Giáo án môn Ngữ văn lớp 8 (Sách Chân trời sáng tạo)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:652

Thêm vào BST

Báo xấu

40
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo án môn Ngữ văn lớp 8 (Sách Chân trời sáng tạo) trọn bộ cả năm do TaiLieu.VN sưu tầm và đăng tải dưới đây hi vọng sẽ là tài liệu hay cho thầy cô tham khảo, phục vụ cho công việc giảng dạy trong năm học 2023-2024. Bộ giáo án lớp 8 môn Ngữ văn được biên soạn chi tiết, theo từng bài, giúp thầy cô dễ dàng truyền tải kiến thức cho học sinh. Mời quý thầy cô cùng tham khảo chi tiết nội dung giáo án!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo án môn Ngữ văn lớp 8 (Sách Chân trời sáng tạo)

KẾ HOẠCH BÀI DẠY MÔN: NGỮ VĂN 8 (CHÂN TRỜI SÁNG TẠO)
BÀI 1: NHỮNG GƯƠNG MẶT THÂN YÊU Thời gian thực hiện: 14 tiết KẾ HOẠCH BÀI DẠY KĨ NĂNG ĐỌC THƠ SÁU CHỮ, BẢY CHỮ TRONG LỜI MẸ HÁT, NHỚ ĐỒNG NHỮNG CHIẾC LÁ THƠM THO (Đọc kết nối chủ điểm) CHÁI BẾP (Đọc mở rộng theo thể loại) I. MỤC TIÊU I. MỤC TIÊU BÀI DẠY 1. Năng lực 1.1. Năng lực chung - Năng lực giao tiếp và hợp tác: biết lắng nghe và có phản hồi tích cực trong giao tiếp. - Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết xác định và làm rõ thông tin, ý tưởng mới đối với bản thân từ các nguồn tài liệu cho sẵn theo hướng dẫn. 1.2. Năng lực đặc thù: - Nhận biết và phân tích được nét độc đáo của bài thơ qua từ ngữ, hình ảnh, bố cục, cảm xúc; nhận biết và phân tích được vai trò của tưởng tượng trong tiếp nhận văn bản văn học. - Nhận biết và phân tích được chủ đề, thông điệp mà văn bản muốn gửi đến người đọc thông qua hình thức nghệ thuật, phân tích được một số căn cứ để xác định chủ đề, nhận biết phân tích được tình cảm cảm xúc cảm hứng chủ đạo của người viết thông qua văn bản. - Bước đầu làm được bài thơ sáu chữ, bảy chữ; viết được đoạn văn ghi lại cảm nghĩ vé một bài thơ sáu chữ, bảy chữ. - Nghe và tóm tắt được nội dung thuyết trình của người khác. 2. Phẩm chất - Yêu thương những người thân trong gia đình, yêu quê hương. II.KIẾN THỨC -Khái niệm thơ sáu chữ, bảy chữ. -Khái niệm từ tượng thanh, từ tượng hình. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Giáo án; - Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi; - Tranh ảnh về nhà thơ, hình ảnh; - Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp; - Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà; 2. Chuẩn bị của học sinh: SGK, SBT Ngữ văn 8, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC A. HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS, thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. b. Nội dung: HS lắng nghe, trả lời câu hỏi của GV c. Sản phẩm: Suy nghĩ của HS d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức thực hiện Sản phẩm dự kiến Chuyển Trò chơi “Ô cửa bí mật”. Có 1 bức ảnh liên quan đến bài 1.Lên non mới biết non cao giao học được che bởi 5 mảnh ghép. Để lật mở được các mảnh Nuôi con mới biết công lao mẹ nhiệm ghép, Hs phải trả lời được câu hỏi. Hs đoán được bức ảnh hiền. vụ trước khi lật mở hết các mảnh ghép sẽ được cộng 2 điểm. 2. Câu 1: Điền từ còn thiếu vào câu ca dao: Ai rằng công mẹ như non Công cha như núi Thái Sơn Thật ra công mẹ lại còn lớn Nghĩa mẹ như...chảy ra hơn. Câu 2: Điền từ còn thiếu vào câu ca dao: 3. Ai rằng công mẹ như... Mẹ già như ánh trăng khuya Thực ra công mẹ lại còn lớn hơn Dịu dàng soi tỏ bước đi con Câu 3: Điền từ còn thiếu vào câu ca dao: hiền. Nhớ ơn chín chữ... Cách 2: Ba năm bú mớm biết bao thân tình Cách 3: Câu 4: Điền từ còn thiếu vào câu thơ: Câu 1: Nước trong nguồn Đêm nay con ngủ giấc tròn Câu 2: Non Mẹ là ... của con suốt đời Câu 3: Cù lao 5. Điền từ còn thiếu vào câu ca dao: Câu 4: Ngọn gió Đố ai đếm được... Câu 5: Vì sao
