intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Độc học môi trường - Chương 5

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:23

Thêm vào BST
Báo xấu
93
lượt xem 28
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu tham khảo bài giảng Độc học môi trường - Chương 5 Quản lý môi trường các chất độc và sự nhiễm độc

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Độc học môi trường - Chương 5

  1. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c Chương 5 QU N LÝ MÔI TRƯ NG CÁC CH T C VÀ S NHI M C I. CÁC TIÊU CHU N MÔI TRƯ NG V CH T C 1.1. c i m chung 1.2. Tiêu chu n nư c, nư c th i 1.3. Tiêu chu n không khí 1.4. Tiêu chu n t bùn II. QU N LÝ VÀ KI M SOÁT Ô NHI M HÓA CH T B O V TH C V T 1. Ý nghĩa c ch t c a các thu c BVTV. Hi n nay trên th gi i các m t hàng thu c BVTV (ch y u là các ch t h u cơ) lên t i 100.000 ch ph m, chúng thu c vào hơn 900 h p ch t hoá h c khác nhau. Chúng u có ho t tính sinh h c cao, không ch c v i côn trùng, c d i mà còn c v i ngư i, gia súc, côn trùng có ích, cây tr ng...Hơn n a vi c s d ng r ng rãi, chúng có th gây ô nhi m môi trư ng s ng. Căn c vào c tính trên súc v t thí nghi m (th , chu t...) có th chia các thu c BVTV thành 4 nhóm: - c tính cao: LD50 ≤ 50mg/kg. - c tính m nh: LD50 ≈ 50-200mg/kg. - c tính trung bình: LD50 ≈ 200-1000mg/kg. - Ít c: LD50 > 1000mg/kg S phân lo i này ch mang tính qui ư c. Khi ánh giá c tính c a ch t này hay ch t khác, ngoài s li u v li u lư ng, c n ph i tính n tính ch t lý hoá c a ch t ó. Ví d như kh năng hoà tan trong m , kh năng bay hơi... Tính ch t lý hoá có liên quan ch t ch d n s t n t i c a ch t ó môi trư ng bên ngoài, n s tích lu và kh năng ào th i ra kh i cơ th . Vi c s d ng thu c BVTV r ng rãi trong nông nghi p là nguyên nhân c a các trư ng h p ng c c p và trư ng di n. D phòng ng a nhi m c cho ngư i b i thu c b o v th c v t, các chuyên gia v c ch t, v sinh, hoá h c...c n ph i nghiên c u ra nh ng qui nh nghiêm ng t v s n xu t, b o qu n, chuyên ch , s d ng thu c BVTV. ng th i nghiên c u dư lư ng cho phép c a t ng lo i thu c b o v th c v t trong th c ph m, các phương pháp xác nh dư lư ng. Vi c nghiên c u các phương pháp phân l p, nh tính, nh lư ng các thu c b o v th c v t trong i tư ng sinh h c (máu, nư c ti u...) cũng r t quan tr ng ph c v cho c p c u và i u tr nhi m c thu c BVTV. http://www.ebook.edu.vn 1
  2. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c 2. Dư lư ng thu c BVTV. Sau khi s d ng thu c BVTV, trên b m t cây c i hàm lư ng thu c d n d n m t i, do nh hư ng c a nhi u y u t . M t ph n thu c BVTV th m vào bên trong theo mao m ch phân bó vào thân , lá, qu . Ph n l n chúng rơi xu ng t trong ó có m t ph n ư c hút vào cây qua r . 2.1. Dư lư ng trong nông s n. Thu c BVTV vào bên trong cây chui tác d ng c a các h men, có th tăng hay gi m c tính do k t qu c a quá trình chuy n hoá. V m t v sinh y t c n chú ý t i quá trình tích lu c a các thu c BVTV trong th c ph m và tác d ng c a các li u nh ch t c trong th i gian dài. Dư lư ng c a thu c BVTV trên b m t cây c i và bên trong nông s n ph thu c vào nhi u y u t , trong ó tính ch t hoá lý c a ch ph m và các y u t khí tư ng là quan tr ng nh t: + S b c hơi ho c r a t nhiên dư i tác d ng c a mưa, n ng, gió. + S phá hu trên b m t: thu phân, ôxi hoá, ng phân hoá...dư i tác d ng c a ánh sáng m t tr i, oxy, nư c, CO2, không khí. + Dư lư ng thu c BVTV trong cây b phá hu và bi n i thành h p ch t m i dư i tác d ng c a men. Vì dư lư ng c a thu c BVTV trong cây r t nh nên c n dùng nh ng phương pháp phân tích có gi i h n phát hi n và gi i h n nh lư ng th p m i cho phép nh lư ng ư c lư ng v t các h p ch t và s n ph m bi n i c a chúng. 2.2. Dư lư ng trong t. M t s thu c BVTV b n v ng khi vào trong t t n t i trong m t th i gian tương i dài, chúng ư c hút qua r cây. Ngay c nh ng năm không dùng thu c BVTV ó mà v n tìm th y chúng trong t tr ng. Tiêu chu n hàm lư ng thu c BVTV trong t có ý nghĩa r t quan tr ng nh t là i v i các h p ch t b n v ng như Lindan. Các h p ch t photpho và cacbamat trong t thư ng b phân hu nhanh nên dư lư ng thư ng r t nh . 2.3. Dư lư ng trong nư c. Nư c th i c a các nhà máy s n xu t thu c b o v th c v t cũng như vi c s d ng các hu c này trong nông nghi p có th gây ô nhi m các ngu n nư c (sông ngòi, kênh mương...). Lư ng ch t c hoá h c này vào trong nư c có th dao ng trong kho ng r ng t vài µg/L n vài mg/L. Chúng có th ng m sâu xu ng t làm ô nhi m các nư c ng m. 3. phòng ng c các lo i thu c BVTV. Phòng ng a ng c thu c BVTV bao g m nh ng v n có liên quan n i u ki n lao ng trong quá trình s n xu t và s d ng chúng. a s các trư ng h p ng c x y ra là do vi c t ch c làm vi c khi ti p xúc v i thu c BVTV không dư c t t, không tuân theo nh ng qui tác b o h lao ng. Vi c t ch c, giáo d c ý th c d phòng cho nh ng ngư i s n xu t và s http://www.ebook.edu.vn 2
