Gánh nặng bệnh tật ở Việt Nam 2008: Bằng chứng cho hoạch định chính sách y tế

T¹p chÝ<br /> <br /> <br /> ChÝnh s¸ch Y tÕ - Sè 9/2012<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> G¸nh nÆng bÖnh tËt ë ViÖt Nam 2008:<br /> B»ng chøng cho ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch y tÕ<br /> CN. Bïi Ngäc Linh, PGS. TS. NguyÔn Thanh H­¬ng1,<br /> ThS. NguyÔn ThÞ Trang Nhung1, CN. TrÇn Kh¸nh Long1<br /> <br /> <br /> Tãm t¾t: C¸c b»ng chøng khoa häc, cô thÓ h¬n lµ th«ng tin cã tÝnh so s¸nh vÒ tö vong vµ tµn tËt cña c¸c<br /> vÊn ®Ò søc kháe lµ rÊt cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh x¸c ®Þnh ­u tiªn vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch y tÕ. Nghiªn cøu<br /> “G¸nh nÆng bÖnh tËt ë ViÖt Nam 2008” sö dông ph­¬ng ph¸p cña nghiªn cøu ®o l­êng g¸nh nÆng bÖnh tËt<br /> toµn cÇu (GBD- Global Burden of Disease study), trong ®ã g¸nh nÆng bÖnh tËt ®­îc ®o l­êng b»ng chØ sè<br /> DALYs (Disability Adjusted Life Years) ®Ó tÝnh to¸n g¸nh nÆng bÖnh tËt do tö vong sím vµ tµn tËt theo tõng<br /> nguyªn nh©n bÖnh vµ lo¹i chÊn th­¬ng trªn quy m« toµn ViÖt Nam. KÕt qu¶ cho thÊy tæng g¸nh nÆng bÖnh tËt<br /> cña ViÖt Nam n¨m 2008 lµ 12,3 triÖu DALYs, trong ®ã g¸nh nÆng cña c¸c bÖnh kh«ng truyÒn nhiÔm chiÕm<br /> gÇn 3/4 (71%) tæng g¸nh nÆng bÖnh tËt. ChÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh c¸c bÖnh vÒ tim m¹ch, ung th­ vµ c¸c<br /> bÖnh t©m thÇn kinh lµ 4 nhãm nguyªn nh©n hµng ®Çu cña g¸nh nÆng bÖnh tËt ë c¶ hai giíi. §ét quþ lµ nguyªn<br /> nh©n hµng ®Çu cña g¸nh nÆng bÖnh tËt ë nam giíi ViÖt Nam n¨m 2008 (10%), trong khi nguyªn nh©n hµng<br /> ®Çu cña g¸nh nÆng bÖnh t©t ë n÷ lµ trÇm c¶m (12%). §©y lµ lÇn ®Çu tiªn mét nghiªn cøu vÒ g¸nh nÆng bÖnh<br /> tËt quèc gia ®­îc thùc hiÖn ë ViÖt Nam. Nghiªn cøu ®· ph¶n ¸nh ®­îc bøc tranh toµn c¶nh vÒ g¸nh nÆng<br /> bÖnh tËt ë ViÖt Nam, b­íc ®Çu gãp phÇn cung cÊp c¸c b»ng chøng khoa häc cho viÖc x¸c ®Þnh ­u tiªn vµ x©y<br /> dùng chÝnh s¸ch y tÕ.<br /> Tõ khãa: G¸nh nÆng bÖnh tËt, DALYs, Years of Life Lost, Years Lived with Disability, ViÖt Nam<br /> <br /> <br /> §Æt vÊn ®Ò vµ môc tiªu:<br /> Trong bèi c¶nh nhu cÇu vÒ sö dông dÞch vô y dùng chØ sè DALYs - Disability Adjusted Life<br /> tÕ ngµy cµng t¨ng do sù t¨ng lªn vÒ d©n sè, nhµ Years (sè n¨m sèng ®iÒu chØnh theo møc ®é tµn<br /> n­íc ph¶i c©n nh¾c kü trong viÖc ®­a ra c¸c tËt). ChØ sè nµy ®· vµ ®ang ®­îc sö dông réng r·i<br /> chÝnh s¸ch y tÕ phï hîp nh»m ®¸p øng