Đố ai đếm được công lao mẹ già => Bức ảnh: những gương mặt => Bức ảnh bí mật gợi cho em cảm xúc, suy nghĩ gì? thân yêu trong gia đình - HS tiếp nhận nhiệm vụ. Thực - GV quan sát, gợi mở hiện - HS quan sát, suy nghĩ nhiệm vụ Báo cáo - Yêu cầu HS trả lời theo yêu cầu. Thảo luận Kết - GV nhận xét, bổ sung, chốt lại : luận Cuộc sống quanh ta có biết bao điều đáng nhớ gương Nhận mặt thương yêu của người thân, bạn bè; ánh trăng lấp định lánh trên dòng sông, ánh nắng trên hàng cau, ngọn khói lam chiều,… Tất cả những điều đó làm nên sự giàu có của tâm hồn chúng ta. Nhiều gương mặt thân yêu, khoảnh khắc kỳ diệu trong cuộc sống đã được thể hiện rất sinh động trong các vần thơ. Bài học này sẽ giúp các em cảm nhận được điều đó qua các bài thơ sáu chữ, bảy chữ. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 1. Giới thiệu tri thức đọc hiểu a. Mục tiêu: - Kích hoạt kiến thức về thể loại thơ sáu chữ, bảy chữ - Nhận biết được những đặc điểm của thể thơ sáu chữ, bảy chữ qua các yếu tố vần, bố cục, mạch cảm xúc, cảm hứng chủ đạo, vai trò của tưởng tượng trong tiếp nhận văn học. b. Nội dung: HS lắng nghe, trả lời câu hỏi của GV. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS. d. Tổ chức thực hiện:
Tổ chức thực hiện Sản phẩm dự kiến Chuyển (1)- GV giao các câu hỏi chuẩn bị bài trước ở nhà cho A.Tri thức đọc hiểu giao các nhóm theo phiếu học tập sau: - Thơ sáu chữ là thễ thơ nhiệm Nhóm 1 Câu 1.Hãy nêu khái niệm thơ sáu mỗi dòng có sáu chữ. chữ, bảy chữ. vụ Thơ bảy chữ là thế thơ Nhóm 2 Câu 2. Em hiểu thế nào về vần liền và vần cách ?Cho ví dụ. mỗi dòng có bảy chữ. Nhóm 3 Câu 3. Thế nào là bố cục và mạch Mỗi bài gồm nhiều khổ. cảm xúc trong bài thơ ? Mỗi khổ thường có 4 Nhóm 4 Câu 4. Cảm hứng chử đạo là gì? Nêu vai trò của tưởng tượng trong dòng thơ và có cách gieo tiếp nhận văn học? vần, cách ngắt nhịp đa (2) GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi trong trò chơi “Vòng dạng. quay may mắn” để củng cố hệ thống tri thức đọc hiểu. - Vần: bên cạnh cách Câu 1: Đây là một thể mỗi dòng có sáu chữ, thường có phân loại vần chân vần gieo vần ngắt nhịp linh hoạt? lưng (đã học ở NV 7 tập A. Bốn chữ C. Lục bát 1, bộ sách CTST) vần B. Sáu chữ D. Năm chữ trong thơ còn được phân Câu 2:Thơ bảy chữ là: loại thành vần liền và A. Là thể thơ mà mỗi dòng thơ có bảy chữ. vần cách ( thuộc vần B. Là thể thơ có bảy câu thơ trong một bài thơ. chân). Vần liền là trường C. Là thể thơ có 7 khổ thơ. hợp tiếng cuối của 2 D. Là thể thơ có 7 đoạn thơ. dòng thơ liên tiếp vần Câu 3: Nhận xét nào không đúng khi nói về bố cục của bài với nhau. Vần cách là thơ? trường hợp tiếng cuối ở 2 A. Là sự sắp xếp tổ chức các phần, các đoạn thơ theo một dòng thơ cách nhau vần trình tự nhất định. với nhau. B. Việc xác định bố cục giúp người đọc có cái nhìn tổng - Bố cục của bài thơ quát, biết rõ bài thơ có mấy phần, vị trí và ranh giới từng Là sự sắp xếp tổ chức các phần trong bài thơ; từ đó có thể xác định được mạch cảm phần, các đoạn thơ theo xúc của bài thơ. một trình tự nhất định. C. Giúp người đọc nhìn thấy, tưởng tượng thấy điều mà nhà Việc xác định bố cục thơ miêu tả . giúp người đọc có cái Câu 4: Em hiểu thế nào là vần liền? nhìn tổng quát, biết rõ A. Là vần là trường hợp tiếng cuối của 2 dòng thơ liên tiếp bài thơ có mấy phần, vị vần với nhau. trí và ranh giới từng phần B. Là vần gieo ở hai tiếng giữa câu. trong bài thơ; từ đó có C. Là vần gieo ngắt quãng D. Là vần gieo ở đầu câu thơ.
