intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Hệ thống di tích lịch sử - văn hóa trên huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi góp phần khẳng định chủ quyền Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam

Chia sẻ: Caygaolon Caygaolon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

64
lượt xem
5
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hệ thống di tích lịch sử - văn hóa trên huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi góp phần khẳng định chủ quyền Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam thông qua âm linh tự và mộ lính Hoàng Sa; nhà thờ Phạm Quang Ảnh; mộ và đền thờ Võ Văn Khiết.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Hệ thống di tích lịch sử - văn hóa trên huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi góp phần khẳng định chủ quyền Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam

Hi THdNG Dl TkH LJCH SIT - VAN H6n Tft^N HUVfN okO<br /> LV SON, TINH O U A N G NGfil G 6 P PHAN KHANG DJNH<br /> CHU Qwin H O A N G sn vA rnirdNG sn cun V I I T NAM<br /> <br /> <br /> <br /> NGUYIN VAN TUAN'<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> H uydn dao Ly Sdn nfim phia Dfing<br /> Bflc cila tinh Quang Ngfii, cfich bfl<br /> biln khoang 18 hai ly, gdm 1 dao ldn (cfl<br /> chinh nhu trUflc dfiy trong lich ail lfi xa An<br /> Vinh (trfldc Ifi Ly Vinh), xa An Hai (trUdc Ifi<br /> Ly Hai) (2).<br /> lao Rfi) vfi 1 dao bd (cfl lao Bfl Bai) cfich Tfl xa xUa, cU dan ngUfli Vi^t dfi dtfn<br /> nhau 1,67 hai ly. Ngofii ra,flphia Dfing cfl smh cd Ifip nghidp trfin dao Ly Son, hp cflng<br /> lao Rd cd hdn Mu Cu von Ifi bfii da nhd cao vdi ngudi Chfim ehung stfng Ifim fln, xay<br /> lfin tren mfit biln. Toa dfl dia ly cila dao Ly di^ng, ditfm ttf cho qufi hUdng ngfiy cfing<br /> Sdn trong khoang 150°3214" dtfn gifiu dpp. Trai qua bao thfing trfim bitfn etf<br /> 150°38'14" VI do Bfic vfi 109''05'04" dtfn cila Uch sil, qua trinh cpng cu sinh stfng vfi<br /> 109''14'12" kinh dp Ddng. Hi^n nay huypn dtfu tranh chong k6 thii xfim Iupe, cU dfin<br /> dao Ly Sdn cd 3 xa lfi: An Hai, An Vinh vfi Vi^t - Chfim da d l l^i nhitfu di san lich sil -<br /> An Binh vdi ttfng di^n tich tU nhifin lfi vfin hda cd gia tri to ldn. Theo thtfng ke,<br /> 10,325km^ dfin stf 21.118 ngUdi (1). hipn nayfldao Ly Sdn cd 55 di tich lich sil -<br /> Trong lich sil, dao Ly Sdn cdn cd ten gpi vfin hda, trong dd cd 3 di tich dupc xep<br /> lfi cfl lao Rfi. Cha "cii la&' dupe Vi^t hfia tfl hang cfi'p Qutfc gia, 6 di tich dupc xtfp hang<br /> chfl Pulau cila ngfin ngfl Malayo ctfp tinh (3). Dl tfch