tèi ®a nhu ®Ó ®o l­êng g¸nh nÆng bÖnh tËt ë nhiÒu quèc<br /> cÇu ch¨m sãc søc kháe cña ng­êi d©n trong bèi gia. Mét ®¬n vÞ DALY lµ mét n¨m sèng kháe<br /> c¶nh nguån lùc h¹n chÕ. ThiÕu c¸c b»ng chøng m¹nh mÊt ®i v× tö vong sím vµ tµn tËt do mét<br /> khoa häc ®Þnh h­íng cho viÖc ra quyÕt ®Þnh vÒ bÖnh hoÆc t×nh tr¹ng søc kháe nµo ®ã. VÒ<br /> lùa chän ­u tiªn vµ ph©n bæ nguån lùc lµ rµo c¶n ph­¬ng diÖn chÝnh s¸ch y tÕ, chØ sè DALYs cã<br /> chÝnh ®èi víi viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch y tÕ ë tÇm quan träng chiÕn l­îc bëi nã cho phÐp ®o<br /> hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ c¸c l­êng t×nh tr¹ng søc kháe cña quÇn thÓ b»ng mét<br /> n­íc ®ang ph¸t triÓn. L­îng hãa c¸c th«ng tin chØ sè tæng hîp c¶ t¸c ®éng cña tö vong vµ tµn tËt<br /> vÒ søc kháe, cô thÓ h¬n lµ g¸nh nÆng bÖnh tËt (tö lªn søc kháe, nhê ®ã viÖc ®¸nh gi¸, so s¸nh c¸c<br /> vong vµ tµn tËt) cña céng ®ång lµ b»ng chøng vÊn ®Ò søc kháe hay chi phÝ-hiÖu qu¶ cña c¸c<br /> khoa häc rÊt cÇn thiÕt cho qu¸ tr×nh lùa chän can can thiÖp y tÕ kh¸c nhau trë nªn dÔ dµng vµ khoa<br /> thiÖp vµ x©y dùng chÝnh s¸ch. §Ó ®¸p øng nhu häc h¬n.<br /> cÇu nµy, c¸c nhµ nghiªn cøu cña tr­êng §¹i häc<br /> Harvard vµ Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi (WHO) ®· x©y 1<br /> Tr­êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng<br /> <br /> 11<br /> Nghiªn cøu chÝnh s¸ch<br /> <br /> <br /> <br /> T¹i ViÖt Nam, viÖc ®¸nh gi¸ g¸nh nÆng bÖnh DALYs ®­îc tÝnh cho 3 nhãm bÖnh lín<br /> tËt sö dông chØ sè DALYs míi chØ ®­îc thùc (Nhãm I - bÖnh truyÒn nhiÔm, c¸c vÊn ®Ò søc<br /> hiÖn trªn quy m« ®¬n lÎ trong mét sè nghiªn cøu kháe bµ mÑ vµ bÖnh lý thêi kú chu sinh; Nhãm II<br /> nh­ nghiªn cøu “Sö dông chØ sè DALY trong ®o - bÖnh kh«ng truyÒn nhiÔm vµ Nhãm III - chÊn<br /> l­êng vµ ®¸nh gi¸ g¸nh nÆng mét sè bÖnh tËt t¹i th­¬ng) víi 22 ph©n nhãm bÖnh/chÊn th­¬ng<br /> c¬ së thùc ®Þa ChÝ Linh, H¶i D­¬ng, 2004” cña gåm tæng sè 111 bÖnh/chÊn th­¬ng theo danh<br /> tr­êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng [1], c¸c th«ng tin s¸ch bÖnh vµ chÊn th­¬ng cña GBD.<br /> ch­a ®ñ tÝnh ®¹i diÖn ®Ó cung cÊp mét bøc tranh Møc chiÕt khÊu 3% cho mçi n¨m ®­îc ¸p<br /> toµn c¶nh vÒ g¸nh nÆng bÖnh tËt mang tÝnh quèc<br /> dông ®èi víi sè n¨m sèng mÊt ®i trong t­¬ng lai<br /> gia. V× vËy, nghiªn cøu “G¸nh nÆng bÖnh tËt ë<br /> ®Ó ­íc tÝnh gi¸ trÞ hiÖn t¹i cña nã. Nghiªn cøu sö<br /> ViÖt Nam 2008” ®­îc thùc hiÖn víi môc ®Ých<br /> dông kÕt hîp träng sè bÖnh tËt cña GBD [3] vµ<br /> cung cÊp ®¸nh gi¸ tæng thÓ vÒ g¸nh nÆng bÖnh<br /> träng sè bÖnh tËt cña c¸c nhµ nghiªn cøu Hµ Lan<br /> tËt do tö vong sím vµ tµn tËt theo tõng nguyªn<br /> [4].