Câu 5: Em hiểu thế nào là vần cách ? thể xác định được mạch A. là vần được gieo vào cuối dòng thơ. cảm xúc của bài thơ. B. là vần được gieo ở giữa dòng thơ - C. là vần của các bài thơ - Mạch cảm xúc của bài D. là trường hợp tiếng cuối ở 2 dòng thơ cách nhau vần thơ với nhau. là sự tiếp nối, sự vận Câu 6: Thơ sáu chữ thường có nhịp 2/2/2. Đúng hay sai? động của cảm xúc trong A. Đúng B. Sai bài thơ. Ví dụ: mạch cảm Câu 7: Cảm hứng chủ đạo là trạng thái tình cảm mãnh liệt, xúc trong Việt Nam quê thường gắn với tư tưởng và đánh giá nhất định được thể hương ta của Nguyễn hiện xuyên suốt tác phẩm, tác động đến cảm xúc của người Đình Thi có sự vận động đọc..Đúng hay sai? từ cảm xúc tự hào về vẻ A.Đúng B. Sai đẹp quê hương đất nước đến cảm xúc tự hào, yêu Thực Nhiệm vụ 1: Hs trình bày theo nhóm. thương tha thiết con hiện Nhiệm vụ 2: Hs trả lời cá nhân. người Việt Nam., nhiệm - GV theo dõi, quan sát HS -Cảm hứng chủ đạo: vụ là trạng thái tình cảm Báo cáo - Yêu cầu HS trả lời theo yêu cầu. mãnh liệt, thường gắn Thảo với tư tưởng và đánh giá luận nhất định được thể hiện Kết - GV nhận xét câu trả lời (trong quá trình hướng dẫn HS xuyên suốt tác phẩm, tác luận chốt đáp án trong trò chơi, giáo viên cần giải thích cho động đến cảm xúc của Nhận học sinh về thơ sáu chữ, thơ bảy chữ, các yếu tố cần tìm người đọc. Chẳng hạn, định hiểu khi học về thơ sáu chữ, bảy chữ ) và chốt kiến thức. cảm hứng chủ đạo trong bài mẹ của đỗ trung lai là cảm hứng xót thương, day dứt xen lẫn bất lực, nuối tiếc khi nhận ra dấu ấn thời gian và những nỗi vất vả của cuộc đời đã in hằn lên bóng dáng người mẹ. -Vai trò của tưởng tượng trong tiếp nhận văn học:
Tác phẩm văn học là sản phẩm của trí tưởng tượng, sáng tạo, được thể hiện bằng ngôn từ. Vì thế, khi đọc văn bản, người đọc cần huy động nhận thức, trải nghiệm, sử dụng kết hợp các giác quan để tái hiện trong tâm trí mình thì những con người hay bức tranh đời sống mà nhà văn, nhà thơ đã khắc họa trong văn bản. Như khả năng tưởng tượng, người đọc có thể trải nghiệm cuộc sống được miêu tả, hóa thân vào các nhân vật, từ đó cảm nhận và hiểu văn bản đầy đủ, sâu sắc hơn. 2. Hoạt động đọc văn bản Trong lời mẹ hát 2.1 Chuẩn bị đọc a. Mục tiêu: - Kích hoạt kiến thức nền liên quan đến văn bản, tao sự liên hệ giữa trải nghiệm của bản thân với nội dung của văn bản - Bước đầu dự đoán được nội dung của văn bản b. Nội dung: Hs sử dụng sgk, đọc văn bản theo sự hướng dẫn của GV c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức thực hiện Sản phẩm dự kiến Chuyển + GV cho hs nghe một bài hát về mẹ : giao
nhiệm https://www.youtube.com/watch?v=KGWJCAc4kGg -HS chia sẻ suy nghĩ của bản thân về vụ Em hãy chia sẻ cảm xúc được gợi ra từ bài hát. bài hát. -Hs lắng nghe. Thực - Hs lắng nghe bài hát, cá nhân HS suy nghĩ và trả lời hiện câu hỏi của GV. nhiệm - GV quan sát vụ Báo cáo - HS trình bày sản phẩm Thảo - GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của bạn. luận Kết - GV nhận xét, bổ sung, chốt kiến thức. luận Dẫn dắt vào bài: Nhận Nhà thơ Nguyễn Duy từng viết: định “Mẹ ru cái lẽ ở đời Sữa nuôi phần xác, hát nuôi phần hồn Quả thật là vậy. Đứa trẻ nào cũng từng ngày từng tháng lớn lên nhờ bầu sữa ấm nóng cũng như lời hát ru ngọt ngào của mẹ. Bởi thế từ lâu, lời hát ru ấy đã đi vào tiềm thức của mỗi người như một món ăn tinh thần không thể thiếu, để rồi len lỏi vào trong những vần thơ, tiếng ca. Trong lời mẹ hát của tác giả Trương Nam Hương là một trong những tác phẩm như thế... 2.2 Trải nghiệm cùng VB a. Mục tiêu: Đọc văn bản và thực hiện một số kĩ thuật đọc thông qua việc trả lời một số câu hỏi trong khi đọc b. Nội dung: Hs sử dụng sgk, đọc văn bản theo sự hướng dẫn của GV c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức thực hiện Sản phẩm dự kiến
