Khảo sát những yếu tố tác động đến việc cấp phát thuốc tâm thần tại tuyến xã, phường giai đoạn 2001-2005

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KHẢO SÁT NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN VIỆC<br /> CẤP PHÁT THUỐC TÂM THẦN TẠI TUYẾN XÃ, PHƯỜNG<br /> GIAI ĐOẠN 2001 – 2005<br /> Trần Hiến Khóa*, Đặng Văn Bê**<br /> <br /> TÓM TẮT:<br /> Đặt vấn đề: Trước đây bệnh nhân tâm thần nhận thuốc điều trị tại tuyến huyện hoặc tỉnh. Việc nhận thuốc<br /> như thế gặp không ít khó khăn do việc đi lại không thuận lợi và tốn kém. Năm 2001, thuốc tâm thần được đưa về<br /> cấp tại tuyến xã, phường. Sau 5 năm thực hiện, thu được nhiều thuận lợi, nhưng gặp không ít khó khăn.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Khảo sát những thuận lợi và khó khăn trong việc đưa thuốc tâm thần về cấp tại<br /> tuyến xã, phường, thị trấn (tuyến y tế cơ sở). Những yếu tố nào tác động tạo nên những thuận lợi, khó khăn đó.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang có phân tích. Thu thập dữ liệu đặc tính của nhân viên tuyến y<br /> tế cơ sở và một số nhận xét về công tác quản lý, cấp phát thuốc tâm thần.<br /> Kết quả nghiên cứu: Nghiên cứu được tiến hành tại 69 xã, phường đã triển khai cấp thuốc tâm thần,cùng<br /> 369 nhân viên y tế cho thấy: 75% trạm y tế Bác sĩ, trung bình 02 trạm có 01 dược sĩ trung học và có đến 98,7%<br /> nhân viên được hỏi đã đồng ý việc đưa thuốc tâm thần về cấp phát tại tuyến y tế cơ sở. 69,4% cho rằng nhân viên<br /> phụ trách Chương trình BVSK TT CĐ thực hiện tốt nhiệm vụ, 35,5% cho rằng nhân viên phụ trách thường thay<br /> đổi, 84,6% xác nhận có tiến hành kiểm tra, đối chiếu định kỳ, 20% cho rằng việc đi lại nhận thuốc của bệnh nhân<br /> và thân nhân bệnh nhân còn gặp khó khăn.<br /> Kết luận: Tuyệt đại đa số nhân viên tuyến y tế cơ sở đồng ý và cơ sở trạm y tế cho phép việc cấp thuốc tâm<br /> thần tại tuyến cơ sở.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> SURVEY EFFECTS OF ISSUE MENTAL DRUG AT COMMUNES,<br /> IN CA MAU PROVINCE PERIOD FROM 2001 TO 2005<br /> Tran Hien Khoa, Dang Van Be * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 12 - Supplement of No 4 - 2008: 72 - 77<br /> Background: Before mental patien reiceived drug at district and province line. That receive there was<br /> difficul very much because they traved to have not advantage and costly money. At 2001, mental drug was issued<br /> at ward line. After 5 years, there was advantage and very much difficutly<br /> Objective: Survey the advantages and difficutlies in process issue mental drug at wards line (at grassroots<br /> level line). The factors what effected those advantages and difficutlies<br /> Method: A descriptive cross-sectional and analyse study design was applied. Collect infomations of<br /> employees at grassroots leve line and the comment about manage distrisbution mental drug<br /> Result: The sample size was 