<br /> nh©n bÖnh vµ lo¹i chÊn th­¬ng. Nghiªn cøu nµy<br /> lµ mét trong ba cÊu phÇn chÝnh cña dù ¸n “Cung YLL vµ YLD ®­îc tÝnh cho tõng giíi, theo<br /> cÊp c¸c b»ng chøng khoa häc vÒ bÖnh tËt vµ tö nhãm tuæi vµ theo nguyªn nh©n. Sè liÖu vÒ tö<br /> vong cho qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch y tÕ ë vong theo nguyªn nh©n ®­îc thu thËp th«ng qua<br /> ViÖt Nam” (dù ¸n VINE) trong khu«n khæ x©y ®iÒu tra nguyªn nh©n tö vong, sö dông ph­¬ng<br /> dùng vµ ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c gi÷a §¹i häc ph¸p pháng vÊn (verbal autopsy) [5] vµ thùc<br /> Queensland - Australia vµ Bé Y tÕ ViÖt Nam. Dù hiÖn cïng víi ®iÒu tra biÕn ®éng d©n sè 2007. Sè<br /> ¸n ®­îc thùc hiÖn víi sù céng t¸c cña nhiÒu ®¬n liÖu míi m¾c cña bÖnh/chÊn th­¬ng ®­îc lÊy tõ<br /> vÞ, viÖn nghiªn cøu vµ c¸c tr­êng §¹i häc Y hÖ thèng ghi nhËn bÖnh tËt, sè liÖu ®Þnh kú cña<br /> D­îc trªn c¶ n­íc, trong ®ã tr­êng §¹i häc Y tÕ c¸c ch­¬ng tr×nh y tÕ, c¸c nghiªn cøu dÞch tÔ häc<br /> C«ng céng chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn cÊu phÇn hoÆc tÝnh to¸n dùa trªn c¸c chØ sè dÞch tÔ kh¸c<br /> “§¸nh gi¸ g¸nh nÆng bÖnh tËt ë ViÖt Nam n¨m nh­ tû lÖ hiÖn m¾c, tû lÖ tö vong vµ tû lÖ khái<br /> 2008”. bÖnh.<br /> D©n sè n¨m 2008 ®­îc ­íc l­îng dùa trªn sè<br /> Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu liÖu d©n sè cña ®iÒu tra d©n sè n¨m 1999 vµ<br /> 2009.<br /> Dùa trªn ph­¬ng ph¸p cña nghiªn cøu ®o<br /> l­êng g¸nh nÆng bÖnh tËt toµn cÇu (GBD-<br /> Global Burden of Disease study) [2]. Ph­¬ng KÕt qu¶<br /> ph¸p nµy cho phÐp l­îng hãa t×nh tr¹ng søc G¸nh nÆng bÖnh tËt (sö dông chØ sè<br /> kháe th«ng qua chØ sè DALYs. DALYs) cña 3 nhãm bÖnh lín (bÖnh truyÒn<br /> DALY cña mét t×nh tr¹ng søc kháe (bÖnh nhiÔm, bÖnh kh«ng truyÒn nhiÔm vµ chÊn<br /> hay chÊn th­¬ng) ®­îc tÝnh b»ng tæng sè n¨m th­¬ng):<br /> sèng mÊt ®i do tö vong sím (YLL - Years of Life<br /> Tæng g¸nh nÆng bÖnh tËt ë ViÖt Nam n¨m<br /> Lost due to premature mortality) trong quÇn thÓ<br /> 2008 lµ 12,3 triÖu DALYs. G¸nh nÆng bÖnh tËt<br /> vµ sè n¨m sèng “kháe m¹nh” mÊt ®i do tµn tËt<br /> cña c¸c bÖnh kh«ng truyÒn nhiÔm chiÕm gÇn<br /> (YLD - Years Lived with Disability) cña c¸c<br /> 3/4 tæng g¸nh nÆng cña