Giáo án được biên soạn với mục tiêu: Giúp học sinh hiểu được tình yêu sâu nặng và bi kịch của Kiều qua đoạn trích. Đối với Kiều, tình và hiếu thống nhất chặt chẽ. Nắm được nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật, sự điêu luyện trong việc lựa chọn và sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Du.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Giáo án tuần 29 - Ngữ văn lớp 10: Trao Duyên - Truyện Kiều - Nguyễn Du
- GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 10
Trao Duyên
( Trích “ Truyện Kiều” )
-Nguyễn Du –
A. Mục tiêu bài dạy: Giúp học sinh
1. Về nội dung và nghệ thuật:
- Hiểu được tình yêu sâu nặng và bi kịch của Kiều qua đoạn trích. Đối với Kiều,
tình và hiếu thống nhất chặt chẽ.
- Nắm được nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật, sự điêu luyện trong việc
lựa chọn và sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Du.
2. Về kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng đọc thơ lục bát
- Rèn luyện kĩ năng phân tích tâm trạng nhân vật
3. Về thái độ:
Từ đoạn trích, hình thành cho mình một quan niệm đúng đắn về tình yêu: tình
yêu chân chính không có chỗ cho cái vị kỉ, nó cần lòng vị tha, đức hi sinh vì hạnh
phúc của người mình yêu.
B. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
1.Chuẩn bị của giáo viên:
a. Phương tiện:
- Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 10 nâng cao tập 2, Sách giáo viên, Giáo án
- Tư liệu tham khảo chính:
+ Truyện Kiều (Đào Duy Anh- Từ điển Truyện Kiều, NXB Khoa học xã hội, Hà
Nội)
+ Giảng văn Truyện Kiều ( Đặng Thanh Lê- NXB Giáo Dục)
- b. Phương pháp:
- Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài.
- Trong tiết dạy: Đọc diễn cảm, đàm thoại gợi mở, giảng bình, nêu vấn đề, gợi mở
học sinh làm việc nhóm…
2. Chuẩn bị của học sinh:
a. Phương tiện:
- Sách giáo khoa Ngữ văn 10 nâng cao tập 2.
- Sách bài tập, vở soạn
b. Phương pháp:
- Đọc kĩ bài học.
- Chuẩn bị một số câu hỏi có vấn đề để trao đổi trong giờ học với giáo viên và các
bạn cùng lớp.
C. Tiến trình tổ chức dạy và học:
1. Ổn định tổ chức lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi:
Cho biết sáng tác chính của Nguyễn Du và kể tên một số tác phẩm tiêu biểu cho
mỗi loại sáng tác?
3. Tiến trình bài giảng:
Vào bài mới:
Ở cấp 2, các em đã được học về tác gia Nguyễn Du và một số đoạn trích trong
“Truyện Kiều”. Một em hãy cho cô biết các em đã được học những trích đoạn
nào của “Truyện Kiều”, nêu nội dung và nghệ thuật chính của những trích đoạn
đó? (Học sinh trả lời). Như vậy, ở chương trình Trung học cơ sở, các em đã biết
đến Nguyễn Du và những câu thơ tài hoa của “Truyện Kiều” – những câu thơ
đã làm thổn thức bao thế hệ người đọc không chỉ bởi vẻ đẹp tinh tế, điêu luyện
- của ngôn ngữ, hình ảnh, mà hơn hết là ở tấm lòng yêu thương, đồng cảm sâu
sắc với nỗi đau con người của đại thi hào Nguyễn Du.
Và hôm nay, chúng ta sẽ đến với “Trao duyên” - một trích đoạn được coi là mở
màn cho tấn bi kịch mười lăm năm lưu lạc của Thúy Kiều- để từ đó hiểu hơn về
tài năng và tâm huyết của Nguyễn Du, người được tôn vinh là “ nghệ sĩ lớn-
trái tim lớn” của dân tộc ta.