69 wards deployed manage distrisbution mental drug, with 369 employees at<br /> grassroots level line. The result 75% there were doctors, 01 secondary pharmacist for each 02 wards, 98.7%<br /> employees agreed deployed manage distrisbution mental drug at at grassroots level line. 69.4% to think that<br /> agents manage to complete one’s mission; 35.5% to think that agents manage to be change, 84.6% empoyees was<br /> confirmed the mental drug to be to control and to compare periodical, 20% to think that the difficutly for the<br /> travel of patient and relative patient<br /> * Trung Tâm Phòng, Chống Các Bệnh Xã Hội tỉnh Cà Mau<br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> 1<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Conclusion: Almost health employees at grassroots leve line agree and material facilities of medical station<br /> permit to issue mental drug at at grassroots level line.<br /> Từ trước đến nay, theo chúng tôi biết được<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> chưa có một nghiên cứu nào về vấn đề này, để<br /> Theo các nhà tâm thần học, tỷ lệ bệnh tâm<br /> tìm ra một giải pháp thích hợp, cho việc cấp<br /> thần nói chung ngày một tăng ở xã hội công<br /> thuốc phát thuốc tâm thần tại xã phường.<br /> nghiệp. Hay nói cách khác, xã hội càng phát<br /> Để khảo sát vấn đề trên và tạo điều kiện tốt<br /> triển thì tỷ lệ bệnh tâm thần càng cao. Phần lớn<br /> hơn cho gia đình người bệnh, nhận thuốc và<br /> các rối loạn tâm thần không thể điều trị triệt để(2),<br /> điều trị bệnh tâm thần được thuận lợi; Đồng<br /> do đó bệnh tâm thần luôn tăng lũy tiến qua các<br /> thời, nhằm đánh giá hiệu quả việc đưa thuốc về<br /> năm.<br /> xã - phường. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề<br /> Tại Việt Nam nói chung và Cà Mau nói<br /> tài này.<br /> riêng, phần lớn bệnh tâm thần đến với Chương<br /> Câu hỏi nghiên cứu: Việc đưa thuốc điều<br /> trình bảo vệ sức khỏe tâm thần cộng đồng (CT.<br /> trị bệnh tâm thần về cấp phát tại tuyến xã<br /> BVSKTTCĐ) là người nghèo, cuộc sống kinh tế<br /> phường có những thuận lợi và khó khăn gì?<br /> gia đình rất khó khăn. Bệnh nhân tâm thần được<br /> Những yếu tố nào tác động đến những thuận<br /> Nhà nước cấp thuốc điều trị miễn phí. Trước<br /> lợi, khó khăn đó?<br /> đây bệnh nhân tâm thần nhận thuốc điều trị tại<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> tuyến huyện hoặc tỉnh. Việc nhận thuốc tại<br /> tuyến huyện hoặc tuyến tỉnh đã gặp nhiều khó<br /> Mục tiêu tổng quát<br /> khăn cho những gia đình bệnh nhân do khó<br /> Khảo sát sự thuận lợi và khó khăn trong việc<br /> khăn về tài chính đi lại, giao thông không thuận<br /> đưa thuốc điều trị bệnh tâm thần cấp, phát tại<br /> tiện, công việc làm ăn của người đi lãnh<br /> xã, phường. Những yếu tố nào tác động tạo nên<br /> thuốc…(1). Năm 2001, CT. BVSKTTCĐ tiến hành<br /> những thuận lợi, khó khăn đó.