Khảo sát các di chứng và yếu tố tiên lượng sau 3 năm điều trị bệnh lí võng mạc trẻ sinh non

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> KHẢO SÁT CÁC DI CHỨNG VÀ YẾU TỐ TIÊN LƯỢNG SAU 3 NĂM<br /> ĐIỀU TRỊ BỆNH LÍ VÕNG MẠC TRẺ SINH NON<br /> Nguyễn Thị Ngọc Nga*, Lê Đỗ Thùy Lan**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu được tiến hành nhằm khảo sát các kết quả và di chứng về chức năng thị<br /> giác, cấu trúc nhãn cầu ở thời điểm 3 năm, cùng mối tương quan với các yếu tố nguy cơ trước điều trị<br /> bệnh lí võng mạc trẻ sinh non bằng phương pháp laser quang đông, tại bệnh viện Mắt thành phố Hồ<br /> Chí Minh.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu hồi cứu, cắt ngang có phân tích. Mẫu nghiên cứu gồm các trẻ được<br /> điều trị laser quang đông từ tháng 1/2009 đến tháng 12/2009 và được theo dõi liên tục đến 3 tuổi. Kết<br /> quả thị lực được đánh giá bằng bảng hình, kết quả cấu trúc nhãn cầu đánh giá thông qua khám lâm<br /> sàng sinh hiển vi và đèn soi đáy mắt gián tiếp. Tương quan giữa yếu tố nguy cơ và kết quả điều trị<br /> phân tích bằng hồi quy logistic đơn biến và đa biến.<br /> Kết quả: Mẫu nghiên cứu gồm 272 mắt tương đương với 136 trẻ (72 nam, 64 nữ), với tuổi thai<br /> trung bình lúc sinh là 29,6±2,5 tuần, cân nặng trung bình lúc sinh là 1335g±289g. Kết quả sau thời<br /> gian theo dõi trung bình 40,2±3,5 tháng đạt được thị lực tốt 89,3%, cấu trúc võng mạc tốt 93,4%. Các<br /> di chứng về chức năng thị giác gồm: tật khúc xạ 95% (cận thị 82,7% với độ cầu trung bình −6,2D);<br /> bất đồng khúc xạ 35%; lé 9,9% và nhược thị 17,6%. Các di chứng về cấu trúc nhãn cầu gồm: đục giác<br /> mạc 1,1%; đục thủy tinh thể 3,31%; dính mống 10,3%; co kéo mạch máu võng mạc 12,3%; thoái hóa<br /> hắc võng mạc 5,2%; gai thị bất thường 5,2%; bong võng mạc 3,3%; teo nhãn 2,2%. Khảo sát tương<br /> quan cho thấy giai đoạn bệnh (4 và thể AP-ROP) là yếu tố nguy cơ trước điều trị giúp tiên lượng cho<br /> kết quả điều trị ở năm 3.<br /> Kết luận: Kết quả sau 3 năm điều trị laser quang đông bệnh lí võng mạc trẻ sinh non rất khả quan<br /> cho thấy đây là phương pháp hiệu quả giúp hạn chế tỉ lệ mù lòa do di chứng của bệnh. Bên cạnh đó<br /> thấy rõ vai trò cần thiết của việc theo dõi trẻ lâu dài nhằm phát hiện sớm và can thiệp các di chứng<br /> muộn về cấu trúc cũng như chức năng thị giác mà đặc biệt là tật khúc xạ.<br /> Từ khóa: bệnh lý võng mạc, trẻ sinh non, di chứng, yếu tố tiên lượng<br /> ABSTRACT<br /> SEQUELAE AND RISK 3 YEARS AFTER LASER TREATMENT FOR RETINOPATHY OF<br /> PREMATURITY<br /> Nguyen Thi Ngoc Nga, Le Do Thuy Lan<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Supplement of Vol. 20 ‐ No 2 ‐ 2016: 36 ‐ 42<br /> <br /> Purpose: This study evaluates laser therapy-related treatment sequelae and clinical outcomes in<br /> patients diagnosed with retinopathy of prematurity after 3 years of follow up and the correlation<br /> between risks of the disease and these results.<br /> <br /> * **Trường Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch<br /> Bệnh viện Nhi đồng 2<br /> Tác giả liên lạc: BS CK II. Lê Nguyễn Nhật Trung – ĐT: 090994054 – Email:lenhattrung74@gmail.com<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch năm 2016 37<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016<br /> <br /> Methods: This is a retrospective, analytic study. Clinical data are obtained from patients who<br /> were treated by laser photocoagulation from January 2009 to December 2009 after 3 years of follow up<br /> at the Pediatrics Department of HoChiMinh City Eye Hospital, Vietnam. Data are then categorized<br /> according to the disease outcome and related complications.<br /> Results: 272 eyes of 136 patients (72 males and 64 females) were assessed. Mean gestational age<br /> was 29.6±2.5 weeks, mean birth weight was 1335g±289g, mean follow up age was 40.2±3.5 months.<br /> Favorable visual acuity outcome was 89.3%. Favorable structural outcome was 93.4%. Visual<br /> functional sequelae: refractive error was 95% (myopia was 82.7% with mean SE was −6.2D);<br /> anisometropia was 35%; strabismus was 9.9%; amblyopia was 17.6%. Structural sequelae: corneal<br /> opacity was 1.1%; cataract was 3.3%; synechiae 10.3%; retinal vessel drag was 12.3%; retinal<br /> detachment was 3.3%. Among risks of the disease, stage 4 and AP-ROP were correlated with clinical<br /> results at 3 years.