ViÖt Nam. G¸nh nÆng<br /> tr­êng hîp míi m¾c t×nh tr¹ng søc kháe ®ã<br /> bÖnh tËt cña chÊn th­¬ng chiÕm 16% tæng g¸nh<br /> trong n¨m ®o l­êng:<br /> nÆng bÖnh tËt (xem BiÓu ®å 1)<br /> DALY = YLL + YLD<br /> <br /> 12<br />  T¹p chÝ<br /> <br /> <br /> ChÝnh s¸ch Y tÕ - Sè 9/2012<br /> <br /> <br /> <br /> 16% 13%<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Nhãm I<br /> Nhãm II<br /> Nhãm III<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 71%<br /> <br /> BiÓu ®å 1. DALYs theo 3 nhãm bÖnh lín, ViÖt Nam 2008<br /> <br /> Tæng sè DALYs ë nam lµ 6,8 triÖu vµ ë n÷ lµ mÑ vµ bÖnh lý thêi kú chu sinh gÇn nh­ t­¬ng<br /> 5,4 triÖu. C¸c bÖnh kh«ng truyÒn nhiÔm lµ ®­¬ng ë hai giíi. Tû lÖ DALYs cña chÊn th­¬ng<br /> nguyªn nh©n chÝnh cña tæng g¸nh nÆng bÖnh tËt trong tæng g¸nh nÆng bÖnh tËt ë nam cao gÊp hai<br /> ë c¶ nam (77%) vµ n÷ (66%). Tû lÖ DALYs cña lÇn so víi tû lÖ nµy ë n÷ (xem BiÒu ®å 2)<br /> c¸c bÖnh truyÒn nhiÔm, c¸c vÊn ®Ò søc kháe bµ<br /> <br /> 90%<br /> Tû lÖ phÇn tr¨m trong tæng DALYs<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 80%<br /> 70%<br /> 60% Nam<br /> 50% N÷<br /> 40%<br /> 30%<br /> 20%<br /> 10%<br /> 0%<br /> Nhãm I Nhãm II Nhãm III<br /> Nhãm bÖnh lín<br /> BiÓu ®å 2. DALYs theo giíi vµ 3 nhãm bÖnh lín, ViÖt Nam 2008<br /> <br /> G¸nh nÆng bÖnh tËt (sö dông chØ sè bÖnh tËt ë ViÖt Nam n¨m 2008 víi tû lÖ DALYs<br /> DALYs) cña 10 ph©n nhãm bÖnh/chÊn th­¬ng cña mçi nhãm lµ 17% trong tæng g¸nh nÆng<br /> hµng ®Çu theo giíi vµ tuæi: bÖnh tËt. ChÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh vµ ung<br /> C¸c bÖnh t©m thÇn kinh vµ bÖnh tim m¹ch lµ th­ xÕp hµng thø 3 vµ 4, g©y ra 14% vµ 13% tæng<br /> hai nhãm nguyªn nh©n hµng ®Çu cña g¸nh nÆng DALYs (xem BiÓu ®å 3).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 13<br /> Nghiªn cøu chÝnh s¸ch<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> BÖnh t©m thÇn kinh<br /> C¸c bÖnh tim m¹ch<br /> ChÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh<br /> Ung th­<br /> BÖnh truyÒn nhiÔm<br /> BÖnh ®­êng h« hÊp<br /> Tµn tËt<br /> BÖnh c¬ x­¬ng khíp<br /> NhiÔm trïng h« hÊp<br /> §¸i th¸o ®­êng<br /> Kh¸c<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> BiÓu ®å 3. DALYs cña 10 ph©n nhãm bÖnh/chÊn th­¬ng hµng ®Çu, ViÖt Nam 2008<br /> <br /> <br /> ë nam, chÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh lµ theo sau lµ c¸c bÖnh t©m thÇn kinh vµ ung th­<br /> nguyªn nh©n hµng ®Çu cña g¸nh nÆng bÖnh tËt, ®Òu g©y ra 14% tæng DALYs. Céng l¹i, g¸nh<br /> chiÕm 18% tæng DALYs. DALYs cña c¸c bÖnh nÆng bÖnh tËt cña 4 nhãm bÖnh nµy chiÕm gÇn<br /> tim m¹ch chiÕm 17% tæng g¸nh nÆng bÖnh tËt, 2/3 tæng DALYs ë nam (xem BiÓu ®å 4).