Giáo án điện tử ngữ văn lớp 12: Rừng xà nu - Nguyễn Trung Thành

Chia sẻ: Dinh Lu | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:15

Thêm vào BST

Báo xấu

859
lượt xem 35
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nắm được tư tưởng mà tác giả gửi gắm qua những hình tượng trong tác phẩm: sự lựa chọn con đường tự giải phóng của nhân dân các dân tộc Tây Nguyên trong cuộc chiến đấu chống lại kẻ thù.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo án điện tử ngữ văn lớp 12: Rừng xà nu - Nguyễn Trung Thành

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12 RỪNG XÀ NU - Nguyễn Trung Thành- I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Nắm được tư tưởng mà tác giả gửi gắm qua những hình tượng trong tác phẩm: sự lựa chọn con đường tự giải phóng của nhân dân các dân tộc Tây Nguyên trong cuộc chiến đấu chống lại kẻ thù. - Thấy được chất sử thi, ý nghĩa và gí trị của tác phẩm trong thời điểm nó ra đời và trong thời đại ngày nay. II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG 1.Kiến thức: - Hình tượng rừng xà nu- biểu tượng của cuộc sống đau thương nhưng kiên cường và bất diệt. - Hình tượng nhân vật T nú và câu chuyện bi trang về cuộc đời anh thể hiện đầy đủ nhất cho chân lí: phải dùng bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực phản cách mạng, đấu tranh vũ trang là con đường tất yếu để tự giải phóng. - Chất sử thi thể hiện qua cốt truyện , bút pháp xây dựng nhân vật, giọng điệu và vẻ đẹp ngôn ngữ của tác phẩm. 2. Kĩ năng: Tiếp tục hoàn thiện kĩ năng đọc- hiểu văn bản tự sự. III. CHUẨN BỊ: 1.Giáo viên: Sách giáo khoa Ngữ văn, sách bài tập Ngữ văn, sách Chuẩn KTKN, sách GV, phụ bảng...
2. Học sinh: Sách giáo khoa, trả lời câu hỏi thảo luận. IV. PHƯƠNG PHÁP: Nêu vấn đề, thuyết minh, thảo luận… V. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 1 Ổn định lớp. 2 Kiểm tra bài cũ. 3. Bài mới: T HĐ của học HĐ của giáo viên N ội d ung c ầ n đạ t g sinh 4p Hoạt động 1: Tổ I. Tìm hiểu chung h chức tìm hiểu 1. Tác giả chung - Đọc tiểu dẫn - Tên khai sinh là Nguyễn Ngọc Báu, 1. Cho HS đọc SGK và tó m sinh năm 1932, quê ở Thăng Bình, Quảng phần Tiểu dẫn tắt Nam. (SGK) kết hợp với - Nhập ngũ năm 1950, rồi làm phóng những hiểu biết cá viên báo Quân đội nhân dân liên khu V, nhân để giới thiệu tập kết ra Bắc, viết văn với bút danh về nhà văn Nguyên Ngọc Nguyễn Trung Thành (cuộc đời, - Năm 1962: tình nguyện trở về chiến sự nghiệp, đặc trường miền Nam lấy bút danh Nguyễn điểm sáng tác,…) Trung Thành. - Tác phẩm: Đất nước đứng lên- giải nhất, giải thưởng Hội văn nghệ Việt Nam năm 1954- 1955; Trên quê hương những
anh hùng Điện Ngọc (1969); Đất Quảng (1971- 1974);… Ông là nhà văn có những tác phẩm viết hay nhất về đất và người Tây Nguyên trong hai cuộc kháng chiến. Năm 2000, ông được tặng giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật. 3p 2. Yêu cầu HS - Phát biểu 2. tác phẩm: h tham khảo tài liệu a. Hoàn cảnh ra đời tác phẩm. và hiểu biết lịch - Mĩ-nguỵ ra sức phá hoại hiệp định sử, để cho biết Giơ-ne-vơ, lê máy chém đi khắp miền hoàn cảnh ra đời Nam. Cách mạng rơi vào thời kì đen tối. và xuất xứ của truyện ngắn Rừng - Đầu năm 1965, Mĩ đổ quân ồ ạt vào xà nu miền Nam và đánh phá ác liệt ra miền Bắc. Cả nước sục sôi không khí đánh Mĩ. - Nhận xét, bổ Rừng xà nu được viết vào đúng thời điểm -Điều chỉnh, nhận sung đó. xét và cho những Rừng xà nu (1965) ra mắt lần đầu tiên HS khác phát biểu trên Tạp chí văn nghệ quân giải phóng bổ sung. miền Trung Trung bộ (số 2- 1965), sau đó - Mặc dù Rừng được in trong tập Trên quê hương những xà nu viết về sự anh hùng Điện Ngọc. kiện nổi dậy của b. Tóm tắt buôn làng Tây Nguyên trong thời - Tác phẩm kể về Tnú và buôn làng
kì đồng khởi trước Xôman trong không gian của những cánh 1960 nhưng chủ rừng xà nu bạt ngàn chạt tít đến chân trời. đề tư tưởng của - Tnú sau ba năm đi lực lượng trở về tác phẩm vẫn có thăm làng. Đêm hôm đó, tại nhà ưng, Cụ quan hệ mật thiết Mết đã kể cho dân làng nghe cuộc đời của với tình hình thời Tnú. sự của cuộc kháng + Tnú mồ côi cha mẹ từ nhỏ, được dân chiến lúc tác phẩm làng nuôi dưỡng, được anh Quyết giác ra đời. ngộ. Tnú làm liên lạc cho anh Quyết. Khi đi liên lạc Tnú thông minh, gan dạ. + Anh Quyết hy sinh, Tnú vượt ngục về lãnh đạo dân làng. Thằng Dục ác ôn nhiều lần tìm bắt Tnú nhưng không được, hăn bắt vợ con anh tra tấn dã man. + Tnú không chịu được, anh nhảy ra giữa bọn ác ôn và bị bắt, bị chúng đốt 10 đầu ngón tay. + Dân làng vùng dậy cứu anh nhưng vợ và con Tnú đã chết. Sau khi được dân làng cứu mặc dù bị thương nhưng anh vẫn tham gia quân giải phóng. - Đoạn kết Tnú chia tay cụ Mết và Dít ra đi chiến đấu. Những đồi xà nu vẫn chạy nối tiếp đến chân trời.
70 Hoạt động 2: Tổ II. Đọc- hiểu ph chức đọc- hiểu 1. Nhan đề tác phẩm văn bản tác - Rừng xà nu ẩn chứa cái khí vị riêng phẩm. - Thảo luận Tây Nguyên, gợi lên vẻ đẹp hùng tráng, 1. Yêu cầu HS theo nhóm, cử sức sống bất diệt của cây và tinh thần bất đọc đoạn mở đầu đại diện trình khuất của người Tây Nguyên. và một số đoạn bày và tranh - Rừng xà nu mang nhiều tầng nghĩa sau đó tóm tắt luận với các bao gồm cả ý nghĩa tả thực lẫn ý nghĩa toàn bộ tác phẩm. nhóm khác. tượng trưng. Tên cho tác phẩm như đã (Tóm tắt tác phẩm chứa đựng được cảm xúc của nhà văn và cần đảm bảo linh hồn tư tưởng chủ đề tác phẩm. những chi tiết 2. Hình tượng rừng xà nu chính:) a. Cây xà nu đã trở thành một phần máu - Thảo luận thịt trong đời sống vật chất và tinh thần 2. Yêu cầu HS theo nhóm, cử của người dân làng Xô Man. phát biểu cảm đại diện trình - Cây xà nu, rừng xà nu là hình tượng nhận về nhan đề bày và tranh được miêu tả công phu, đậm nét xuyên tác phẩm (thảo luận với các suốt chiều dài tác phẩm tạo nên một không luận và phát biểu nhóm khác. gian nghệ thuật đậm đà chất Tây Nguyên. tự do). GV định hướng, nhận xét - Rừng xà nu hứng chịu sự bắn phá huỷ và điều chỉnh, diệt của đại bác Mĩ suốt trong một thời nhấn mạnh ý cơ gian dài. Cây xà nu đầy thương tích , chết bản chóc…
