Giáo trình Nghệ thuật lãnh đạo nhân viên - TS Nguyễn Thanh Hội

Chia sẻ: Sdfv Sdfv | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:58

Thêm vào BST

Báo xấu

340
lượt xem 85
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khi đọc cuốn sách này, tôi khuyến khích các bạn thay đổi quan niệm của mình về vai trò của người quản lý cũng như cách các bạn khen thưởng và ghi nhận thành tích của nhân viên. Việc áp dụng hiệu quả các biện háp này sẽ mang lại lợi ích cho mọi người – nhân viên, nhà quản lý và các cổ đông.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Nghệ thuật lãnh đạo nhân viên - TS Nguyễn Thanh Hội

Giáo trình Nghệ thuật lãnh đạo nhân viên TS Nguyễn Thanh Hội
NGHEÄ THUAÄT LAÕNH ÑAÏO VAØ ÑOÄNG VIEÂN (Leadership and Motivation) MUÏC TIEÂU CUÛA KHOÙA HOÏC Khoùa hoïc naøy ñöôïc thieát keá nhaèm naâng cao naêng löïc cuûa caùc nhaø quaûn trò trong vieäc phaùt huy taøi naêng vaø söùc löïc cuûa caáp döôùi höôùng vaøo thöïc hieän muïc tieâu cuûa coâng ty vaø öùng phoù hieäu quaû vôùi moâi tröôøng kinh doanh thay ñoåi. Khoùa hoïc seõ trang bò cho caùc hoïc vieân caùc kyõ naêng laõnh ñaïo vaø ñoäng vieân hieäu quaû. Ñaëc bieät laø khoùa hoïc seõ chuù troïng vaøo vieäc öùng duïng nhöõng lyù thuyeát vaø kyõ naêng laõnh ñaïo vaø ñoäng vieân trong ñieàu kieän Vieät nam noùi chung vaø caùc coâng ty Vieät nam noùi rieâng. LÔÏI ÍCH CUÛA KHOÙA HOÏC Sau khi keát thuùc khoùa hoïc naøy, hoïc vieân seõ Hieåu caùc kyõ naêng veà laõnh ñaïo vaø ñoäng vieân Hieåu bieát veà caùc phong caùch laõnh ñaïo vaø caùc ñoái töôïng bò laõnh ñaïo Phaùt trieån caùc kyõ naêng laõnh ñaïo hieäu quaû Nhaän thöùc ñöôïc nhöõng vaán ñeà thöôøng gaëp phaûi trong laõnh ñaïo vaø ñoäng vieân vaø giaûi phaùp khaéc phuïc Hoïc hoûi nhöõng kinh nghieäm veà laõnh ñaïo thaønh coâng ôû Vieät nam vaø theá giôùi AÙp duïng caùc kyõ naêng laõnh ñaïo vaø ñoäng vieân hieäu quaû vaøo thöïc tieãn cuûa doanh nghieäp Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân -1- TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
NOÄI DUNG CUÛA KHOÙA HOÏC Baûn chaát vaø vai troø cuûa laõnh ñaïo Caùc ví duï laõnh ñaïo gioûi Phaân bieät laõnh ñaïo vaø quaûn lyù Caùc yeáu toá ñoäng vieân Caùc phong caùch laõnh ñaïo Kyõ naêng ñoäng vieân hieäu quaû Kyõ naêng laõnh ñaïo hieäu quaû Quy trình phaùt trieån vaø thöïc hieän Phaùt trieån taàm nhìn & Chia seû vieäc ñoäng vieân coù hieäu quaû trong taàm nhìn coâng ty Phaùt trieån kyõ naêng laõnh ñaïo Nhöõng ví duï ñieån hình veà ñoäng trong giai ñoïan hieän nay. vieân hieäu quaû NHÖÕNG NGÖÔØI NEÂN THAM GIA KHOÙA HOÏC Khoùa hoïc naøy ñöôïc thieát keá cho caùc nhaø quaûn trò cuûa coâng ty. Nhöõng ngöôøi sau ñaây neân tham gia khoùa hoïc: Giaùm ñoác vaø phoù giaùm ñoác Tröôûng phoøng vaø phoù phoøng trong coâng ty Tröôûng phoù caùc boä phaän trong coâng ty PHÖÔNG PHAÙP GIAÛNG DAÏY Khoùa ñaøo taïo chuù troïng vieäc öùng duïng caùc kieán thöùc vaø kyõ naêng vaøo thöïc tieãn, nhaán maïnh söï tham gia tích cöïc cuûa hoïc vieân trong qua trình hoïc. Phöông phaùp ñaøo taïo seõ laø söï keát hôïp giöõa vieäc giôùi thieäu caùc khaùi nieäm, kyõ naêng, vaø vieäc thaûo luaän nhoùm, baøi taäp tình huoáng vaø troø chôi. Caùc hoïc vieân ñöôïc khuyeán khích chia seû nhöõng kinh nghieäm thöïc tieãn vaø nhöõng yù töôûng vôùi caùc hoïc vieân khaùc. Ñoàng thôøi, hoïc vieân seõ coù cô hoäi ñeå trao ñoåi veà nhöõng vaán ñeà thöïc tieãn cuûa laõnh ñaïo vaø ñoäng vieân maø hoï ñang gaëp phaûi vôùi giaûng vieân vaø töø ñoù coù khaû naêng tìm ra nguyeân nhaân cuõng nhö giaûi phaùp höõu hieäu. Nhöõng ví duï thöïc tieãn lieân quan ñeán laõnh ñaïo vaø ñoäng vieân gioûi cuûa caùc coâng ty Vieät nam vaø coâng ty nöôùc ngoaøi seõ ñöôïc ñöa ra laøm ví duï minh hoïa. Chöông trình ñöôïc giaûng treân maùy vi tính baèng phöông phaùp Power Point Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân -2- TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
SAÙCH THAM KHAÛO : Ngoaøi boä giaùo trình baøi giaûng khoaûng 50 tr khoå A4 Do giaûng vieân cung caáp cho coâng ty ñeå phaùt cho hoïc vieân caàn ñoïc theâm: 1. TS. Nguyeãn Thanh Hoäi. Quaûn trò nhaân söï - Nxb Thoáng keâ - HN – 2002 (Taùi baûn laàn thöù 4) 2. TS. Nguyeãn Thanh Hoäi. Quaûn trò hoïc - Nxb Thoáng keâ - HN – 2002(Taùi baûn laàn thöù 2) 3. TS. Nguyeãn Thanh Hoäi. Ngheä thuaät laõnh ñaïo -Vieän quaûn trò doanh nghieäp. 4. TS. Nguyeãn Thanh Hoäi – Giao tieáp kinh doanh- Vieän quaûn trò doanh nghieäp 5. TS. Nguyeãn Thanh Hoäi- Quaûn lyù hieäu quaû –Phoøng thöông maïi Vieät-nam- 6. 