Hiệu quả của phẫu thuật nội soi mũi xoang trong điều trị viêm mũi xoang mạn do nấm có pôlýp mũi

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> HIỆU QUẢ CỦA PHẪU THUẬT NỘI SOI MŨI XOANG<br /> TRONG ĐIỀU TRỊ VIÊM MŨI XOANG MẠN DO NẤM CÓ PÔLÝP MŨI<br /> Nguyễn Ngọc Minh*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích: Nghiên cứu hiệu quả của phẫu thuật nội soi trong điều trị viêm mũi xoang do nấm có pôlýp mũi.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Trong nghiên cứu này có 7 ca nhiễm nấm trong 62 trường hợp<br /> viêm xoang mạn có pôlýp mũi được phẫu thuật và theo dõi trong thời gian 01 năm từ 9/2004 đến 9/2005<br /> Kết quả: Trong 7 trường hợp viêm mũi xoang do nấm có pôlýp được phẫu thuật nội soi mũi xoang không<br /> trường hợp nào tái phát sau 1 năm theo dõi.<br /> Kết luận: Viêm mũi xoang mạn do nấm có pôlýp mũi điều trị chủ yếu là phẫu thuật nội soi và săn sóc hậu<br /> phẫu kỹ lưỡng, hướng dẫn bệnh nhân giữ vệ sinh chung và vệ sinh vùng mũi họng.<br /> Từ khóa: viêm mũi xoang mạn do nấm, pôlýp mũi, phẫu thuật nội soi mũi xoang.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> ENDOSCOPIC SINUS SURGERY IN CHRONIC FUNGAL RHINOSINUSITIS WITH NASAL POLYPS<br /> Nguyen Ngoc Minh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - Supplement of No 1 - 2014: 61 - 64<br /> Aim: study the efficiency of endoscopic sinus surgery in chronic fungal rhinosinusitis with nasal polyps.<br /> Materials and methods: In study, 7 cases of chronic fungal rhinosinusitis with polyps were operated with<br /> endoscopic sinus surgery from 9/2004 to 9/2005.<br /> Results: 7 cases of chronic fungal rhinosinusitis with nasal polyps, no case is recurring.<br /> Conclusion: Chronic fungal rhinosinusitis with nasal polyps are especially treated by endoscopic sinus<br /> surgery, post-op care, general and ENT hygiens.<br /> Keywords: chronic fungal rhinosinusitis, nasal polyps, endoscopic sinus surgery.<br /> <br /> NHẬP ĐỀ<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> <br /> Viêm mũi xoang mạn tính nói chung đã là<br /> một thể bệnh rất khó trị dứt điểm, viêm mũi<br /> xoang mạn tính có pôlýp mũi lại càng phức tạp<br /> và khó giải quyết hơn nữa(2). Ngày nay viêm mũi<br /> xoang mạn tính có nhiễm nấm có pôlýp mũi<br /> thường được điều trị hiệu quả với phẫu thuật<br /> nội soi mũi xoang, chế độ theo dõi sát xao và rửa<br /> mũi thường xuyên với các loại nước biển sâu<br /> đẳng hoặc ưu trương lâu dài sau mổ(1,2,3,9).<br /> <br /> Những bệnh nhân tuổi từ ≥18 bị viêm xoang<br /> mạn tính có pôlýp mũi được điều trị tại khoa<br /> TMH Bệnh viện Đại học Y Dược cơ sở 1 (215<br /> Hồng Bàng Quận 5, TP Hồ Chí Minh) và Bệnh<br /> viện An Bình (146 đường An Bình, phường 7,<br /> Quận 5, TP Hồ Chí Minh) từ 9/2004 đến 9/2005.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Nghiên cứu hiệu quả của phẫu thuật nội soi<br /> mũi xoang trong viêm mũi xoang do nấm mạn<br /> tính có pôlýp mũi ở người lớn.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Bảng 1: Tỉ lệ nhiễm nấm của số bệnh nhân viêm mũi<br /> xoang mạn tính pôlýp mũi.<br /> SỐ CA<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> * Bộ môn TMH, ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch Tp. HCM<br /> Tác giả liên lạc: TS. Nguyễn Ngọc Minh<br /> ĐT: 0903786684<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br /> Nhiễm nấm<br /> 7<br /> 11,3<br /> <br /> Không nhiễm nấm<br /> 55<br /> 88,7<br /> <br /> Email: doctorminh@vnn.vn<br /> <br /> Tổng số<br /> 62<br /> 100<br /> <br /> 61<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> Bảng 3: Số ca viêm mũi xoang mạn tính pôlýp mũi bị<br /> nhiễm nấm đã từng được can thiệp thủ thuật vào<br /> vùng mũi xoang.<br /> VIÊM MŨI XOANG<br /> MẠN TÍNH pôlýp<br /> mũi bị nhiễm nấm<br /> Số ca<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Biểu đồ 1: Phân bố theo tuổi số bệnh nhân viêm mũi<br /> xoang mạn tính pôlýp mũi có nhiễm nấm.