Giáo trình Bệnh viêm kết mạc

Chia sẻ: Than Kha Tu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

142
lượt xem 38
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Viêm kết mạc là nhóm bệnh phổ biến nhất trong các bệnh về mắt, chúng chiếm tới 70% trường hợp tới khám ở các phòng khám mắt. Nhiều loại viêm kết mạc hay lây lan và thậm chí phát triển thành dịch, ảnh hưởng rất lớn tới quân số lao động và chiến đấu

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Bệnh viêm kết mạc

BÖnh viªm kÕt m¹c 1. §¹i c−¬ng. - Viªm kÕt m¹c lµ nhãm bÖnh phæ biÕn nhÊt trong sè c¸c bÖnh vÒ m¾t, chóng chiÕm tíi 70% tr−êng hîp tíi kh¸m ë c¸c phßng kh¸m m¾t. - NhiÒu lo¹i viªm kÕt m¹c hay l©y lan vµ thËm chÝ ph¸t triÓn thµnh dÞch, ¶nh h−ëng rÊt lín tíi qu©n sè lao ®éng vµ chiÕn ®Êu. - BÖnh m¾t hét còng lµ mét trong nh÷ng viªm kÕt m¹c song do tÝnh chÊt tæn th−¬ng ®Æc hiÖu vµ sù ®Æc biÖt vÒ dÞch tÔ häc cho nªn ®−îc ®Ò cËp trong mét bµi riªng. 2. Nguyªn nh©n. 2.1. Vi khuÈn, virus: - Ngo¹i lai: Theo bôi bÆm, dông cô, tay bÈn « nhiÔm vµo m¾t. - T¹i æ kÕt m¹c: Rèi lo¹n c©n b»ng sinh th¸i t¹i chç (sö dông thuèc tra m¾t kh«ng ®óng chØ ®Þnh, nhÊt lµ thuèc kh¸ng sinh, sang chÊn béi nhiÔm thªm). C¸c tæng kÕt vÒ vi sinh vËt cho thÊy tô cÇu chiÕm hµng ®Çu trong tæng sè c¸c t¸c nh©n vi khuÈn g©y viªm kÕt m¹c (57% c¸c tr−êng hîp ), ®Æc biÖt lµ chóng cã kh¶ n¨ng kh¸ng l¹i kh¸ng sinh vµ cã s¾c tè ®Æc tr−ng cho tõng loµi. LËu cÇu (Neisseria gonorrheae) mét lo¹i vi khuÈn Gram (-) cã thÓ l©y tõ ®−êng sinh dôc, tõ tay thÇy thuèc ®ì ®Î sang m¾t trÎ s¬ sinh hoÆc l©y tõ bÓ b¬i .Viªm kÕt m¹c do lËu cÇu th−êng nhanh chãng dÉn ®Õn biÕn chøng loÐt gi¸c m¹c vµ rÊt nhanh thñng m¾t.Virus APC (Adeno-pharyngo-conjonctivitis) cã thÓ g©y thµnh c¸c vô dÞch viªm kÕt m¹c, häng, h¹ch. 2.2 T¸c nh©n lý häc: Giã, bôi, khãi, c¸c chÊt axit, kiÒm, tia tö ngo¹i, chÊt ®éc ho¸ häc ®Òu lµ nh÷ng t¸c nh©n g©y kÝch thÝch m¹nh g©y viªm kÕt m¹c thËm chÝ tæn th−¬ng c¶ gi¸c m¹c. 2.3. DÞ øng: Cã thÓ gÆp c¸c d¹ng viªm kÕt m¹c do hai kiÓu ph¶n øng dÞ øng. - T¨ng c¶m øng tøc th× : Th−êng gÆp do thuèc, t¸ d−îc…. - T¨ng mÉn c¶m muén : Viªm kÕt m¹c bäng, viªm kÕt m¹c mïa xu©n lµ nh÷ng vÝ dô vÒ bÖnh ë nhãm nµy. 3. TriÖu chøng: 3.1. TriÖu chøng c¬ n¨ng: - Ngøa r¸t cém. BÖnh nh©n th−êng vÝ nh− cã c¸t r¾c vµo m¾t. 1