<br /> <br /> <br /> <br /> ChÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh<br /> C¸c bÖnh tim m¹ch<br /> BÖnh t©m thÇn kinh<br /> Ung th­<br /> BÖnh truyÒn nhiÔm<br /> BÖnh ®­êng h« hÊp<br /> BÖnh ®­êng tiªu hãa<br /> KhuyÕt tËt gi¸c quan<br /> NhiÔm trïng h« hÊp<br /> BÖnh c¬ x­¬ng khíp<br /> Kh¸c<br /> <br /> <br /> <br /> BiÓu ®å 4. DALYs cña 10 ph©n nhãm bÖnh/chÊn th­¬ng hµng ®Çu ë nam giíi, ViÖt Nam 2008<br /> <br /> Nguyªn nh©n hµng ®Çu cña g¸nh nÆng bÖnh (12%) vµ chÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh (12%).<br /> tËt ë n÷ lµ c¸c bÖnh t©m thÇn kinh (22%), tiÕp G¸nh nÆng cña 4 nhãm bÖnh nµy còng chiÕm<br /> theo lµ c¸c bÖnh tim m¹ch (18%), ung th­ 2/3 tæng DALYs ë n÷ giíi (xem BiÓu ®å 5)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 14<br />  T¹p chÝ<br /> <br /> <br /> ChÝnh s¸ch Y tÕ - Sè 9/2012<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> BÖnh t©m thÇn kinh<br /> C¸c bÖnh tim m¹ch<br /> Ung th­<br /> ChÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh<br /> BÖnh c¬ x­¬ng khíp<br /> KhuyÕt tËt gi¸c quan<br /> BÖnh truyÒn nhiÔm<br /> BÖnh ®­êng h« hÊp<br /> §¸i th¸o ®­êng<br /> ThiÕu hôt dinh d­ìng<br /> Kh¸c<br /> <br /> BiÓu ®å 5. DALYs cña 10 ph©n nhãm bÖnh/chÊn th­¬ng hµng ®Çu ë n÷ giíi, ViÖt Nam 2008<br /> <br /> ChÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh vµ nhiÔm t©m thÇn kinh lµ nguyªn nh©n chÝnh cña g¸nh<br /> khuÈn h« hÊp lµ nguyªn nh©n chÝnh cña g¸nh nÆng bÖnh tËt ë nam. C¸c bÖnh tim m¹ch vµ ung<br /> nÆng bÖnh tËt ë nam d­íi 15 tuæi. Trong ®é tuæi th­ lµ hai nguyªn nh©n chÝnh cña g¸nh nÆng ë<br /> 15-44, chÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh vµ c¸c bÖnh løa tuæi trªn 45 (xem BiÓu ®å 6).<br /> <br /> TriÖu<br /> Kh¸c<br /> <br /> BÖnh c¬ x­¬ng khíp<br /> Sè n¨m sèng tµn tËt hiÖu chØnh<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NhiÔm trïng h« hÊp<br /> <br /> KhuyÕt tËt gi¸c quan<br /> <br /> BÖnh ®­êng tiªu hãa<br /> <br /> BÖnh ®­êng h« hÊp<br /> <br /> BÖnh truyÒn nhiÔm<br /> <br /> Ung th­<br /> <br /> BÖnh t©m thÇn kinh<br /> <br /> C¸c bÖnh tim m¹ch<br /> <br /> ChÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh<br /> <br /> <br /> BiÓu ®å 6. DALYs cña 10 ph©n nhãm