<br /> <br /> Bảng 4: Kết quả cấy nấm những ca viêm mũi xoang<br /> mạn tính có pôlýp mũi.<br /> Loại nấm<br /> Candida<br /> Aspergillus<br /> Penicillinium<br /> Trichophyton<br /> Tổng số<br /> <br /> Bảng 2: Hình ảnh phim CT scan của 7 ca viêm mũi<br /> xoang mạn tính pôlýp mũi có nhiễm nấm.<br /> Triệu chứng<br /> Mờ xoang ở các mức độ<br /> Hủy xương<br /> Mức nước hơi trong xoang hàm<br /> Lắng đọng calci trong xoang hàm<br /> <br /> Số ca<br /> 7<br /> 0<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 100<br /> 0<br /> 14,2<br /> 28,5<br /> <br /> Nhận xét: dấu hiệu mờ xoang gặp nhiều<br /> nhất. Có hai trường hợp có hiện tượng lắng<br /> đọng calci trong xoang hàm. Không có ca nào có<br /> hiện tượng hủy xương.<br /> <br /> Sự can thiệp ngoại khoa<br /> vào mũi<br /> Tổng số<br /> Có<br /> Không<br /> 7<br /> 0<br /> 7<br /> 100<br /> 0<br /> 100<br /> <br /> Số ca<br /> 1<br /> 3<br /> 2<br /> 1<br /> 7<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 14,3<br /> 42,8<br /> 28,6<br /> 14,3<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: gần phân nửa số ca (3 ca) là nhiễm<br /> Aspergillus, sau là nhiễm Penicillinum, rồi đến các<br /> loại nấm khác.<br /> Bảng 5: Phân độ pôlýp của những ca viêm mũi xoang<br /> mạn tính pôlýp mũi có nhiễm nấm.<br /> Số ca<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Độ I<br /> 4<br /> 57,1<br /> <br /> Độ II<br /> 3<br /> 42,9<br /> <br /> Độ III<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Độ IV<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Tổng số<br /> 7<br /> 100<br /> <br /> Pôlýp mũi<br /> <br /> Hình 2: Nội soi mũi trước khi mổ: pôlýp mũi hai bên<br /> của bệnh nhân nhiễm nấm Candida.<br /> Bảng 6: Những thay đổi các cấu trúc giải phẫu<br /> kèm theo.<br /> <br /> Hình 1: Lắng đọng calci trong xoang hàm của bệnh<br /> nhân bị nhiễm Aspergillus.<br /> <br /> 62<br /> <br /> Bất thường<br /> Vẹo vách ngăn mũi<br /> Cuốn mũi giữa<br /> Phì đại cuốn mũi dưới<br /> Phì đại cuốn mũi trên<br /> Kém phát triển các xoang cạnh mũi<br /> <br /> Số ca Tỉ lệ %<br /> 5<br /> 71,4<br /> 2<br /> 28,5<br /> 5<br /> 71,4<br /> 2<br /> 28,5<br /> 2<br /> 28,5<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Bảng 7: Vị trí của pôlýp mũi trong VIÊM MŨI<br /> XOANG MẠN TÍNH có nhiễm nấm.<br /> Pôlýp<br /> mũi<br /> <br /> Hốc mũi bên phải<br /> <br /> Vị trí của pôlýp mũi<br /> Mỏm móc<br /> Bóng sàng<br /> Lỗ thông xoang hàm<br /> Xoang sàng trước<br /> Xoang sàng sau<br /> Ngách trán<br /> Xoang bướm<br /> Vị trí khác<br /> <br /> Số ca<br /> 7<br /> 7<br /> 7<br /> 7<br /> 3<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 100<br /> 100<br /> 100<br /> 100<br /> 42,8<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Nhận xét: trong VIÊM MŨI XOANG MẠN<br /> TÍNH pôlýp mũi do nấm, pôlýp mũi thường<br /> xuất phát từ mỏm móc, bóng sàng, lỗ xoang hàm<br /> và xoang sàng trước.<br /> Bảng 8: Các loại thuốc dùng sau mổ.<br /> Thuốc<br /> Kháng sinh<br /> Kháng viêm<br /> Giảm đau<br /> Kháng nấm<br /> Corticoid tại chỗ<br /> Corticoid uống<br /> Rửa mũi<br /> <br /> Pôlýp<br /> mũi trái<br /> <br /> Số ca<br /> 7<br /> 7<br /> 7<br /> 2<br /> 7<br /> 3<br /> 7<br /> <br /> Bảng 9: Kết quả điều trị của nhóm 1 VIÊM MŨI<br /> XOANG MẠN TÍNH pôlýp mũi có nhiễm nấm sau<br /> 1 năm.<br /> Hốc mũi bên trái<br /> Hình 3: Nội soi mũi trước khi mổ: pôlýp mũi hai bên<br /> của bệnh nhân nhiễm nấm Penicillinum.<br /> <br /> Kết quả<br /> Số ca<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Rất tốt<br /> 3<br /> 42,8<br /> <br /> Tốt<br /> 4<br /> 57,2<br /> <br /> Xấu<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Tổng số<br /> 7<br /> 100<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Tỉ lệ nhiễm Aspergillus rất khác nhau tùy tác<br /> giả , có thể thay đổi từ 13% tới 96%, nhiễm<br /> Aspergillus là phổ biến nhất trong viêm mũi<br /> xoang mạn tính pôlýp mũi có nhiễm nấm(6). hầu<br /> hết các ca mổ đều được cho kháng sinh sau mổ.