xâm  lấn  tối  thiểu  bằng  can <br /> huyết  động  và  tổn  thương  kết  hợp...chẩn  đoán <br /> thiệp nội mạch mà gần đây nhiều tác giả trên thế <br /> và xử trí các biến chứng nếu có. <br /> giới áp dụng.  <br /> Trong tình hình đất nước ta hiện nay, làm <br /> thế nào để chẩn đoán chính xác, không bỏ sót <br /> các thương tổn và lựa chọn phương pháp điều <br /> trị  hợp  lý...  Đây  là  những  vấn  đề  mà  các  nhà <br /> Niệu  khoa  luôn  quan  tâm.  Vì  vậy  chúng  tôi <br /> tiến  hành  nghiên  cứu  đánh  giá  kết  quả  chẩn <br /> đoán và xử trí VTT. <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Nghiên  cứu  là  hồi  cứu  mô  tả  hàng  loạt  ca. <br /> Đối tượng là những bệnh nhân VTT được nhập <br /> khoa  Cấp  cứu  và  điều  trị  tại  BV  Chợ  Rẫy  từ <br /> tháng  01/2005  đến  07/2011.  Loại  trừ  những <br /> trường  hợp  VTT  đã  xử  trí  phẫu  thuật  ở  tuyến <br /> dưới sau đó chuyển lên điều trị tiếp tại BVCR. <br /> <br /> KẾT QUẢ <br /> Từ  01/2005  đến  07/2011  có  59  trường  hợp <br /> (TH) được đưa vào nghiên cứu. <br /> <br /> Đặc điểm của mẫu nghiên cứu <br /> Tuổi <br /> Tuổi trung bình: 26,32 ± 10,43 tuổi. Nhỏ nhất: <br /> 14 tuổi, lớn nhất: 60 tuổi.  <br /> Giới <br /> Nam  53  TH  chiếm  89,8%,  nữ  6  TH  chiếm <br /> 10,2%. <br /> Nguyên nhân gây vết thương thận:  <br /> 100%  các  VTT  là  do  bị  đâm  bằng  vật  sắc <br /> nhọn. <br /> <br /> Phương pháp tiến hành <br /> <br /> Lâm sàng <br /> <br /> Bệnh  nhân  bị  VTT  sẽ  được  khảo  sát  tuổi, <br /> giới,  cơ  chế  gây  vết  thương.  Về  chẩn  đoán  dựa <br /> <br /> Vị trí vết thương <br /> <br /> Niệu Khoa <br /> <br /> 17<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Ngực (1 .2%<br /> <br /> 30<br /> <br /> Lưng <br /> <br /> 20<br /> <br /> Mạn sường (4 .2%<br /> <br /> 30<br /> <br /> 29<br /> <br /> Bụng (8.5%<br /> <br /> 10<br /> 6<br /> <br /> 5<br /> 0<br /> <br /> Bụng (8.5%)<br /> <br /> Mạn sường<br /> (49.2%)<br /> <br /> Lưng (50.8%) Ngực (10.2%)<br /> <br />  <br /> Biểu đồ 1. Phân bố bệnh nhân theo vị trí vết thương <br /> <br /> Liên quan giữa vị trí vết thương và tổn thương phối hợp. <br /> Bảng 1: Mối liên quan vị trí vết thương và tổn thương kết hợp. <br /> Vị trí vết<br /> Bụng<br /> Mạn sườn<br /> Lưng<br /> Ngực<br /> <br /> Tổn thương kết hợp Không tổn thương kết hợp<br /> 2 (40%)<br /> 3 (60%)<br /> 11 (37,9%)<br /> 18 (62,1%)<br /> 7 (23,3%)<br /> 23 (76,7%)<br /> 6 (100%)<br /> 0 (0%)<br /> <br /> Tổng cộng<br /> 5 (100%)<br /> 29 (100%)<br /> 30 (100%)<br /> 6 (100%)<br /> <br /> P<br /> 0,486<br /> 0,223<br /> 0,223<br /> 0,001<br /> <br /> động không ổn định (HA tâm thu