dược lý học tâm thần, hóa liệu pháp trong một số rối loạn tâm thần ở trẻ em và thanh thiếu niên: phần 2

Chương 3<br /> <br /> HÓA LIỆU PHÁP<br /> TRONG MỘT SỐ R ố i LOẠN TÂM THAN<br /> ở TRẺ EM VÀ THANH THIÊU NIÊN<br /> <br /> 1. HƯỚNG DẪN CHĂM SÓC CÁC R ố i LOẠN TÂM LÝ<br /> <br /> VÀ TÂM BỆNH ở TRẺ EM VÀ THANH THIEU NIÊN<br /> Thường gặp ở trẻ em các bất thường vê hành vi và tâm lý,<br /> một số tác giả gọi là “những biến đổi so với bình thường<br /> trong nhiều trưòng hợp biến đổi không đầy đủ và điển hình<br /> cho phép áp dụng các tiêu chuẩn ICD-10 (WHO, 1992) để<br /> làm chẩn đoán. Tuy nhiên các trẻ em bị các biến đổi tâm lý<br /> như vậy trong thòi gian dài và ảnh hưởng đến kết quả học<br /> tập, quan hệ và giao tiếp vẫn cần được chăm sóc vê các m ặt<br /> y-tâm lý - giáo dục. Chúng tôi dùng từ rối nhiễu để chỉ những<br /> trường hợp như thê và dùng từ rối loạn đế chỉ những trường<br /> hợp biến đổi nặng hơn.<br /> 1.1. N g u y ên tắ c c h u n g<br /> Việc chăm sóc sức khỏe nói chung cũng như sức khỏe tâm<br /> thần nói riêng đều phải theo một nguyên tắc chung là c h ă m<br /> sóc to à n d iệ n , dựa vào một số điểm sau đây:<br /> Chẩn đoán và điều trị đều phải áp dụng tiếp cận sinh<br /> học- tăm lý - xã hội đế đánh giá toàn diện vấn đê của trẻ em<br /> và th anh thiếu niên.<br /> <br /> 163<br /> <br /> - Tuổi trẻ em và thanh thiếu niên là một giai đoạn rấ t dài<br /> từ sơ sinh đến 18-19 tuổi, trả i dài suốt từ nhà trẻ. các trường<br /> mẫu giáo, cấp một, cấp hai, cấp ba đến đại học. Khi làm chẩn<br /> đoán, phải chú ý đến đặc điêm p hát triển (thê chât, tâm-sinh<br /> lý) của từng độ tuổi. Ví dụ ở độ tuổi học cấp một mà xuất<br /> hiện các hành vi (ví dụ đái dầm, các cơn giận dữ) như gặp ở<br /> trẻ em ở độ tuổi nhỏ hơn (3-4 tuổi) là b ất thường.<br /> - Chẩn đoán có vai trò quan trọng trong việc điều trị và<br /> tiên lượng bệnh, cần phải xem xét chu đáo nhiều m ặt (như<br /> đã trình bày ở phần Nguyên tắc sử dụng các thuốc hướng<br /> thần). Năm trục cần phải nghiên cứu chu đáo:<br /> • Xác định rối nhiễu tâm lý và tâm bệnh hiện tại thuộc<br /> cấu trúc nào (loạn thần, tâm căn hay ranh giới)-, thòi<br /> điểm khởi phát, sự tiến triển âm ỉ, từ từ hay cấp diễn<br /> thòi gian mang bệnh. Các nhân tô' kích phát, thúc đẩy<br /> hay làm nặng thêm bệnh trạng. Xác định mức độ<br /> bệnh hiện nay (nặng, trung bình, nhẹ).<br /> • Xác định các nét tính cách trước khi phát triển rối<br /> loạn tâm bệnh: hoạt động - bị động, hướng nội - hưống<br /> ngoại, giao tiếp cởi mở hay ít nói, quan hệ rộng hay<br /> hẹp, kết quả học tập, lao động<br /> • Xác định các bệnh cơ th ể đã mắc, nhất là các bệnh<br /> nặng phải nằm viện trong năm vừa qua.<br /> • Xác định các stress tâm lý - xã hội đã qua. các yếu tố<br /> nâng đỡ của gia đình và xã hội thuận lợi hay không<br /> th u ậ n lợi.<br /> • Khả năng hoạt động hiện tại về các m ặt kết quả học<br /> tập. lao động, giao tiếp, quan hệ.