“Ăn” là việc không thể thiếu được trong đời sống thường ngày và cũng là một phương thức tốt nhất để phòng chống bệnh tật, giữ gìn sức khỏe, chăm sóc sắc đẹp và kéo dài tuổi thọ. Y học cổ truyền rất coi trọng việc ăn uống với ý nghĩa là nguồn cung cấp dinh dưỡng chủ yếu, là điều kiện tất yếu để duy trì mọi hoạt động sống của cơ thể.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Dưỡng sinh ăn uống mùa đông
- Dưỡng sinh ăn uống mùa đông
“Ăn” là việc không thể thiếu được trong đời sống
thường ngày và cũng là một phương thức tốt nhất để
phòng chống bệnh tật, giữ gìn sức khỏe, chăm sóc sắc
đẹp và kéo dài tuổi thọ. Y học cổ truyền rất coi trọng
việc ăn uống với ý nghĩa là nguồn cung cấp dinh dưỡng
chủ yếu, là điều kiện tất yếu để duy trì mọi hoạt động
sống của cơ thể.
Mùa đông rất thích hợp cho việc tẩm bổ.
- Vả lại, vào mùa đông, chức năng tiêu hóa của nhân thể rất
tốt nên đây là dịp thuận lợi trong năm để bồi bổ sức khỏe.
Căn cứ theo ngũ vị để lựa chọn thức ăn cho phù hợp.
Ngũ vị là chỉ các vị: chua, đắng, ngọt, cay, mặn, phối hợp
cùng với can (xuân), tâm (hạ), tỳ (trưởng hạ), phế (thu),
thận (đông). Đông y cho rằng, các vị khác nhau thì tác dụng
cũng không giống nhau.
Vị chua có tác dụng thu liễm, làm giảm bớt tiểu tiện, giữ
mồ hôi, ngăn tiêu chảy.
Mùa đông đi tiểu nhiều, ăn đồ chua vừa phải có thể giảm
bớt tiểu tiện, ví dụ như ăn cam quýt, ô mai, sơn tra ... Mùa
đông, thận (thủy) làm chủ dễ khắc tâm (hỏa), tức là mùa
đông tâm hỏa hư nhiều, vì vậy lúc này cần ăn nhiều vị đắng
để bổ tâm. Ngoài ra, những chất dạng kiềm chứa trong các
thực phẩm vị đắng có tác dụng tiêu viêm giải nhiệt, thúc
đẩy tuần hoàn máu và làm giãn huyết quản.
- Vị ngọt có tác dụng bồi bổ làm phòng chống co giật. Mùa
đông giá lạnh, nên ăn thêm các thực phẩm có vị ngọt như:
các loại đường, mật ong, mứt, nước uống ngọt... để cung
cấp nhiệt năng, giúp cơ thể chống chọi lại với giá lạnh.
Nhưng cũng không nên ăn quá nhiều vì dễ gây béo phì, làm
trở ngại cho sự tiêu hóa của dạ dày và giảm cảm giác thèm
ăn, thậm chí còn ảnh hưởng không tốt đến tim và thận.
Thực phẩm vị cay có tác dụng phát tán, hành khí, hoạt
huyết... Phần lớn thực phẩm có vị cay thiên về tính nhiệt
như: hành, gừng, tỏi, ớt, hạt tiêu, quế, hồi... khi dùng vào
mùa đông có thể trừ hàn và kích thích tăng nhiệt lượng cho
cơ thể.
Dinh dưỡng học cổ truyền còn cho rằng vị mặn có tác dụng
bổ ích âm huyết, đào thải tán kết, làm mạnh tạng thận.
Theo nguyên tắc “thu đông dưỡng âm”, mùa đông nên ăn
nhiều thực phẩm vị mặn để bổ thận, ví dụ như: rau câu,
sứa, rau tảo... Đương nhiên, cũng không thể quá lạm dụng
các loại thức ăn mặn vì dễ làm tổn hại đến tạng tâm và
- cũng không có lợi cho tạng tỳ.
Ăn uống thanh đạm là một trong những nguyên tắc của
phép dưỡng sinh ẩm thực phương Đông.
Mùa đông thích hợp cho tẩm bổ nhưng ăn uống nên
thanh đạm
Mùa đông là mùa tốt nhất cho việc bổ dưỡng bằng ăn uống
vì lúc này vạn vật tiềm ẩn, âm tinh và dương khí trong cơ
thể cũng có xu hướng tiềm tàng, nếu bồi bổ thì dễ hấp thu
- và tích trữ, giúp cho thể chất được tăng cường. Vậy nên,
dân gian có câu: “Mùa đông bồi bổ, mùa xuân giết hổ”. Bồi
bổ tốt nhất là sau tiết Đông chí, sách Ẩm thiện chính yếu có
nói: “Tiết đông lạnh, nên bổ dưỡng, lấy nhiệt trị hàn, không
nên ăn đồ lạnh”. Sau này, “mùa đông tẩm bổ” trở thành câu
ngạn ngữ trong dân gian.
Tuy nhiên, dù có tẩm bổ cũng nên tránh những đồ cao
lương mỹ vị. Ăn uống thanh đạm là một trong những
nguyên tắc của phép dưỡng sinh ẩm thực phương Đông.