- Sî ¸ng s¸ng (kh«ng nÆng l¾m). - NhiÒu dö kÌm nhÌm. Buæi s¸ng ngñ dËy rÊt khã më m¾t v× dö dÝnh chÆt hai mi víi nhau. - Ch¶y n−íc m¾t (Ýt). - DÞch tÔ: BÖnh th−êng l©y lan ë gia ®×nh, ®¬n vÞ. 3.2. TriÖu chøng thùc thÓ: + Mi s−ng nÒ, cã thÓ mäng ®á nÕu lµ viªm cÊp. KÕt m¹c c−¬ng tô ®á trªn diÖn réng, mÊt s¾c bãng, dµy lªn nh− miÕng th¹ch. + KÕt m¹c: Phï nÒ vµ cã thÓ phßi qua khe mi (viªm do lËu rÊt hay gÆp dÊu hiÖu nµy). Trªn kÕt m¹c cßn thÊy c¸c h×nh ¶nh tæn th−¬ng c¬ b¶n kh¸c nh−: - Hét: Râ nhÊt ë cïng ®å d−íi vµ ë hai gãc trong, ngoµi cña kÕt m¹c mi trªn nh÷ng hét nµy cã ®Æc ®iÓm lµ to, trong, kÑp kh«ng vì), - Gai m¸u: ThÊy râ h¬n ë kÕt m¹c mi, tr«ng nh− nh÷ng lÊm chÊm ®á, dµy chi chÝt, nÆng h¬n cã thÓ cã xuÊt huyÕt. Gai m¸u lµ tæn th−¬ng kh«ng ®Æc hiÖu cña c¸c viªm kÕt m¹c. - Nhó gai: Lµm cho kÕt m¹c sÇn sïi tr«ng nh− h×nh ¶nh ®¸ l¸t, thÊy râ ë kÕt m¹c sôn mi trªn trong bÖnh viªm kÕt m¹c mïa xu©n . - Bäng kÕt m¹c: Hay cã trong viªm kÕt m¹c dÞ øng do sù nÒ phï khu tró cña kÕt m¹c. + Dö m¾t : NhiÒu dö nh−ng tuú theo t¸c nh©n mµ dö cã ®Æc ®iÓm kh¸c nhau, vÝ dô: dö m¾t nhiÒu vµ lo·ng, h¬i dÝnh th−êng lµ cña viªm kÕt m¹c cÊp do virus; viªm do tô cÇu cã dö mµu vµng; viªm do lËu dö m¾t gièng nh− mñ; viªm do liªn cÇu tan huyÕt, b¹ch hÇu lµ nh÷ng vi khuÈn cã ®éc tÝnh cao th−êng g©y gi·n m¹ch, t¹o mµng gi¶ b¸m chÆt vµo kÕt m¹c mi khi bãc sÏ ch¶y m¸u; viªm kÕt m¹c mïa xu©n dö m¾t cã ®Æc ®iÓm lµ trong, dai, dÝnh, cã thÓ kÐo ra thµnh sîi… + H¹ch: ë tr−íc tai, d−íi hµm, to b»ng h¹t l¹c, h¹t ®Ëu ®en, di ®éng, ®au. + TriÖu chøng ©m tÝnh: C¸c dÊu hiÖu nµy cÇn ®−îc x¸c ®Þnh ®Ó gióp cho viÖc chÈn ®o¸n ph©n biÖt víi nh÷ng bÖnh cã tæn th−¬ng gi¸c m¹c: - ThÞ lùc kh«ng gi¶m (chó ý lau kü dö tr−íc khi ®o thÞ lùc). - Gi¸c m¹c trong. - TiÒn phßng, ®ång tö, nh·n ¸p b×nh th−êng. 2