<br /> tất cả các ca viêm mũi xoang mạn tính pôlýp mũi<br /> nhiễm nấm đều từng có can thiệp vào mũi<br /> xoang: chọc rửa xoang hàm, đốt điện cuốn dưới,<br /> làm Proetz…chính những can thiệp thủ thuật<br /> hoặc phẫu thuật là điều kiện thuận lợi cho tình<br /> trạng nhiễm nấm sau đó(3,4,7,8,9).<br /> (4,5)<br /> <br /> Pôlýp<br /> mũi<br /> trái<br /> <br /> Pôlýp mũi có thể xuất hiện nhiều chỗ trên<br /> cùng một ca bệnh.<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br /> Chỉ có 2 ca dùng kháng nấm vì tái phát<br /> không đáp ứng với kháng sinh. Và 3 trường<br /> hợp dùng corticoid uống sau mổ. Dù cho<br /> <br /> 63<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> nhiễm bất cứ chủng loại nấm nào thì phẫu<br /> thuật nội soi mang lại kết quả tốt trong điều<br /> trị(10,11,12). Trong 7 trường hợp viêm mũi xoang<br /> mạn tính pôlýp mũi có nhiễm nấm, kết quả tốt<br /> sau mổ một năm là (42,8%), và tái phát triệu<br /> chứng là 57,2%. Pôlýp mũi không tái phát<br /> (100%) một năm sau mổ.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Qua nghiên cứu điều trị phẫu thuật 7 ca<br /> nhiễm nấm trên 62 trường hợp phẫu thuật viêm<br /> mũi xoang mạn tính có pôlýp mũi chúng tôi có<br /> được những kết luận như sau:<br /> -Với những trường hợp viêm mũi xoang<br /> mạn tính nhiễm nấm có pôlýp mũi phẫu thuật<br /> mang lại hiệu quả lâu dài và bền vững.<br /> -Việc điều trị bằng thuốc kháng nấm không<br /> cần thiết thậm chí gây hại do độc tính của thuốc.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 64<br /> <br /> Chakrabarti A and Sharma SC (2000), “Paranasal Sinus<br /> Mycoses”, Clinical Microbiology Reviews Vol 42, No. 4, OctoberDecember, ISSN 0377 - 9343.<br /> Cheng A (2005), Nasal Polyps, Surgical Treatment, eMedicine Last<br /> Updated: August 30.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> Dhiwakar M, Thakar A, Bahadur S, Sarkar C, Banerji U, Handa<br /> KK, Chhabra SK (2003), “Preoperative diagnosis of allergic<br /> fungal sinusitis”, Laryngoscope, Apri1 13(4), pp. 688-694.<br /> 4. EPOS (2005), EAACI European Position Paper on Rhinosinusitis and<br /> Nasal Polyps, May.<br /> 5. Fugerson (1998), “What Role Do Systemic Corticosteroids,<br /> Immunotherapy, and Antifungal Drugs Play in the Therapy of<br /> Allergic Fungal Rhinosinusitis?” Arch Otolaryngol Head Neck<br /> Surg 124, pp. 1174-1178.<br /> 6. Gosepath J,Mann WJ (2005), “Role of Fungus in Eosinophilic<br /> Sinusitis”, Current Opinion in Otolaryngology & Head & Neck<br /> Surgery, February 13(1), pp. 9-13.<br /> 7. Huỳnh Vĩ Sơn (2001), Viêm xoang do nấm, luận án chuyên khoa<br /> cấp 2, ĐH Y Dược Tp HCM.<br /> 8. Lee KJ and Al (2003), “Fungal Infection of Paranasal Sinusitis”,<br /> Essential Otolaryngology, Head and Neck Surgery, Eighth<br /> edition,International edition, MacGraw-Hill Company, pp. 698699,<br /> 9. Manning SC, Schaefer SD, Close LG and Vuitch F (1991),<br /> “Culture-positive allergic fungal sinusitis”, Articles in PubMed<br /> Vol.117 No. 2, February.<br /> 10. McClay JE, Marple B (2004), Allergic fungal sinusitis,<br /> eMedicineupdated August 26.<br /> 11. Nguyễn Lân Dũng, Nguyên Đình Quyến, Phạm Lân Ty (2003),<br /> Vi sinh vật học, Nhà xuất bản giáo dục, tr. 1 – 5.<br /> 12. Nguyễn Hữu Khôi (2006), Ứng dụng PTNS trong điều trị viêm<br /> mũi xoang mạn tính, báo cáo kết quả nghiên cứu, đề tài cấp bộ,<br /> Bộ Y tế.<br /> <br /> Ngày nhận bài báo:<br /> <br /> 28/11/2013<br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:<br /> <br /> 16/12/2013<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 10/01/2014<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br />