bÖnh/chÊn th­¬ng hµng ®Çu ë nam theo tuæi, ViÖt Nam 2008<br /> <br /> M« h×nh g¸nh nÆng bÖnh tËt ë n÷ d­íi 45 tuæi g¸nh nÆng bÖnh tËt ë phô n÷ tr­ëng thµnh trÎ<br /> kh¸c so víi ë nam. ChÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh tuæi. Gièng nh­ ë nam, g¸nh nÆng bÖnh tËt cña<br /> lµ nguyªn nh©n chÝnh cña g¸nh nÆng bÖnh tËt ë n÷ trªn 45 tuæi chñ yÕu lµ do c¸c bÖnh tim m¹ch<br /> trÎ n÷. C¸c bÖnh t©m thÇn kinh vµ chÊn th­¬ng vµ ung th­ (xem BiÓu ®å 7).<br /> kh«ng chñ ®Þnh lµ hai nguyªn nh©n chñ yÕu cña<br /> <br /> <br /> 15<br /> Nghiªn cøu chÝnh s¸ch<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TriÖu<br /> Kh¸c<br /> ThiÕu hôt dinh d­ìng<br /> Sè n¨m sèng tµn tËt hiÖu chØnh<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> §¸i th¸o ®­êng<br /> BÖnh ®­êng h« hÊp<br /> <br /> BÖnh truyÒn nhiÔm<br /> <br /> KhuyÕt tËt gi¸c quan<br /> <br /> BÖnh c¬ x­¬ng khíp<br /> <br /> ChÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh<br /> Ung th­<br /> C¸c bÖnh tim m¹ch<br /> BÖnh t©m thÇn kinh<br /> <br /> BiÓu ®å 7. DALYs cña 10 ph©n nhãm bÖnh/chÊn th­¬ng hµng ®Çu ë n÷ theo tuæi, ViÖt Nam 2006<br /> <br /> G¸nh nÆng bÖnh tËt (sö dông chØ sè nh©n hµng ®Çu, g©y ra 12% tæng g¸nh nÆng bÖnh<br /> DALYs) cña 10 nguyªn nh©n (bÖnh/chÊn tËt. Tai n¹n giao th«ng, rèi lo¹n do l¹m dông<br /> th­¬ng cô thÓ) hµng ®Çu theo giíi: r­îu, ung th­ gan vµ HIV/AIDS lµ c¸c nguyªn<br /> 10 nguyªn nh©n hµng ®Çu cña g¸nh nÆng nh©n tiÕp theo trong danh s¸ch 10 nguyªn nh©n<br /> bÖnh tËt ë c¶ hai giíi g©y ra gÇn 1/2 tæng g¸nh hµng ®Çu cña g¸nh nÆng bÖnh tËt ë nam giíi.<br /> nÆng bÖnh tËt ë ViÖt Nam n¨m 2008. §ét quþ lµ §ét quþ, khiÕm thÞ, ®¸i th¸o ®­êng vµ tai n¹n<br /> nguyªn nh©n hµng ®Çu ë nam, g©y ra 10% tæng giao th«ng lµ c¸c nguyªn nh©n xÕp sau trÇm c¶m<br /> trong danh s¸ch nµy ë n÷ giíi (xem B¶ng 1)<br /> g¸nh nÆng bÖnh tËt. ë n÷, trÇm c¶m lµ nguyªn<br /> <br /> B¶ng 1. DALYs cña 10 nguyªn nh©n hµng ®Çu theo giíi<br /> <br /> Nam N÷<br /> STT BÖnh / chÊn th­¬ng DALYs % BÖnh / chÊn th­¬ng DALYs %<br /> 1 §ét quþ 714.931 10% TrÇm c¶m 638.658 12%<br /> 2 Tai n¹n giao th«ng 559.637 8% §ét quþ 562.501 10%<br /> 3 Rèi lo¹n do l¹m dông r­îu 315.841 5% KhiÕm thÞ 223.711 4%<br /> 4 Ung th­ gan 312.804 5% §¸i th¸o ®­êng 219.669 4%<br /> 5 HIV/AIDS 285.748 4% Tai nan giao th«ng 212.704 4%<br /> 6 TrÇm c¶m 237.014 3% Tho¸i hãa khíp 209.452 4%<br /> 7 COPD 227.957 3% Rèi lo¹n lo ©u 146.254 3%<br /> 8 Ung th­ phæi 214.804 3% Viªm