  3. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c d ng thu c BVTV là vô cùng quan tr ng. C n nh kỳ khám s c kho phát hi n k p th i nh ng d u hi u nhi m c phòng ng a ng c trư ng di n. 3.1. i u ki n lao ng khi làm vi c ti p xúc v i thu c BVTV. Ngư i lao ng phun thu c BVTV trong nông nghi p có kh năng b nhi m c nhi u nh t sau ó n ngư i làm công tác s n xu t, v n chuy n. * Ngư i phun thu c BVTV ph i tuân theo các qui nh sau: - Không ư c dùng tay tr c ti p khu y tr n thu c BVTV khi pha dung d ch phun. - C n ph i s d ng các phương ti n phòng h lao ng trong qua trình phun, eo găng tay cao su, eo kh u trang. - Khi phun ph i i gi t lùi ngư c theo chi u gió. - Thay áo qu n và t m sau khi phun. * Công nhân s n xu t thu c BVTV: không khí nơi làm vi c thư ng b ô nhi m thu c BVTV, vì v y trong thi t k công nghi p c n ph i t ng hoá quá trình s n xu t v i các thi t b kín phòng h . 3.2. Yêu c u v sinh khâu b o qu n và v n chuy n thu c BVTV. - Kho ch a thu c BVTV ph i xa i m dân cư và xa ngu n nư c ít nh t 200m. - Kho ph i có khoá. - Thu c BVTV ph i ng trong các bao bì c bi t, có dán nhãn. - Trong kho không ư c th c ph m, th c ăn gia súc h t gi ng... - Khi ã dùng h t thu c BVTV, ph i x lý bao bì c n th n chúng tr thành vô h i: un bao bì b ng kim lo i ho c thu tinh v i nư c vôi; bao bì b ng gi y ho c g thì em t. - V n chuy n thu c BVTV trên nh ng xe riêng. Nghiêm c m dùng xe chuy n ch thu c BVTV ch khách, th c ph m, th c ăn gia súc...Sau khi chuyên ch xong ph i r a xe b ng nư c vôi, nư c javel...r i r a s ch b ng nư c. 3.3. Ki m tra s c kho . - Ki m tra s c kho nh kỳ cho nh ng ngư i ti p xúc v i thu c BVTV sáu tháng m t l n. i v i nh ng ngu i làm vi c ti p xúc v i v i thu c BVTV lo i photpho h u cơ thì nh t thi t ph i o ho t tính men cholinesteraza h ng c u và huy t tương, vì s gi m ho t tính men cholinesteraza là d u hi u nhi m c s m nh t. i v i nh ng ngư i có ho t tính men này gi m 25% thì ph i cho ngh vi c. - i v i nh ng ngu i m c b nh sau ây: b nh v th n kinh trung ương, lao ti n tri n, hen ph qu n, viêm ư ng hô h p, b nh d dày, ru t, b nh gan, th n, th n kinh th c v t..., nh ng ngư i dư i 18 tu i, ph n có thai ho c cho con bú không làm vi c ti p xúc v i thu c BVTV. 3.4. N ng cho phép c a thu c BVTV trong không khí. B o v không khí kh i b ô nhi m b i các thu c BVTV có ý nghĩa quan tr ng trong phòng nhi m c. http://www.ebook.edu.vn 3
  4. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c N ng thu c BVTV trong không khí không ư c vư t quá n ng cho phép v i t ng ch t nơi làm vi c. Nghiên c u i u ki n lao ng làm vi c ti p xúc v i thu c BVTV trong nông nghi p ngư i ta th y r ng: khi phun thu c BVTV thì n ng c a nó trong không khí cao hơn gi i h n n ng cho phép; vì th ngư i lao ng ph i ư c trang b y các phương ti n b o h lao ng. Phương ti n phòng h ư ng hô h p là quan tr ng nh t; dùng m t n phòng c, n u không có m t n thì ph i dùng kh u trang...Sau khi phun thu c BVTV nên dùng thu c phòng và có th b i dư ng thích h p. III. V SINH NGH NGHI P 1. Khái ni m chung v tác h i ngh nghi p và b nh ngh nghi p Trong quá trình con ngư i tham gia vào quá trình lao ng s n xu t, các y u t có trong quá trình công ngh , quá trình lao ng và hoàn c nh nơi làm vi c có th gây nh hư ng nh t nh i v i tr ng thái cơ th và s c kh e ngư i lao ng. t t c nh ng y u t ó ư c g i là y u t v sinh ngh nghi p hay y u t ngh nghi p. Khi các y u t ngh nghi p có tác d ng x u i v i s c kh e và kh năng làm vi c c a ngư i lao ng thì ư c g i là các y u t tác h i ngh nghi p. Nh ng b nh t t ch y u do tác h i ngh nghi p gây nên ư c g i là nh ng b nh ngh nghi p. Tác h i ngh nghi p không h n là s mãi mãi g n ch t v i ngh nghi p và không th nào tránh ư c. Trái l i, con ngư i có kh năng thay i nó, th m chí lo i tr h n nó ra kh i i u ki n làm vi c. Trong v n này, nhi u khi các bi n pháp v sinh công nghi p óng vai trò quy t nh. nh hư ng c a tác h i ngh nghi p i v i ngư i lao ng ph thu c vào hai m t. Tác h i ngh nghi p (y u t bên ngoài) và tình tr ng cơ th (y u t bên trong). Khi ho t tính sinh v t h c c a các tác h i ngh nghi p không l n, cư ng (ho c n ng ) c a chúng nh , gi i h n cho phép, th i gian tác d ng ng n, cơ th ngư i lao ng l i r t kh e m nh thì chúng không gây ra nh hư ng x u i v i cơ th . Ti p thêm m t bư c, n u các y u t tác h i ngh nghi p phát tri n theo hư ng b t l i i v i s c kh e (cư ng tác d ng tăng lên, th i gian ti p xúc lâi dài v.v...) thì có th làm cho cơ th m t s ngư i lao ng phát sinh nh ng bi n i cơ năng có tính ch t t m th i ho c ưa n xu t hi n m t lo i " tr ng thái ti n b nh lý", v i tình tr ng s c kh e thay i không rõ r t, cũng không nh hư ng n kh năng lao ng. Lúc này tuy tác h i ngh nghi p chưa gây ra nh ng b nh ngh nghi p th c s , nhưng nó có th là nguy cơ gây ra nh ng b nh t t chung, không ph i là b nh ngh nghi p (như c m s t, lao, viêm h ng...) tăng thêm nhi u b nh c nh kéo dài hơn ho c n ng hơn. tác d ng nàyb ư c g i là tác d ng không c hi u c a tác h i ngh nghi p. Trong i u ki n các tác h i ngh nghi p vư t quá gi i h n nh t nh ho c s c kháng cơ th gi m http://www.ebook.edu.vn 4
  5. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c sút, tác h i ngh nghi p s gây ra nh ng bi n i b nh lý là các b nh ngh nghi p. Khi ho t tính sinh v t h c, cư ng ho c n ng c a tác h i ngh nghi p r t m nh, th i gian tác d ng c a chúng tương i dài thì thư ng thư ng cơ th phát sinh nh ng bi n i khác, tác h i ngh nghi p ch gây ra cái g i là v t s o ngh nghi p ho c d u hi u c a ngh nghi p trong m t s ngh như thay i màu da, chai chân, chai tay,v.v...Trư ng h p này, nói chung chúng không gây nh hư ng rõ r t i v i tình tr ng s c kh e toàn thân và kh năng lao ng. Xác nh công nhân có ph i m c b nh ngh nghi p hay không là v n h t s c quan tr ng. nư c ta, vi c i u tra các b nh ngh nghi p m i ch ti n hành bư c u. Chúng ta ã phát hi n ư c m t s trư ng h p nhi m c ngh nghi p (như nhi m c chì, benzen, thu c tr sâu lân h u cơ, khí SO2 v.v...) các b nh b i ph i do silic, b i ph i bông v.v...Chúng ta còn ph i ti p t c nghiên c u d ch t h c b nh ngh nghi p v i qui mô r ng l n hơn và có chương trình ki m soát d phòng b nh áp ng nhu c u b o v s c kh e công nhân trong s nghi p công nghi p hóa XHCN. Ch có th phát hi n s m và i u tr s m và áp d ng gi i pháp không ch ư c nh ng tác h i gây b nh ngh nghi p m i b o v ư c s c kh e ngư i lao ng. 2. Phân lo i các tác h i ngh nghi p ch y u Theo s phát tri n c a kĩ thu t s n xu t, các y u t tác h i ngh nghi p s không ng ng tăng thêm, nhưng m t khác, do s phát tri n c a khoa h c kĩ thu t mà d n d n con ngư i nh n th c ư c, ti n t i kh ng ch và th tiêu các y u t c h i ó. Có th chia các tác h i ngh nghi p ch y u g p trong s n xu t thành ba lo i: 2.1. Tác h i liên quan n quá trình s n xu t 2.1.1. Y u t v t lý i u ki n khí tư ng x u: nhi t , m quá cao ho c quá th p, s k t h p c a các i u ki n khí tư ng x u như: m, nhi t , t c gió, b c x nhi t, nh hư ng x u c a i u ki n khí quy n khi làm vi c ngoài tr i, s ion hóa không khí tăng ho c gi m, nhi t b m t các thi t b tăng ho c gi m -B cx i nt Sóng vô tuy n i n ( i n t trư ng cao t n); tia h ng ngo i (b c x nhi t), ánh sáng m nh (ngu n sáng chói m t) và tia t ngo i. - i n áp: khi óng m ch phát ra dòng i n i qua cơ th ho c tích i n tăng - B c x ion hóa: tia X, tia b c x khác - Áp su t không khí b t thư ng: làm vi c i u ki n áp su t không khí cao, th p ho c thay i t ng t. - Ti ng n, rung chuy n, s k t h p c a ti ng n và rung chuy n, sóng siêu âm và h âm tăng. http://www.ebook.edu.vn 5
  6. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c - S c ép và ma sát. 2.1.2. Y u t hóa h c và lý hóa - Các ch t c trong s n xu t - B i trong s n xu t 2.1.3. Y u t sinh v t h c - S c m nhi m và s xâm nh p c a vi sinh v t và ký sinh trùng - S ti p xúc v i ngu i b nh ho c súc v t măcá b nh, ho c b súc v t m c b nh c n, t. 2.2. Tác h i ngh nghi p liên quan n quá trình lao ng - Th i gian làm vi c quá lâu, thông ca, làm thêm gi quá nhi u, làm c ngày ngh . - Cư ng lao ng quá n ng, thí d khuân vác quá n ng - Ch lao ng ngh ngơi không h p lý - T ch c lao ng không h p lý. - S b t h p lý trong vi c s p x p s c lao ng - Làm vi c tư th bó bu c quá lâu - S căng th ng quá m c c a m t cơ quan ho c m t h th ng nào ó trong lúc lao ng. 2.3. Tác h i ngh nghi p liên quan n nh ng thi u sót và i u ki n v sinh chung nơi làm vi c, k thu t v sinh và trang thi t b s n xu t - Di n tích ho c th tích phân xư ng không , các máy móc thi t b t quá sít, phân xư ng b a b n v t tư, ph li u v. v... - Thi u nh ng thi t b thông gió thoáng khí ho c có nhưng không hoàn toàn, hi u l c kém - Thi u nh ng thi t b bao che và cách bi t ch ng nóng, ch ng b i, ch ng c, ho c có nhưng không hoàn h o. - Chi u sáng chưa t t: ánh sáng không , tương ph n gi m, ánh sáng gây chói, lóa m t - Thi t k ki n trúc bên trong phân xư ng và qu n lý thi t b có nh ng thi u sót. Thí d : ch n nguyên li u làm m t sàn, tư ng không thích h p, thi u các phòng v sinh, sinh ho t c n thi t như nhà v sinh, nhà t m... - Vi c th c hi n các qui t c v v sinh công nghi p và an toàn lao ng còn chưa tri t và nghiêm ch nh. - Có thiéu sót v m t trang thi t b b o h lao ng. IV. M T S K THU T X LÝ Ô NHI M CH T C 1. Các quá trình k thu t cơ b n x lý ô nhi m ch t c Có nhi u quá trình kĩ thu t ư c dùng x lí ô nhi m các ch t c h i, chúng có th ư c chia ra thành b n nhóm: http://www.ebook.edu.vn 6
  7. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c a. Các quá trình hóa lý: ch y u tách ch t c t pha này sang pha khác ho c tách pha nh m gi m th tích dòng th i ch t c h i b. Các quá trình hóa h c: bi n i hóa h c các ch t c thành các ch t không c ho c ít c hơn. c. Các quá trình sinh h c: phân h y sinh h c các ch t c h i h u cơ d. Các k thu t th i b ch t c h i M i phương pháp u có ưu i m và m t h n ch c a nó vì v y ch n phương pháp nào x lý là tùy thu c vào: - B n ch t c h t c - N ng ch t c - Tiêu chu n môi trư ng - Các y u t kinh t , k thu t M t khác không m t phương pháp nào có th x lý ư c tri t ch t c do v y trên th c t day chuy n x lý bao g m m t t p h p các quá trình x lý liên h và b sung cho nhau t ư c m c tiêu x lý Ví d : - tách các kim lo i n ng ra kh i dòng th i ngư i ta dùng n i ti p ba quá trình: k t t a, t o bông, l ng - tách d u ra kh i nhũ tương - nư c, ngư i ta dùng 3 quá trình phá nhũ tương (b ng hóa h c), phân ly, g n. 1.1. Các quá trình hóa lý 1.1.1. L ng. Quá trình l ng ư c dùng tách ch t r n ra kh i dòng khí, tách bùn và các h t tinh th ra kh i dòng l ng, phân ly nh tương thành hai l p không tan l n. Nguyên lý: - D a vào s khác nhau v tr ng lư ng riêng c a h t r n v i môi trư ng (l ng ho c khí) - Dư i tác d ng c a tr ng l c ho c l c ly tâm 1.1.2. L c. L c là quá trình tách các h t r n ra kh i pha l ng ho c pha khí b ng cách cho dòng khí ho c l ng có ch a h t r n ch y qua l p v t ngăn x p. các h t r n s b gi l i trên m t l p v t li u ngăn còn khí ho c l ng s th m qua l p v t ngăn. Quá trình l c tách b i ra kh i dòng khí, tách nư c kh i bùn, l c các tinh th . V t ngăn ph i làm b ng v t li u có: b n hóa, b n cơ và b n nhi t áp ng v i môi trư ng l c Thi t b l c có nhi u lo i: l c chân không, l c túi, l c ép, l c ly tâm... 1.1.3. Tuy n n i (Flotation): là quá trình tách các h t lơ l ng ra kh i ch t l ng b ng cách s c vào ch t l ng dòng khí phân tán d ng b t r t nh , các h t không th m ư t s dính vào b t và cùng v i b t n i lên trên b m t ch t l ng và ư c v t ra ngoài. http://www.ebook.edu.vn 7
