Nghiên cứu về xã hội, Marx xuất phát từ cuộc sống của con người hiện thực. Marx nhận thấy, trong tất cả các hoạt động của con người, hoạt động sản xuất vật chất giữ vai trò quyết định.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Học thuyết hinh thái kinh tế- xã hội-Học thuyết về những quy luật chung nhất của sự vận động và phát triển
- VIETNAM NATIONAL UNIVERSITY – HCM CITY
UNIVERSITY
0F SOCIAL SCIENCES
AND HUMANITIES
Assos.Prof.Dr. Vũ Tình
- ́ ̣
TRIÊT HOC
Chương trinh dung cho
̀ ̀
hoc viên cao hocvà nghiên cứu sinh
̣ ̣
̣ ̀ ́
không thuôc chuyên nganh Triêt hoc ̣
- HỌC THUYẾT
HÌNH THÁI
KINH TẾ - XÃ HỘI
Học thuyết về những quy
luật chung nhất của sự
vận động và phát triển
xã hội
- I. TIÊN ĐỀ XUÂT PHAT ĐỂ XÂY DỰNG
̀ ́ ́
HOC THUYÊT HINH THAI KINH TẾ – XÃ HÔI
̣ ́ ̀ ́ ̣
Nghiên cứu về xã hôi, Marx xuât phat từ cuôc sông cua
̣ ́ ́ ̣ ́ ̉
con người hiên thực. Marx nhân thây, trong tât cả cac
̣ ̣ ́ ́ ́
hoat đông cua con người, hoat đông san xuât vât chât
̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ́
giữ vai trò quyêt đinh. Xuât phat từ hoat đông nay,
́ ̣ ́ ́ ̣ ̣ ̀
Marx phân tich cac môi quan hệ giữa cac linh vực
́ ́ ́ ́ ̃
trong đời sông và phat hiên ra những quy luât chi phôi
́ ́ ̣ ̣ ́
sự vân đông và phat triên cua xã hôi. Từ đo, Ông khai
̣ ̣ ́ ̉ ̉ ̣ ́ ́
quat nên hoc thuyêt Hinh thai kinh tế – xã hôi.
́ ̣ ́ ̀ ́ ̣
- II. KHAI NIÊM “HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI”.
́ ̣
CÂU TRUC CUA XÃ HÔI
́ ́ ̉ ̣
1. Khai niêm “Hinh thai kinh tế – xã hôi”
́ ̣ ̀ ́ ̣
Hinh thai kinh tế – xã hôi là pham trù dung để
̀ ́ ̣ ̣ ̀
chỉ môt xã hôi tron ven trong từng giai đoan lich
̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣
sử cụ thê; có những quan hệ san xuât bị trinh độ
̉ ̉ ́ ̀
cua lực lượng san xuât quy đinh, những quan hệ
̉ ̉ ́ ̣
san xuât nay tao nên kêt câu kinh tế (cơ sở hạ
̉ ́ ̀ ̣ ́ ́
tâng) cua xã hôi và trên nó được xây dựng nên
̀ ̉ ̣
môt kiên truc thượng tâng.
̣ ́ ́ ̀
- 2. Câu truc cua xã hôi
́ ́ ̉ ̣
Xã hôi có câu truc phức tap song được khai quat thanh 3 linh
̣ ́ ́ ̣ ́ ́ ̀ ̃
vực cơ ban :
̉
1. Lực lượng san xuât;
̉ ́
2. Quan hệ san xuât; (Những QHSX nay tao nên
̉ ́ ̀ ̣
kêt câu kinh tế hay cơ sở hạ tâng cua xã hôi);
́ ́ ̀ ̉ ̣
3. Kiên truc thượng tâng.
́ ́ ̀
Trong đo, LLSX & QHSX câu thanh phương thức san xuât.
́ ́ ̀ ̉ ́
- III. PHƯƠNG THỨC SAN XUÂT.
̉ ́
BIÊN CHỨNG GIỮA LỰC LLSX VÀ QHSX
̣
1. Phương thức san xuât
̉ ́
1.1. Khai niêm “Phương thức san xuât”
́ ̣ ̉ ́
PTSX là cach thức san xuât ra cua cai vât chât cua con
́ ̉ ́ ̉ ̉ ̣ ́ ̉
người trong môi giai đoan lich sử nhât đinh.