phæi 146.202 3%<br /> 9 Ng· 185.372 3% COPD 143.410 3%<br /> 10 Viªm phæi 183.475 3% MÊt trÝ nhí 143.258 3%<br /> <br /> <br /> 16<br />  T¹p chÝ<br /> <br /> <br /> ChÝnh s¸ch Y tÕ - Sè 9/2012<br /> <br /> <br /> <br /> KÕt luËn<br /> N¨m 2008, g¸nh nÆng cña c¸c bÖnh kh«ng §©y lµ lÇn ®Çu tiªn nghiªn cøu vÒ g¸nh nÆng<br /> truyÒn nhiÔm chiÕm h¬n 2/3 tæng g¸nh nÆng bÖnh tËt quèc gia ®­îc thùc hiÖn ë ViÖt Nam.<br /> bÖnh tËt cña ViÖt Nam. §iÒu nµy mét lÇn n÷a Tuy cã mét sè h¹n chÕ vÒ chÊt l­îng sè liÖu thø<br /> cho thÊy cÇn t¨ng c­êng c¸c chÝnh s¸ch còng cÊp vÒ bÖnh tËt vµ chÊn th­¬ng cña ViÖt Nam,<br /> nh­ c¸c can thiÖp n©ng cao søc kháe nh»m kÕt qu¶ cña nghiªn cøu ®· phÇn nµo ph¶n ¸nh<br /> phßng ngõa vµ ®iÒu trÞ c¸c bÖnh kh«ng truyÒn ®­îc bøc tranh toµn c¶nh vÒ c¸c nguyªn nh©n<br /> nhiÔm ë ViÖt Nam. chÝnh g©y ra g¸nh nÆng vÒ tö vong vµ tµn tËt ë<br /> ViÖt Nam, gãp phÇn cung cÊp c¸c b»ng chøng<br /> ë c¶ hai giíi, chÊn th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh, khoa häc cho viÖc x¸c ®Þnh ­u tiªn vµ ®Þnh<br /> c¸c bÖnh vÒ tim m¹ch, ung th­ vµ c¸c bÖnh t©m h­íng cho ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch y tÕ. C¸c kÕt<br /> thÇn kinh lµ 4 nhãm nguyªn nh©n hµng ®Çu cña qu¶ cña nghiªn cøu ®· b­íc ®Çu ®­îc Bé Y tÕ<br /> g¸nh nÆng bÖnh tËt. Nguyªn nh©n hµng ®Çu cña tham kh¶o vµ sö dông trong qu¸ tr×nh x©y dùng<br /> g¸nh nÆng bÖnh tËt ë løa tuæi d­íi 15 lµ chÊn chiÕn l­îc (2011-2020) vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m<br /> th­¬ng kh«ng chñ ®Þnh. G¸nh nÆng bÖnh tËt ë (2011-2015) cña ngµnh Y tÕ. C¸c kÕt qu¶ cña<br /> tuæi 15-44 chñ yÕu do chÊn th­¬ng kh«ng chñ nghiªn cøu còng ®· ®­îc sö dông cho mét sè<br /> ®Þnh vµ c¸c bÖnh t©m thÇn kinh. NÕu xÐt theo nghiªn cøu tiÕp theo nh»m ph©n tÝch chi phÝ-<br /> c¸c bÖnh/chÊn th­¬ng cô thÓ th× ®ét quþ lµ hiÖu qu¶ cña c¸c can thiÖp y tÕ phôc vô cho viÖc<br /> nguyªn nh©n hµng ®Çu dÉn ®Õn g¸nh nÆng bÖnh lËp kÕ ho¹ch vµ x©y dùng chÝnh s¸ch, vÝ dô nh­<br /> tËt ë c¶ nam giíi n¨m 2008. Trong khi ®ã, nghiªn cøu ®¸nh gi¸ tÝnh chi phÝ- hiÖu qu¶ cña<br /> nguyªn nh©n hµng ®Çu cña g¸nh nÆng bÖnh tËt ë c¸c can thiÖp phßng chèng thuèc l¸ t¹i ViÖt<br /> n÷ lµ trÇm c¶m. KÕt qu¶ nµy cïng víi viÖc c¸c Nam [6]. Bªn c¹nh ®ã, c¸c kÕt qu¶ cña nghiªn<br /> bÖnh t©m thÇn kinh n»m trong 4 ph©n nhãm cøu cßn ®­îc nhãm nghiªn cøu cña tr­êng §¹i<br /> bÖnh/chÊn th­¬ng hµng ®Çu g©y ra g¸nh nÆng häc Y tÕ C«ng céng sö dông ®Ó tiÕp tôc ®¸nh gi¸<br /> bÖnh tËt ë c¶ 2 giíi b­íc ®Çu gîi ý viÖc cÇn quan g¸nh nÆng bÖnh tËt theo c¸c yÕu tè nguy c¬<br /> t©m vµ ®Çu t­ h¬n n÷a cho vÊn ®Ò søc kháe t©m (Comparative Risk Assessment - CRA) nh»m<br /> thÇn vµ tiÕp tôc t¨ng c­êng ch­¬ng tr×nh phßng ®­a thªm nh÷ng b»ng chøng cho viÖc x¸c ®Þnh<br /> ngõa tai n¹n th­¬ng tÝch ë ViÖt Nam. ­u tiªn trong c¸c can thiÖp dù phßng.