Ijch sil - vfin hfia tren<br /> Polinesien ed nghia lfi dao, "flc" Ifi ten cila dao Ly Sdn rtft phong phii, da dang. Dfic<br /> mfit lofii cfiy mfi theo tfldng truytfn trfldc bidt lfi di tich lich sil - vfin hda kh^ng dinh<br /> day mpc hoang thfinh rflng fl trfin dao nfiy, chu quytfn lanh hai Vi^t Nam fl hai qufin<br /> Dao Ly Sdn trUc thutfe phu (huydn) Binh dao Hofing Sa vfi TrUdng Sa. Trong dfi ed<br /> Son. De'n ngfiy 1-1-1993, huypn dao Ly Sdn mdt stf di tich tieu bilu nhU:<br /> dupc thfinh Ifip theo Quyfi't djnh stf 337 cila<br /> 1. Am linh tuf va mp linh Hoang Sa<br /> Thu tfldng Chinh phu, gom cd 2 xa Ly Vinh<br /> vfi Ly Hai. Nflm 2003, Thu tUdng Chinh Vd: net vi dgi Hodng Sa kiim qudn Bac Hdi<br /> phil cho thfinh Ifip thfim xfi An Binhfldao Dpi Hofing Sa dupc thfinh Iflp gom<br /> Bd (cfl lao Bd Bai) vfi doi dja danh hfinh nhiing ngU dfin xa An Vinh (dfi't lien) vfi<br /> <br /> <br /> ThS. Hpc vi^n Chinh trj - Hfinh chinh Khu vi^c 3<br /> M thtfng di Hch lich si - vim, hdn...<br /> <br /> hai phudng An Vinh, An Hai trfin dao Ly Ddu ddi Gia Long phong theo l^ cd ddt ddi<br /> Sdn. Si^ kifin nfiy da mfl ra trang sU vtf khai Hodng Sa, sau lai bo; ddu Minh Minh,<br /> thfic vfi bao v$ chil quytfn trfin hai qufin dao thudng sai ngUdi dl thuyin cdng den ddy<br /> Hofing Sa vfi TrUflng Sa vfi eflng vd vang thdm dd dudng bien, thdy mdt nai cd cdn<br /> cila Viet Nam. Lieh sil vtf dfii Hoang Sa cdt trdng chu vi 1.070 trUdng, cdy cdi xanh<br /> dupc ghi chdp khfi nhitfu trong cfie thu tieh td't, giUa cSn cdt cd gidng, phia tdy nam cdn<br /> dudi thdi Lfi vfi Nguyen. cd ngdi midu cd, khdng rd dUng ti thdi ndo,<br /> cd bia khdc bdn chi "vgn li ba binh " (mudn<br /> Sfich "Phu biin tgp luc" ciia Ld Quy Ddn<br /> dgm sdng yin). Ddo ndy xUa ggi Id nui Ph^t<br /> soan nfim 1776 da chdp vtf hoat ddng cila<br /> tit, phia ddng vd phia tdy ddo diu la dd san<br /> dfii Hofing Sa nhu sau: "TrUdc hg Nguyin<br /> hd, mgc vdng quanh d mat nUdc; viphia tdy<br /> ddt ddi Hodng Sa 70 sudt, ldy ngUdi xd An<br /> bdc tidp vdi dd san hd ndi lin mdt cdn chu<br /> Vinh sung vdo, cat phiin mdi ndm ci thdng vi 340 trUpng, cao 1 trUdng 2 thUdc ngang<br /> 2 nhdn gidy sai di, mang lUOng du dn 6 vdi cdn cdt, ggi la dd Bdn Than, ndm Minh<br /> thdng, di bang ndm chiic thuyin cdu nho, ra Minh thi 16, sai thuyin cdng chd gach dd<br /> bidn 3 ngdy 3 dim thi ddn ddo dy... Ddn ky di'n ddy xdy din, dUng bia dd dphia td din<br /> thdng 8 thi vi, vdo cia Eo, ddn thdnh Phu de ghi ddu vd tra hot cdc thi cdy d ba mat<br /> Xudn de nop, cdn vd dinh hgng xong, mdi td hihi vd sau. Binh phu ddp nin mieu ddo<br /> cho dem bdn rieng cdc thi dc vdn, hdi ba, duac Id ddng vd gang sdt cd den hdn 2.000<br /> hdi sdm, rdi tinh bang trd vi. LUOm dUOc cdn" (6).