- Cây xà nu giàu sức sống, có năng lực sinh sôi nẩy nở cực kì mạnh mẽ; ham ánh sáng , khí trời vươn lên rất nhanh .Cạnh một cây xà nu bị bắn gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình mũi tên lao thẳng lên bầu trời kết thành dải rừng bạt ngàn “đến hút tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những rừng xà 3. Tổ chức cho HS nu nối tiếp chạy đến chân trời” Đã hai ba tìm hiểu về hình - Đọc năm nay, trong mưa bom bão đạn, “rừng tượng rừng xà nu xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình ra, che theo các yêu cầu: - Phát biểu tự chở cho làng. - Cho HS đọc do - Cây xà nu gắn bó mật thiết với đời đoạn đầu truyện sống nhân dân làng Xô Man: Cả trong sinh - Đoạn đầu truyện hoạt thường ngày (đuốc xà nu Tnú soi cho tác giả tập trung Dít giần gạo; khói xà nu trên gương mặt khắc hoạ hình ảnh của các em bé; khói xà nu xông bảng nứa rừng xà nu, cây xà cho Tnú và Mai học chữ để mai sau làm nu. Cây xà nu hiện cán bộ,…). Cả trong những sự kiện trọng lên trong tác phẩm đại của buôn làng( Giặc đốt hai bàn tay với một diện mạo, Tnú bằng giẻ tẩm nhựa xà nu; đuốc xà nu phẩm chất như thế soi rõ xác giặc trong đêm đồng khởi,…) nào? b. Cây xà nu tượng trưng cho phẩm chất và số phận của nhân dân Tây Nguyên trong chiến tranh CM. Vẻ đẹp , những thương tích mà rừng xà nu phải gánh chịu,
những đặc tính của xà nu…là hiện thân cho vẻ đẹp, những mất mát, đau thương, sự khát khao tự do và sức sống bất diệt của dân làng Xô Man nói riêng, đồng bào Tây Nguyên nói chung. - Cây xà nu chịu thương tích, chết chóc bởi quân thù tàn bạo cũng như dân làng Xô Man bị chúng giết hại ( Anh Xút, bà Nhan; mẹ con Mai) hoặc phải mang - Đọc thầm và thương tật suốt đời như anh Tnú=> mất phát biểu mát đau thương của dân làng. - Cây xà nu ham ánh sáng và khí trời, có sức sống mãnh liệt không sức gì tàn phá nổi “ cạnh một cây xà nu ngã xuống đã có bốn năm cây con mọc lên, cũng như các thế hệ người Xô Man kế tiếp nhau đứng dậy chiến đấu giành lấy sự sống , tự do.=> biểu tượng cho sự khát khao tự do và sức sống bất diệt của dân làng Xô Man nói riêng, đồng bào Tây Nguyên nói chung. - Trong quá trình miêu tả rừng xà nu, cây xà nu, nhà văn đã sử dụng nhân hóa như một phép tu từ chủ đạo. Ông luôn lấy nỗi
- Đọc thầm và đau và vẻ đẹp của con người làm chuẩn phát biểu mực để nói về xà nu khiến xà nu trở thành một ẩn dụ cho con người, một biểu tượng ? Rừng xa nu , cây của Tây Nguyên bất khuất, kiên cường. xà nu ngoài ý nghĩa tạo ra không * Tóm lại: Nguyễn Trung Thành đã tạo gian xác định cho nên những hình ảnh ẩn dụ, những liên truyện đem lại tưởng kỳ vĩ khi miêu tả rừng xà nu với tất chất Tây Nguyên cả lòng yêu mến tự hào. Qua hình tượng đậm đà cho câu cây xà nu người đọc hiểu biết thêm dải đất chuyện, còn mang Tây Nguyên hùng vĩ, về cuộc sống của ý nghĩa nào khác? đồng bào Tây Nguyên và nhất là thêm yêu quý tự hào về những phẩm chất cao quý của họ. Rừng xà nu trùng điệp chạy đến chân trời là biểu tượng cho thế trận chiến tranh nhân dân, người người lớp lớp. 2. Nhân vật Tnú Hình tượng mang ý nghĩa điển hình cho số phận và con đường cách mạng của cộng - Thảo luận đồng các dân tộc Tây Nguyên: nhó m và trình Cụ Mết rất tự hào khi nói về anh:“Nó là bà y người Strá mình – Cha mẹ nó chết sớm, ? Khi miêu tả rừng làng Xô Man này nuôi nó. Đời nó khổ, xà nu, cây xà nu, nhưng bụng nó sạch như nước suối làng biện pháp tu từ ta”. nào được nhà văn a. Hoàn cảnh của sống của T nú: sử dụng một cách