6- MASAAKII MAI- KAI ZEN- Chìa khoùa rthaønh coâng cuûa kinh teá Nhaät- Baûn-NXB TP HCM 7. OUCHI- THUYEÁT Z- Söï thaùch thöùc ñoái vôùi Myõ vaø Taây AÂu-Vieän kinh teá theá giôùi 8. TS. Nguyeãn Thanh Hoäi. Quaûn trò hoïc – Trong xu theá hoäi nhaäp theá giôùi. NXB Thoáng keâ. Haø noäi 2004 A . BAÛN CHAÁT CUÛA LAÕNH ÑAÏO TRONG QUAÛN TRÒ : I. LAÕNH ÑAÏO 1. Khaùi nieäm veà laõnh ñaïo : Laõnh ñaïo laø moät thuaät ngöõ phöùc taïp, chöa coù söï nhaát trí cao vaø ñöôïc hieåu raát khaùc nhau vaø ñöôïc hieåu raát khaùc nhau ôû nhöõng ngöôøi khaùc nhau*(Xem baûng 6). Baûng 6: Nhöõng nhaän thöùc khaùc nhau veà ngöôøi laõnh ñaïo Caùch hieåu roäng lôùn Caùch hieåu cuï theå vaø haïn heïp 1. Caù nhaân aûnh höôûng tôùi caùc 1. Caù nhaân thöïc hieän phaàn lôùn nhöõng aûnh thaønh vieân nhoùm höôûng tôùi nhöõng thaønh vieân khaùc cuûa nhoùm (laõnh ñaïo taäp trung) 2. Caù nhaân aûnh höôûng tôùi caùc 2. Caù nhaân aûnh höôûng moät caùch coù heä thoáng thaønh vieân nhoùm treân moïi tôùi haønh vi cuûa caùc thaønh vieân nhoùm ñeå phöông dieän. ñaït tôùi nhöõng muïc tieâu cuûa nhoùm 3. Caù nhaân aûnh höôûng tôùi caùc 3. Caù nhaân ñaït tôùi söï tích cöïc nhieät tình cuûa thaønh vieân nhoùm tuaân thuû nhöõng caùc thaønh vieân nhoùm trong vieäc tích cöïc ñoøi hoûi cuûa anh ta. thöïc hieän caùc ñoøi hoûi cuûa anh ta. Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân -3- TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
Theo Gary Yuki. “Leadership In Organizations” Prentice Hall International Edition. 1989 Anh/ Chò haõy ñöa ra khaùi nieäm veà laõnh ñaïo ? Laõnh ñaïo Baøi taäp tình huoáng Troïng laøm vieäc ôû phoøng kyõ thuaät ñaõ 5 naêm. A luoân laøm vieäc tích cöïc vaø ñöôïc ñeà baït leân laøm tröôûng phoøng kyõ thuaät. Trong cöông vò môùi anh caûm thaáy mình nhieàu quyeàn löïc anh quaùt naït, anh ra leänh vaø ñoøi hoûi moïi ngöôøi phaûi tuaân phuïc. Troïng ít khi quan taâm ñeán yù kieán cuûa hoï, anh muoán nhaân vieân thöïc hieän moïi yeâu caàu. Bình laø toå tröôûng baûo veä cuûa moät khaùch saïn, vôùi anh ñöôïc moïi ngöôøi yeâu meán. Anh khoâng bao giôø toû ra mình laø xeáp, anh luoân hoøa nhaäp vôùi moïi ngöôøi, saün loøng giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi gaëp khoù khaên. Anh luoân ñeå nhaân vieân cuøng tham gia ra quyeát ñònh. Khi caáp döôùi hoûi yù kieán anh thöôøng traû lôøi “ Cöù theo caùch cuûa caäu maø laøm “ Caâu hoûi : 1-Baïn cho bieát hai phong caùch laûnh ñaïo treân laø gì ? 2- Veà laâu daøi hai caùch quaûn lyù treân seõ gaây ra haäu quaû gì ? 3- Laø moät nhaø quaûn lyù baïn haõy ñem ra caùch quaûn lyù coù hieäu quaû ? Theo Geor ge R. Terry : Laõnh ñaïo laø moät hoaït ñoäng gaây aûnh höôûng ñeán con ngöôøi nhaèm phaán ñaáu moät caùch töï nguyeän cho nhöõnh muïc tieâu cuûa nhoùm “ Qua ñònh nghóa treân chuùng ta thaáy raèng , laõnh ñaïo laø moät daïng hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi nhaèm gaây taùc ñoäng, aûnh höôûng ñeán nhöõng ngöôøi khaùc , tuy nhieân khaùc vôùi nhöõng ngöôøi thoâi mieân , cuûa nhöõng nhaø ngoaïi caûm maø chuùng ta bieát, caùc hoaït ñoäng veà laõnh ñaïo cuûa caùc nhaø quaûn trò chuû yeáu taùc ñoäng tôùi nhaän thöùc cuûa nhöõng ngöôøi bò quaûn lyù Tuy vaäy, caùch hieåu sau ñaây veà laõnh ñaïo ñöôïc nhieàu ngöôøi söû duïng vaø bao quaùt ñaày ñuû nhaát: Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân -4- TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
Laõnh ñaïo laø quaù trình gaây aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa caù nhaân hoaëc moät nhoùm nhaèm thöïc hieän moät muïc tieâu chung cuûa toå chöùc trong nhöõng ñieàu kieän nhaát ñònh. Vôùi caùch hieåu treân coù theå ruùt ra moät soá ñieåm caàn löu yù khi nghieân cöùu veà phaïm truø lao ñoäng ñoù laø : * Laõnh ñaïo laø quaù trình gaây aûnh höôûng cuûa chuû theå laõnh ñaïo vôùi nhöõng caù nhaân hoaëc moät nhoùm nhaát ñònh. AÛnh höôûng laø toaøn boä caùc bieän phaùp do moät ngöôøi hoaëc nhieàu caù nhaân thöïc hieän nhaèm taïo ra nhöõng thay ñoåi thaùi ñoä hoaëc haønh vi cuûa moät hoaëc nhieàu caù nhaân khaùc. Vì vaäy, aûnh höôûng thöïc chaát laø, söï taùc ñoäng töø beân naøy sang beân khaùc. Beân thöïc hieän söï taùc ñoäng trong quaù trình gaây aûnh höôûng ñöôïc goïi laø chuû theå laõnh ñaïo vaø beân chòu söï taùc ñoäng laøm aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng cuûa noù ñöôïc goïi laø ñoái töôïng laõnh ñaïo. Chuû theå Ñoái töôïng Taùc ñoäng Hình 1. Quaù trình gaây aûnh höôûng trong laõnh ñaïo Treân thöïc teá chuû theå laõnh ñaïo coù theå taùc ñoäng gaây aûnh höôûng trong caùc tröôøng hôïp sau : - Caàn söï giuùp ñôõ cuûa ngöôøi khaùc - Giao vieäc cho ngöôøi khaùc - Ñoøi hoûi ngöôøi khaùc phaûi ñaït ñieàu gì hoaëc hoaøn thaønh nhieäm vuï naøo ñoù. - Caàn khôûi xöôùng hoaëc muoán taïo ra nhöõng thay ñoåi nhaát ñònh trong toå chöùc. Taát nhieân, sau khi taùc ñoäng ñoái töôïng thöôøng coù nhöõng thay ñoåi nhaát ñònh veà haønh vi hoaëc nhaän thöùc. Theo anh chò, Söï thay ñoåi ñoù coù theå dieãn ra theo ba höôùng naøo ? Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân -5- TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