Chuyển + GV hướng dẫn cách đọc Trải nghiệm cùng văn bản giao + Gv hướng dẫn học sinh chú ý câu hỏi 1. Đọc nhiệm trong hộp chỉ dẫn - Hs chú ý nhịp, đọc diễn cảm vụ Liên hệ: Khổ thơ này gợi cho em nhớ đến - Lưu ý dừng đọc đúng thời điểm để trả lời các những câu hát ru nào? câu hỏi trong hộp chỉ dẫn Suy luận: Điều mà con “nghe” được trong Liên hệ: Khổ thơ này gợi nhớ đến những câu lời mẹ hát ở khổ thơ này có gì khác biệt so hát ru sau: với bảy khổ thơ trước đó? - Chú Cuội ngồi gốc cây đa, - HS lắng nghe, tiếp nhận nhiệm vụ Để trâu ăn lúa gọi cha ời ời Thực - Hs làm việc cá nhân Cha còn cắt cỏ trên trời hiện - GV quan sát Mẹ còn cưỡi ngựa đi mời quan viên nhiệm - Cái cò cái vạc cái nông vụ Sao mày dẵm lúa nhà ông hỡi cò Báo cáo - HS trình bày sản phẩm Không không, tôi đứng trên bờ Thảo - GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời luận Mẹ con cái vạc đổ thừa cho tôi à ơi... của bạn. Suy luận: Bảy khổ trước nói về công lao to lớn và sự hi sinh thầm lặng của người mẹ dành Kết - GV nhận xét, bổ sung, chốt kiến thức cho con còn khổ thơ cuối thể hiện sự biết ơn luận Nhận và tình thương của người con dành cho mẹ. định Hoạt động 2: Suy ngẫm và phản hồi a. Mục tiêu: - Nhận biết và phân tích được nét độc đáo của bài thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, bố cục, mạch cảm xúc - Phân tích được một số căn cứ để xác định chủ đề - Nhận biết và phân tích được tình cảm, cảm xúc của, cảm hứng chủ đạo của người viết thể hiện qua văn bản - Nhận xét được nội dung phản ánh và cách nhìn cuộc sống, con người của tác giả trong văn bản - Nhận biết và phân tích được nhan đề và vai trò của nhan đề trong việc thể hiện chủ đề của bài thơ.
- Biết yêu thương cha mẹ b. Nội dung: Hs sử dụng sgk, đọc văn bản theo sự hướng dẫn của GV c. Sản phẩm học tập: HS tiếp thu kiến thức và câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện: NV1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu về thể thơ, vần, bố cục, mạch cảm xúc, hình ảnh Tổ chức thực hiện Sản phẩm dự kiến Chuyển 1. Hs làm việc cá nhân, trả lời câu hỏi: II. Suy ngẫm và phản hồi giao + Bài thơ Trong lời mẹ hát được viết theo 1. Tìm hiểu về thể thơ, vần, bố cục, mạch cảm nhiệm thể thơ nào? xúc, hình ảnh vụ + Nhận xét về cách gieo vần của bài thơ. - Thể thơ: 6 chữ Căn cứ vào đâu để em xác định như vậy? - Cách gieo vần: 2. Hs thảo luận nhóm đôi để hoàn thành + Gieo vần cách: ngào – dao; xanh – anh; trầu – PHT và trả lời câu hỏi: cau ; con – hơn; rồi – nôi; sờn – thơm; nao – + Em hãy điền vào sơ đồ bố cục bài thơ cao; ra – xa theo PHT số 2 và nhận xét về nét độc đáo + Căn cứ xác định: Vần cách là trường hợp tiếng của bố cục bài thơ (Hs thảo luận nhóm cuối ở hai dòng thơ cách nhau vần với nhau đôi) - Bố cục, mạch cảm xúc: + Chỉ ra nét đặc sắc trong các hình ảnh: + Sơ đồ bố cục: Chòng chành nhịp võng ca dao và Vầng trăng mẹ thời con gái/ Vẫn còn thơm ngát hương cau. 3. Hs thảo luận nhóm 4-6 em để hoàn thành PHT số 3: Tìm hiểu về hình ảnh người mẹ trong khổ thơ 3 – 7 Hình ảnh Nhận xét về Nét độc miêu tả hình ảnh đáo trong người mẹ người mẹ cách khắc + Nét độc đáo của bố cục bài thơ: Gợi tả sự lớn trong khổ họa người dần của nhân vật con, từ khi con còn bé đến lúc 3–7 mẹ trưởng thành song hành với dấu ấn thời gian trong cuộc đời mẹ. Khi đứa con còn nằm võng: lời ru mở ra hình ảnh quê hương đất nước (khổ
