Kết quả bước đầu phẫu thuật nội soi điều trị bệnh lý đại trực tràng tại Bệnh viện Ung Bướu TP.HCM

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> KẾT QUẢ BƯỚC ĐẦU PHẪU THUẬT NỘI SOI ĐIỀU TRỊ BỆNH LÝ ĐẠI TRỰC TRÀNG<br /> TẠI BỆNH VIỆN UNG BƯỚU TP. HCM<br /> Bùi Chí Viết*, Nguyễn Bá Trung*, Diệp Bảo Tuấn*, Đặng Huy Quốc Thắng*, Vương Nhất Phương*,<br /> Phạm Đức Nhật Minh*, Huỳnh Bá Tấn*, Ung Văn Việt*, Nguyễn Hoàng Bắc*, Nguyễn Tấn Cường*<br /> TÓM TẮT<br /> Ung thư trực tràng là một trong những bệnh ung thư thường gặp trên thế giới. Mặc dù tần suất có giảm nhưng kết quả<br /> sống còn lâu dài không cải thiện. Phẫu thuật là phương thức ñược chọn lựa. Phẫu thuật cắt ñại trực tràng nội soi ñược mô<br /> tả ñầu tiên năm 1991. Phẫu thuật nội soi ñiều trị bệnh lý ñại trực tràng ñược nhiều bệnh viện trong thành phố thực hiện từ<br /> nhiều năm qua, chứng tỏ có hiệu quả tương ñương mổ hở. Bệnh viện Ung Bướu bắt ñầu triển khai thực hiện phẫu thuật<br /> nội soi từ tháng 7/2009.<br /> Mục tiêu: Khảo sát kết quả bước ñầu phẫu thuật cắt ñại trực tràng nội soi tại Bệnh viện Ung Bướu TPHCM.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu loạt ca, gồm 58 bệnh nhân ñược phẫu thuật nội soi thực hiện tại Bệnh viện Ung Bướu TP<br /> HCM.<br /> Kết quả: Tuổi trung bình 52,3 ± 13,23. Tỉ lệ nam/nữ: 1,14. Triệu chứng lâm sàng thường gặp là ñi tiêu ra máu và vị<br /> trí bướu nhiều nhất ở trực tràng (60,3%). Có 3 trường hợp chuyển mổ mở. Tỉ lệ dò miệng nối (6,9%) và tử vong (1,7%).<br /> Kết luận: Kết quả phẫu thuật cắt ñại trực tràng nội soi tương ñương mổ hở. Những lợi ích của phẫu thuật ít xâm lấn<br /> ở vùng bụng ñã ñược chứng minh.<br /> Từ khóa: Ung thư ñại trực tràng, phẫu thuật nội soi<br /> ABSTRACT<br /> <br /> EVALUATATION OF THE PRIMARY RESULTS OF LAPAROSCOPIC COLORECTAL<br /> PROCEDURES AT HCMC CANCER HOSPITAL<br /> Bui Chi Viet, Nguyen Ba Trung, Diep Bao Tuan, Dang Huy Quoc Thang, Vuong Nhat Phuong,<br /> Pham Duc Nhat Minh, Huynh Ba Tan, Ung Van Viet, Nguyen Hoang Bac, Nguyen Tan Cuong<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh – Vol.14 - Supplement of No 4 – 2010: 293 - 303<br /> Colorectal cancer (CRC) is the most common in the word. Although the incidence of CRC has been declining over<br /> recent year, long-term survival has not improved. Surgery is the procedure of choice. Laparoscopic colorectal procedures<br /> were first described in 1991. Long time ago, laparoscopic surgery has been performed in many hospital at HCMC to treat<br /> colorectal cancer. Since 7/2009, HCMC Cancer Hospital has beging to perform laparoscopic surgery.<br /> Objectives: To evaluate the primary results of laparoscopic colorectal procedures at HCMC Cancer Hospital.<br /> Methods: Case sery study. Include 58 CRC patients who were undergone radical surgery at HCMC Cancer Hospital<br /> from 7/2009 to 7/2010.<br /> Results: Mean age is 52.3 ± 13.23. Male/female ratio: 1.14. The clinical symptom is the hematochezia and the most of<br /> case located at the rectum (60.3%). It has 3 cases converted to open surgery (0.05%). Mortality is 1.7%. Anastomotic<br /> leakage is 6.9%.