<br /> nhiiu it khdng nhdt dinh, cung cd khi vi<br /> ngudi khdng (4). Cdn dtfi vfli cac dao edn lai fl Sach "Lich triiu hii'n chUOng logi chf cua<br /> trong Nam, trong dd cd Truflng Sa thi: "Hg Phan Huy Chu, phfin DU dia chi ciing chep<br /> Nguyin lai tfaf dgi Bac Hdi, khdng dinh bao kha rd ve ddi Hoang Sa nhu sau: "Cdc ddi<br /> nhiiu sudt, hogc ngUdi thdn Ti Chinh d chua Nguyin dgt dgi Hodng Sa 70 ngUdi,<br /> Binh Thudn, hoac ngUdi xd Cdnh Duang, ai ngudi ldng An Vinh thay phiin nhau di lay<br /> tinh nguyen di thi cdp gidy sai di, miin cho nhing hdi vdt. Hdng nam cU ddn thdng 3,<br /> tiin SUu ciing cdc tiin tudn dd, cho di thuyin khi nhdn dUOc minh linh sai di, phdi dem<br /> cdu nho ra cdc xU Bac Hdi, cii lao Cdn Ldn du 6 thdng lUang, chd 5 chiec thuyin nho ra<br /> vd cdc ddo b Hd Tiin, tim lUOm vdt cua tdu biin, 3 ngdy 3 dim mdi de'n ddo dy... Ddn<br /> vd cdc thU ddi mdi, hdi ba, bdo ngU, hdi sdm, thdng 8 thi ddi dy lai vi, vdo cia Yiu mdn<br /> ddn thdnh Phu Xudn, dUa nop " (7).<br /> cdng sai cai dgi Hodng Sa kiim qudn.<br /> Chdng qua Id lay cdc thi hdi vdt, cdn vdng Tfl eac tai lifiu tren eho thtfy, dpi Hofing Sa<br /> hgc cua quy it khi ldy dUdc " (5). phien chtf gdm 70 ngflfli, cd mfit dpi trUflng chi<br /> Sach "Dgi Nam nhdt thdng chf cua huy, chiu sU ditfu hfinh cila Bfl Cfing, thfim<br /> Qutfc sil qufin trieu Nguyin cung dtf cfip chi cd khi nhfi vua true tifi'p quyfi't dinh nhflng<br /> dtfn hoat ddng cila dpi Hofing Sa nhU sau: vi^c he trpng. Hoat ddng cila ddi Hoang Sa<br /> "Hdi ddu bdn triiu, dat ddi Hodng Sa, cd 70 dupc cac sfich ghi chdp hen tuc, eho thay vai<br /> ngudi, lay ddn xd An Vinh sung vdo, hdng tro cHa nd rfi't dUpc coi trpng.<br /> ndm ci thdng 3, la ra bidn tim kidm hdi Nhflng ngufli Unh Hofing Sa cd to chflc<br /> vdt, ddn thdng 8, thi do cia bidn Tu Hidn vi chfit che, tfnh ky lufit cao, boat dfing cd<br /> nop; lgi ddt ddi Bac Hdi, do dgi Hodng Sa hipu qua, dupc khen thuflng vfi xil phat<br /> kiim qudn, dd di lay hdi vdt d cdc ddo... cfing minh, dUpc miin thue sUu dich, thutf<br /> Rghien cOru ljch ait, atf 8.2012<br /> <br /> nfing nghidp... D§i trUflng ddi Hofing Sa lfinh vfin b&ng trfl vtf qud. NhUng cd nhflng<br /> edn ph^ trfich lufin ddi Bfic H&i dtf kilm ngUdi mfii mfii n&m I^i vdi biln ca khdng bao<br /> sofit cfic dao TrUflng Sa, Cfin Ldn, cfic d&o gifl trfl vtf. Nhflng ngUfli Ifnh trong hai d^i<br /> thu^c vinh Thfii Lan. Hofing Sa chtft mtft