Sách Tố vấn nói: “Cao lương lạm dụng, có thể mọc đinh”,
ý nói ăn nhiều đồ cao lương mỹ vị dễ bị bệnh ung nhọt.
Sách Lã thị xuân thu viết: “Rượu ngon thịt béo, nên tự
kiềm chế vì dễ bị bệnh đường ruột”. Sách Thiên kim dực
phương cũng cho rằng: “Ăn uống quá nhiều, là hoạn cho
mình, ăn uống nên thanh đạm tươi ngon, thay đổi khẩu
phần theo tiết trời, nếu tham ăn nhiều tất sẽ sinh bệnh”.
Danh y Chu Đan Khê trong Cách chí dư luận khuyên nên
ăn ít thịt, dùng nhiều ngũ cốc, rau quả tự nhiên sẽ trung hòa
được các vị.
- Dinh dưỡng học hiện đại đã chứng minh, chế độ ăn quá
nhiều các chất béo động vật, chất đường dễ gây rối loạn
lipid máu, làm tăng cholesterol từ đó gây ra tình trạng xơ
vữa động mạch, là nền tảng phát sinh các bệnh lý nguy
hiểm như: cao huyết áp, đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, tai
biến mạch não, viêm tắc động mạch... với tỷ lệ tử vong và
tàn phế rất cao.
Ăn uống nên tùy theo thể chất mỗi người
Thể chất của mỗi người khác nhau, âm dương suy thịnh,
hàn nhiệt hư thực có sự khác biệt khá lớn, vì vậy ăn uống
mùa đông phải tùy theo thể chất mỗi người mà điều chỉnh
cho phù hợp. Người âm hư nên ăn nhiều thực phẩm bổ âm
như: vừng, cơm nếp, mật ong, chế phẩm sữa, rau xanh, hoa
quả, cá các loại...
Người dương hư nên ăn nhiều thực phẩm bổ dương như:
rau hẹ, thịt chó, thịt dê... Người khí hư nên ăn nhiều thực
phẩm bổ khí như: nhân sâm, hạt sen, củ mài, đại táo. Người
huyết hư nên ăn nhiều thực phẩm bổ huyết như: vải, mộc
- nhĩ đen, ba ba, gan dê, tiết động vật... Người dương thịnh
nên ăn nhiều hoa quả, rau xanh, mướp đắng, kiêng các loại
đồ ăn cay nhiệt như: thịt bò, dê và rượu. Người bị viêm tắc
mạch máu nên ăn nhiều đào nhân, cải dầu, đậu đen... Người
bị đờm ăn nhiều củ cải, rau tảo, sứa, hành tây, đậu cô ve,
ngân hạnh... Người khí uất nên ít uống rượu, ăn nhiều phật
thủ, cam, quýt, kiều mạch, hồi hương... Ăn uống cũng còn
phải điều chỉnh theo nghề nghiệp. Người lao động trí óc
nên ăn những thực phẩm bổ cho não như: hồ đào, vừng, rau
kim châm, mật ong, chế phẩm đậu, nhân quả thông, hạt
dẻ... Không nên ăn quá nhiều đường và mỡ động vật.
Mùa đông cũng nên ăn đồ lạnh với mức độ vừa phải
Theo phép dưỡng sinh ẩm thực cổ truyền, trong tiết đông
giá lạnh, nếu có thể ăn một ít cơm nguội, rau nguội hay
uống một ít nước sôi để lạnh thì không những không có hại
mà còn có lợi cho sức khỏe bởi lẽ:
- Theo Y học cổ truyền, cơ thể con người, dù mùa hè hay
mùa đông, luôn luôn có hiện tượng “tích nhiệt”. Mùa đông
- khí hậu tuy lạnh, nhưng do mặc nhiều quần áo, ngủ ấm,
hoạt động ít, ăn nhiều đồ có năng lượng cao... nên cơ thể
càng dễ tích nhiệt mà dẫn đến tình trạng “hỏa vượng”, nhất
là ở hai tạng phế và vị. Vậy nên, uống lạnh một chút, chọn
dùng ở mức độ vừa phải một số thực phẩm có tính hàn như:
củ cải, các loại dưa, cua, ốc... là điều rất cần thiết.
- Mùa đông mọi người thích ăn những thứ nhiều dầu mỡ,
nhiệt lượng cao, nhưng lại ít vận động nên dễ béo phì. Nếu
ăn một chút đồ lạnh sẽ khiến cho cơ thể phải tự sưởi ấm,
như thế sẽ làm tiêu hao bớt một lượng mỡ nhất định, có tác
dụng phòng chống béo phì và bảo vệ sức khỏe.
- Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh, uống nước
đun sôi để lạnh rất có lợi cho sức khỏe con người. Các nhà
khoa học khuyến cáo rằng, uống một cốc nước lạnh vào
một giờ nhất định trong ngày là phương pháp dưỡng sinh
bảo vệ sức khỏe đơn giản mà hữu hiệu nhất. Đặc biệt là vào
buổi sáng, khi thức dậy uống một cốc nước sôi để nguội có
thể làm tăng cường khả năng giải độc của gan và bài tiết
của thận, thúc đẩy quá trình trao đổi chất, tăng cường khả
- năng miễn dịch, điều hòa huyết áp và phòng ngừa tích cực
bệnh nhồi máu cơ tim.
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