Hoạt động của GV-HS Nội dung cơ bản
I.Đọc hiểu khái quát:
1. Vị trí và nhan đề:
- Em hãy đọc phần tiểu dẫn và a, Vị trí:
cho biết vị trí của đoạn trích - Thuộc phần 2: Gia biến và lưu lạc (từ câu
“Trao duyên”? 723 - 756)
b, Nhan đề (tình huống):
- Giải thích:
- Trao duyên gợi cho chúng ta + Trong lễ tết, hội hè: Trao duyên là một
nhớ đến nét văn hóa nào của dân nội dung trong cuộc hát nhân dịp lễ tết, hội
tộc ta? hè.
-Trao duyên trong đoạn thơ này + Trong trích đoạn: Trao duyên là gửi cái
có ý nghĩa gì? tình duyên của mình cho người khác
- Duyên cớ của tình huống:
- Tại sao lại có cảnh trao duyên? + Gia đình gặp tai biến
Sự kiện gì trước đó đã dẫn đến
+ Kiều hi sinh mối tình với Kim Trọng,
tình huống này?
chấp nhận làm vợ lẽ Mã Giám sinh để có
tiền cứu cha và em.
- + Nhờ Vân thay mình kết duyên với Kim
Trọng
-> Đánh giá tình huống: tế nhị, gây khó xử
cho cả người trao lẫn người nhận.
2. Đọc và chú thích
- Em hãy đọc đoạn thơ và xác
định đây là lời của ai, nói trong
tâm trạng nào?
Đoạn trích là lời dặn dò, tâm sự
của Thúy Kiều với em gái mình
là Thúy Vân, để nhờ em một
việc hệ trọng, tế nhị, trong một
tâm trạng đau đớn và dường như
tuyệt vọng.
Vì thế giọng đọc phải chậm và
tha thiết. Hơn nữa, do càng về
sau Thúy Kiều gần như chỉ nói
với mình (độc thoại nội tâm) cho
nên giọng đọc càng cần khẩn
thiết, não nùng hơn.
- Em hãy đọc lại đoạn trích và
xác định bố cục của đoạn trích ?
3. Bố cục:
- 12 câu đầu: Thúy Kiều nhờ cậy, thuyết
phục Thúy Vân thay mình kết duyên với
Kim Trọng
- 14 câu tiếp: Thúy Kiều trao kỉ vật cho
- Thúy Vân và giãi bày tâm sự với Vân.
- 8 câu còn lại: Kiều hướng tới Kim Trọng.
II. Đọc- hiểu trích đoạn:
- Kiều đã mở lời với Vân như thế 1. 12 câu đầu:
nào? * Hai câu đầu:
- Từ “ cậy” nghĩa là gì? Có thể - Mở lời: “Cậy em...sẽ thưa”
thay thế từ này bằng từ khác
+ “ cậy” = nhờ
được không ?
-> nhờ vả, trông mong tin tưởng, gửi gắm
- Thanh điệu của từ “ cậy” tạo
hi vọng vào Thúy Vân.
điểm nhấn như thế nào cho câu
thơ ? -> thanh trắc mang âm điệu nặng nề, gợi sự
đau đớn, khó nói.
- Từ “ chịu lời” nghĩa là gì? Nó
có giống với “ nhận lời” không?
- Kiều còn dùng hành động gì để + “ chịu lời” = nhận lời + sắc điệu cầu
mở lời? Những hành động đó có khẩn, van xin
gì đặc biệt? - Hành động:“ ngồi lên”, “ lạy”, “ thưa”
-> sự thay bậc đổi ngôi, đi ngược với lễ
- Xuất phát từ nguyên nhân nào giáo phong kiến nhưng chấp nhận được
mà Kiều lại tự hạ mình, hoán đổi bởi:
vị thế trước Vân như vậy? + Kiều coi Vân như ân nhân của mình.
- Nhận xét khái quát về cách nói + Kiều trân trọng tình yêu với Kim Trọng,
năng và hành động của Kiều
trong hai câu đầu?
->> Nhận xét chung:
+ Từ ngữ chuẩn xác
- GV dẫn dắt: Thông thường khi
+ Hành động trang trọng tôn nghiêm
muốn nhận sự giúp đỡ của người
+ Tình cảm chân thành
- khác, sẽ có hai cách dẫn dắt:
- cách 1: Trình bày hoàn cảnh * 2 câu tiếp:
rồi mới nói lời nhờ cậy
- cách 2: Nói ngay mong muốn
của mình, sau đó mới trình bày
ngọn ngành sự tình.