  8. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c Quá trình này ư c ư c s d ng tách bùn ho t tính, tách các t p ch t dính d u... thay i tính th m ư t c a h t ngư i ta cho thêm tác nhân: d u h a... gi cho các nh không dính vào nhau thành b t l n làm gi m năng su t c a quá trình, ngư i ta cho thêm tác nhân làm m m b t: rư u t ng h p Thi t b tuy n n i có nhi u lo i khác nhau b i phương pháp t o ra b t khí. B t khí có th t o b ng s c khí, b ng các ph n ng hóa h c và sinh h c t o ra. Ví d : ph n ng sinh h c sinh ra khí CO2 t o ra b t nh làm dính các h t bùn ho t tính n i lên trên. 1.1.4. T o bông (Flocculation): là quá trình làm keo t các h t keo ho c dính các h t nh l i thành m t t p h p các h t l n d l ng b ng cách ưa vào ch t l ng các tác nhân t o bông có tác d ng phá keo ho c h p ph các h t nh lên b m t c a nó ho c dính các h t nh l i v i nhau Tác nhân t o bông vô cơ: Al2(SO4)3, Fe2(SO4)3, ACl3, FeCl3 Tác nhân ta bông h u cơ, ví d polyacrylamit khi ưa vào nư c th i do c u t o m ch dài c a nó nh ng ch tích i n s hút nh ng h t keo âm vào nó và cơ ch b c c u các h t bùn trong nư c s bám vào nó thành t p h p h t l n hơn do l c h p ph . 1.1.5. Th m th u ngư c (Reverse Osmosis): là quá trình tách nư c qua màng bán th m t phía dung d ch c hơn sang phía dung d ch loãng hơn khi áp su t tác d ng lên dung d ch vư t quá áp su t th m th u. Quá trình gi ng v i l c. Màng thư ng s n xu t t v t li u polyme * Cơ ch th m th u ngư c: màng h p ph m t l p nư c b m t màng, l p nư c này không có kh năng hòa tan các ch t tan. N u chi u dày l p nư c h p ph ≤ 1/2 ư ng kính l mao qu n c a màng thì màng ch cho qua nư c s ch. Các ion khó qua hơn vì chung quanh ion có m t l p v hydrat bao quanh làm cho ư ng kính l p v hydrat l n hơn 1/2 ư ng kính l mao qu n c a màng nên chúng b gi l i không qua màng, trư ng h p ngư c l i thì ion cũng l t qua màng. 1.1.6. Siêu l c (Ultrafiration): là quá trình l c màng trong ó màng cho qua dung môi mà gi l i ch t tan vì kích thư c phân t ch t tan l n hơn ư ng kính l mao qu n c a màng ho c các phân t ch t tan b gi l i do ma sát c a các phân t v i thành c a l màng. Quá trình gi ng quá trình th m th u ngư c ch khác cơ ch gi l i ch t tan. Các quá trình màng thư ng t do giá thành màng cao nên ch dùng tinh ch các s n ph m quí ch chưa có th c t i v i x lý các ch t c. 1.1.7. Th m tách (Dialysis): là quá trình tách các ch t i n ly kh i các ch t h u cơ có trong lư ng phân t l n ho c các h t keo b ng nh ng màng bán th m. Màng ch cho phép các ion c a ch t i n ly i qua còn các ch t h u cơ phân t l n ho c h t keo không th m qua ư c http://www.ebook.edu.vn 8
  9. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c 1.1.8. i n th m tách (Electrodialysis): là quá trình tách các ch t c h i b ion hóa dư i tác d ng c a l c i n ng t o ra trong dung d ch hai phía màng ngăn Sơ nguyên t c Sơ a và b có 3 phòng cách nhau b i màng ngăn. Hai i n c c t hai u. Phòng1, 3 nư c s ch. Phòng 2 dung d ch c n tách. Màng mA là màng anion ch cho qua anion. Màng mB là màng cation ch cho qua cation. m1 và m2 cho c anion và cation i qua. Dư i tác d ng c a i n trư ng các ion (+) chuy n sang cathod. các ion (-) chuy n sang anod T i anod T i cathod + - H2 t o thành gi i phóng OH- - O2 t o thành gi phòng H - Ion A- t phòng 2 chuy n qua màng - Ion Me+ t phòng 2 chuy n qua màng vào phòng 1 sang phòng 3 K t qu : Phòng 1 t o ra dung d ch c a axit HA Phòng 3 t o ra dung d ch c a ki m MeOH Phòng 2 k t u ch t MeA Do màng m1, m2 cho H+ và OH- thám vào phòng 2 t o thành H2O. Vì v y hi u qu dùng màng m1, m2 kém hơn dùng màng mA, mB 1.1.9. H p ph cacbon (carbon sorption): là quá trình tách các c u t ch in m trong pha khí ho c pha l ng v i n ng r t th p lên b m t ho c trong các l mao qu n c a ch t h p ph là pha r n x p. Sau ó có th nh h p ph thu h i các ch t c h i và hoàn nguyên ch t r n h p ph . H p ph khí-r n thu h i các dung môi bay hơi có tính c ho c khí c như: aceton, benzen, các dãn xu t cho c a cacbuahydro (CH3Cl, C2H4Cl2, C6H5Cl...), H2S...N ng c u t ch t c trong pha khí thư ng nh : m t vài 3 g/m . H p ph l ng - r n dùng tách các ch t c: phenol, các thu c tr sâu di t d , các h p ch t ho t ng b m t, các ch t màu ra kh i nư c th i. N ng các ch t c h i trong pha l ng thư ng r t nh . Ch t h p ph r n thư ng dùng là than ho t tính, tro, x , silicagel...Ch t h p ph ph i th a mãn yêu c u: http://www.ebook.edu.vn 9
  10. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c - H p ph c h n l c - B m t riêng l n - D hoàn nguyên - ob o b n cơ và nhi t - Không có ho t tính xúc tác v i các ph n ng oxi hóa, trùng ngưng.... - D ki m, r ti n. 1.2. Các quá trình hóa h c 1.2.1. Trung hòa: là quá trình x lý dòng th i ch a axit ho c ki m t i pH g n trung tính. Quá trình trung hòa dòng th i nh m m c ích: - K t t a kim lo i n ng trong dòng th i - Ngăn ng a ăn mòm - ưa dòng th i v trung tính x lý ti p theo b ng phương pháp sinh h c - Phá nhũ tương d u - nư c Các phương th c trung hòa dòng th i: - Tr n dòng th i axit v i ki m - Cho dòng th i i qua l p á vôi CaCO3 - Th i khói lò qua dòng th i có tính ki m 1.2.2. K t t a / T o bông / L ng * K t t a là quá trình chuy n các ch t hòa tan trong dung d ch sang pha r n d a trên hòa tan c a các hidroxit