<br /> đưa thuốc tâm thần về cấp phát cho bệnh nhân<br /> Mục tiêu cụ thể<br /> tại tuyến xã phường. Đây là một chủ trương rất<br /> Xác định tỷ lệ đồng ý của nhân viên y tế xã,<br /> tốt trong việc đưa dịch vụ chăm sóc sức khỏe<br /> phường có đưa thuốc tâm thần về cấp phát<br /> tâm thần đến gần cộng đồng hơn. Tuy nhiên,<br /> Xác định và phân tích tỷ lệ đồng ý của nhân<br /> sau 5 năm thực hiện việc đưa thuốc tâm thần về<br /> viên y tế xã, phường có đưa thuốc tâm thần về<br /> cấp phát tại tuyến xã phường ngoài những ưu<br /> cấp phát theo các yếu tố như tuổi, giới, trình độ<br /> điểm về thuận lợi cho bệnh nhân và thân nhân<br /> chuyên môn, nơi ở.<br /> bệnh nhân cũng đã bộc lộ một số khó khăn cho<br /> Xác định tỷ lệ yếu tố thuận lợi và khó khăn<br /> tuyến y tế cơ sở trong việc quản lý, điều trị và<br /> trong<br /> việc đưa thuốc tâm thần về cấp phát, theo<br /> cấp phát thuốc cho bệnh nhân.<br /> nhóm nhân lực, cơ sở vật chất, cung ứng và<br /> Nếu không quản lý tốt việc cấp phát thuốc<br /> quản lý cấp phát, giao thông đi lại…<br /> điều trị bệnh tâm thần sẽ dễ đưa đến một bệnh<br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> nhân có thể nhận thuốc điều trị ở nhiều nơi.<br /> Điều này có thể đưa đến những tác hại khó<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> lường.<br /> Cắt ngang mô tả.<br /> Không ít người làm công tác tâm thần, kể cả<br /> chuyên gia tuyến trung ương còn băn khoăn bởi<br /> câu hỏi: Có nên đưa thuốc tâm thần về cấp phát<br /> tại tuyến xã, phường không, những yếu tố nào<br /> bất lợi tác động đến công việc này<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Nhân viên và cơ sở trạm y tế xã, phường, thị<br /> trấn.<br /> <br /> Dân số mục tiêu<br /> <br /> 2Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> Nhân viên và cơ sở trạm y tế xã phường, thị<br /> trấn.<br /> <br /> Dân số chọn mẫu<br /> Nhân viên và cơ sở trạm y tế có triển khai<br /> quản lý Chương trình theo chuẩn quốc gia giai<br /> đoạn 2001 - 2005. Tất cả nhân viên y tế làm việc<br /> tại trạm y tế có thời gian công tác trên 01 năm<br /> tính đến ngày phỏng vấn.<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> 100% cán bộ và nhân viên y tế 69 xã phường<br /> đã triển khai việc cấp phát thuốc tâm thần tại<br /> trạm và có thời gian làm việc tại nơi được nghiên<br /> cứu từ một năm trở lên. Kết quả, chúng tôi chọn<br /> được 369 mẫu đạt yêu cần. Đây cũng là cở mẫu<br /> cho nghiên cứu này.<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> <br /> Nhóm đặc tính Đặc tính chi tiết Tần số quan sát Tỉ lệ %<br /> Dược sỹ trung<br /> 36<br /> 9,8<br /> học<br /> 48<br /> <br /> 13,0<br /> <br /> Thành thị<br /> <br /> 314<br /> <br /> 85,1<br /> <br /> Nông thôn<br /> <br /> 55<br /> <br /> 14,9<br /> <br /> Đồng ý<br /> <br /> 361<br /> <br /> 97,8<br /> <br /> Không đồng ý<br /> <br /> 8<br /> <br /> 2,2<br /> <br /> Nơi ở<br /> Ý kiến về cấp<br /> phát thuốc TT<br /> tại trạm y tế<br /> <br /> Nam có tần số quan sát là 211, chiếm 57,2%.