* Laõnh ñaïo chæ thöïc hieän khi coù ñoái töôïng bò laõnh ñaïo. Ñoái töôïng ôû ñaây coù theå laø moät toå chöùc hoaëc moät caù nhaân hoaëc nhoùm ngöôøi nhaát ñònh. * Laõnh ñaïo ñöôïc tieán haønh nhaèm thöïc hieän nhöõng muïc tieâu ñaõ xaùc ñònh cuï theå. * Hoaït ñoäng laõnh ñaïo luoân gaén lieàn vôùi nhöõng ñieàu kieän cuï theå nhaát ñònh. Theo Anh / Chò taïi sao hieän nay phaûi thay ñoåi phong caùch laõnh ñaïo? 2 .Ñaëc ñieåm cuûa ngöôøi laõnh ñaïo : - Ngöôøi laõnh ñaïo, theo caùch hieåu khaùi quaùt, laø nhöõng ngöôøi khoâng chæ phaûi chòu traùch nhieäm veà keát quaû hoaït ñoäng cuûa baûn thaân maø coøn phaûi chòu traùch nhieäm veà keát quaû hoaït ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi khaùc hoaëc cuûa toå chöùc. * Coù theå so saùnh ngöôøi laõnh ñaïo vôùi ngöôøi laøm coâng taùc khoa hoïc Baûng soá 8 : Söï khaùc nhau giöõa nhau giöõa nhaø laõnh ñaïo vaø nhaø khoa hoïc. Nhaø laõnh ñaïo Nhaø khoa hoïc 1. Ra quyeát ñònh thuoäc yeáu toá khaùch quan. 1. Coâng boá keát quaû nghieân cöùu thuoäc yeáu toá * Thôøi ñieåm ra quyeát ñònh do yeâu caàu thöïc chuû quan. teá. * Thôøi gian coâng boá chuû yeáu do caùc nhaø * Ra quyeát ñònh trong ñieàu kieän thieáu thoâng nghieân cöùu quyeát ñònh. tin. * Thöôøng caùc keát quaû coâng boá sau khi coù ñuû thoâng tin vaø ñöôïc kieåm tra kyõ. 2. Quaù trình nghieân cöùu taïo ra moät quyeát 2. Taäp trung cao ñoä cho moät vaán ñeà. ñònh thöôøng ôû traïng thaùi phaân taùn, khoâng * Vì vaäy thöôøng gaây ra hieän töôïng : taäp trung. “Ñaûng trí baùc hoïc” * Naêng suaát thöôøng thaáp vì lao ñoäng giaùn ñoaïn vaø ñaùnh giaù keát quaû khoù khaên. 3. Ñoøi hoûi traùch nhieäm cao veà caùc quyeát 3. Coù theå ñaïi dieän caù nhaân ñeå phaùt trieån ñònh cuûa mình. quan ñieåm cuûa mình. 4. Laøm vieäc quaù taûi vaø luoân caûm giaùc 4. Khoâng bò taùc ñoäng veà yeáu toá thôøi gian. thieáu thôøi gian. Thöïc haønh Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân -6- TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
Baïn tình côø nghe ñöôïc cuoäc troø chuyeän sau : Ngöôøi A : Ngöôøi laõnh ñaïo laø ngöôøi coù khaû naêng thieân phuù. Ngöôøi noåi baät trong ñaùm ñoâng. OÂng coù khaû naêng ñoù khoâng ? Ngöôøi B : Thaät laø voâ lyù. Ai cuõng coù theå trôû thaûnh nhaø laõnh ñaïo. Laõnh ñaïo laø moät kyõ naêng maø ngöôøi ta coù theå hoïc ñöôïc nhö baát cöù nhöõng kyõ naêng naøo khaùc. Baïn ñoàng yù vôùi yù kieán ngöôøi A hay ngöôøi B ? Hay baïn coù theå chaúng ñoàng yù vôùi yù kieán naøo caû ? Vaäy nhöõng ngöôøi laõnh ñaïo caàn coù nhöõng phaåm chaátø gì ? Caùc phaåm chaát cuûa ngöôøi laõnh ñaïo gioûi chia thaønh boán nhoùm : Kyõ naêng laøm vieäc vôùi con ngöôøi. Phaåm chaát caù nhaân toát. Kyõ naêng quaûn lyù. Beà daày thaønh tích. BEÀ DAØY THAØNH TÍCH KYÕ NAÊNG LAØM KYÕ NAÊNG VIEÄC VÔÙI CON QUAÛN LYÙ NGÖÔØI LAÕNH ÑAÏO PHAÅM CHAÁT CAÙ NHAÂN TOÁT Phaân bieät Laõnh ñaïo vaø quaûn lyù LAÕNH ÑAÏO QUAÛN LYÙ 1. 1. 2. 2. 3. 3. 4. 4. 5. 5. 6. 6. 7. 7. 8. 8. 9. 9. 10. 10. 11. 11. 12. 12. 13. 13. Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân -7- TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
14. 14. Quaûn lyù vaø Laõnh ñaïo boå sung cho nhau vaø caàn thieát cho söï thaønh coâng Vaán ñeà laø keát hôïp toát Quaûn lyù vaø Laõnh ñaïo. Trong thöïc teá: “Quaûn lyù quaù möùc” vaø “Thieáu laõnh ñaïo”. Thieáu höôùng ñi vaø khoâng coù khaû naêng öùng phoù vôùi thay ñoåi cuûa moâi tröôøng Moâi tröôøng caøng thay ñoåi, laõnh ñaïo vaø ñoäng vieân khuyeán khích caøng caàn ñöôïc taêng cöôøng. Caâu hoûi: -Keát hôïp quaûn lyù vaø laõnh ñaïo nhö theá naøo cho toái öu? -Toå chöùc cuûa anh (chò) caàn taêng cöôøng laõnh ñaïo hay taêng cöôøng quaûn lyù? Taïi sao? 3-Vai troø cuûa laõnh ñaïo : Phaùt trieån “Taàm nhìn” vaø chia seû taàm nhìn Cam keát ñaït muïc tieâu, giaù trò vaø chuaån muïc Nhaän thöùc ñöôïc nhöõng thaùch thöùc vaø aûnh höôûng cuûa chuùng, ñöa ra quyeát ñònh öùng phoù Chòu traùch nhieäm hoaøn toaøn veà hoaït ñoäng vaø keát quaû cuûa toå chöùc Laõnh ñaïo vaø ñoäng vieân ñeå xaây döïng vaên hoùa toå chöùc phuø hôïp Giao quyeàn cho caáp döôùi Laø taám göông vaø coù aûnh höôûng maïnh ñeán caáp döôùi Ñieàu chænh haønh vi nhaèm ñaït muïc tieâu, thích öùng ñeå ñaùp laïi nhöõng thay ñoåi cuûa tình huoáng vaø moâi tröôøng Söû duïng kyõ naêng vaø khaû naêng cuûa nhaân vieân phuø hôïp vôùi nhieäm vuï vaø traùch nhieäm cuûa hoï Taïo nieàm tin vaø truyeàn nhieät huyeát/caûm höùng Ñoäng vieân khuyeán khích Phaùt trieån nhaân vieân Ghi nhaän thaønh tích vaø khen ngôïi Kieân ñònh ñoái vôùi nhöõng quyeát ñònh ñuùng duø coù aùp löïc TOÙM LAÏI Ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù phaûi laø ngöôøi coù kinh nghieäm, coù yù chí, coù khaû naêng thöïc hieän, bieát höôùng daãn, ñoäng vieân vaø giuùp ñôõ ngöôøi khaùc hoaøn thaønh coâng vieäc. Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân -8- TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
Ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù phaûi chæ coù khaû naêng phaân coâng cho moät nhoùm, moät toå chöùc naøo ñoù, maø coøn caàn phaûi coù baûn lónh, coù hoaøi baõo ñeå hoaøn thaønh söù maïng cuûa mình, baát chaáp moïi khoù khaên, gian khoå. Quyeát ñònh moät vaán ñeà : khoâng coù nghóa gì caû. Ñieàu quan troïng laø quyeát ñònh ñoù coù ñöôïc thi haønh hay khoâng ? Vì theá, ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù khoâng nhöõng ñieàu khieån, maø coøn phaûi choïn löïa nhöõng vieäc gì caàn thöïc hieän, vieäc naøo tröôùc, vieäc naøo sau, phaûi ñònh höôùng, baûo veä, hoå trôï vaø kieåm tra nhöõng vieäc aáy. Ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù phaûi bieát laøm cho ngöôøi khaùc vöøa tuaân phuïc, vöøa meán moä mình. Ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù khoâng nhöõng phaûi coù khaû naêng hoaøn thaønh moät coâng trình, moät söï nghieäp, maø coøn caàn phaûi coù khaû naêng giao tieáp vôùi caáp döôùi cuûa mình. Phaûi bieát chinh phuïc hoï, yeâu meán hoï vaø ñöôïc hoï yeâu meán. Trong taùc phaåm “Terre des hommes”, Saint Exupeùry ñaõ noùi : “Muoán trôû thaønh ngöôøi laõnh ñaïo, tröôùc heát phaûi coù khaû naêng taäp trung nhaân löïc”. Ñaây laø moät chaân lyù maø ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù caàn ghi nhôù. Baïn coù muoán bieát ai laø ngöôøi laõnh ñaïo thaät söï cuûa moät Xí nghieäp khoâng? Baïn haõy hoûi ngöôøi naøo daùm ñöùng ra chòu traùch nhieäm khi Xí nghieäp cuûa hoï gaëp thaát baïi. Ngöôøi laõnh ñaïo phaûi laø ngöôøi ñöùng muõi chòu saøo tröôùc moïi vaán ñeà cuûa toå chöùc. Ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù khoâng nhöõng theå hieän söï raén roûi, taøi huøng bieän, tính taùo baïo, söï kheùo leùo, khoâng chæ taäp hoïp ñöôïc nhaân löïc, maø coøn phaûi coù nhöõng ñöùc tính chuû yeáu nhö : bieát laøm cho moïi ngöôøi hôïp taùc vôùi nhau ñeå laøm vieäc, bieát nhaän ra vaø bieát khai thaùc, söû duïng khaû naêng cuûa hoï, bieát giuùp hoï ñoaøn keát vaø yù thöùc ñöôïc traùch nhieäm rieâng cuûa mình, cuøng nhau hoaøn thaønh söù maïng, nhieäm vuï chung cuûa toå chöùc, cuûa nhoùm. Ngöôøi ta nhaän ra ngöôøi laõnh ñaïo khoâng chæ qua taùc phong ñieàm ñaïm, khieâm toán, maø coøn qua caùch chæ ñaïo coâng vieäc. Tröôùc nhöõng trôû ngaïi khoù khaên, ngöôøi laõnh ñaïo aáy coù daùm nghó, daùm laøm hay khoâng ?. Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân -9- TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
Thoâng thöôøng, tröôùc maét ngöôøi laõnh ñaïo, caùc thuoäc caáp thöôøng hay toû ra haêng haùi, nhieät tình trong coâng vieäc. Ngöôøi laõnh ñaïo phaûi coù ñoâi maét tinh töôøng, saâu saéc. Phaûi thaáy ñöôïc ñaâu laø ñoäng löïc chính cuûa hoaït ñoäng ñoù. Do baûn chaát tích cöïc, taän tuïy hay chæ laø moät hieän töôïng nhaát thôøi ñeå laáy loøng caáp treân. Töø ñoù ngöôøi laõnh ñaïo coù theå ñaùnh giaù ñuùng thöïc chaát cuûa thuoäc caáp mình, ñoàng thôøi coù nhöõng bieän phaùp cuï theå ñeå uoán naén kòp thôøi. Thay vì laõnh ñaïm vôùi thuoäc caáp, ngöôøi laõnh ñaïo neân côûi môû vaø aân caàn vôùi hoï, laøm cho hoï tuaân phuïc mình moät caùch vui veû, thoaûi maùi, chöù khoâng goø eùp, mieãn cöôõng. Ñöøng ñeå xaûy ra tình traïng “Phuïc dieän baát phuïc taâm”. Con ngöôøi laø moät baûn theå xaõ hoäi, ai cuõng coù quyeàn töï do caù nhaân, nhöng noù phaûi ñöôïc höôùng vaøo moät neàn neáp, moät kyû luaät. Laø ngöôøi thi haønh neàn neáp, kyû luaät aáy, ngöôøi laõnh ñaïo phaûi toû ra thaät xöùng ñaùng laø moät taám göông ñeå moïi ngöôøi noi theo. Ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù laø ngöôøi ñöôïc söï uûy nhieäm cuûa taäp theå, coù boån phaän phaûi giaûi thích, baûo veä, thöïc hieän cho kyø ñöôïc nhöõng coâng vieäc vì lôïi ích toái cao cuûa caû taäp theå. Ngöôøi ta seõ nhaän ra baïn laø ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù nhöõng bieåu hieän sau : Söï coù maët cuûa baïn laø moät nguoàn ñoäng vieân ñeå thuoäc caáp cuûa baïn theâm haêng haùi vöôït qua moïi trôû ngaïi trong coâng vieäc. Neáu moät luùc naøo ñoù baïn khoâng xuaát hieän, nhöng caû taäp theå vaãn tieán haønh toát coâng vieäc, khi ñoù baïn laø ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù gioûi roài ñaáy. Moät gia ñình, moät taäp theå, moät toå chöùc, moät quoác gia maø khoâng coù ngöôøi laõnh ñaïo, quaûn lyù thì chaúng khaùc naøo nhö moät thaân theå khoâng coù ñaàu. Gia ñình, taäp theå, toå chöùc, quoác gia aáy khoâng theå toàn taïi vaø phaùt trieån ñöôïc. Maëc duø coù raát nhieàu lyù thuyeát veà söï bình ñaúng, nhöng raát nhieàu ngöôøi caàn ñeán moät ngöôøi laõnh ñaïo coù ñuû naêng löïc ñeå hoï tin töôûng vaø daãn daét hoï vöôït qua moïi choâng gai trong coâng vieäc. Khi khoâng coù moät ai am hieåu veà vieäc laøm vaø ñoäng vieân hoï, hoï caûm thaáy boàn choàn,lo laéng. Söï xuaát hieän cuûa ngöôøi laõnh ñaïo trong luùc naøy raát phuø hôïp vôùi nhu caàu taâm lyù cuûa hoï. Ngöôøi laõnh ñaïo seõ laø choã döïa, laø söùc maïnh vaø laø nguoàn an uûi cuûa moãi ngöôøi. Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân - 10 - TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