+ XÐt nghiÖm cËn l©m sµng: - CÊy khuÈn, soi t−¬i tiÕt tè t×m vi khuÈn. - XÐt nghiÖm miÔn dÞch huúnh quang t×m virus. - XÐt nghiÖm m¸u thÊy b¹ch cÇu Eosinophil t¨ng trong viªm dÞ øng. - XÐt nghiÖm tÕ bµo b»ng ph−¬ng ph¸p n¹o kÕt m¹c sÏ thÊy tû lÖ b¹ch cÇu ®a nh©n t¨ng cao nÕu lµ c¨n nguyªn vi khuÈn, tû lÖ b¹ch cÇu limpho chiÕm −u thÕ nÕu lµ c¨n nguyªn virus, tû lÖ b¹ch cÇu ¸i toan (Eosinophil) cao nÕu lµ viªm dÞ øng, nÕu thÊy tÕ bµo cã thÓ vïi th× ®ã lµ viªm kÕt m¹c do Chlamydia… 4. TiÕn triÓn vµ biÕn chøng: NhiÒu lo¹i viªm kÕt m¹c cã xu h−íng tù khái nh− viªm kÕt m¹c do virus APC, do chlamydia, mét sè viªm kÕt m¹c do dÞ øng … Tuy nhiªn cã mét sè lo¹i viªm kÕt m¹c cã diÔn biÕn bÖnh lý ®¸ng quan t©m nh−: - Viªm kÕt m¹c do cÇu khuÈn lËu cã thÓ nhanh chãng chuyÓn sang viªm loÐt gi¸c m¹c vµ tiÕp ®ã lµ biÕn chøng thñng nh·n cÇu. - Viªm kÕt m¹c do virus APC: kho¶ng mét tuÇn sau lóc khëi ph¸t viªm kÕt m¹c sÏ xuÊt hiÖn viªm gi¸c m¹c chÊm n«ng. BÖnh nh©n c¶m thÊy m¾t bÞ kÝch thÝch, chãi, ch¶y n−íc m¾t vµ gi¶m thÞ lùc. - Viªm kÕt m¹c mïa xu©n: nhó gai qu¸ ph¸t ë kÕt m¹c sôn mi trªn kÕt hîp víi c¸c yÕu tè bÖnh lý kh¸c cña t×nh tr¹ng dÞ øng - miÔn dÞch t¹i m¾t g©y ra loÐt trît n«ng ë gi¸c m¹c. - Viªm kÕt m¹c cã gi¶ m¹c: nÕu kh«ng ®−îc bãc ®i vµ kÕt hîp dïng thuèc tÝch cùc th× t×nh tr¹ng viªm sÏ kÐo dµi vµ vÒ sau ®Ó l¹i sÑo dóm dã ë kÕt m¹c …. 5. §iÒu trÞ vµ dù phßng: 5. 1 §iÒu trÞ: CÇn x¸c ®Þnh nguyªn nh©n, t¸c nh©n g©y viªm th× viÖc ®iÒu trÞ míi ®¹t hiÖu qu¶. Tuy vËy trong ®iÒu trÞ cã nh÷ng ®iÓm chung cho nhiÒu lo¹i viªm kÕt m¹c: 5.1.1 Dïng thuèc kh¸ng sinh vµ thuèc s¸t trïng. Thuèc n−íc: Chloromicetin 4%o Sulfat kÏm 1%o. Sulfaxylum 10-20% 3
Cã thÓ dïng ®¬n ®éc mét lo¹i hoÆc phèi hîp hai lo¹i, rá lu©n phiªn nhiÒu lÇn trong ngµy (10-20 lÇn). Thuèc mì : Tetraxyclin 1% Gentamicin ... C¸c thuèc nµy tra 1lÇn/ tèi (tr−íc khi ®i ngñ) Cho dï lµ viªm kÕt m¹c do virus, dÞ øng, ... th× dïng kh¸ng sinh vÉn cã gi¸ trÞ lµ chèng béi nhiÔm. Riªng trong viªm kÕt m¹c do lËu ph¶i rá thuèc rÊt nhiÒu lÇn trong ngµy, c¸ch qu·ng 10 phót –15 phót rá mét lÇn thËm