<br /> Conclusions: The results of laparoscopic techniques in colorectal surgery is similar with open surgery. The<br /> advantages of the minimal invasive techniques for performing abdominal procedure have well demonstrated.<br /> Key words: Colorectal cancer, laparoscopic surgery.<br /> MỞ ĐẦU<br /> Ung thư trực tràng là một trong những bệnh ung thư<br /> thường gặp trên thế giới. Theo ghi nhận ung thư quần thể<br /> tại TP. Hồ Chí Minh năm 2003 - 2004, ung thư ñại trực<br /> tràng ñứng hàng thứ ba ở nam, thứ tư ở nữ và thứ năm ở<br /> cả hai giới. Xuất ñộ tăng nhanh sau tuổi 40. Xuất ñộ chuẩn<br /> theo tuổi là 54 ở nam và 37 ở nữ.<br /> Tại Hoa Kỳ, ung thư trực tràng là bệnh ác tính ñứng<br /> hàng thứ 5 ở cả hai giới, năm 2000 có 130200 ca ung thư<br /> ñại trực tràng mới ñược ghi nhận, 84% ung thư trực tràng<br /> <br /> ñược ñiều trị bằng phẫu thuật. Tại Pháp, ung thư trực<br /> tràng chiếm 12% trong tổng số ung thư các loại, ñứng<br /> hàng thứ hai ở cả nam và nữ.<br /> Ung thư trực tràng là bệnh dễ chẩn ñoán sớm qua<br /> thăm khám trực tràng. Đây là bệnh ung thư có thể chữa<br /> khỏi nếu phát hiện ở giai ñoạn sớm.<br /> Phẫu thuật vẫn là phương thức chủ yếu ñiều trị ung<br /> thư trực tràng. Bên cạnh ñó, việc phối hợp với xạ trị và<br /> hóa trị làm tăng khả năng trị khỏi, giảm tỉ lệ tái phát tại<br /> chỗ. Trước ñây, phẫu thuật chủ yếu là mổ hở. Kể từ khi<br /> <br /> *<br /> <br /> Bệnh viện Ung bướu TPHCM<br /> Địa chỉ liên lạc: BS. Bùi Chí Viết. Email: buichiviet@gmail.com<br /> <br /> Chuyên ñề Ung Bướu<br /> <br /> 293<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> BS Phillip Mouret mổ cắt túi mật nội soi ñầu tiên năm<br /> 1987, phẫu thuật nội soi (PTNS) ñã có những bước tiến<br /> ñáng kể. Phẫu thuật nội soi ñược ứng dụng vào các<br /> chuyên khoa như sản, ngoại tổng quát, tai mũi họng, chấn<br /> thương chỉnh hình, … gần ñây, PTNS ñược áp dụng ñể<br /> ñiều trị ung thư ñại trực tràng từ năm 1990, bảo ñảm bảo<br /> tốt nguyên tắc trong ñiều trị ung thư, có thể cắt ñại tràng<br /> ñủ xa khối u như mổ hở, lấy ñược nhiều hạch, cắt các<br /> mạch máu ñại tràng tận gốc, cắt trọn mạc treo trực tràng.<br /> Bên cạnh ñó, PTNS có những ưu ñiểm như vết mổ nhỏ,<br /> bảo ñảm về mặt thẩm mỹ, bệnh nhân ít ñau hơn, thời gian<br /> phục hồi nhanh, bệnh nhân mau xuất viện.<br /> Bệnh viện Ung Bướu bắt ñầu triển khai phẫu thuật<br /> nội soi từ tháng 7/2009 ñến nay. Chúng tôi làm nghiên<br /> cứu này nhằm mục ñích nhìn lại quá trình chuẩn bị, kết<br /> quả bước ñầu phẫu thuật nội soi thực hiện tại bệnh viện<br /> trong ñiều trị bệnh lý ñại trực tràng. Qua ñó, chúng tôi rút<br /> kinh nghiệm ñể thực hiện phẫu thuật nội soi ñiều trị bệnh<br /> lý ñại trực tràng ngày càng hoàn thiện và ñạt kết quả tốt<br /> hơn.