<br /> Conclusions: Results of this study significantly contribute to efforts to re-examine patient more<br /> thoroughly and extensively, with a particular focus on detecting and treating changes which influence<br /> the visual acuity of patients, especially refractive error. Importantly, our results provide further insight<br /> into the later effects of treating the disease, as well as a valuable reference for future.<br /> Keywords: retinopathy, prematurity, sequalae, risks<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ Mục tiêu nghiên cứu<br /> Bệnh võng mạc trẻ sinh non có tần suất Mô tả đặc điểm dịch tễ và lâm sàng của trẻ<br /> ngày càng cao trên thế giới và tại Việt Nam. Một bệnh võng mạc sinh non trong nghiên cứu.<br /> trong các phương pháp điều trị bệnh hiệu quả Xác định kết quả sau 3 năm điều trị về: thị<br /> hiện nay là laser quang đông võng mạc. Dù lực, cấu trúc võng mạc, các di chứng về chức<br /> được điều trị thành công thì các di chứng về cấu năng thị giác và cấu trúc võng mạc.<br /> trúc và chức năng thị giác vẫn tiếp tục tăng lên Phân tích mối tương quan giữa các yếu tố<br /> theo tuổi khi trẻ lớn(1,10,11,12,5,6). nguy cơ với kết quả điều trị về thị lực và cấu<br /> Tại Việt Nam, hầu hết các nghiên cứu đều trúc võng mạc năm 3.<br /> cho thấy hiệu quả bước đầu của điều trị laser ĐỐITƯỢNG-PHƯƠNGPHÁPNGHIÊNCỨU<br /> quang đông theo tiêu chuẩn trước ngưỡng,<br /> với thời gian theo dõi trẻ từ 3 tháng đến 1 Dân số chọn mẫu<br /> năm. Tuy nhiên, quá trình phát triển phát Các bệnh nhân được điều trị bệnh võng mạc<br /> triển nhãn cầu của trẻ vẫn tiếp diễn và các di trẻ sinh non bằng phương pháp laser quang<br /> chứng muộn có thể xảy ra gây ảnh hưởng lên đông tại bệnh viện Mắt Tp HCM từ 1/2009 đến<br /> thị lực của trẻ. Do đó nghiên cứu này được 12/2009.<br /> thực hiện nhằm khảo sát kết quả điều trị, các Tiêu chuẩn chọn mẫu<br /> di chứng ở thời điểm sau 3 năm điều trị bệnh<br /> Trẻ được điều trị và theo dõi liên tục cho<br /> lí võng mạc trẻ sinh non bằng phương pháp<br /> đến 3 tuổi.<br /> laser quang đông tại bệnh viện Mắt thành<br /> Trẻ phát triển tâm thần vận động bình<br /> phố Hồ Chí Minh. Đồng thời khảo sát mối<br /> thường: vận động tốt, có thể biết nêu tên đồ vật.<br /> tương quan giữa một số yếu tố nguy cơ trước<br /> điều trị với kết quả sau điều trị 3 năm. Trẻ hợp tác tốt để khám.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 38 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch năm 2016<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Cỡ mẫu: cỡ mẫu được tính theo công thức: 3, trẻ được đo thị lực bằng bảng hình, mức thị<br /> lực tốt giảm xuống còn 35,7%.<br /> Về cấu trúc võng mạc<br /> Với p là tỉ lệ đạt thị lực tốt mong muốn, theo Kết quả cấu trúc võng mạc tốt chiếm ưu thế<br /> nghiên cứu của tác giả Võ Nguyễn Uyên Thảo với tỉ lệ cao sau 3 năm theo dõi đều trên 90%<br /> là 85,2%; d sai biệt là 0,05. (biểu đồ 2). Có 4 mắt (chiếm tỉ lệ 1,55%) chuyển<br /> Thiết kế nghiên cứu từ cấu trúc tốt lúc 1 tuổi sang cấu trúc xấu lúc 3<br /> Nghiên cứu cắt ngang có phân tích, hồi cứu. tuổi, sự thay đổi rất ít và kiểm định cho thấy<br /> không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa<br /> Qui trình nghiên cứu: trẻ được tái khám và<br /> các năm, p1/10) chiếm ưu thế với 90,1% ở năm 1 và Các di chứng sau 3 năm theo dõi<br /> 88,2% ở năm 2 (biểu đồ 1). Đồng thời giữ ổn<br /> Về chức năng thị giác<br /> định trong suốt thời gian này, sự khác biệt ở<br /> Trong nghiên cứu có 95% các trẻ sau điều trị<br /> năm 1 và năm 2 không có ý nghĩa thống kê<br /> quang đông bệnh lý võng mạc sinh non có tiến<br /> (p5/10 khúc xạ. Viễn thị chỉ chiếm tỉ lệ khoảng 1/10 trong<br /> chiếm trên 84% trong năm 1 và năm 2. Tại năm<br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật Trường Đại Học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch năm 2016 39<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 20 * Số 2 * 2016<br /> <br /> mẫu nghiên cứu với độ viễn nhẹ và trung bình Di chứng Năm 1 Năm 2 Năm 3<br /> (%) (%) (%)<br /> (