xfic trfin biln dUpc ngflfli<br /> Ddi Hofing Sa butfi dfiu chidu md tfl ngU dfin nfin tupng hinh nhfin b^ng dtft sdt, Ifip<br /> dfin xa An Vinh, An Hai thutfc phil Binh dfin cung ll chifiu htfn nhfip ctft. Sau dd, dem<br /> Sdn (S dfi't litfn) vfi dfin phuflng An Vinh, ctft tupng hinh nhfin an tfing thfinh ngfii mtf<br /> An Hai trfin dao Ly Sdn. Vtf sau, dfli Hofing chung gpi lfi ma litfp hay ma gid, Anh linh<br /> Sa chl chifiu mp ngu dfin An Vinh, An Hai nhflng ngUdi Ifnh Hofing Sa dUpc thfl cung fl<br /> trfin dao Ly Sdn. Djnh sutft 70 ngUfli ciia Am linh ti^ vfi cac nhfi thfl ddng hp. Do vfiy,<br /> d^i Hofing Sa do tritfu dinh quy djnh dUpc di tfch mtf Ifnh Hofing Sa vfi Am Hnh ti^ c6<br /> chia dtfu cho cfic ddng hp sinh stfng fl dfiy. mtfi quan h$ hflu cd vfi cung chung trong<br /> Trong dd, dfing nhtft phai ktf dtfn hp Vd, m$t qufin thtf di tfch vtf Hofing Sa.<br /> Pham, Nguyin fl An Vinh vfi hp Mai fl An Qua cfic tfii li^u vfi gia pha ddng hp trfin<br /> Hai. Cfic cfi nhfin fl vj tri ttfc trUflng ddng dao Ly Sdn chdp vtf d^i Hofing Sa, ehung ta<br /> hp, chi phfil vfi con trUflng trong gia dinh cd thtf khfing djnh rd vai trd cua dtfi Hofing<br /> dupc miin di linh Hofing Sa. Sa trong ljch ail bao v$ chil quytfn biln dao<br /> Theo tfii lidu ghi chdp lai, thi 70 ngUfli cila Vitft Nam. Hp Ifi nhflng anh hiing vd<br /> linh Hofing Sa di tren 5 chitfe ghe bfiu (mli danh da dem ca mang stfng cila minh dfing<br /> ghe 14 ngfldi) mang theo lUdng thi^c, nUfle hitfn cho exf nghifip bao vd chil quyen biln<br /> utfng. Hfinh trang cila moi ngudi Ifnh dao Vidt Nam. Tfl Iy do dtf mfi nhfi Nguyin<br /> Hofing Sa gdm: 1 ddi chitfu, 7 ddn tre, 7 spi da eho Ifip Am linh tu vfi md Unh Hofing Sa<br /> mfiy budc dfii vfi 1 the bfii ghi ro danh tinh, trfin dao Ly Sdn, tinh Quang Ngai dl<br /> ban quan, phifin hi^u. Chfing may ntfu gfip phyng thfl nhiing ngUfli Ifnh trong dfii<br /> til nan trfin bien thi nhflng ngUfli song sdt Hofing Sa.<br /> Itfy chifiu bd xac, Itfy don tro npp xung Am linh tU<br /> quanh, bufic mfiy chfic chfln, sau dd tha trfii Tfl cfiu cang Ly Sdn di btf 100m vtf<br /> trfin biln, hp hy vpng xfic se trdi vtf dao Ly hudng Bfic Ifi dfi'n di tfch Am linh tu. Day Ifi<br /> Sdn mfi khdng Ifim mdi cho cfi. Do vfly, dfin ndi thfl ti^ Unh Hofing Sa hy sinh khi Um<br /> gian tren dao lUu truytfn cau ca dao: nhi^m vy trfin bitfn, thu0c lfin Vinh Ldi,<br /> Hodng Sa lam ddo nhiiu cdn. thfin Tfiy, xa An Vinh, huy^n dao Ly Sdn,<br /> Chide chii'u bd trdn mdy sfrt ddy mdy. tinh Quang Ngai.