Kiều đã chọn cách nào để trao
duyên cho Vân?
- Em hiểu “ gánh tương tư” là
gì?
- Ý nghĩa của thành ngữ “ giữa - Nói lời trao duyên: “Giữa đường…mặc
đường đứt gánh” và giá trị biểu em”
đạt của nó? +“ gánh tương tư”: gánh nặng nhớ nhung,
- Trước khi trao duyên, Kiều đã khắc khoải.
thông báo cho em điều gì? +“ giữa đường đứt gánh”: thành ngữ chỉ sự
tan vỡ đột ngột, khơi gợi sự đau đớn, xót
thương ở Vân.
- Tại sao Kiều lại gọi tình duyên -> Kiều thú nhận tình yêu của mình với
trao cho em là “ mối tơ thừa” ? Kim Trọng, trình bày vắn tắt hoàn cảnh éo
le, ngang trái của mình.
- Từ “ mặc em” có nghĩa là gì?
Có thể thay thế bằng từ khác
không? + “ mối tơ thừa”: Kiều hiểu sự thiệt thòi và
- Thanh điệu của từ “ mặc” để lại sự hi sinh lớn lao của em
ấn tượng gì cho câu thơ ? + “ mặc em”= tùy em
-> phó thác tuyệt đối
- Qua lời trao duyên cho ta hiểu
- điều gì về con người Kiều? -> thanh nặng làm câu thơ dằn xuống, thể
hiện sự dứt khoát đoạt tuyệt mối tình đầu
của Thúy Kiều.
->> Nhận xét chung: lời trao duyên thể hiện
Kiều là một người chu toàn, thấu hiểu sâu
sắc cho tình cảnh của Vân.
- Đọc 8 câu thơ và cho biết lí do
đầu tiên của Kiều là gì?
* 8 câu sau: Kiều đưa ra những lý lẽ để
- giải thích các điển tích “ quạt thuyết phục Vân.
ước”, “ chén thề” và cho biết ý
- Lí do thứ nhất:
nghĩa của nó ?
“ Kể từ khi…chén thề”
- Điệp từ “ khi” xuất hiện bao
nhiêu lần, ý nghĩa của nó là gì? + “ quạt ước”, “ chén thề”:
+ điệp từ “khi”; 3 lần
- Lí do thứ hai mà Kiều đưa ra là -> kỉ niệm đẹp đẽ, ấn tượng, tình nghĩa sâu
gì ? nặng không thể quên.
- Lí do thứ hai:
“ Sự đâu…vẹn hai”
+ gia đình: “ sóng gió bất kì”
- Lí do thứ ba là gì? + bản thân: “ hiếu- tình”
-> Viện đến hoàn cảnh
- Tác giả sử dụng biện pháp nghệ
thuật gì trong câu thơ này? Lí do thứ ba:
“ Ngày xuân…lời nước non”
- + “ ngày xuân”: hình ảnh ẩn dụ chỉ tuổi đời,
- Lí do thứ tư là gì? cụ thể là tuổi trẻ
-> Vân vẫn còn trẻ, tương lai phía trước còn
dài.
- Lí do thứ tư:
+ “ tình máu mủ”: tình cảm giữa chị em
Kiều- Vân
+ “ lời nước non”: hình ảnh ẩn dụ cho tình
- Lí do thứ năm là gì? yêu.
- Những hình ảnh “ thịt nát -> Viện đến tình cảm chị em ruột thịt
xương mòn”, “ ngậm cười chín
- Lí do thứ năm:
suối” gợi cho em nghĩ đến điều
gì? “ Chị dù…thơm lây”
+ “ thịt nát xương mòn” : cái chết của Kiều
- Qua đó ta nhận thấy những + “ ngậm cười chín suối”: cái chết mãn
phẩm chất gì ở Thúy Kiều? nguyện
-> Kiều viện đến cái chết để thuyết phục
Vân
Tiểu kết:
- Kiều tỉnh táo lí trí, ghìm nén cảm xúc để
trao duyên. Điều này thể hiện đức hi sinh
của nàng.