thường xuyên nhất - Cuộc đời Tnú từng chịu nhiều thiệt thòi, quán? mất mát, đau thương: Mồ côi sớm; hai lần bị tra tấn dã man; ba năm bị giặc giam cầm. - Phát biểu - Tnú được cộng đồng yêu thương đùm bọc; sớm được cán bộ Đảng giáo dục , dìu dắt; được Mai tin cậy, yêu thương. ? Em hãy hát biểu - Tnú xứng đáng với công ơn , kì vọng của khái quát những dân làng, của anh Quyết cán bộ Đảng: cảm nhận của b. Là người gan góc, dũng cảm, mưu mình về hình trí; tượng rừng xà nu trong truyện? - Mặc dù địch khủng bố gắt gao, Tnú vẫn kiên cường tiếp tế , làm liên lạc cho Cán bộ Đảng : “ Cán bộ là Đảng. Đảng còn núi nước này còn” - Tích cực học chữ để làm cách mạng “Không học chữ sao làm được cán bộ - Định hướng, giỏi” nhận xét và điều c. Có tính kỉ luật cao, trung thành với chỉnh, nhấn mạnh CM; ý cơ bản. - Đi lực lượng 3 năm, mặc dù nhớ quê hương gia đình nhưng phải được sự cho phép của cấp trên T nú mới về. 4. Tổ chức cho HS - Khi bị bắt, anh đã nuốt thư vào bụng;
tìm hiểu về cuộc giặc tra tấn đến thế nào cũng không tiết lộ đời Tnú và cuộc bí mật cách mạng; nổi dậy của dân - Có thời cơ thuận lợi liền vượt ngục về làng Xô Man theo làng tích cực chuẩn bị lực lượng kháng các nội dung sau: chiến. ? Phẩm chất của - Khi bị đót mười đầu ngón tay, lửa cháy người anh hùng rừng rực, anh vân không hề van xin. Vì T Tnú. nú nhớ lời anh Quyết dặn…. ? Vì sao trong câu d. Có một trái tim yêu thương và sôi sục chuyện bi tráng về căm thù: Sống rất nghĩa tình và luôn cuộc đời Tnú, cụ mang trong tim ba mối thù: thù của bản Mết 4 lần nhắc tới thân, thù của gia đình, thù của buôn làng. ý: "Tnú không cứu - Số phận đau thương: được vợ con" để rồi ghi tạc vào tâm + Giặc kéo về làng để tiêu diệt phong trí người nghe câu trào nổi dậy. Để truy tìm Tnú, chúng bắt nói: "Chúng nó đã và tra tấn bằng gậy sắt đến chết vợ con cầm súng, mình anh phải cầm giáo".  Mắt anh biến thành hai cục lửa hồng ? Cảm nhận về căm thù cuộc đời Tnú và - Xông vào quân giặc như hổ dữ nhưng cuộc nổi dậy của không cứu được vợ con, bản thân bị bắt, bị dân làng Xô Man. tra tấn (bị đốt 10 đầu ngón tay). - Yêu cầu HS thảo  Cuộc đời đau thương luận theo nhóm, - "Tnú không cứu được vợ con"- cụ Mết
cử đại diện trình nhắc tới 4 lần bày và tranh luận  như một điệp khúc day dứt, đau với các nhóm thương trong câu chuyện kể và nhằm nhấn khác. mạnh: khi chưa có vũ khí, chỉ có hai bàn - Định hướng, tay không thì ngay cả những người thương nhận xét và điều yêu nhất cũng không cứu được. chỉnh, nhấn mạnh - Hình ảnh bàn tay của Tnú: ý cơ bản + Khi nguyên vẹn: là đôi bàn tay tình nghĩa. (cầm phấn viết chữ, khi bị giặc bắt chỉ vào bụng: cộng sản ở đây này), che chở cho mẹ con Mai…) + Khi tật nguyền: vẫn vững vàng cầm vũ khí. (…) 6. Yêu cầu HS nhận xét về các - Tnú và dân làng Xô Man quật khởi, nhân vật: cụ Mết, đứng dậy cầm vũ khí: Mai, Dít, Heng + Trong đêm Tnú bị đốt 10 đầu ngón (Gợi ý: Các nhân tay, dân làng đã nổi dậy “ào ào rung vật này có đóng động”, cứu được Tnu, tiêu diệt bọn ác ôn. góp gì cho việc Tiếng cụ Mết như mệnh lệnh chiến đấu: khắc họa nhân vật "Thế là bắt đầu rồi, đốt lửa lên!" chính và làm nổi  Đó là sự nổi dậy đồng khởi làm rung bật tư tưởng cơ chuyển núi rừng. Câu chuyện về cuộc đời bản của tác một con người trở thành câu chuyện một phẩm?) thời, một nước.