<br /> Thi^c ttf, c6 nhieu ngufli Ifnh Hofing Sa Am linh ti; dupc xfiy d\(ng vfio gifla thtf ki<br /> mpt di khong trfl l^i, dl l^i noi nhfl cho XVII, phfa aau lUng tya vfio nui Hdn Tai,<br /> ngflfli ihfln trfin dao, dupe phan finh qua mfit chfnh nhin ra biln. Ctfu tnic ban dfiu<br /> cfiu ca dao: cila ngdi dtfn khfing cd mfii che, cfic an thd<br /> dupe btf trf gitfng nhU ngfiy nay. Dtfn xfiy<br /> Mdn miia tu hu kiu thanh,<br /> dyng bing dfi san hfi, vfla htf lfi vfii trpn mfit<br /> Cd chudn dd vdn sao anh chUa vi. iSn nfldc lfi cfiy dl tfing dfi ktft dfnh. Khfing<br /> Thang 8 Ifi thfli ditfm ngfldi Ifnh tif gian thfl phyng ben trong di tich Am linh ti^<br /> Hofing Sa v i TrUflng Sa trfl vtf Kinh thfinh dupc btf cijic thfinh 3 gian: gian gifla thfl<br /> Hutf nop cac san vflt thu lupm dupe, sau dd thfin, gian hai ben thd ta ban vfi hflu ban.<br /> I}^ mtfng di Hch Uch siSr - vfin hda...<br /> <br /> Di tich Am linh tu dupc tu tao Ifin thfl Gian chfnh didn Am linh tu cfin cd cfiu dtfi<br /> nhfi't vao dfiu tritfu Gia Long (1802 - 1820). bi hflng, ndi Idn khf chtft con ngflfli Ly Sdn, vtf<br /> Nfim 1883, tu sila lfin thfl hai, nfim 1956, nhihig ngudi Ilnh lufin phien nhau ra qufin<br /> tu btf lai nhfi tien duflng, dtfn nfim 1996, di dao Hofing Sa vfi TrUdng Sa dl bao vp chu<br /> tich Am linh ti^ dupc tu btf quy mfi, lfim l^i quytfn lanh hai cila dfin tpc. Hp mtft rdi<br /> nhfi Tfiy (Vinh ThUpng tfl) vfi lfim thfim nhflng vfin lUu oai thfin dung ndi Am linh tu<br /> nhfi dfing dflng Ifim bfi'p ndc vfi bao quan khitfn cho nui nhu cd nflflc mfit, sdng nhu cd<br /> ghe dua. Phfa trUdc dtfn xfiy dyng ctfng ra vfinh khfin dl tang khde thUdng hp:<br /> vfio be thtf vflng chai. Dia nhUt tich, ddn nh\et phiin, bgc hdi<br /> Trai qua thfli gian tfl khi tao Ifip vfi tu lu vong vdng l^ Igc.<br /> bo, dtfn Am linh tU da ddng vai trd quan San nhu li, hd nhU ddi, thiin thu midu<br /> trpng trong doi stfng tfim Unh cila ngU dfin. md dung thdn cdn.<br /> Mfit b^ng tfi'ng thi kifi'n trdc Am linh ty cd (Cd nghia lfi: Dtft cd hd tich, dfin lufin<br /> binh dd hinh ehfl tam gdm dtfn chfnh, nhfi phien nhau, vUdt biln xa xdi di tim ngudn lpi.<br /> tfiy vfi nhfi dfing. Nui nhu nUdc mfit, sfing nhU vfinh khfin, ngfin<br /> Den chinh lfi khu vyc thd tU linh Hoang nfim mieu mfi vfin edn lUu oai thfin dung.)<br /> Sa. Btf cue cila den chfnh n^m tren true Hay fl hai gian ta, hflu cd ghi:<br /> Bfic - Nam, mfit titfn quay vtf hUdng Nam.<br /> Anh linh thien cdtai,<br /> Den chfnh cfi mfit bfing kie'n tnic gdm hai<br /> Hien hach vgn nien tdn.