ho c mu i vô cơ. Quá trình này ư c ng d ng tách các kim lo i Zn, Cd, Cr, Cu, Pb, Mn, Hg... ra kh i nư c th i d ng k t t a hidroxit kim lo i M(OH)2 ho c d ng Sunfit kim la i MS. Tác nhân k t t a kim lo i là s a vôi Ca(OH)2, Na2S. * T o bông là quá trình ti p theo sau quá trình k t t a làm k t t các h t tinh th nh v a hình thành trong quá trình k t t a thành các h t (các c n bông) l n hơn d dàng l ng xu ng. Tác nhân t o bông là Al2(SO4)3, FCl3, Fe2(SO4)3, các polyacrylamid * L ng là quá trình ti p theo quá trình t o bông tách c n ra kh i dung d ch 1.2.3. Oxy hóa: là quá trình th c hi n ph n ng d ng oxi hóa kh trong ó tác nhân oxi là m t trong nh ng ch t sau: Cl2, NaOCl, Ca(OCl)2, KMnO4, H2O2, O3. Còn các ch t c như cyanit (CN-), phenol, các h p ch t h u cơ ch a halogen, các mu i kim lo i n ng....Khi b oxi hóa s chuy n thành ch t ít c hơn ho c không c d dàng tách ra kh i dòng th i. chuy n CN- thành CNO- + ít c hơn ho c CO2 + N2 - Ví d : quá trình không c x y ra môi trư ng ki m pH ≥ 9. Phương trình ph n ng: CN- + 2OH- ⇒ CNO- + Cl- + H2O Ti p t c: 2CNO- + 4OH- + 3Cl2 ⇒ 2CO2 + 6Cl- + N2 + 2H2O http://www.ebook.edu.vn 10
  11. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c 1.2.4. Kh : là quá trình oxi hóa kh tách các kim lo i n ng Hg, Cr, As - kh Hg và các h p ch t h u cơ ch a Hg, các ch t kh thư ng dùng là FeS, NaSH, b t Fe, b t nhôm, H2S. Trong quá trình kh các h p ch t h u cơ Hg b phân h y sau ó ion Hg+ s b kh thành Hgo và ư c tách ra kh i dung d ch b ng l ng, l c. kh As trong nư c th i (AsO2, AsO32-, AsS2-, AsS33-) thành h p ch t - khó tan As2O3 r i tách ra b ng cách l c. 1.2.5. Trao i ion: là quá trình tương tác c a dung d ch v i pha r n có tính ch t trao i ion trong pha r n v i ion có trong dung d ch. Quá trình ư c dùng tác các kim lo i (Pb, Zn, Cu, Hg, Cr, Cd..., h p ch t As, P, CN-...). Pha r n trao i ion g i là ionit Pha r n trao i các ion dương g i là cation Pha r n trao i các ion âm g i là anion 2. Nh ng k thu t thư ng dùng x lý các ch t c 1. Phương pháp thiêu hu (ho táng): Thiêu hu b ng nhi t ư c s d ng trong trư ng h p khí có n ng h p ch t c h i cao (vư t quá gi i h n b t t thư ng kho ng 800-11000C. cháy) và ch a hàm lư ng oxi l n. Nhi t Có th ti n hành t khí th i tr c ti p có thu h i nhi t và không thu h i nhi t. Mu n thu h i nhi t thì ph i t khí th i trong bu ng t. N u không thu h i nhi t thì có th t ngay mi ng ng khói. Nhiên li u phù tr t khí th i c n có hàm lư ng lưu huỳnh càng nh càng t t, phù h p nh t là dùng gaz t nhiên Th i gian g n ây phương pháp thiêu hu xúc tác ư c phát tri n m nh. oxi hoá không vư t quá 250-3000C. Làm s ch Trong phương pháp này nhi t khí th i theo phương pháp xúc tác r hơn 2-3 l n so v i phương pháp thiêu t b ng lò nhi t cao, vì nó gi m b t tiêu hao năng lư ng t và th c hi n quá trình liên t c. Phương pháp thiêu hu ki u xúc tác thích h p dùng cho x lý ch t c h i có n ng th p, g n v i h n b t l a. Ngư i ta có th dùng các thanh kim lo i ho c h p ch t kim lo i như b ch kim, ng và các kim lo i tương t làm các v t xúc tác. B i vì ch t cháy xúc tác là b m t, có di n tích b m t t khí th i c n có r t nhi u v t xúc tác và ph a b trí sao cho chúng có b m t ti p xúc l n nh t. ví d như ngư i ta dùng các t m m ng b ng b ch kim, các d i băng crom niken hay là b ch kim s làm v t xúc tác. Hi u qu ph n ng ư c tăng lên theo nhi t ư c tăng lên. Nhi t b t u gây ph n ng là nhi t c trưng cho m i ph n ng. N u th p hơn nhi t ó thì ph n ng không x y ra. Gi i h n trên là nhi t mà trong ó thi t b xúc tác s b pháp ho i. 1.1.2. Phương pháp h p th (absorption: hoà tan) là phương pháp làm s ch ch t th i d a trên cơ s h p th khí c h i ch a trong h n h p khí b ng c a các http://www.ebook.edu.vn 11
  12. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c ch t l ng. Hi u qu c a phương pháp này dao ng trên m t ph m vi r ng, ph thu c vào lo i khí c n h p th và dung d ch h p th . Các khí c h i như SOx, H2S, NH3, HF, ... ư c x lý theo phương pháp này r t có hi u qu . R ti n nh t là dùng nư c làm h p th , nhưng hi u qu không cao. Có lo i dung d ch h p th không có ph n ng, chúng hoà tan khí c h i không c n ph n ng hoá h c, và có lo i dung d ch h p th có ph n ng, túc là tách ch t c h i b ng ph n ng hoá h c v i chúng, trung hoà chúng. Thi t b h p th khí c h i b ng phương pháp r a khí thư ng là các tháp r a khí, trong tháp r a khí ch t l ng (thư ng là nư c) ư c phun thành các h t nh theo hư ng cát ngang ho c ngư c v i hư ng chuy n ng c a dòng khí th i. Các h t nư c nh ly ti ti p xúc v i khí th i và h p th khí c h i trong khí th i. Phương pháp này thích h p v i các lo i khí c h i d hoà tan trong nư c, hay d ph n ng v i các tác nhân h p th ch a trong nư c như là các khí SO2, HF, HCl, ...Như c i m c a phương pháp này là nư c th i c a thi t b s b nhi m b n và nhi u khi ph i có thi t b x lý nư c kèm theo. Thi t b r a khí này ng th i có tác d ng h p th b i (l c b i) trong khí th i. H p th khí SO2, SO3: khí th i ch a ch t ô nhi m SO2, SO3 r t ph bi n i v i công nghi p có t nhiên li u, c bi t là công nghi p năng lư ng. Ch t ô nhi m SO2, SO3 s n sinh t công nghi p năng lư ng thư ng là r t l n và r t nguy hi m v i môi trư ng, chúng c n ph i ư c x lý c n th n. Ví d như ngư i ta có th dùng dung d ch mangan oxit ho c dung d ch vôi (hay b t á vôi) h p th khí SO2. Các ph n ng h p th c a mangan oxit i v i khí SO2 di n ra như sau: Mn2O3 + 2SO2 + 1/2O2 → 2MnSO4 Sau ó cho MnSO4 ph n ng v i dung d ch xút (NaOH) thì mangan oxit l i ư c hoàn nguyên 2MnSO4 + 2NaOH + 1/2O2 → Mn2O3 + 2Na2SO4 + 2H2O H p ch t Na2SO4 ưa vào thi t b i n phân hoàn nguyên dung d ch xút, t o ra axit sulfuric (H2SO4) ư c thu h i thành s n ph m ph . i v i khí H2S có th dùng s t oxit h p th như sau: 6H2S + 2Fe2O3 → 2Fe2S3 + 6H2O 2Fe2O3 + 3O2 → 6S + 2Fe2O3 Như v y qua ph n ng th 2 thì s t oxit l i ư c hoàn nguyên s d ng cho ph n ng th nh t, còn lưu huỳnh nguyên ch t (S) thì ư c thu h i thành m t thương ph m c a nhà máy. Quá trình oxi hóa này ư c th c hi n t t nh t nhi t 37,80C. 1.1.3. Phương pháp h p ph (adsorption: hút bám) là phương pháp d a trên cơ s h p th khí và hơi c h i v i s tham gia c a ch t h p ph r n như than http://www.ebook.edu.vn 12