1,2), qua lời ru, con thấu hiểu những tảo tần, vất - HS tiếp nhận nhiệm vụ. vả, hi sinh của người mẹ qua thời gian (các khổ 3 – 7), hình ảnh thơ mở rộng ra ý nghĩa của lời Thực - - HS suy nghĩ, thảo luận và trả lời câu mẹ ru: lời ru giúp con lớn lên, trưởng thành (khổ hiện bạn, hoàn thành các PHT cuối) nhiệm - Gv quan sát, cố vấn -> Đây cũng chính là mạch cảm xúc của bài thơ vụ - Hình ảnh Báo cáo - HS trả lời câu hỏi/ trình bày sản phẩm + Nhịp võng chòng chành: gợi tả người mẹ đưa Thảo thảo luận võng ru con, đồng thời gợi tả âm điệu trầm bổng luận - GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời của những câu ca dao mẹ ru con của bạn. + Vầng trăng mẹ thời con gái,/ Vẫn còn thơm ngát hương cau: gợi tả vẻ đẹp rạng rỡ của mẹ Kết - GV nhận xét, bổ sung, chốt kiến thức thời trẻ luận + Hình ảnh người mẹ trong khổ 3 – 7 Nhận Hình ảnh Nhận xét về Nét độc đáo định miêu tả hình ảnh trong cách người mẹ người mẹ khắc họa trong khổ người mẹ 3–7 Vầng trăng, Hình ảnh Người mẹ người mẹ người mẹ với được khắc vừa giã gạo vẻ đẹp của thời họa lẫn vào vừa ru con, con gái nhưng lời ru, hình tấm áo bạc đó còn là sự ảnh mẹ trong phếch bạc tần tảo, chịu từng khổ thơ phơ, bục thương chịu hiện lên mối chỉ khó trong lao song hành sờn, màu động, vất vả vì với tình cảm trắng trên con cái. Dù vất của con với mái tóc mẹ, vả nhưng lời ru mẹ lưng mẹ của mẹ vẫn còng xuống ngọt ngào, đầy
ắp yêu thương, sự thảo thơm . NV2: Hướng dẫn Hs tìm hiểu cảm hứng chủ đạo Chuyển - GV chuyển giao nhiệm vụ: 2. Tìm hiểu cảm hứng chủ đạo giao Hs thảo luận nhóm đôi để hoàn thiện - Vần, nhịp: Vần cách, cách ngắt nhịp chẵn, chủ nhiệm PHT số 4 yếu là nhịp 2/4 đều đặn gợi cảm giác giống như vụ - HS tiếp nhận nhiệm vụ. nhịp võng, nhịp nôi đưa con Thực - HS thảo luận và hoàn thành PHT số 4 - Cách sử dụng hình ảnh: hiện - Gv quan sát, cố vấn + Hình ảnh giàu tính tạo hình: Vầng trăng mẹ nhiệm thời con gái/ Áo mẹ bạc phơ bạc phếch/ Vải nâu vụ bục mối chỉ sờn,... Báo cáo - HS thuyết trình sản phẩm thảo luận + Từ ngữ: từ tượng thanh (thập thình), tượng Thảo - GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời hình (chòng chành, vấn vít, dập dờn), từ ngữ thể luận của bạn. hiện trực tiếp tình cảm của tác giả đối với mẹ (lạy trời đừng giông đừng bão, thương mẹ, nôn Kết - GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức nao) luận => Các yếu tố trên có tác dụng thể hiện cảm Nhận hứng chủ đạo của bài thơ là: cảm hứng về định những hi sinh của đời mẹ và những giá trị tốt đẹp mà mẹ đã truyền dạy cho con qua lời ru NV3: Hướng dẫn học sinh Liên hệ, vận dụng, sáng tạo Chuyển + Em hãy nhắc lại khái niệm và chức 3. Chủ đề giao năng của nhan đề (học ở lớp 6) - Nhan đề là tên văn bản, thường ngắn gọn, thể nhiệm + Theo em, nhan đề Trong lời mẹ hát có hiện nội dung chính và thông điệp của văn bản. vụ vai trò thế nào trong việc thể hiện chủ đề - Chủ đề: Qua hình ảnh lời ru con của mẹ, tác của bài thơ? giả thể hiện tình cảm yêu thương sâu sắc, lòng - HS tiếp nhận nhiệm vụ. biết ơn đối với mẹ và tình yêu quê hương đất Thực - HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi nước mà mẹ đã truyền dạy cho con hiện - Gv quan sát, cố vấn => Nhan đề Trong lời mẹ hát đã thể hiện được nhiệm chủ đề của bài thơ vụ