̃ ̣ ̣ ́ ̣
PTSX quyêt đinh cac măt cua đời sông XH; môi XH được
́ ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̃
đăc trưng băng môt PTSX nhât đinh.
̣ ̀ ̣ ́ ̣
- 1.2. Câu truc cua phương thức san xuât
́ ́ ̉ ̉ ́
Bât kỳ môt PTSX nao cung gôm LLSX và QHSX.
́ ̣ ̀ ̃ ̀
- LLSX là toan bộ cac yêu tố tham gia vao quá trinh san
̀ ́ ́ ̀ ̀ ̉
xuât; nó biêu hiên môi quan hệ giữa người với giới tự
́ ̉ ̣ ́
nhiên trong quá trinh san xuấ t.
̀ ̉ t
- QHSX là quan hệ giữa người với người trong quá trinh
̀
̉ ́
san xuât.
- a. Lực lượng san xuât
̉ ́
a.1. ́ ́ ̉
Câu truc cua LLSX
LLSX gom: Người lao đông & Tư liêu san xuât.
̀ ̣ ̣ ̉ ́
Tư liêu san xuât gôm:
̣ ̉ ́ ̀
Tư liêu lao đông & Đôi tượng lao đông.
̣ ̣ ́ ̣
Tư liêu lao đông gôm:
̣ ̣ ̀
Công cụ lao đông & Phương tiên lao đông.
̣ ̣ ̣
- a.2. Vai trò cua cac yêu tố câu thanh LLSX
̉ ́ ́ ́ ̀
Trong cac yêu tố câu thanh LLSX thi:
́ ́ ́ ̀ ̀
- - Người lao đông giữ vai trò quyêt đinh vì
̣ ́ ̣ người
lao đông là chủ thể cua cac yêu tố con lai.
̣ ̉ ́ ́ ̀ ̣
- Công cụ lao đông là yêu tố cực kỳ quan trong vì
̣ ́ ̣
CCLĐ quyêt đinh năng suât lao đông và biêu hiên
́ ̣ ́ ̣ ̉ ̣
khả năng chinh phuc giới tự nhiên cua con người.
̣ ̉
- a.3. ́ ́ ̉
Tinh chât cua LLSX
LLSX là thường xuyên biên đôi theo chiêu
́ ̉ ̀
hướng phat triên nên nó là yêu tố đông, mang
́ ̉ ́ ̣
́ ́ ̣
tinh cach mang.
- b. Quan hệ san xuât
̉ ́
b.1. Những biêu hiên cơ ban cua QHSX
̉ ̣ ̉ ̉
- Quan hệ sở hữu tư liêu san xuât;
̣ ̉ ́
- Quan hệ quan lý & phân công lao đông;
̉ ̣
- Quan hệ phân phôi san phâm.
́ ̉ ̉
- b.2. Vai trò cua cac quan hệ trong QHSX
̉ ́
Cac quan hệ cua QHSX có môi quan hệ mât thiêt với
́ ̉ ́ ̣ ́
nhau, trong đó quan hệ sở hữu TLSX giữ vai trò
quyêt đinh đôi với 2 quan hệ con lai.
́ ̣ ́ ̀ ̣
́ ́ ̉
b.3. Tinh chât cua QHSX
QHSX it thay đôi; nó là yêu tố tinh, mang tinh bao thu.
́ ̉ ́ ̃ ́ ̉ ̉
- 2. Biên chứng giữa LLSX và QHSX
̣
Biên chứng giữa LLSX và QHSX thể hiên qua
̣ ̣
quy luât “QHSX phù hợp với trinh độ phat triên cua
̣ ̀ ́ ̉ ̉
LLSX”.
Trinh độ cua LLSX được xet ở:
̀ ̉ ́
- Sức khoe và trí tuệ cua người lao đông;
̉ ̉ ̣
- Ham lượng khoa hoc trong CCLĐ & PTLĐ.
̀ ̣
- Tinh chât hợp lý trong khai thac ĐTLĐ.