  13. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c ho t tính, than xơ d a, silicagen, zeolit, v.v...Phương pháp này ư c ph bi n nh t là h p ph và s d ng l i trong s n xu t hơi c a dung d ch ch t h u cơ. ây l i d ng tính ch t v t lý c a m t s v t li u r n nhi u l r ng v i các c u trúc siêu hi n vi, c u trúc ó có tác d ng ch t l c hơi khí c h i trong h n h p khí th i và gi chúng trên b m t c a mình. Ch t h p ph ph bi n nh t là than ho t tính. Phương pháp làm s ch không khí ki u này ư c dùng r ng rãi kh mùi th i ra t các nhà máy th c ph m, s n xu t da, nhà máy nhu m hay là các thi t b gia công khí t nhiên., cũng như khi s n xu t keo dán, v.v...Hi u qu làm s ch không khí b ng phương pháp h p ph có th t t i 98% và ch t ô nhi m gi m t i 90%. 1.1.4. Phương pháp ngưng t : các ch t dung môi h u cơ bay hơi th i vào không khí như xăng d u, aceton, etyl ete, xylen, toluen (bay hơi t sơn, v.v...) có th ư c thu h i b ng phương pháp ngưng t . Phương pháp ngưng t ư c dùng ph bi n nh t là phương pháp gi m nhi t (làm l nh). Các ch t h u cơ bay hơi ư c làm l nh t i i m sương, b ngưng t và tách kh i dòng khí th i. Có th làm l nh tr c ti p hay làm l nh gián ti p. Phương pháp tr c ti p là dùng tác nhân l nh tr c ti p ti p xúc v i khí th i, gây hi u ng ngưng t ch t ô nhi m c h i, sau ó tách khí c h i ã ngưng t ra kh i ch t tác nhân làm l nh. Phương pháp gián ti p là dùng phương ti n trao i nhi t (gián ti p), ch t th i c h i ngưng t ư c thu h i d dàng, không c n ph i có thi t b x lý phân tách 1.1.5. Phương pháp hóa sinh-vi sinh: trong môi trư ng t nhiên ( t, nư c, không khí, ...) có r t nhi u lo i vi sinh v t s ng b ng ngu n dinh dư ng g m các ch t h u cơ và vô cơ. Phương pháp hóa sinh-vi sinh là l i d ng các vi sinh v t phân h y hi c tiêu th các khí th i c h i, nh t là các khí th i t các nhà máy th c ph m, nhà máy phân m, phân t ng h p h u cơ, v.v...Các vi sinh v t, vi khu n s h p th và ng hóa các ch t khí th i h u cơ, vô cơ c h i và th i ra các khí N2, CO2, v.v... Thông thư ng vi sinh v t phát tri n m nh c n có i u ki n là: nhi t 0 25-30 C, m kho ng 95-100%, t c khí lưu thông kho ng 2 m/phút. V. SƠ LƯ C V QU N LÝ CH T TH I NGUY HI M 1. Khái ni m v ch t th i nguy hi m Các ch t th i nguy hi m d ng khí, l ng r n th i ra t các cơ s công nghi p trong dòng th i: khí th i, nư c th i, b th i r n, các ch t c h i có trong các n ph m s d ng trong sinh ho t: xăng, d u, acqui, ch t t y, sơn, thu c tr sâu...do ngư i dân th i b cùng v i nư c th i và rác th i gây ô nhi m không khí, nư c b m t, nư c ng m, gây ô nhi m t, gây tích t sinh h c, gây cháy n làm nh hư ng nghiêm tr ng t i môi trư ng sinh thái và gây nguy hi m cho s c kh e c ng ng. http://www.ebook.edu.vn 13
  14. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c b o v môi trư ng, sinh thái và s c kh e c ng ng m i qu c gia có chương trình qu n lý các ch t th i qu mình. Các chương trình tuy khác nhau v mc qu n lý song bao g m các chi n lư c sau: - Gi m lư ng và c h i c a ch t th i nguy hi m t i ngu n - X lý : - Tách các ch t th i nguy hi m - Bi n i hóa h c, sinh h c nh m phá h y các ch t th i nguy hi m ho c bi n thành ch t ít nguy hi m ho c không gây nguy hi m - Th i b ch t th i nguy hi m theo úng k thu t không gây tác h i t i môi trư ng và s c kh e c ng ng. Hàng năm các nư c u công b danh m c các ch t th i nguy hi m. M i qu c gia tùy theo tình hình kinh t và k thu t c a mình mà có s l a ch n riêng x lý các ch t th i này. Sau ây là nh nghĩa v ch t th i nguy hi m c a m t s nư c: - Canada: ch t th i nguy hi m là các ch t ph th i mà tính ch t và s lư ng c a chúng có th c h i n s c kho con ngư i hay môi trư ng và c n n k thu t c bi t lo i tr hay gi m thi u m i c h i. - Philipin: Các ch t t chúng có tính nguy hi m n cơ th n cơ th con ngư i hay súc v t bao g m c nh ng ch t gây ng c hay có tính c, gây ăn mòn, gây ng a rát, gây c m ng m nh, d cháy, d n , gây b nh, phóng x và các thu c tr sâu b . - Cơ quan b o v môi trư ng M (US-EPA): ch t th i hay h n h p các ch t th i do vi c b o qu n, v n chuy n x lý, th i không thích h p hàm lư ng, n ng và tính ch t lý hóa h c c a chúng ã gây ra nh ng tác ng c h i làm gi m s c kh e, gây nguy h i n tính m ng con ngư i. - H i b o v môi trư ng châu Âu: Các ch t th i hay h n h p các ch t th i gi vai trò v ti m năng nguy h i i v i s c kh e con ngư i ho c i v i ng v t vì: • Nh ng ch t th i này không b phân h y ho c trơ (b n vũng) trong t nhiên. • Nh ng ch t th i này có th s phát tán r ng ra do quá trình sinh h c • Nh ng ch t th i này có th làm ch t ngư i • Nh ng ch t th i này có th gây ra nh ng nh hư ng tích ng và gây h i. T ng h p và y hơn c là nh nghĩa ch t th i nguy hi m c a T ch c ăng ký ti m năng hóa ch t c h i (IRPTC) thu c UNEP: Các ch t gây tác ng x u c p tính và mãn tính, tác h i lâu dài và t c th i n s c kh e con ngư i và các i tư ng môi trư ng chung quanh. Tóm l i, ch t th i nguy hi m ư c hi u như sau: * Các ch t th i nguy hi m ư c s n sinh ra t các ho t ng a d ng c a công nghi p, thương m i, nông nghi p và th m chí t sinh ho t. Ch t th i nguy http://www.ebook.edu.vn 14