Báo cáo HS trình bày câu trả lời Thảo - GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời luận của bạn. Kết - GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức luận Nhận định NV4: Hướng dẫn học sinh Liên hệ, mở rộng Chuyển - GV chuyển giao nhiệm vụ: 4. Liên hệ, mở rộng giao Cách thể hiện hình ảnh người mẹ trong Trong lời mẹ hát Mẹ (Đỗ Trung Lai) nhiệm bài thơ này có gì khác với cách thể hiện Tình yêu thương, Tình yêu thương, lòng vụ hình ảnh người mẹ trong bài thơ khác mà lòng biết ơn đối biết ơn, nỗi xót xa, bất em biết?(Học sinh hoàn thành PHT số 5 với mẹ được lồng lực trước thời gian in để trả lời câu hỏi này) ghép và tái hiện hằn trên dáng mẹ được Trong lời mẹ Bài thơ mà em biết thông qua hình thể hiện thông qua hình hát (.....................) ảnh lời ru con ảnh sóng đôi mẹ và cây câu - HS tiếp nhận nhiệm vụ. HS trao - HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi đổi thảo - Gv quan sát, cố vấn luận, thực hiện nhiệm vụ
Báo cáo - HS trình bày câu trả lời kết quả - GV gọi hs nhận xét, bổ sung câu trả lời hoạt của bạn. động và thảo luận Đánh - GV nhận xét, bổ sung, chốt lại kiến thức giá kết quả thực hiện nhiệm vụ Hoạt động 3: Tổng kết a. Mục tiêu: - Khái quát lại nội dung nghệ thuật của văn bản; - Khái quát lại một số đặc điểm thơ sáu chữ, bảy chữ qua văn bản Trong lời mẹ hát b. Nội dung: Giáo viên phát PHT, học sinh làm việc cá nhân c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS bằng ngôn ngữ nói, PHT d. Tổ chức thực hiện: Tổ chức thực hiện Sản phẩm dự kiến Chuyển Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ III. Khái quát đặc điểm thể loại giao - GV chuyển giao nhiệm vụ - Thơ sáu chữ là thể thơ mỗi dòng có sáu chữ. nhiệm + Gv tổ chức trò chơi Hái hoa dân chủ. Thơ bảy chữ là thể thơ mỗi dòng có bảy chữ. vụ Luật chơi: Hs xung phong bốc thăm các Mỗi bài gồm nhiều khổ, mỗi khổ thường có câu hỏi và trả lời nhanh. Với mỗi câu trả bốn dòng thơ và có cách gieo vần, ngắt nhịp lời đúng của Hs, Gv có phần thưởng khích đa dạng. lệ. Nếu Hs trả lời sai, Hs khác có quyền tiếp - Vần liền là trường hợp tiếng cuối của hai tục trả lời. GV chuẩn bị đồng hồ đếm dòng thơ liên tiếp vần với nhau. ngược 30 giây. Các câu hỏi
1) Nêu một số đặc điểm của thơ sáu chữ, - Vần cách là trường hợp tiếng cuối ở hai dòng bảy chữ thơ cách nhau vần với nhau. 2) Vần liền là gì? - Bố cục của bài thơ là sự tổ chức, sắp xếp các 3) Vần cách là gì? phần, các đoạn thơ theo một trình tự nhất định. 4) Bố cục của bài thơ là gì? Việc xác định bố cục giúp người đọc có cái 5) Mạch cảm xúc của bài thơ là gì? nhìn tổng quát, biết rõ bài thơ có mấy phần, vị 6) Cảm hứng chủ đạo là gì? trí và ranh giới từng phần trong bài thơ, từ đó - HS tiếp nhận nhiệm vụ. có thể xác định được mạch cảm xúc của bài thơ. Thực - HS suy nghĩ, trả lời - Mạch cảm xúc của bài thơ là sự tiếp nối, sự hiện - Gv quan sát, hỗ trợ vận động của cảm xúc trong bài thơ. nhiệm - Cảm hứng chủ đạo là trạng thái tình cảm vụ mãnh liệt, thường gắn với tư tưởng và đánh Báo cáo - Hs trả lời giá nhất định được thể hiện xuyên suốt tác Thảo - Hs khác lắng nghe, bổ sung luận phẩm, tác động đến cảm xúc của người đọc. Kết - GV nhận xét, bổ sung, chốt kiến thức luận Nhận định IV. Phụ lục PHT số 1
PHT số 2 Sơ đồ bố cục Khổ 1 - 2 ............................................................................... ............................................................................... Khổ 3 - 7 ................................................................................ .............................................................................. Khổ 8 ................................................................................. ............................................................................. PHT số 4 Vần nhịp Vần, nhịp, tác dụng Cách sử dụng hình ảnh Cách sử dụng từ ngữ ……………….……… ……………….………… ……………….………… ………………………… ………………………… ………………………… ……………………… ……………………….. ……………………….. Cảm hứng chủ đạo ……………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………….