+ Bàn tay Tnu được chữa lành, anh vào - Thảo luận lực lượng, tiếp tục chống giặc. nhó m và trình + Biết vượt lên trên bi kịch cá nhân; gia bà y nhập lực lượng vũ trang giải phóng gắn kết cuộc kháng chiến của làng với cuộc kháng chiến của toàn miền Nam, toàn dân - Thảo luận tộc. nhó m và trình bà y + Là bộ đội chính quy , Tnú dũng cảm, lập nhiều chiến công. Được về phép thăm làng Tnú tuyệt đối chấp hành kỉ luật. *Tóm lại: Cuộc đời bi tráng và con đường đến với CM của T nú điển hình cho con 7. Nêu vấn đề để đường đến với CM của người dân Tây HS tìm hiểu vẻ Nguyên, góp phần làm sáng tỏ chân lí của đẹp nghệ thuật của thời đại: phải dùng bạo lực CM để tiêu tác phẩm diệt bạo lực phản CM; đấu tranh vũ trang là con đường tất yếu để tự giải phóng. 3. Mối quan hệ giữa rừng xà nu và T nú: Hình tượng rừng xà nu và Tnú có mối quan hệ khăng khít, bổ sung cho nhau. Rừng xà nu chỉ giữ được màu xanh bất diệt khi có những con người biết hi sinh như T nú; sự hi sinh của những con người như T nú góp phần là cho những cánh rừng mãi mãi xanh tươi.
4. Vai trò của các nhân vật: cụ Mết, Mai, Dít, Heng. - Cụ Mết, Mai, Dít, bé Heng là sự tiếp nối các thế hệ làm nổi bật tinh thần bất khuất của làng Xô Man nói riêng, của Tây Nguyên nói chung. - Cụ Mết "quắc thước như một cây xà nu lớn" là hiện thân cho truyền thống thiêng liêng, là người hieuj triệu và chỉ huy đồng khởi. - Mai, Dít là thế hệ hiện tại. Trong Dít có Mai của thời trước và có Dít của hôm nay. Vẻ đẹp của Dít là vẻ đẹp của sự kiên định, vững vàng trong bão táp chiến tranh. - Bé Heng là thế hệ tiếp nối, kế tục cha anh để đưa cuộc chiến tới thắng lợi cuối cùng. Dường như cuộc chiến khốc liệt này đòi hỏi mỗi người Việt Nam phải có sức trỗi dậy của một Phù Đổng Thiên Vương 5. Nghệ thuật: - Không khí, màu sắc đậm chất Tây Nguyên thể hiện ở bức tranh thiên nhiên; ở
ngôn ngữ, tâm lí, hành động của các nhân vật. - Xây dựng thành công các nhân vật vừa có những nét cá tính sống động vừa mang những phẩm chất có tính khái quát, tiêu biểu(cụ Mết; T nú, Dít...) - Khắc họa thành công hình tượng cây xà nu-một sáng tạo nghệ thuật đặc sắc-tạo nên màu sắc sử thi và lãng mạn bay bổng cho thiên truyện. - Lời văn giàu tính tạo hình, giàu nhạc điệu, khi thâm trầm, khi tha thiết, trang nghiêm,… 6. Ý nghĩa văn bản: - Ngợi ca tinh thần bất khuất, sức mạnh quật khởi của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên nói riêng, đất nước, con người VN nói chung trong cuộc đấu tranh GP dân tộc; - Khẳng định chân lí của thời đại: để giữ gìn sự sống của đất nước và nhân dân, không có cách nào khác là phải cùng nhau đứng lên cầm vũ khí chống lại kẻ thù.
6p Hoạt động 3: Tổ IV. Tổng kết h chức củng cố- - Qua truyện gắn Rừng xà nu, ta nhận tổng kết thấy đặc điểm phong cách sử thi Nguyễn Thảo luận Qua truyện ngắn nhó m và trình Trung Thành: hướng vào những vấn đề Rừng xà nu, HS bày trọng đại của đời sống dân tộc với cái nhìn nhận xét về phong lịch sử và quan điểm cộng động. cách Nguyễn - Rừng xà nu là thiên sử thi của thời đại Trung Thành mới. Tác phẩm đã đặt ra vấn đề có ý nghĩa lớn lao của dân tộc và thời đại: phải cầm vũ khí đứng lên tiêu diệt kẻ thù bạo tàn để bảo vệ sự sống của đất nước, nhân dân. ===================================