<br /> <br /> <br /> Lêi c¶m ¬n: Nhãm nghiªn cøu tr­êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng xin ch©n thµnh c¶m ¬n Bé Y tÕ,<br /> Tr­êng §¹i häc Queensland - óc, tæ chøc Atlantic Philanthropies - Mü, ViÖn ChiÕn l­îc vµ ChÝnh<br /> s¸ch Y tÕ, tr­êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng ®· hç trî chóng t«i vÒ kü thuËt vµ nguån lùc. Chóng t«i còng<br /> xin c¶m ¬n c¸c tr­êng §¹i häc Y D­îc, c¸c bÖnh viÖn, c¸c viÖn nghiªn cøu vµ c¸c côc, vô cña Bé Y tÕ ®·<br /> t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ cung cÊp sè liÖu cho nhãm thùc hiÖn nghiªn cøu nµy.<br /> <br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> 1. Lª Vò Anh, Vò Xu©n Phó, §Æng Vò Trung, Lª Cù Linh, NguyÔn ThÞ Trang Nhung, C­êng PV. Sö<br /> dông chØ sè DALY trong ®o l­êng vµ ®¸nh gi¸ g¸nh nÆng mét sè bÖnh tËt t¹i c¬ së thùc ®Þa ChÝ Linh,<br /> H¶i D­¬ng, 2004: Tr­êng §¹i häc Y tÕ C«ng Céng 2006.<br /> 2. Murray CJL, Lopez AD. Global health Statistics: A Compendium of Incidence , Prevalence and<br /> Mortality Estimates for Over 200 Conditions. Cambrigde: Havard Unuversity Press; 1996.<br /> 3. Murray CJL, Lopez; A.D. The Global Burden of Disease Murray; CJL, Lopez; AD, editors: World<br /> Health Organiation; 1996.<br /> <br /> 17<br /> Nghiªn cøu chÝnh s¸ch<br /> <br /> <br /> <br /> 4. Stouthard ME, Essink-Bot M-L, Bonsel GJ, Barendregt JJ, Kramer PGN, Water HPAvd, et al.<br /> Disability weights for diseases in The Netherlands. In: Department of Health, editor. Rotterdam:<br /> Erasmus University Rotterdam.; 1997.<br /> 5. World Health Organization. Verbal autopsy standards. Ascertaining and Attributing Cause of<br /> Death. Geneva2007.<br /> 6. Higashi Hideki TKD, Barendregt Jan, Nguyen Phuong K, Vuong Mai L, Nguyen Thuy T, Hoang<br /> Phuong T, Wallace Angela L, Tran Tien V, Le Cuong Q, Doran Chrisopher M. Cost Effectiveness of<br /> Tobacco Control Policies in Vietnam: The Case of Population-Level Interventions. Applied Health<br /> Economics & Health Policy. 2011 May 1,2011;9(3):183-96.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 18<br />