  15. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c hi m có th gây ra nh ng nh hư ng x u t c th i ho c ti m tàng gây tác ng x u i v i s c kh e c a c ng ng cũng như gây ô nhi m lâu dài cho môi trư ng. 2. Các tính ch t chính c a ch t th i nguy hi m - Ăn mòn (các ch t có tính ki m ho c axit) (A) - Cháy (B) - Ho t ng (gây ph n ng, gây n ) (C) - c h i (D) - Tích lũy sinh h c (F) - B n vũng trong môi trư ng (G) - Gây ung thư (H) - Gây viêm nhi m (J) - Gây quái thai (K) - Gây b nh th n kinh (L) Ghi chú: ( ): - ky hi u cho các nhóm ch t trên. 3. Công ngh x lý ch t th i nguy hi m B ng 1: Các bi n pháp x lý ch t th i nguy hi m Lo i ch t gây nguy Thu Thiêu B ng bi n pháp v t C nh Chôn hi m hi t lý, hóa h c, sinh h c óng r n l p Kim lo i n ng x x x Các ch t vô cơ c x x Ch t th i ph n ng x x Cao su, sơn, c n l ng h u cơ x x Du Hóa ch t h u cơ Thu c tr sâu Rác th i nguy hi m c n ư c x lý theo tính ch t và thành ph n c a chúng Không th x lý ho c thiêu h y ho c x lý t t c các ch t nguy hi m ch b ng m t công ngh . Ch t th i nguy hi m có c tính lý, hóa ho c sinh h c òi h i ph i có qui trình c bi t x lý và chôn l p nh m tránh nh ng r i ro i v i s c kh e ho c nh hư ng b t l i i v i môi trư ng. * X lý rác th i nguy hi m nói chung X lý ch t th i nguy hi m ưu tiên i v i phương án gi m quay vòng và tái s d ng. Tuy nhiên, phương án x lý này thư ng ch áp d ng i v i m t s lo i rác th i như ch t r t c...Bên c nh ó phương án x lý này có nh ng h n ch là: khó th c hi n do u tư kinh phí, kĩ thu t, tính ch t rác th i...do v y c n xem xét n phương án x lý khác như chôn l p, t, bê tông hóa... http://www.ebook.edu.vn 15
  16. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c Theo các t p oàn x lý ch t th i, như t p oàn Miltox (Úc), t p oàn AMAREC (Áo) cho r ng giá ti n x lý ch t th i nguy hi m t 800-1200 USD/t n. Quá trình x lý ch t th i nguy hi m c n ph i th c hi n các ch c năng sau: Gi m kh i lư ng, tách các thành ph n, kh c và thu h i v t li u có ích. + Gi m th tích, kích thư c rác th i nguy hi m: thư ng ư c áp d ng b ng các k thu t cơ h c (máy nén, ép rác), máy c t, máy nghi n và t. + Thiêu t: t ch t th i là quá trình oxi hóa ch t th i b ng oxi c a không khí nhi t cao. ây là qui trình x lý cu i cùng ng d ng cho m t s ch t th i nh t nh mà nó không th tái ch , tái s d ng hay d tr an toàn trong bãi chôn l p. Ph n tro sau khi t ư c chôn l p. t ch t th i nguy hi m ư c s d ng như m t bi n pháp x lý gi m s lư ng, gi m tính c, thu h i năng lư ng và có th x lý m t kh i lư ng l n ch t th i. Có hai phương án thiêu t: - Thiêu t t i lò t t p trung dành cho các ch t th i nguy hi m Phương pháp này có thu n l i là làm gi m t i a nh ng tác ng nguy h i c a rác th i i v i môi trư ng và s c kh e c ng ng, song g p khó khăn v v trí, thi t b v n chuy n và kho t m ch a ch t th i nguy hi m. - Thiêu t t i ch các ch t th i nguy hi m Phương pháp này thu n l i là gi m chi phí v n chuy n. Song các cơ s có lò t thư ng l n v i khu dân cư nên vi c xây d ng lò t ây s gây ô nhi m không khí trong khu v c. bên c nh ó, n u vi c t các ch t th i không úng theo qui trình kĩ thu t r t d gây ra các tác ng x u ti p theo i v i môi trư ng xung quanh và s c kh e c ng ng. Phương án thiêu t nên dùng khi: - Ch t th i là ch t c sinh h c - Không b phân h y sinh h c và b n v ng trong môi trư ng - Là ch t c hơi và d phân tán - Khó x lý trong môi trư ng t - Ch a các ch t h u cơ: halogen, chì, th y ngân, k m, nitơ, photpho và sunphua. Rác th i nguy h i có th x lý b ng phương pháp t là các v t li u ch d u, phastic, cao su, sơn, ch t th i b nh vi n, xí nghi p dư c ph m, nh a và sáp, ch t th i ch a S, P, N và halogen, thu c tr sâu... Các ch t th i không nên x lý b ng phương pháp t: ch t th i phóng x , ch t th i d n . Ch t th i có ch a ch t c bay hơi (Hg, As) cũng không ư c phép t vì gây ô nhi m không khí. http://www.ebook.edu.vn 16
  17. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c Các ngu n phát sinh ch t th i b nh v n Phân lo i ngay t i ch Rác th i không Rác th i c h i Rác th i c h i Bùn căn trong ch i d ng vô cơ, các d ng h u cơ c ng rãnh hóa ch t và các dư c li u quá h n T p trung thu T p trung thu T p trung thu T p trung thu gom gom gom gom t cháy trong lò Vô cơ hóa hoàn Kh trùng nhi t cao toàn Bãi rác chung Hình 1: Sơ công ngh x lý rác th i nguy hi m c a khu v c b nh vi n t > 900oC vì: * Nhi t 900-1000oC: cacbua no m i cháy h t 1100-1200oC: h p ch t h u cơ ch a Cl s cháy h t < 900oC thì dioxin và furan N u ch t th i nguy hi m ư c t nhi t s hình thành. * Th i gan lưu ch t ch i nguy hi m trong lò t: ít nh t là vài gi tùy lo i và kích thư c ch t th i S n ph m c a quá trình t là khói lò có ch a b i, các oxit kim lo i, các khí axit, vì v y c n x lý trư c khi phóng vào không trung.. X lý b i: cyclo, l c http://www.ebook.edu.vn 17