Gợi ý PHT số 4 Tìm hiểu về cảm hứng chủ đạo Vần, nhịp, tác dụng Cách sử dụng từ ngữ Cách sử dụng hình + Từ ngữ: từ tượng thanh Vần cách, chủ yếu là ảnh nhịp 2/4 đều đặn gợi Hình ảnh giàu tính tạo (thập thình), tượng hình hình: Vầng trăng mẹ (chòng chành, vấn vít, cảm giác giống như thời con gái/ Áo mẹ nhịp võng, nhịp nôi bạc phơ bạc phếch/ dập dờn), từ ngữ thể hiện Vải nâu bục mối chỉ trực tiếp tình cảm của tác đưa con sờn,... giả đối với mẹ (lạy trời đừng giông đừng bão, thương mẹ, nôn nao) Cảm hứng chủ đạo Các yếu tố trên có tác dụng thể hiện cảm hứng chủ đạo của bài thơ là: cảm hứng về những hi sinh của đời mẹ và những giá trị tốt đẹp mà mẹ đã truyền dạy cho con qua lời ru
BÀI 1. NHỮNG GƯƠNG MẶT THÂN YÊU (Thơ sáu chữ, bảy chữ) VB2. NHỚ ĐỒNG (TỐ HỮU) I. Mục tiêu 1. Về kiến thức: - Nhận biết và phân tích được nét độc đáo của bài thơ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, bố cục, mạch cảm xúc. - Nhận biết và phân tích được chủ đề, thông điệp mà văn bản muốn gửi đến người đọc thông qua hình thức nghệ thuật. - Nhận biết và phân tích được tình cảm, cảm xúc, cảm hứng chủ đạo của người viết thể hiện qua VB. - Nhận xét được nội dung phản ánh và cách nhìn cuộc sống, con người của tác giả trong VB văn học. - Nhận biết và phân tích được vai trò của tưởng tượng trong tiếp nhận VB văn học. 2. Về năng lực: - Năng lực tự chủ và tự học: Xác định được nhiệm vụ học tập một cách tự giác, chủ động thực hiện nhiệm vụ học tập. - Năng lực cảm thụ thẩm mĩ: Biết thưởng thức cái đẹp trong văn học và cuộc sống từ đó khơi gợi cảm xúc trước một vấn đề trong VB và đời sống. 3. Về phẩm chất: - Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, trân trọng vẻ đẹp quê hương. - Sống có lý tưởng và theo đuổi sự tự do. II. Thiết bị dạy học và học liệu - Máy tính, máy chiếu - Phiếu học tập - Tranh ảnh, video có liên quan đến nội dung tiết học III. Tiến trình dạy học 1. Hoạt động 1: Xác định vấn đề a) Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới. b) Nội dung: Giáo viên giới thiệu thông tin liên quan đến bài học. c) Sản phẩm: Học sinh lắng nghe định hướng nội dung học tập. d) Tổ chức thực hiện: Giáo viên tổ chức, học sinh thực hiện, lắng nghe phát triển năng lực quan sát, năng lực giao tiếp. Vùng đất hoặc con người nào đã để lại trong em ấn tượng sâu đậm?