<br /> <br /> 164<br /> <br /> - Làm chẩn đoán, phải xác định chẩn đoán triệu chứng,<br /> chấn đoán hội chứng, chẩn đoán bệnh, chẩn đoán th ể bệnh,<br /> chân đoán nguyên nhăn, chẩn đoán các yếu tố nguy cơ hay<br /> thúc đẩy, tiên lượng sự tiến triển bệnh ...<br /> - Còn phải chẩn đoán các rôâ loạn kết hợp và chẩn đoán<br /> phân biệt với các rối loạn tâm th ầ n khác.<br /> Từ một phân tích và tổng hợp các thông tin toàn diện như<br /> vậy, sẽ đưa ra một dự án xử lý vấn đề thích hợp và mối mong<br /> đạt được kết quả.<br /> 1Ề Đ iều t r ị<br /> 2.<br /> Điều trị toàn diện bao gồm hóa dược, tâm lý, ăn uông, vệ<br /> sinh, tập luyện, tư vấn... Thuổíc chỉ là một trong nhiều biện<br /> pháp điều trị; cần lựa chọn biện pháp thích hợp n h ất cho một<br /> loại bệnh, hóa dược hay tâm lý, hay kết hợp hai biện pháp,<br /> liệu pháp nào là chính, liệu pháp nào là hỗ trợ. Có nhiều<br /> trường hợp chỉ cần liệu pháp tâm lý là có kết quả. Trong<br /> nhiều trường hợp, liệu pháp hóa dược là chính, nhưng liệu<br /> pháp tâm lý cũng quan trọng.<br /> Liệu pháp hóa dược: chỉ định thuốc theo đặc tính dược lý<br /> của từng loại thuốc nhằm vào các triệu chứng mục tiêu của<br /> bệnh, liều lượng chỉ định theo độ tuổi và dược thư cho phép;<br /> có giai đoạn điều trị tấ n công, điều trị củng cô", điều trị duy<br /> trì, dự phòng tái phát.<br /> Hướng dẫn tuân thủ điều trị và thưc hiện các biện pháp<br /> dự phòng tái ph á t cho bệnh nhân và gia đình họ.<br /> Trong nhiều trường hợp, nhận thức đúng đắn của gia đình<br /> cùng với thái độ nương nhẹ, nâng đỡ cảm xúc, thân tình có<br /> <br /> 165<br /> <br /> thể góp phần đáng kể vào k ết quả chăm sóc bệnh nhân và<br /> giảm tỷ lệ tái phát.<br /> Có k ế hoạch theo dõi về sau.<br /> 1.3. Đ á n h g iá k ế t q u ả<br /> Đánh giá kết quả về hai mặt: mức độ ta n biến các triệu<br /> chứng và mức độ phục hồi các chức năng lao động, giao tiếp,<br /> quan hệ cũng như các chức năng tâm lý khác.<br /> - Khỏi bệnh,-, tấ t cả các triệu chứng đều hết hay còn vài nét<br /> không bình thường rấ t nhẹ; mọi hoạt động học tập, lao động,<br /> giao tiếp, quan hệ hồi phục hoàn toàn.<br /> - Thuyên giảm mức độ trung bình ', còn một vài triệu chứng<br /> mức độ nhẹ, có thể trở lại học tập với thái độ nâng đỡ và<br /> nương nhẹ của xã hội (thầy cô giáo, gia đình, bạn bè).<br /> - Thuyên giảm kém : bệnh có đõ một phần nhưng còn một số<br /> triệu chứng cần tiếp tục chăm sóc, chưa trỏ lại lớp học được.<br /> 2. CHỨC NĂNG CỦA CHUYÊN V IÊN TÂM LÝ HỌC<br /> ĐƯỜNG VÀ M ỐI QUAN H Ệ V ỚI HỌC SINH SINH<br /> V IÊN CÓ KHÓ KHĂN TÂM LÝ, GIA Đ ÌNH HỌ, NHÀ<br /> TRƯỜNG VÀ CÁC THÀNH V IÊN KHÁC CỦẨ ẺKIP<br /> Đ IỂ U T R Ị<br /> 2 ẻl . C hức n ă n g c ủ a c h u y ê n v iê n tâ m lý h ọ c đư ờ n g (sơ<br /> đồ dư ớ i đây)<br /> <br /> 166<br /> <br /> Sơ đồ về chức năng của chuyên viên tâm lý học đường và<br /> mối quan hệ giữa các thành viên của êkip can thiệp<br /> <br /> Chuyên viên tâm lý học đường có các chức năng sau đây.<br /> P h á t h iệ n học s in h s in h viên có k h ó k h ă n vê tâ m lý<br /> và th ă m dò x á c đ ịn h các v ấ n đ ề c ủ a họ.<br /> <br /> 167<br /> <br />