Moät cuoäc hoäi nghò goàm caùc ñaïi bieåu xuaát saéc nhaát seõ khoâng laøm ñöôïc gì, thaäm chí khoâng chuaån bò ñöôïc moät böõa aên tröa, neáu khoâng coù ngöôøi chuû trì cuoäc hoäi nghò aáy. (MAUROIS). Ngöôøi laõnh ñaïo ñoùng vai troø raát quan troïng vaø caàn thieát ñoái vôùi moät toå chöùc, moät quoác gia, nhö caùi ñaàu ñoái vôùi moät cô theå. Caùi ñaàu ñieàu khieån vaø quyeát ñoaùn moïi cô cheá hoaït ñoäng trong cô theå. Neáu chaúng may heä thaàn kinh trung öông bò suy yeáu ñeán möùc khoâng coøn phaùt huy taùc duïng ñöôïc nöõa, thöû hoûi caùc boä phaän coøn laïi cuûa cô theå coù hoaït ñoäng vaø phaùt trieån bình thöôøng ñöôïc khoâng ?. Töông töï, tình traïng voâ toå chöùc seõ xuaát hieän khi thieáu ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù. Tình traïng naøy seõ daãn ñeán söï tan raõ cuûa toå chöùc. Ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù laø bieåu töôïng roõ reät nhaát cuûa quyeàn löïc, cuûa söï ñoàng nhaát. Vöøa ñieàu khieån, vöøa phoái hôïp caùc coâng vieäc, caùc quan heä cuûa thuoäc caáp, ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù kòp thôøi ngaên chaën nhöõng nhoùm choáng ñoái hoaëc coù yù chia reõ. Trong moät toå chöùc, moät ñôn vò khoâng coù ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù thì sau moät thôøi gian, nhöõng yù chí toát ñeïp seõ bò phaân hoùa, nhöõng naêng löïc ñaõ ñöôïc toâi luyeän seõ bò thui choät. Vaø sau cuøng laø söï ñuïng chaïm, söï maâu thuaãn xuaát hieän. Ñieàu naøy döùt khoaùt seõ ñöa moät toå chöùc, moät ñôn vò ñeán choã dieät vong. Ñeå taäp trung nhaân löïc moät caùch coù hieäu quaû, nhaát thieát phaûi coù moät ngöôøi laõnh ñaïo laøm vieäc treân nguyeân taéc ñoàng nhaát, coù khaû naêng höôùng daãn vaø khích leä caùc thuoäc caáp theo ñuoåi ñeán cuøng söù maïng ñöôïc giao. Baát kyø moät toå chöùc naøo cuõng coù nhöõng maâu thuaãn, baát ñoàng. Neáu ai cuõng haønh ñoäng theo yù rieâng, theo söï heïp hoøi cuûa mình thì nhöõng cuoäc xung ñoät, söï hieåu laàm vaø söï cheånh maûng seõ gaây ra moïi phieàn phöùc, trôû ngaïi, aûnh höôûng ñeán söï ñoaøn keát vaø giaûm hieäu quaû coâng vieäc. Vì vaäy, moãi toå chöùc phaûi coù ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù. Chính oâng ta laø ngöôøi chòu traùch nhieäm ñieàu khieån moïi hoaït ñoäng cuûa toå chöùc. Cho duø moãi caù nhaân trong toå chöùc coù tính voâ tö, loøng ñoä löôïng vaø söï taän taâm ñeán ñaâu ñi chaêng nöõa maø thieáu söï laõnh ñaïo, quaûn lyù ñieàu khieån cuûa ngöôøi ñöùng ñaàu thì toå chöùc ñoù cuõng bò thaát baïi. Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân - 11 - TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
Ñeå hoaøn thaønh moät coâng trình , moät söï nghieäp lôùn, ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù phaûi bieát thu huùt moïi khaû naêng tieàm aån cuûa töøng caù nhaân. Vì khoâng phaûi chæ ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù môùi coù nhöõng ñònh höôùng, nhöõng khaû naêng saùng taïo trong coâng vieäc. Ñoâi khi nhöõng saùng kieán coù ích baét nguoàn töø nhöõng ñaùm ñoâng. Moät nhoùm, naêng löïc raát xoaøng, khoâng coù gì ñaùng chuù yù, coù theå linh hoaït vaø troäi hôn ngaøy thöôøng nhôø söï ñieàu khieån cuûa ngöôøi laõnh ñaïo. Nhoùm khaùc, vôùi naêng löïc xuaát saéc laïi coù theå suy suùt, tan raõ theo böôùc höôùng daãn cuûa ngöôøi laõnh ñaïo, maø chính thaùi ñoä, caùch laøm vieäc cuûa oâng ta laøm cho nhöõng ngöôøi coù yù chí nhaát cuõng phaûi naûn loøng vaø daäp taét nôi hoï tính tích cöïc, loøng haêng haùi. Coù moät vaøi quan ñieåm raát thieån caän veà vai troø cuûa ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù cho raèng : Ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù chaúng caàn laéng nghe moät yù kieán naøo cuûa nhöõng ngöôøi coäng taùc, cuûa nhöõng thuoäc caáp. Ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù luoân luoân laø ngöôøi tuyeät ñoái vaø hoaøn haûo veà moïi maët. Caùc quan nieäm ñoù ñaõ phuû nhaän vai troø cuûa taäp theå vaø nhöõng ngöôøi quan nieäm nhö vaäy ñaõ queân raèng: “Tinh thaàn ñoàng ñoäi laø yeáu toá raát quan troïng, moät ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù cho duø ñöôïc thieân phuù ñeán ñaâu cuõng khoâng theå am töôøng heát taát caû caùc ngoõ ngaùch cuûa coâng vieäc. Neáu ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù bieát khai thaùc ôû nhöõng ngöôøi coäng taùc, ôû thuoäc caáp cuûa mình, caùc naêng löïc vaø thieän caûm cuûa hoï thì oâng ta ñaõ thaønh coâng 50% roài ñaáy. Loøng nhieät tình vaø khoái oùc cuûa hoï seõ khoâng ngöøng phaùt sinh nhöõng saùng kieán quyù baùu. Ñaáy khoâng phaûi laø nhöõng ñieàu kieän toát ñeå ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù ñöa söï nghieäp cuûa mình mau ñeán thaønh coâng hay sao ?”