<br /> Nhóm tuổi từ 30 – 45 có tần số quan sát là 218<br /> chiếm 59,1%.<br /> Về trình độ chuyên môn, Y sỹ là 234 chiếm<br /> 63,4%.<br /> Có 361 ý kiến (chiếm 97,8%) đồng ý đưa<br /> thuốc tâm thần về cấp phát tại trạm y tế tuyến xã<br /> phường.<br /> <br /> Điều tra thử.<br /> <br /> Đặc điểm<br /> <br /> Dùng bảng câu hỏi đã được chỉnh sửa, trực<br /> tiếp phỏng vấn đối tượng nghiên cứu.<br /> Số liệu thu thập qua bảng câu hỏi, được<br /> nhập vào máy và phân tích bằng phần mềm Epi<br /> Info 6.04c. Một số chỉ số so sánh được kiểm định<br /> bằng các test thống kê.<br /> <br /> Vấn đề y đức trong nghiên cứu này<br /> Đây là một nghiên cứu thăm dò về thực<br /> trạng hoạt động Chương trình bảo vệ sức khỏe<br /> tâm thần ở tuyến cơ sở và các vấn đề có liên<br /> quan đến công tác này. Nghiên cứu này không<br /> gây ảnh hưởng bất lợi về mặt vật chất lẫn tinh<br /> thần, cũng như sức khỏe của người tham gia,<br /> nên không vi phạm vấn đề y đức<br /> <br /> KẾT QUẢ:<br /> Bảng 1. Đặc tính của mẫu nghiên cứu:<br /> Nhóm đặc tính Đặc tính chi tiết Tần số quan sát Tỉ lệ %<br /> Nam<br /> 211<br /> 57,2<br /> Giới<br /> Nữ<br /> 158<br /> 42,8<br /> <br /> Trình độ chuyên<br /> môn<br /> <br /> Khác<br /> <br /> Bảng 2. Ý kiến của CBYT xã, phường phân theo giới<br /> tính<br /> <br /> Thiết kế bảng câu hỏi.<br /> <br /> Nhóm tuổi<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Dưới 30<br /> <br /> 142<br /> <br /> 38,5<br /> <br /> Từ 30
45<br /> <br /> 218<br /> <br /> 59,1<br /> <br /> Trên 45<br /> <br /> 9<br /> <br /> 2,4<br /> <br /> Bác sĩ<br /> Y sỹ<br /> <br /> 51<br /> 234<br /> <br /> 13,8<br /> 63,4<br /> <br /> Giới<br /> tính<br /> Nơi ở<br /> <br /> Đồng ý<br /> Có Không<br /> <br /> Nam<br /> <br /> 208<br /> <br /> 3<br /> <br /> Nữ<br /> Thành thị<br /> Nông thôn<br /> <br /> 153<br /> 306<br /> 55<br /> <br /> 5<br /> 8<br /> 0<br /> <br /> Dưới 30<br /> <br /> 141<br /> <br /> 01<br /> <br /> 211<br /> 09<br /> 49<br /> 229<br /> 35<br /> 48<br /> <br /> 07<br /> 00<br /> 02<br /> 05<br /> 01<br /> 00<br /> <br /> Độ tuổi<br /> <br /> Từ 30 - 45<br /> > 45<br /> Bác sỹ<br /> Y sỹ<br /> Chuyên<br /> môn<br /> D.sỹ TH<br /> Khác<br /> <br /> OR<br /> 2,27<br /> <br /> CI<br /> <br /> P<br /> <br /> 0,43 0,43<br /> 14,78<br /> 0,1 –<br /> 0,23<br /> 3,36<br /> 0,25<br /> <br /> 0,6<br /> <br /> Bảng 3. Nhóm cơ sở vật chất<br /> Yếu tố tác động<br /> Cơ sở trạm<br /> Cán bộ đảm nhiệm<br /> tốt chương trình<br /> Sự thay đổi CB phụ<br /> trách<br /> Vững về chuyên môn<br /> CB quản lý dược<br /> riêng<br /> Bảo quản thuốc đạt<br /> Cung ứng kịp thời<br /> Thường kiểm tra, đối<br /> chiếu<br /> Giao thông đi lại<br /> Thân nhân nhận<br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> Thuận lợi<br /> n<br /> %<br /> 369<br /> 100<br /> <br /> Không thuận