- Em hãy cho biết đó là những kỉ - Lí lẽ chặt chẽ, thuyết phục
vật gì?
2, 14 câu tiếp:
a, 2 câu thơ đầu : Trao kỉ vật
- Từ ngữ:
- Sau khi trao kỉ vật cho Thúy
- Vân, Kiều đã dặn dò em điều gì? + “ chiếc vành”, “bức tờ mây: kỉ vật đơn sơ
- Em hiểu câu thơ như thế nào? mà thiêng liêng vô giá, gợi nhớ về quá khứ
hạnh phúc.
- Câu thơ ngắt nhịp như thế nào?
Nhịp thơ đó có ý nghĩa như thế + “giữ”, “của chung”: lí trí bảo phải trao
nào trong việc diễn tả tâm trạng hết, đoạn tuyệt với mối tình đầu nhưng tình
của Kiều? cảm lại muốn níu giữ lại.
- Trong một tâm trạng như vậy - Nhịp thơ 4/4 đứt đoạn như một tiếng khóc
Kiều đã tâm sự với Vân điều gì? thể hiện nỗi đau giằng xé trong lòng Kiều.
- Kiều nhớ về quá khứ và dự
cảm về tương lai ra sao? b, 12 câu tiếp: Kiều giãi bày
* 2 câu đầu: Kiều dặn dò em
* 10 câu tiếp theo:
- “phím đàn”, “mảnh hương nguyền”, “lời
thề” -> Nhớ quá khứ hạnh phúc.
- “cách mặt khuất lời”. “dạ đài”, “người
thác oan”, ‘hồn”, “nát thân bồ liễu”…
-> Dự cảm về tương lai bi thảm, u ám
Tiểu kết:
- Sự mâu thuẫn giữa lí trí và tình cảm.
- Tâm trạng hụt hẫng
- Câu thơ mở ra hai chiều: quá
khứ và hiện tại như thế nào? 3, 8 câu cuối:
“ Bây giờ...ái ân”
- Từ ngữ:
+ “ muôn vàn ái ân” : Quá khứ đẹp đẽ, hạnh
- - Tác giả đã dùng những thành phúc
ngữ nào để chỉ số phận Kiều lúc + “ trâm gẫy gương tan”: Hiện tại đứt đoạn
này ? chia lìa.
- câu cảm thán tạo nên dấu ấn gì -> Quá khứ >< hiện tại:
cho câu thơ?
+ “bạc như vôi”, “nước chảy hoa trôi” ->
-Từ cơn mộng mi, Kiều trở về trách phận, giọng chua chát
với thực tại. Em hãy xác định
+ “phụ chàng” -> trách mình, giọng thê
xem ở 8 câu này, Kiều vẫn còn
thiết, buồn thương
nói với Thúy Vân, hay đã hướng
sang đối tượng khác? - Câu cảm thán: nghẹn ngào, chua xót
- Câu thơ được ngắt thành mấy
nhịp, diễn tả điều gì? - Lời nhân vật: Độc thoại -> đối thoại. Kiều
đau đớn đến mức rơi vào trạng thái mê
sảng, thảng thốt gọi tên người yêu đầy tức
tưởi.
- Nhịp thơ 3/3 và 2/2/2 như tiếng nấc nghẹn
- Khái quát nội dung của đoạn ngào thể hiện sự đau đớn
thơ?
Tiểu kết:
-Tình cảm lấn át, chế ngự tất cả. Kiều đau
đớn nói trong cơn mê sảng.
- Khả năng miêu tả tâm lí nhân vật tài tình
và tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du
III. Tổng kết:
- Khái quát vài nét về nghệ thuật a, Nội dung:
của đoạn thơ? + Ca ngợi, tôn vinh vẻ đẹp tâm hồn, nhân
- cách của Thúy Kiều.
+ Lên án, tố cáo những thế lực đen tối đã
cách trở tình yêu đôi lứa, đẩy con người
vào chỗ tuyệt vọng.