  18. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c tĩnh i n, l c túi, tháp r a. Tro c a lò t c n ư c em chôn. Lò t ch t th i có nhi u lo i: lò ng, lò quay...Có th t ch t th i trong lò xi măng, lò nung ki u lò quay vì có nhi t cao. * Công ngh c nh, óng r n rác th i nguy hi m M t trong nh ng vi c c n làm trư c khi chôn l p rác th i nguy hi m là làm n nh ch t th i ngăn ch n s rò r . Công ngh này h n ch m c cao s th m th u c a ch t th i. n nh óng r n là công ngh tr n v t li u ph th i v i v t li u ch t óng r n t o thành th r n bao l y ch t th i ho c c nh ch t th i trong c u trúc c a v t r n.. Công ngh này thư ng ư c dùng x lý ch t th i c a s n xu t kim lo i, m kim lo i, bùn tro c a lò t, ch t th i tuy n khoáng...t o thành kh i r n d v n cghuy n và th i b 4. Qu n lý ch t th i nguy hi m Qu n lý ch t th i nguy hi m bao quát toàn b quá trình s ng c a ch t th i nguy hi m t khi sinh ra t i khâu x lý cu i cùng. Có th khái quát n i dung qu n lý ch t th i nguy hi m theo sơ d sau: Ngu n sinh ch t th i nguy hi m Thu gom phân lo i V n chuy n X lý Thu v t li u có ích Th i b úng k thu t Hình 2: Sơ qu n lý ch t th i nguy hi m V i n i dung theo sơ trên có th tóm t t các bư c chính trong quá trình qu n lý ch t th i nguy hi m là: 1. Qu n lý ngu n sinh ch t th i nguy hi m http://www.ebook.edu.vn 18
  19. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c 2. Qu n lý quá trình thu gom và v n chuy n 3. Tái ch và thu h i v t li u có ích 4. X lý ch t th i nguy hi m 5. Th i b úng k thu t Song song v i vi c qu n lý này m i qu c gia ph i có các chính sách và lu t pháp m t cách rõ ràng ch t ch qu n lý ch t th i nguy hi m nh m h n ch t i a ô nhi m môi trư ng ng th i ph i thông qua công c kinh t th c hi n các chính sách và lu t pháp ra. VI. SƠ LƯ C V ÁNH GIÁ NGUY CƠ 1. Nh ng khái ni m và nh nghĩa cơ b n Phương pháp ánh giá nguy cơ môi trư ng là phương pháp c p n các nguy cơ i v i s c kh e, h nh phúc con ngư i và v sinh thái. ó là nh ng nguy cơ x y ra trong thiên nhiên ho c truy n qua môi trư ng thiên nhiên. R t khó nh n bi t ngay t ban u nguy cơ (r i ro) do s n xu t công nghi p và s d ng hóa ch t c h i, song cũng chính nh ng y u t này làm n n t ng cho phương pháp ánh giá nguy cơ môi trư ng. 1.1. Nguy cơ (risk): là nh hư ng x u có th x y ra tr c ti p hay gián ti p n s c kh e, h nh phúc c a con ngư i. Khái ni m v nguy cơ bao hàm c xác su t c a m t tác ng có h i n s c kh e con ngư i, môi trư ng và tài s n, và c mc c a nh ng nguy cơ có liên quan. Có th bi u di n nguy cơ b ng : Nguy cơ = s nguy hi m x ti p xúc 1.2. ánh giá nguy cơ môi trư ng (Environmental Risk Assessment-ERA): Mô t , phân tích và truy n t các thông tin v nguy cơ có th x y ra i v i s c kh e, h nh phúc con ngư i và v i các h sinh thái. Nh ng nguy cơ này có th x y ra trong môi trư ng hay có th truy n qua môi trư ng. 1.3. Qu n lý nguy cơ: ti n hành các ho t ng làm gi m các nguy cơ và làm cân b ng nguy cơ d a trên cơ s mô t c i m c a các nguy cơ và các thông tin v chi phí h u hi u 1.4. c i m nguy cơ: xác su t có th t n i m cu i sinh h c, xác su t này có liên quan s o c a m t vài thông s môi trư ng 1.5. i m cu i sinh h c (biological enpoin): s thay i có th o ư c trong m t sinh v t ti p xúc v i hi m h a môi trư ng (ví d : b nh t t, t vong, tàn t t, thay i tr ng lư ng, thay i kh năng tái sinh) 1.6. Ch t nguy hi m (hazardous substances): là ch t có m t trong năm thu c tính sau ây: - Ph n ng: không b n v ng i u ki n bình thư ng, cho các ph n ng < 600C), gi i phóng ch t c khi khác nhau như gây n , gây cháy ( nhi t ph n ng v i nư c http://www.ebook.edu.vn 19
  20. Bài gi ng c h c môi trư ng: Qu n lý môi trư ng các ch t c và s nhi m c - Ăn mòn: ch t l ng có pH < 2 ho c pH > 12. Chúng ăn mòn kim lo i - B n v ng trong môi trư ng (trong t, nư c, khí quy n) - Tích lũy trong cơ th s ng (trong ngư i, ng v t) - c h i cho ngư i (gây ung thư, sinh quái thai) Các ch t nguy hi m là ngu n gây tác h i, là m i nguy cơ có th gây nên s c môi trư ng. ánh giá s c môi trư ng là phân tích khía c nh khoa h c c a s c . Nó là s t p h p, phân tích các s li u dùng xác nh quan h gi a ph n ng và li u lư ng. Nh ng ch t nào là nguy hi m. Năm thu c tính c a ch t ô nhi m ã ư c nêu trên, song xác nh c th ch t nào là nguy hi m thì có nhi u ý ki n khác nhau. Theo C c b o v môi trư ng c a M (US.EPA), m t s căn c sau ư c dùng làm c s x p lo i ch t nguy hi m khi x lý, lưu gi và v n chuy n hay th i b chúng s gây ra ô nhi m và c h i cho ngư i, c th : - Tăng áng k s t vong, - Tăng tình tr ng m au không h i ph c ư c, - Phát tri n hi m h a trong th i gian trư c m t ho c lâu dài C c b o b môi trư ng M qui nh 8 nguyên t và 6 lo i thu c b o v th c v t (b ng 1) khi n ng l n hơn các giá tr t i a cho phép là ch t nguy hi m. Theo quy nh c a US. EPA, M khi lưu hành m t b n th ng kê th c t v các ch t th i nguy hi m, thì c n ư c x p thành ba nhóm: * Các ch t th i công ngh c h i: như công ngh l c d u, b o qu n g , * Các ch t th i ph bi n trong công nghi p thông thư ng, Các hóa ch t thông thư ng như benzen, cresol, thu c b o v th c v t, h p ch t th y ngân. B ng 2: N ng t i a c a các ch t ô nhi m ki m tra tính nguy hi m Ch t ô nhi m N ng c c i (mg/L) Asen 5,0 Bari 100,0 Cadimi 1,0 Crom VI 5,0 Chì 5,0 Th y ngân 0,2 Selen 1,0 Bc 5,0 Endrin 0,02 Lindan 0,4 Metoxyclor 10,0 Toxaphen 0,5 Acid diclorophenoxyacetic 10,0 Acid triclorophenoxypropionic 1,0 http://www.ebook.edu.vn 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2