<br /> phfin: Titfn duflng vfi ehfnh dien. Trong dd,<br /> titfn duflng Ifi ndi dfit ban thd hUdng hdn Duang duang hd tgi thuang,<br /> cila nhiJng ngUfli linh Hofing Sa da til nan Trgc trgc nhi khuyet linh.<br /> trfin biln, cd liln doi ca ngpi anh linh hon Khu vUc san trUdc cila Am linh tU lfi<br /> phfich cila nhflng ngUfli Unh Hofing Sa: thap thd Ifnh Hofing Sa. Thfip cd 4 mfit,<br /> gifla ed 4 chfl Han "chidn si trgn vong'. Day<br /> Anh khi cdn khdn, hdn thodt hda;<br /> Ifi thfip thfl dl tuflng nhfl nhiing ngflfli linh<br /> SUu thdng trdn tuc, phdch thUdng ldm. cila hai dpi Hofing Sa hy sinh trfin bien. Di<br /> Phdng phdt khdng trung hd xi mich, tich Am linh tfl ttf chfle ttf li hfing nfim vfio<br /> Vdn phi thiin thUOng ky thdi quy. cac ngfiy: 16-2 ttf chitfn si trfin vong, 16/8 ttf<br /> Cfic cau dfil fl den chinh cila Am linh tU thu, 26-10 cfiu ta hfi't nfim.<br /> dfiu efi npi dung ca ngpi ve dpp theo thufit Hien nay, tai Am linh tu ngufli dfin vfln<br /> phong thuy cua ngdi den, ve xinh dpp cila Cling ttf nhu vfiy nhUng mang tinh chfi't tuflng<br /> hdn dao xanh nfim gifla biln, ca ngpi cfing ni^m. Nghi thflc ttf ll vfin nhfl xUa, sfim dfit ll<br /> lao ciia titfn nhfin khai sdn phfi thach Ifip vfit vfi lfim tfiu thuyen bfing thfin cfiy chuoi,<br /> Ifing va tuflng nhd sU hi sinh cila nhiing lfim gia hinh ngflfli dflt Ifin thuyfi'n, sau khi<br /> ngufli linh trong hai dpi Hofing Sa. cung xong, dem thuyin ra biln tha. Trong<br /> Cau dfil ndi chinh ditfn ca ngdi anh linh nghi thflc ttf ll con cd muc dpc vfin ttf linh<br /> nhIm cfiu sifiu cho vong Knh nhflng ngfldi<br /> nhflng ngUfli linh Hofing Sa:<br /> Ifnh Hofing Sa vfi cfiu an hp tdc.<br /> Thdnh die bidn vg.n phuang, thuang hg. tdn<br /> ti ddng cdnh hUdng, Khu md linh Hodng Sa<br /> Di tfch nfiy hipn nay thufic thdn Tay, xa<br /> TTidn quang chu luc hiip, si ndng cdng cd<br /> ddc ky thdnh. An Vinh, huypn Ly Sdn, tinh Quan- Ngai.<br /> Rghl&n eihi I4eh ait, stf 8.2012<br /> <br /> Khu mO linh Hofing Sa bao gdm md Phpm 2. MO vk dtfn t h d Vd Vfin Khitft<br /> Quang anh vfi m$ nhflng ngufli Ifnh trong Di tfch mO vfi dtfn thfl V5 Vfln Khitft n&m<br /> hai dpi Hofing Sa, dflpc chdn thfinh dfiy dfii trong khu vyc dfin cU thfin Tfiy, xfi An<br /> nfim thoo tryc Dflng - Tfly.'Thoo phong tyc Vinh, huy^n dig Ly Sdn, tinh Quang Ngfii.<br /> tfl Ifiu ddi, nhflng ngflfli dfin Ifing da nfin Dfiy Ifi ndi thfl ty vfi m? phfin tuflng ni$m<br /> cfic hinh nhfin dfl't sfit tUdng flng vdi stf Vfi Vfln Khitft, DOi truflng d^i Hdfing Sa hy<br /> lupng ngflfli chtft, sau dd Ifip dfin ttf dl sinh khi Ifim nhi§m vy bao v0 chii quytfn<br /> "chiiu hdn nhdp
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2