chÝ ph¶i tiÕn hµnh rá giät liªn tôc, nªn kÕt hîp 2,3 lo¹i thuèc vµ chän theo kh¸ng sinh ®å. 5.1.2. Chèng viªm: * Corticoid dïng d−íi d¹ng thuèc rá m¾t hoÆc tiªm d−íi kÕt m¹c nh−ng chØ ®Þnh ph¶i hÕt søc thËn träng vµ dïng trong thêi gian ng¾n (chØ 3-5-7 ngµy). Trªn thÞ tr−êng hiÖn nay rÊt hay gÆp lo¹i thuèc rá m¾t phèi hîp kh¸ng sinh víi corticoid. C¸ch phèi hîp nµy t¹o ra sù thuËn tiÖn cho ng−êi bÖnh nh−ng nÕu ph¶i dïng kÐo dµi th× cÇn ®−îc theo dâi nh·n ¸p v× corticoid cã thÓ g©y t¨ng nh·n ¸p vµ ®ôc thÓ thuû tinh. Mét nguy c¬ cÇn ®−îc nh¾c tíi khi dïng corticoid rá m¾t kÐo dµi lµ g©y gi¶m søc ®Ò kh¸ng dÔ dÉn tíi béi nhiÔm nÊm, vi khuÈn, virus herpes…., nh÷ng bÖnh rÊt nguy hiÓm cho m¾t. * C¸c thuèc cã t¸c dông æn ®Þnh d−ìng bµo nh− Lodoxamide, Olopatadin, Cromoglycate…hoÆc kh¸ng thô c¶m thÓ histamin nh− Antazoline, Emadastine hoÆc kh¸ng histamin nh− Naphazoline, Chlopheniramine, … cã t¸c dông tèt ®èi víi nh÷ng tr−êng hîp viªm kÕt m¹c dÞ øng. §Æc biÖt, nhãm thuèc æn ®Þnh d−ìng bµo nªn ®−îc chØ ®Þnh dïng cho viªm kÕt m¹c mïa xu©n v× bÖnh nµy th−êng ph¶i ®iªï trÞ kÐo dµi. 5.1.3. N©ng ®ì c¬ thÓ, t¨ng t¸i t¹o biÓu m«: C¸c vitamin A, B, C dïng ®−êng uèng, rá m¾t ... B¨ng che ®Ó m¾t ®ì bÞ kÝch thÝch. Viªm kÕt m¹c, nhÊt lµ c¸c viªm kÕt m¹c thµnh dÞch, nãi chung cã xu h−íng tù khái. Tuy nhiªn, cã lo¹i viªm kÕt m¹c rÊt dai d¼ng, t−¬ng ®èi khã ch÷a nh− viªm kÕt m¹c mïa xu©n, viªm kÕt m¹c cã hét. NhiÒu khi cßn thªm c¶ biÕn chøng do thuèc ®iÒu trÞ chóng. Cã lo¹i viªm kÕt m¹c nhanh chãng dÉn ®Õn tæn th−¬ng gi¸c m¹c nh− viªm do cÇu khuÈn lËu hoÆc Ýt gÆp h¬n nh− viªm do adenovirus. §iÒu ®ã cho ta thÊy còng kh«ng nªn xem nhÑ mÆt bÖnh nµy. Khi kh¸m bÖnh cÇn kiÓm tra t×nh tr¹ng thÞ lùc, gi¸c m¹c… ®Ó tr¸nh cã nh÷ng sù bá sãt hoÆc biÕn chøng ®¸ng tiÕc. 4
5.2 Phßng bÖnh : - C¸ch ly ng−êi bÖnh kh«ng cho dïng chung chËu, kh¨n mÆt. Kh¨n mÆt cña ng−êi bÖnh cÇn ®−îc giÆt xµ phßng vµ ph¬i n¾ng. - Tra thuèc phßng bÖnh cho ng−êi lµnh. - ThÇy thuèc: VÖ sinh tay kh¸m vµ chó ý khö trïng dông cô ®Ó tr¸nh trë thµnh trung gian truyÒn bÖnh. 5