. Khoâng neân cho raèng laõnh ñaïo vaø quaûn lyù laø moät coâng vieäc taàm thöôøng, ai cuõng laøm ñöôïc : Chæ caàn moät göông maët ñaêm ñaêm khoù chòu, ra gioïng keû caû, thaùi ñoä tròch thöôïng laø ñuû. Muoán trôû thaønh ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù gioûi, caàn coù loøng thöông yeâu ñoái vôùi nhöõng ngöôøi coäng söï vaø thuoäc caáp cuûa mình. Chính ñöùc tính naøy cho pheùp ta thaáu hieåu ñöôïc nhöõng taâm tö nguyeän voïng vaø Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân - 12 - TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
khaû naêng cuûa moãi ngöôøi. Ñaây laø moät trong nhöõng nguyeân taéc cô baûn ñeå thu huùt ñöôïc nhaân taâm. Ngöôøi laõnh ñaïo vaø quaûn lyù cuõng caàn coù yù thöùc phuïng söï, phuïng söï heát mình söï nghieäp maø chính mình vaø moïi ngöôøi trong toå chöùc ñang ñeo ñuoåi. Nhöõng coâng vieäc khoâng vuï lôïi, tinh thaàn duõng caûm, nieàm phaán khôûi luoân luoân xuaát phaùt töø moät nieàm tin maõnh lieät vaøo söï nghieäp ñöôïc giao. II. HIEÄU QUAÛ LAÕNH ÑAÏO Caùc tieâu chuaån hieäu quaû coù theå raát khaùc bieät nhau tuøy theo töøng giai ñoaïn, söï phaùt trieån cuûa nhoùm, söï thoûa maõn cuûa ngöôøi döôùi quyeàn, söï tích cöïc cuûa ngöôøi döôùi quyeàn, söï phaùt trieån vaø tröôûng thaønh veà taâm lyù cuûa ngöôøi döôùi quyeàn, vaø hình aûnh cuûa ngöôøi laõnh ñaïo trong taâm trí cuûa ngöôøi döôùi quyeàn. 1. Ngöôøi laõnh ñaïo hieäu quaû Quan ñieåm hieäu quaû Nhaän thöùc con ngöôøi khaùc nhau Chuû ñoäng, baûn lónh Baét ñaàu baèng muïc tieâu cuoái cuøng “Hieåu tröôùc khi ñöôïc hieåu” Tö duy “Thaéng-Thaéng” Nguyeân taéc “coäng höôûng” Caùc daïng laõnh ñaïo cuï theå coù hieäu quaû trong nhöõng tình huoáng cuï theå Nhaø laõnh ñaïo hieäu quaû theå hieän taâm traïng vaø haønh vi phuø hôïp vôùi tình huoáng hieän taïi Laïc quan, tin töôûng, ñaày nghò löïc vaø baèng haønh ñoäng cuûa mình khieán cho caáp döôùi caûm nhaän vaø haønh ñoäng theo mình Taâm traïng vaø haønh vi cuûa nhaø laõnh ñaïo aûnh höôûng keát quaû coâng vieäc cuûa caáp döôùi “Haõy mæm cöôøi vaø caû theá giôùi seõ mæm cöôøi vôùi baïn” Laõnh ñaïo laïc quan vui veû - nhöõng ngöôøi xung quanh laïc quan veà muïc tieâu - kích thích tính saùng taïo cuûa hoï - taêng hieäu quaû ra quyeát ñònh cuûa hoï - taêng nhieät tình giuùp ñôõ Nhaø laõnh ñaïo hieäu quaû coù nhöõng khaû naêng - Töï nhaän thöùc ñöôïc xuùc caûm cuûa chính mình Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân - 13 - TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
- Töï quaûn lyù mình: kieåm soaùt xuùc caûm, haønh vi - Nhaän thöùc veà xaõ hoäi: Nhaïy caûm vaø ñoàng caûm - Quaûn lyù caùc moái quan heä: Giao tieáp, tranh thuû söï uûng hoä, xaây döïng cam keát cuûa caùc caù nhaân Nhaø laõnh ñaïo hieäu quaû coù kyõ naêng aûnh höôûng ñeán haønh vi/thaùi ñoä cuûa nhöõng ngöôøi lieân quan. Tö vaán cho ngöôøi khaùc Thuyeát phuïc hôïp lyù Taïo ra caûm höùng Laøm vöøa loøng Lieân keát moïi ngöôøi Gaây aùp löïc ngöôøi choáng ñoái Tranh thuû söï giuùp ñôõ cuûa caáp treân Ñaùnh ñoåi Hoûi: ÖÙng duïng nhöõng kyõ naêng ñoù nhö theá naøo cho hieäu quaû? 2. Uy tín cuûa laõnh ñaïo. Uy tín aùm chæ söï gaây aûnh höôûng cuûa moät ngöôøi tôùi caáp döôùi vaø ñöôïc caáp döôùi toân troïng. * AÛnh höôûng cuûa ngöôøi laõnh ñaïo ñoái vôùi caáp döôùi : Ñeå hieåu roõ ñöôïc aûnh höôûng cuûa ngöôøi laõnh ñaïo ñoái vôùi caáp döôùi, ta coù theå daãn ra ñaây moät ví duï minh hoïa : Naêm 1911 nhaø thaùm hieåm noåi tieáng teân laø Raun Rabuùtxen – ngöôøi ñaàu tieân ñeán Nam Cöïc cuûa traùi ñaát. Khi trôû veà ñaát lieàn, oâng ñaõ ñöôïc nieàu nöôùc ñoùn tieáp nhö moät vò khaùch danh döï. Khi sang thaêm nöôùc Anh theo lôùi môøi cuûa Nöõ Hoaøng Anh, trong toïa ñaøm vò chöôûng lyù coù hoûi Raun Rabuùtxen moät caâu : “Thöa ngaøi, ngaøi döï ñònh thi haønh bieän phaùp kyû luaät gì vôùi caùc nhaân vieân caáp döôùi cuûa ngaøi, khi ñoaøn thaùm hieåm saép tôùi Nam Cöïc?”. OÂng Raun Rabuùtxen traû lôøi : “Toâi khoâng heà bieát tôùi nhöõng töø ñoù. Toâi choïn nhöõng ngöôøi bieát toân troïng toâi, côù sao toâi laïi coù theå thi haønh kyû luaät hoï?Moïi yù muoán cuûa toâi ñoái vôùi hoï ñeàu laø phaùp luaät”. Khi ñoù vò chöôûng lyù Anh hoûi tieáp : “Tröôøng hôïp baát ngôø ngaøi caàn ra leänh cho moät ngöôøi trong ñoaøn nhaûy xuoáng vöïc thì sao?”. Raun Rabuùtxen traû lôøi : Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân - 14 - TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