́ ́ ́
- 2.1. Nôi dung cua quy luât QHSX phù hợp với
̣ ̉ ̣
trinh độ phat triên cua LLSX
̀ ́ ̉ ̉
́ ́ ̣ ̣
Tom tăt nôi dung quy luât:
Là yêu tố đông, mang tinh cach mang, trinh độ cua LLSX
́ ̣ ́ ́ ̣ ̀ ̉
thường xuyên phat triên; song, khi nó phat triên đên môt mức
́ ̉ ́ ̉ ́ ̣
độ nhât đinh thì QHSX phai thay đôi cho phù hợp với
́ ̣ ̉ ̉ trinh độ
̀
mới cua LLSX. Khi đo, PTSX mới ra đời. Trong toan
̉ ́ ̀ bộ quá
rinh nay, nêu QHSX phù hợp với trinh độ cua LLSX
̀ ̀ ́ ̀ ̉ thì nó sẽ
́ ̉ ́ ̉ ́ ̉ ́
huc đây LLSX phat triên, SX phat triên, XH phat triên; nêu không, ̉ ́
nó sẽ kim ham toan bộ sự phat triên ây.
̀ ̃ ̀ ́ ̉ ́
- a. Trinh độ cua LLSX quyêt đinh QHSX
̀ ̉ ́ ̣
- Trinh độ cua LLSX như thế nao thì QHSX phai như thế
̀ ̉ ̀ ̉
vây, tức là nó phai tương ứng với trinh độ cua LLSX.
̣ ̉ ̀ ̉
- Trinh độ cua LLSX thường xuyên phat triên; khi nó
̀ ̉ ́ ̉
phat triên đên môt mức độ nhât đinh thì QHSX phai
́ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ̉
thay đôi theo cho phù hợp với trinh độ mới cua LLSX.
̉ ̀ ̉
b. QHSX tac đông trở lai LLSX
́ ̣ ̣
- Nêu QHSX phù hợp với trinh độ cua LLSX nó sẽ thuc
́ ̀ ̉ ́
̉ ́ ̉ ́
đây LLSX phat triên, SX phat triên.̉
- Nêu QHSX không phù hợp với trinh độ cua LLSX nó sẽ
́ ̀ ̉
kim ham sự phat triên cua LLSX, kim ham SX.
̀ ̃ ́ ̉ ̉ ̀ ̃
- 2.2. Ý nghia phương phap luân
̃ ́ ̣
Để SX phat triên, XH phat triên:
́ ̉ ́ ̉
- Phai đâu tư vao sự phat triên cua LLSX; trong đo,
̉ ̀ ̀ ́ ̉ ̉ ́
trước hêt và quan trong nhât phai đâu tư vao sự phat
́ ̣ ́ ̉ ̀ ̀ ́
triên cua người lao đông và công cụ lao đông.
̉ ̉ ̣ ̣
- Phai từng bước hoan thiên tât cả cac quan hệ cua
̉ ̀ ̣ ́ ́ ̉
QHSX (đăc biêt là quan hệ sở hữu TLSX) để QHSX
̣ ̣
có thể tac đông tich cực trở lai LLSX.
́ ̣ ́ ̣
- IV. BIÊN CHỨNG GIỮA CƠ SỞ HẠ TÂNG VÀ
̣ ̀
KIÊN TRUC THƯỢNG TÂNG
́ ́ ̀
1. Khai niêm “Cơ sở tạ tâng”
́ ̣ ̀
và “Kiên truc thượng tâng”
́ ́ ̀
1.1. Cơ sở hạ tâng
̀
CSHT là toan bộ những QHSX tao nên kêt câu kinh
̀ ̣ ́ ́
tế cua xã hôi.
̉ ̣
- Toan bộ những QHSX đó gôm:
̀ ̀
́ ̣
- QHSX thông tri.
- QHSX tan dư.
̀
̀
- QHSX mâm mông. ́
Trong 3 loai QHSX trên, QHSX thông trị giữ vai trò thông
̣ ́ ́
̣
tri.
- 1.2. Kiên truc thượng tâng
́ ́ ̀
KTTT là hệ tư tưởng cua XH và những thiêt chế tương ứng với
̉ ́
hệ tư tưởng đo.́
- Hệ tư tưởng: Cac hoc thuyêt, hệ thông cac quan điêm,v.v.
́ ̣ ́ ́ ́ ̉
- Thiêt chế tương ứng: Cac tổ chức và cac công cụ vât chât
́ ́ ́ ̣ ́
mà cac tổ chức ây sử dung để thực hiên hệ tư tưởng.
́ ́ ̣ ̣
Trong môi giai đoan lich sử khac nhau, vai trò cua cac yêu tố
̃ ̣ ̣ ́ ̉ ́ ́
trong KTTT được thể hiên khac nhau.
̣ ́
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