<br /> ĐỐI TƯỢNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Nghiên cứu loạt ca, gồm 58 bệnh nhân ung thư ñại trực tràng ñược ñiều trị phẫu thuật nội soi tại Bệnh viện<br /> Ung Bướu từ tháng 7/2009 ñến tháng 7/2010. Chúng tôi<br /> thu thập số liệu từ hồ sơ bệnh án, xử lý số liệu bằng SPSS<br /> 13.0<br /> KẾT QUẢ<br /> Trong khoảng thời gian 1 năm, chúng tôi ghi nhận có<br /> 58 bệnh nhân ñược ñiều trị tại Bệnh viện Ung Bướu TP<br /> HCM.<br /> Giới tính<br /> Nam<br /> <br /> 31<br /> <br /> 53,4<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> 27<br /> <br /> 46,6<br /> <br /> Tổng cộng<br /> <br /> 58<br /> <br /> 100<br /> <br /> Đau bụng<br /> <br /> 12<br /> <br /> 20,7<br /> <br /> Đi cầu ra máu<br /> <br /> 46<br /> <br /> 79,3<br /> <br /> Tổng cộng<br /> <br /> 58<br /> <br /> 100<br /> <br /> 46<br /> <br /> 50<br /> 40<br /> 30<br /> 12<br /> <br /> 20<br /> 10<br /> 0<br /> <br /> ÑAU BUÏNG<br /> <br /> ÑI CAÀU RA MAÙU<br /> <br /> Đi cầu ra máu là triệu chứng chủ yếu khiến bệnh<br /> nhân ñến nhập viện.<br /> Tuổi<br /> Tuổi từ 29 → 78, trung bình 52,53 ± 13,23 tuổi.<br /> 18<br /> 16<br /> 14<br /> 12<br /> 10<br /> 8<br /> 6<br /> 4<br /> 2<br /> 0<br /> <br /> 17<br /> 15<br /> 11<br /> <br /> 11<br /> 6<br /> <br /> 1<br /> < 30<br /> <br /> 30-39<br /> <br /> 40-49<br /> <br /> 50-59<br /> <br /> 60-69<br /> <br /> 70-79<br /> <br /> 31<br /> 35<br /> <br /> Lứa tuổi thường gặp từ 50 → 69 tuổi.<br /> Địa chỉ<br /> <br /> 27<br /> <br /> 30<br /> 25<br /> 20<br /> <br /> 49<br /> <br /> 15<br /> <br /> 50<br /> <br /> 10<br /> <br /> 40<br /> <br /> 5<br /> 0<br /> <br /> NAM<br /> <br /> 30<br /> <br /> NÖÕ<br /> <br /> 20<br /> <br /> 9<br /> <br /> 10<br /> <br /> Bệnh nhân nam nhiều hơn nữ. Tỉ lệ nam/nữ = 1,14.<br /> Lý do nhập viện<br /> Lý do nhập viện<br /> <br /> Chuyên ñề Ung Bướu<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> <br /> 0<br /> <br /> TP. HCM<br /> <br /> TÆNH<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> 294<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Bệnh nhân ở tỉnh nhiều hơn ở TP HCM.<br /> Vị trí bướu<br /> <br /> Đại tràng<br /> xuống<br /> <br /> Vị trí bướu<br /> <br /> Số bệnh<br /> nhân<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Đa pôlíp<br /> <br /> 4<br /> <br /> 6,9<br /> <br /> Manh tràng<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3,4<br /> <br /> Đại tràng<br /> lên<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,7<br /> <br /> Góc gan<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,7<br /> <br /> Góc lách<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,7<br /> <br /> Đại tràng P<br /> <br /> Đại tràng T<br /> <br /> 3<br /> <br /> 5,2<br /> <br /> Đại tràng chậu hông<br /> <br /> 8<br /> <br /> 13,8<br /> <br /> Trực tràng<br /> <br /> 35<br /> <br /> 60,3<br /> <br /> Ống hậu môn<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3,4<br /> <br /> Góc gan + góc lách + chậu<br /> hông<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,7<br /> <br /> 58<br /> <br /> 100<br /> <br /> Tổng cộng<br /> <br /> 40<br /> 35<br /> 30<br /> 25<br /> 20<br /> 15<br /> 10<br /> 5<br /> 0<br /> <br /> 35<br /> <br /> 4<br /> <br /> 4<br /> Ñ<br /> <br /> A<br /> <br /> PO<br /> Â<br /> <br /> 4<br /> <br /> 8<br /> <br /> 2<br /> <br /> 1<br /> <br /> Ñ<br /> Ñ<br /> TR<br /> Ñ<br /> OÁ<br /> AÏ<br /> AÏ<br /> T<br /> AÏ<br /> NG<br /> ÖÏ<br /> IT<br /> IT<br /> IT<br /> G<br /> C<br /> OÙ<br /> H<br /> R<br /> R<br /> R<br /> LÍ<br /> TR<br /> C<br /> AÄ<br /> A<br /> A<br /> A<br /> U<br /> P<br /> G<br /> ØN<br /> ØN<br /> ØN<br /> AØ<br /> AN<br /> M<br /> G<br /> G<br /> G<br /> N<br /> OÂN<br /> G<br /> C<br /> T<br /> P<br /> -G<br /> H<br /> AÄ<br /> OÙ<br /> U<br /> C<br /> H<br /> LA<br /> OÂ<br /> NG<br /> ÙC<br /> H<br /> Ñ<br /> <br /> -C<br /> <br /> ...<br /> <br /> Đa số bướu khu trú ở trực tràng.<br /> Cận lâm sàng<br /> CEA trước mổ: Từ 0,58 → 269 ng/ml. Trung bình<br /> 14,2 ± 42. Chúng tôi ghi nhận có 19/58 ca (32,8%) có hàm<br /> lượng CEA tăng trước mổ.<br /> Tất cả các bệnh nhân ñều ñược siêu âm bụng trước<br /> mổ, ghi nhận tình trạng ổ bụng bình thường.<br /> Có 57/58 bệnh nhân ñược soi khung ñại tràng. Một<br /> bệnh nhân không soi ñại tràng vì ñược chẩn ñoán là ung<br /> thư ống hậu môn.<br /> <br /> Chuyên ñề Ung Bướu<br /> <br /> 295<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> Chẩn ñoán và phương pháp phẫu thuật<br /> Phương pháp phẫu thuật<br /> Cắt<br /> toàn bộ<br /> ñại<br /> tràng<br /> <br /> Cắt<br /> ĐT<br /> phải<br /> <br /> Cắt<br /> ĐT<br /> trái<br /> <br /> Cắt ĐT<br /> ngang<br /> <br /> Cắt<br /> trước<br /> <br /> Cắt<br /> trước<br /> thấp<br /> <br /> Hartmann<br /> <br /> Đa pôlíp<br /> ñại tràng<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 4<br /> <br /> Manh<br /> tràng<br /> <br /> 0<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 2<br /> <br /> ĐT lên<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> Góc gan<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> Góc lách<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> ĐT xuống<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 2<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 3<br /> <br /> Chậu hông<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0<br /> <br /> 3<br /> <br /> 1<br /> <br /> 2<br /> <br /> 0<br /> <br /> 8<br /> <br /> Trực tràng<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 5<br /> <br /> 21<br /> <br /> 3<br /> <br /> 6<br /> <br /> 35<br /> <br /> Ống HM<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2<br /> <br /> Góc gan +<br /> góc lách +<br /> chậu hông<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0<br /> <br /> 1<br /> <br /> Tổng cộng<br /> <br /> 2<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> <br /> 1<br /> <br /> 8<br /> <br /> 22<br /> <br /> 5<br /> <br /> 9<br /> <br /> 58<br /> <br /> Chẩn<br /> ñoán<br /> <br /> Miles<br /> Tổng<br /> cộng<br /> <br /> Phẫu thuật cắt trước và cắt trước thấp ñược thực hiện nhiều nhất. Đối với cắt ñại tràng P, ñại