“Anh ta seõ nhaûy, vì hoï laø nhöõng ngöôøi tin töôûng toâi voâ cuøng. Khi toâi ra leänh nhö vaäy, anh ta seõ hieåu raèng ñieàu ñoù laø caàn thieát”. Khi moät ngöôøi laõnh ñaïo coù uy tín tuyeät ñoái thì baát kyø moät meänh leänh naøo, moät yù muoán naøo cuûa oâng cuõng trôû thaønh chaân lyù theo ñuùng nghóa cuûa noù. Ñoái vôùi taát caû nhöõng ngöôøi döôùi quyeàn vaø caáp döôùi cuûa hoï seõ ñem heát nghò löïc, khaû naêng, saùng kieán ñeå thöïc hieän nhöõng meänh leänh ñoù. Neáu ngöôøi laõnh ñaïo khoâng coù uy tín, moïi meänh leänh cuûa oâng ta seõ bò caáp döôùi nghi ngôø, ñem ra baøn taùn vaø taát nhieân khoâng ñöôïc thöïc hieän ngay. Coù theå hoï coøn chôø ñôïi theâm moät meänh leänh khaùc ñeå baõi boû meänh leänh ñoù. Moïi yù kieán quyeát ñònh cuûa ngöôøi laõnh ñaïo coù uy tín ñeàu raát coù giaù trò vaø coù söùc caõm hoùa cao ñoä. Nhö vaäy, söùc caõm hoùa chính laø baûn thaân cuûa uy tín cuûa ngöôøi laõnh ñaïo. * Hieäu quaû laõnh ñaïo thöôøng ñöôïc ño baèng söï ñoùng goùp cuûa hoï ñoái vôùi ngöôøi döôùi quyeàn nhö sau : (Keát quaû thaêm doø ñaõ tieán haønh caâu hoûi : Anh/Chò thích ngöôøi laõnh ñaïo cuûa mình veà ñieåm gì ? Cho thaáy nhö sau : - Nhöõng ñaëc ñieåm öa thích ? - Nhöõng ñaëc ñieåm khoâng öa thích? 3. Moät soá hình thöùc “ Uy tín giaû taïo” Söï reøn luyeän phong caùch laõnh ñaïo laø moät chuoãi thôøi gian nhaän thöùc. Ñoù løaø chaëng ñöôøng khoù khaên, ñoøi hoûi ñöùc tính kieân nhaãn, beàn bæ höôùng thieän ñeå trû thaønh moät thoùi quen baát di baát dòch. Caàn phaûi traùnh nhöõng loaïi hình thöùc “ Uy tín giaû taïo” sau ñaây : Baûng 7: Nhöõng bieåu hieän cuûa “Uy tín giaû hieäu” CAÙC LOAÏI “UY BIEÅU HIEÄN TÍN” - Luoân luoân phoâ tröông quyeàn löïc söùc maïnh cuûa mình. - Ñe doïa caáp döôùi baèng caùc hình thöùc kyû luaät 1. Uy tín sôï haõi - Hay “ Ñoùng vai” laõnh ñaïo soáng söôïng. - AÛnh höôûng cuûa noù tôùi ngöôøi khaùc. - Ñaây laø loaïi uy tính loäng haønh. - Ngöôøi laõnh ñaïo töï coi mình cao sang hôn ngöôøi khaùc. 2. Uy tín gia - Töï coi mình coù quyeàn löïc ñoái vôùi moïi ngöôøi. tröôûng - Luoân luoân ñaåy heát nhöõng ngöôøi hoï khoâng öa thích vaø laäp ra phe caùnh goàm nhöõng ngöôøi hôïp vôùi hoï. Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân - 15 - TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
- Khi ñi coâng taùc hoï thöôøng keùo theo moät ñoaøn tuyø tuøng goàm nhöõng ngöôøi thaân caän cuûa hoï. - Caùch ñoái xöû cuûa hoï laø “Coù ñi coù laïi” - Hoï khoâng bao giôø daùm chan hoøa gaàn guõi vôùi quaàn chuùng. 3. Uy tín khoaûng - OÂng ta muoán baûo veä moät “Vaønh ñai”. caùch - Trang ñieåm cho mình thaønh moät con ngöôøi “Ñaëc bieät, khaùc ngöôøi”. SÖÏ THAY ÑOÅI TRONG PHONG CAÙCH LAÕNH ÑAÏO VAØ QUAÛN LYÙ HIEÄN NAY ? B - TAÂM LYÙ QUAÛN LYÙ I .VAI TROØ CUÛA TAÂM LYÙ TRONG QUAÛN LYÙ - Quaûn lyù kinh teá,xeùt cho cuøng,laø quaûn lyù con ngöôøi.Vì vaäy ,ñoái töôïng taùc ñoäng chuû yeáu cuûa quaûn lyù chuû yeáu laø con ngöôøi.Muoán quaûn lyù toá ñoøi hoûi caùc nhaø quaûn trò phaûi hieåu con ngöôøi vaø moät trong nhöõng khía caïnh caàn hieåu laø taâm lyù con ngöôøi noùi chung vaø taâm lyù quaûn lyù noùi rieâng. - Muïc tieâu quaûn lyù khoâng chæ ñoøi hoûi phaûi ñöôïc thöïc hieän maø coøn phaûi tính toaùn ñeå ñaït muïc tieâu vôùi hieäu quaû toái öu. Muoán ñaït ñöôïc hieäu quaû treân ñoøi hoûi caùc nhaø quaûn trò phaûi taïo ñöôïc traïng thaùi taâm lyù thoaùi maùi cuûa ngöôøi lao ñoäng trong quaù trình thöïc hieän muïc tieâu cuûa quaûn lyù. -Taát caû caùc phaïm truø kinh teá ñeàu chöùa ñöïng taâm lyù. Vì vaäy, ñeå quaûn lyù thaønh coâng ,ñaït hieäu quaû kinh teá cao phaûi coù kieán thöùc veà taâm lyù. Vôùi ba lyù do treân vieäc nghieân cöùu veà taâm lyù laø söï caàn thieát ñoái vôùi caùc nhaø quaûn lyù vaø nhaø doanh nghieäp. KIEÁN THÖÙC CÔ BAÛN LIEÂN QUAN ÑEÁN TAÂM LYÙ TRONG QUAÛN LYÙ 1. Caùc thuoäc tính taâm lyù caù nhaân. 1.1 Tính khí cuûa nhaân vieân a. Tính khí laø gì? (Anh /Chò haõy neâu ra cho mình moät khaùi nieäm) : Tính khí cuûa con ngöôøi… - Caûm giaùc thuaän Caù nhaân Hieän töôïng - Caûm giaùc ngöôïc - Khoâng caûm giaùc Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân - 16 - TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