+ Thể hiện sự cảm thông, đồng cảm của
Nguyễn Du với nỗi đau của con người.
b, Nghệ thuật
- Nghệ thuật miêu tả, khắc họa tâm lí nhân
vật đặc sắc.
- Ngôn ngữ chính xác, tinh tế
- các biện pháp tu từ: ẩn dụ, điệp từ, đối
lập,…
IV . Củng cố, luyện tập:
1. GV đưa ra một số câu hỏi trắc nghiệm:
1. Việc trao duyên của Thúy Kiều cho Thúy Vân diễn ra khi nào?
A. Trước khi Kiều thu xếp việc bán mình.
B. Trong khi Kiều đang thu xếp việc bán mình.
C. Sau khi Kiều đã thu xếp việc bán mình.
D. Trước khi Kiều từ biệt gia đình theo Mã Giám Sinh.
2. Vì sao Kiều lại phải lạy Vân rồi mới nói chuyện “trao duyên”?
A. Kiều thích quan trọng hóa vấn đề.
B. Đây là câu chuyện nhờ vả thiêng liêng, quan trọng.
C. Có làm như vậy Vân mới nhận lời.
- D. Đây là một nghi lễ không thể thiếu khi nhờ vả.
3. Trong cuộc trao duyên, hai người trò chuyện như thế nào?
A. Chỉ có một mình Kiều nói.
B. Kiều nói ít, Vân nói nhiều.
C. Kiều nói nhiều, Vân nói ít.
D. Chỉ có một mình Vân nói.
4. Kiều nhờ Vân việc gì?
A. Chuyển kỉ vật trả Kim Trọng.
B. Nói lời chia tay với Kim Trọng.
C. Báo cho Kim Trọng biết gia đình mắc nạn.
D. Thay mình kết duyên với Kim Trọng.
5. Câu “Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề” nói về sự gắn bó của ai với ai?
A. Thúy Kiều với Kim Trọng.
B. Thúy Vân với Kim Trọng.
C. Cả hai chị em với Kim Trọng.
D. Thúy Kiều với Thúy Vân.
6. Câu “Sự đâu sóng gió bất kì” nói đến sự việc nào?
A. Kim Trọng đột ngột phải về hộ tang chú.
B. Kiều gặp Đạm Tiên trong gấc mơ.
C. Nhà Kiều bị vu oan, cha và em trai bị bắt giam.
7. Việc Kiều dùng nhiều từ ngữ nhắc đến cái chết có ý nghĩa gì?
A. Kiều dự cảm nàng sẽ chết và cái chết đầy oan nghiệt.
B. Kiều nói thế để ép Vân phải nhận lời.
- C. Kiều muốn làm cho sự việc thêm nghiêm trọng.
8. Kiều đã trao lại cho Vân kỉ vật gì?
A. Chiếc vành và tờ mây.
B. Chiếc thoa và tờ mây.
C. Chiếc vành và cây đàn.
D. Chiếc thoa và cây đàn.
9. Trong câu “Chiếc vành với bức tờ mây- Duyên này thì giữ, vật này của
chung”, “của chung” ở đây là của ai?
A. Kim Trọng và Thúy Vân.
B. Kim Trọng và Thúy Kiều
C. Kim Trọng, Thúy Kiều và Thúy Vân
D. Thúy Vân và Thúy Kiều
10. Câu “Bây giờ trâm gãy, gương tan – Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân” nói về
điều gì?
A. Nỗi đau của Kiều khi mối tình đầu tan vỡ
B. Nỗi đau của Kiều khi trao duyên cho Vân
C. Nỗi đau của Kiều khi những kỉ vật tình yêu không thuộc về mình
D. Nỗi đau của Kiều khi phải xa gia đình
*Đáp án:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
C B A B A C A A D A
- 2. Sau khi học xong đoạn trích, em có suy nghĩ gì về đức hi sinh? Đức hi sinh có
vị trí như thế nào trong cuộc sống? Hãy viết một đoạn văn ngắn thể hiện quan
niệm của em về vấn đề đó.
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