2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới I. TÌM HIỂU CHUNG Mục tiêu: Giúp HS tìm hiểu đôi nét về tác giả và tác phẩm. Nội dung: HS căn cứ trên các kiến thức đã biết, làm việc với sách giáo khoa, hoạt động nhóm hoàn thành yêu cầu học tập. Tổ chức thực hiện Sản phẩm Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ (GV) 1. Tác giả Yêu cầu HS trình bày ngắn gọn thông tin Tố Hữu (1920 - 2002), tên thật là Nguyễn giới thiệu về nhà thơ Tố Hữu, trình bày về Kim Thành, quê ở Quảng Điền, Thừa hoàn cảnh sáng tác bài thơ Nhớ đồng. (HS Thiên Huế. Một số tập thơ tiêu biểu: Từ ấy, đã chuẩn bị ở nhà) Việt Bắc, Gió lộng, Máu và hoa,... 2. Tác phẩm Hướng dẫn HS bước đầu định hướng cách a. Đọc, tóm tắt và tìm hiểu chú thích đọc văn bản Nhớ đồng. b. Tìm hiểu chung về văn bản - Hoàn cảnh sáng tác: Nhớ đồng được sáng Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ tác vào tháng 7 năm 1939, trong nhà lao Học sinh suy nghĩ và thực hiện yêu cầu. Thừa Phủ, khi nhà thơ bị thực dân Pháp bắt Bước 3: Báo cáo, thảo luận giam ở đây. Nhà thơ đề “tặng Vịnh” (tức Học sinh chia sẻ câu trả lời của mình trước Nguyễn Chí Thanh - bạn cách mạng và lớp. cùng bị bắt giam chung) Bước 4: Kết luận, nhận định - Thể loại: thơ 7 chữ Giáo viên dẫn dắt vào bài học. - Cách gieo vần: gieo vần chân, liền: “mùi”-“vui”, kết hợp vần cách: “mùi”- “bùi”; ngắt nhịp 4/3. - Bố cục bài thơ: + Khổ 1 – 7: Cảm xúc bâng khuâng nhớ những cảnh sắc thân quen, bình dị nhưng đượm buồn của quê hương. + Khổ 8 – 10: Cảm xúc bâng khuâng nhớ những gương mặt thân quen, trong đó có hình ảnh của bản thân và niềm khao khát tự do cháy bỏng. II. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN Mục tiêu: Giúp HS - Nhận biết được thể thơ, cấu tứ và các yếu tố tượng trưng trong thơ; nhận biết được các chi tiết tiêu biểu qua đó nắm được tình cảm của tác giả. - Kết nối văn bản trải nghiệm với cá nhân; bồi đắp cảm xúc thẩm mĩ, tình yêu quê hương, đất nước của mỗi người. Nội dung: HS đọc VB, vận dụng “Tri thức Ngữ văn”, làm việc cá nhân và làm việc nhóm để hoàn thành nhiệm vụ.
Sản phẩm: Câu trả lời của HS, sản phẩm của nhóm, kết quả trong phiếu học tập. Tổ chức thực hiện Sản phẩm Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 1. Hình ảnh quê hương (GV) Nghệ thuật Tác dụng - Tìm hiểu hình ảnh quê hương Từ - Điệp từ “đâu” kết Tạo thành thông qua các yếu tố nghệ thuật và ngữ hợp cấu trúc nghi vấn. giọng điệu da tác dụng. - Từ “gì” kết hợp với diết, sâu lắng, - Tìm hiểu chủ đề và cảm hứng chủ tính từ “sâu” tạo mãnh liệt. đạo trong bài thơ. thành câu hỏi tu từ - Tiêu chí đánh giá: nhức nhối tâm can. • NỘI DUNG: truyền tải nội dung cơ bản, trọng tâm (4đ) Câu - Câu thơ lặp lại 4 Khẳng định • HÌNH THỨC: rõ ràng, đặc thơ lần:“Gì sâu bằng mức độ mãnh sắc, sáng tạo (4đ) những trưa thương liệt của nỗi • THUYẾT TRÌNH: tự tin, rõ nhớ/ Hiu quạnh bên nhớ. ràng, lôi cuốn (2đ) trong một tiếng hò!” Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ =>“gì sâu bằng” là Hoạt động nhóm cấu trúc khẳng định Bước 3: Báo cáo, thảo luận không có gì sâu xa - Random nhóm trình bày sản phẩm hơn, mạnh mẽ hơn; - Các nhóm trình bày nội dung theo những trưa thương yêu cầu. nhớ là những ngày nhà Bước 4: Kết luận, nhận định thơ phải sống trong xà GV nhận xét, đánh giá dựa trên các lim. tiêu chí đánh giá sản phẩm của => Giữa bốn bức tường của nhà giam, âm thanh nhóm. của tiếng hò – âm thanh của đời thường, là chất xúc tác, gợi mở bao hình ảnh thân thương của quê hương dội về từ kí ức. 2. Chủ đề và cảm hứng chủ đạo - Chủ đề: Bài thơ thể hiện tình cảm nhớ thương da diết cảnh vật quê hương con người niềm khao khát tự do của người tù trẻ tuổi có trái tim đang căng đầy nhựa sống và tràn trề nhiệt huyết. - Cảm hứng chủ đạo: Niềm nhớ thương da diết, mãnh liệt, niềm khao khát tự do của một thanh niên trẻ tuổi trong những tháng ngày bị giam cầm, tách biệt với thế giới bên ngoài. 3. Hoạt động 3: Luyện tập a) Mục tiêu: Kiểm tra, đánh giá kết quả học tâp của học sinh qua một số bài tập cụ thể. b) Nội dung: Ghi lại 3 điều em học được qua bài thơ, 1 thắc mắc cần giải đáp và 1 câu hỏi được đặt ra.