Vôùi caùch hieåu treân, coù theå noùi, tính khí cuûa con ngöôøi chuû yeáu bò aûnh höôûng bôûi heä thaàn kinh cuûa con ngöôøi vaø mang tính baåm sinh. Caên cöù vaøo caùc tính chaát hoaït ñoäng heä thaàn kinh cuûa co ngöôøi, nhö : Cöôøng ñoä hoaït ñoäng, traïng thaùi cuûa heä thaàn kinh … Coù theå phaân thaønh 4 loaïi tính khí cô baûn cuûa con ngöôøi nhö sau : Caùc loaïi tính khí cuûa con ngöôøi Tính chaát Cöôøng ñoä hoaït Traïng thaùi cuûa heä thaàn kinh Toác ñoä chuyeån ñoåi 2 quaù ñoäng cuûa heä thaàn kinh Tính khí trình cuûa heä thaàn kinh thaàn kinh Linh hoaït Maïnh Caân baèng Nhanh(Linh hoaït) Ñieàm tónh Maïnh Caân baèng Chaäm(khoânglinh hoaït) Soâi noåi Maïnh Khoâng caân baèng Nhanh(linh hoaït) Öu tö Yeáu Khoâng caân baèng Chaäm(khoâng linh hoaït) b. Caùc öu nhöôïc ñieåm cuûa caùc loaïi tính khí cuûa con ngöôøi Baûng soá 2 : Öu – Nhöôïc ñieåm cuûa caùc loaïi tính khí con ngöôøi – Boá trí coâng vieäc ? Tính khí Öu ñieåm Nhöôïc ñieåm 1. Linh hoaït Coâng vieäc Thích hôïp : Khoâng thích hôïp : Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân - 17 - TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
2 Ñieàm tónh Thích hôïp : Khoâng thích hôïp : Coâng vieäc 3. Soâi noåi Coâng vieäc Thích hôïp : Khoâng thích hôïp : 4. Öu tö Coâng vieäc Thích hôïp : Khoâng thích hôïp : 1.2 Tính caùch (Caù tính) cuûa nhaân vieân. 1.2.1 Khaùi nieäm. Vôùi muïc ñích cuûa chuùng ta, coù theå hieåu tính caùch laø toång theå caùc caùch thöùc trong ñoù moät caù nhaân phaûn öùng vaø töông taùc vôùi moâi tröôøng cuûa anh (chò) ta. 1.2.2 Caùc yeáu toá caùc ñònh tính caùch (caù tính) Ñaõ coù moät cuoäc tranh luaän töø xa xöa laø tính caùch do baåm sinh hay moâi tröôøng maø coù vaø cuoäc tranh luaän ñeán nay vaãn chöa chaám döùt. Tuy nhieân, tính caùch theå hieän nhö laø keát quaû cuûa caû hai. a.Tính caùch di truyeàn : “Di truyeàn ñöôïc thöïc hieän thoâng qua gen, gen laïi xaùc ñònh söï caân baèng veà hormone, söï caân baèng veà hormone xaùc ñònh cô theå vaø cô theå taïo ra tính caùch” Nhaø taâm lyù hoïc ngöôøi Ñöùc Emst Kretschmer (1888 – 1964) sau bao nhieâu naêm nghieân cöùu ñaõ vieát taùc phaåm veà caáu truùc thaân xaùc vaø tính caùch. Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân - 18 - TS. Nguyeãn Thanh Hoäi
Qua taùc phaåm naøy oâng ñaõ chuû tröông coù moät moái lieân heä raát maät thieát giöõa moät loaïi hình moät caù nhaân vaø tính caùch cuûa caù nhaân ñoù. ☺ Tính caùch noäi höôùng : Khi ta ñaõ saép xeáp moät caù nhaân vaøo moät loaïi hình thaùi naøo roài, vaán ñeà ñaët ra laø hình thaùi ñoù töông öùng vôùi tính caùch naøo ? Tröôùc heát ta haõy baøn veà tính caùch noäi höôùng phaân lieät cuûa loaïi hình gaày, maûnh. Loaïi hình naøy coù khuynh höôùng noåi baät laø khoâng thích xaõ giao, thôø ô vôùi moïi vaät xung quanh. Ngöôøi coù khuynh höôùng noäi höôùng khoâng phaûi laø ngöôøi beänh nhöng tính caùch cuûa hoï thích traàm maëc, öa coâ ñoäc, gaàn vôùi ñaëc tính cuûa ngöôøi beänh phaân lieät. Do ñoù khoâng phaûi ngöôøi naøo noäi höôùng phaân lieät cuõng ñeàu tieâu cöïc daán thaân. Nhöng phaûi noùi ñaëc ñieåm chung naøy laø thieáu tính thích öùng vôùi xaõ hoäi. Ngoaøi ra keû höôùng noäi, vì thích taïo cho mình moät theá giôùi rieâng, khoâng öa keû khaùc xaâm phaïm vaøo caùi gì rieâng tö cuûa mình neân duø coù giao thieäp vôùi tha nhaân, keû höôùng noäi vaãn vaïch moät ñöôøng phaân caùch giöõa hoï vaø ngöôøi khaùc. Ñoái vôùi theá giôùi beân ngoaøi ngöôøi noäi höôùng coù maëc caûm töï ti vì söï thieáu thích öùng cuûa baûn thaân, nhöng ñoái vôùi theá giôùi beân trong cuûa mình, ngöôøi noäi höôùng laïi raát töï kieâu vôùi giaù trò mình theo ñuoåi. Söï maâu thuaãn naøy cuõng laø neùt ñaëc tröng cuûa ngöôøi noäi höôùng. Moät Khuaát Nguyeân thôøi Chu maït, thaáy cuoäc ñôøi laø ñuïc, ngöôøi ñôøi laø say maø mình laïi tænh, laïi trong neân töø ñoù boû phuù quyù ra ñi. Ñoù laø maâu thuaãn noäi höôùng ñieån hình. Neáu khoâng bieát ñöôïc nhöõng neùt ñaëc tröng cuûa nhaân caùch noäi höôùng ta coù theå cho raèng ngöôøi noäi höôùng phöùc taïp, maâu thuaãn, laïnh luøng, kieâu ngaïo… Söï thöïc ngöôøi noäi höôùng ñaõ luùng tuùng vôùi theá giôùi khaùch quan vì thieáu tin töôûng vaøo khaû naêng cuûa mình trong theá giôùi naøy. Vaøo tieäm nöôùc, ngöôøi noäi höôùng baên khoaên suy nghó mình neân uoáng nöôùc gì cho ngon. Nhöng duø ñaõ maát thì giôø löïa choïn, ngöôøi noäi höôùng roát cuoäc vaãn khoâng öng buïng vôùi söï löïa choïn cuûa mình. Hoï coù maëc caûm theá giôùi khaùch quan laø nguyeân nhaân ñöa tôùi söï thaát baïi cuûa cuûa hoï. Vì theá hoï troán vaøo theá giôùi aûo töôûng. Coù ngöôøi phaân chia loaïi noäi höôùng thaønh nhieàu nhoùm nhö nhoùm baát maõn, lyù töôûng, aûo töôûng vaø nhoùm ñoäc thieän (giöõ rieâng mình cho trong saïch)… nhöng nhöõng ñieåm chung cuûa lôùp ngöôøi naøy thì ñoàng nhaát vaø phong phuù. ☺ Tính caùch ngoaïi höôùng : Coù theå noùi coù söï töông phaûn giöõa tính caùch cuûa ngöôøi noäi höôùng vaø tính caùch cuûa ngöôøi ngoaïi höôùng. Ngöôøi ngoaïi höôùng côûi môû vôùi theá giôùi beân ngoaøi, öa xaõ giao, deã boäc loä tình caûm vaø tính caùch. Thích tìm caùch trao ñoåi tình caûm vaø trí tueä vôùi ngöôøi khaùc vaø vui möøng trong caùc cuoäc tieáp xuùc naøy. Ngheä thuaät laõnh ñaïo nhaân vieân - 19 - TS. Nguyeãn Thanh Hoäi