tràng<br /> ngang, ñại tràng T, ñại tràng chậu hông, chúng tôi ñưa ñoạn ruột mang bướu ra ngoài thành bụng qua một<br /> ñường mổ nhỏ và thực hiện cắt, khâu nối bằng tay, sau ñó ñưa ñoạn ruột vào lại ổ bụng. Trường hợp cắt<br /> trước và cắt trước thấp, chúng tôi thực hiện cắt và khâu nối trong ổ bụng bằng cách sử dụng Stapler<br /> ECHELON 60 FLEX và CDH 29. Trường hợp phẫu thuật MILES, chúng tôi dùng ECHELON 60 cắt ñầu<br /> trên ñoạn ruột ñể tiện việc ñưa ra da làm hậu môn nhân tạo ngoài phúc mạc.<br /> <br /> Chuyên ñề Ung Bướu<br /> <br /> 296<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 14 * Phụ bản của Số 4 * 2010<br /> <br /> 25<br /> <br /> 22<br /> <br /> 20<br /> 15<br /> <br /> 5<br /> <br /> 9<br /> <br /> 8<br /> <br /> 10<br /> <br /> 6<br /> <br /> 5<br /> <br /> 2<br /> <br /> 5<br /> 1<br /> <br /> 0<br /> M<br /> <br /> R<br /> A<br /> H<br /> TM<br /> <br /> Ô<br /> <br /> N<br /> <br /> ÙC<br /> <br /> ÙC<br /> <br /> N<br /> A<br /> <br /> Ö<br /> TR<br /> <br /> A<br /> R<br /> ÏI T<br /> <br /> ÁP<br /> A<br /> TH<br /> <br /> A<br /> Ñ<br /> OÄ<br /> <br /> NG<br /> A<br /> <br /> B<br /> <br /> G<br /> <br /> Ô<br /> <br /> N<br /> <br /> Ö<br /> TR<br /> <br /> T<br /> <br /> T<br /> <br /> P<br /> <br /> ØN<br /> A<br /> <br /> T<br /> <br /> T<br /> <br /> Ñ<br /> <br /> Ñ<br /> <br /> Ñ<br /> <br /> TO<br /> <br /> ES<br /> IL<br /> <br /> ÉT<br /> A<br /> C<br /> <br /> ÉT<br /> A<br /> C<br /> <br /> ÉT<br /> A<br /> C<br /> <br /> ÉT<br /> A<br /> C<br /> <br /> ÉT<br /> A<br /> C<br /> <br /> ÉT<br /> A<br /> C<br /> <br /> ØN<br /> G<br /> <br /> Chúng tôi sử dụng 4 trocar cho các ca mổ, 5 trocar cho cắt toàn bộ ñại tràng.<br /> Thời gian phẫu thuật<br /> Phẫu thuật<br /> <br /> Thời gian (phút)<br /> <br /> Cắt ĐT ngang<br /> <br /> 135<br /> <br /> Trung bình (phút)<br /> <br /> Cắt ĐT phải<br /> <br /> 110 - 180<br /> <br /> 137 ± 27<br /> <br /> Cắt ĐT trái<br /> <br /> 120 – 180<br /> <br /> 138 ± 33<br /> <br /> Cắt trước<br /> <br /> 120 – 230<br /> <br /> 141 ± 39<br /> <br /> Cắt trước thấp<br /> <br /> 110 – 360<br /> <br /> 162 ± 54<br /> <br /> Hartmann<br /> <br /> 120 – 170<br /> <br /> 143 ± 23<br /> <br /> Miles<br /> <br /> 90 – 200<br /> <br /> 148 ± 36<br /> <br /> Cắt toàn bộ ĐT<br /> <br /> 180 – 240<br /> <br /> 210 ± 42<br /> <br /> Xếp giai ñoạn<br /> Có 5 bệnh nhân không xếp giai ñoạn vì giải phẫu bệnh là lành tính (bướu tuyến ống, viêm, lao), còn<br /> lại 53 bệnh nhân ñược xếp giai ñoạn như sau (DUKES cải tiến):<br /> Giai ñoạn<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> B2<br /> <br /> 26<br /> <br /> 49<br /> <br /> C2<br /> <br /> 27<br /> <br /> 51<br /> <br /> Tổng cộng<br /> <br /> 53<br /> <br /> 100<br /> <br /> Chuyển mổ hở<br /> Có 3 trường hợp (5,2%) phải chuyển mổ hở, một trường hợp do bướu dính dạ dày, hai trường hợp<br /> dính vách chậu.<br /> Phương pháp phẫu thuật<br /> <br /> Chuyên ñề Ung Bướu<br /> <br /> Chuyển mổ hở<br /> <br /> 297<br /> <br />