lợi<br /> n<br /> %<br /> 00<br /> 0,0<br /> <br /> 256<br /> <br /> 69,4<br /> <br /> 113<br /> <br /> 30,6<br /> <br /> 238<br /> <br /> 64,5<br /> <br /> 131<br /> <br /> 35,5<br /> <br /> 246<br /> <br /> 66,7<br /> <br /> 123<br /> <br /> 33,3<br /> <br /> 369<br /> <br /> 100<br /> <br /> 00<br /> <br /> 0,0<br /> <br /> 364<br /> 369<br /> <br /> 98,6<br /> 100<br /> <br /> 05<br /> 00<br /> <br /> 1,2<br /> 0,0<br /> <br /> 312<br /> <br /> 84,5<br /> <br /> 57<br /> <br /> 15,5<br /> <br /> 298<br /> 216<br /> <br /> 80,7<br /> 58,5<br /> <br /> 71<br /> 153<br /> <br /> 19,3<br /> 41,5<br /> <br /> 3<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> Yếu tố tác động<br /> <br /> Thuận lợi<br /> n<br /> %<br /> <br /> Không thuận lợi<br /> n<br /> %<br /> <br /> thuốc<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Đặc tính mẫu nghiên cứu<br /> Giới tính<br /> Tỷ lệ CBYT nam/nữ là 1,33/1. Dù chúng ta đã<br /> thực hiện chế độ nam nữ bình quyền khá lâu.<br /> Tuy nhiên, nam giới vẫn tham gia các hoạt động<br /> xã hội nhiều hơn nữ giới. Do vậy, trong nghiên<br /> cứu này tỷ lệ CBYT nam cao hơn nữ cũng là điều<br /> bình thường<br /> Nhóm tuổi<br /> Hơn 50% ở vào nhóm tuổi từ 30 – 45. Điều<br /> này khá phù hợp vì đây là lực lượng lao động<br /> chính trong xã hội. Hơn nữa trong những năm<br /> qua, trường THYT Cà Mau, Bạc Liêu, Cần Thơ,<br /> Vĩnh Long... , đã đào tạo cho tỉnh nhà một lực<br /> lượng trung cấp y tế khá đông, lực lượng này đã<br /> về các trạm y tế xã phường một mặt bổ sung cho<br /> lực lượng cán bộ y tế cơ sở, mặt khác đã thay<br /> dần lực lượng lớn tuổi đã nghỉ hưu hoặc chuyển<br /> công tác. Nhóm tuổi từ 45 trở lên rất ít, do lực<br /> lượng trẻ thay thế dần, nên lực lượng trên 45<br /> dần dần giảm đi là điều dễ hiểu<br /> Trình độ chuyên môn<br /> Phần lớn CBYT là trung cấp, trong đó y sỹ<br /> chiếm trên 60%. Trung bình mỗi trạm y tế cơ<br /> sở có khoảng 6 nhân lực, thường không quá 01<br /> bác sỹ cho mỗi trạm, thậm chí có nhiều trạm<br /> chưa có bác sỹ vì vậy lực lượng trung cấp ở các<br /> trạm trong nghiên cứu này chiếm tỷ lệ cao là<br /> điều dễ hiểu.<br /> Chỉ có 13,8% có trình độ bác sỹ. Đến thời<br /> điểm lý tưởng, mỗi trạm y tế có từ 8 đến 10 nhân<br /> lực, trong đó có 01 bác sỹ, thì tỷ lệ bác sỹ cũng<br /> dao động quanh chỉ số này. Điều quan trọng là<br /> làm sao tất cả trạm y tế phải có bác sỹ<br /> 75,3% xã, phường có bác sỹ. Mặc dù đây là<br /> một tỷ lệ thấp, tuy nhiên nếu so với trước, thì tỷ<br /> lệ này đã phản ánh sự cố gắng rất lớn của ngành<br /> y tế Cà Mau trong việc bố trí để mỗi trạm y tế cơ<br /> sở có ít nhất 01 bác sỹ.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Dược sỹ trung học rất thấp (36), trung bình<br /> 02 xã mới có 01 dược sỹ trung học. Đây là điều<br /> phòng y tế và các huyện, thành phố cần quan<br /> tâm. Bởi lẽ phụ trách công tác dược tuyến xã<br /> phải là dược trung học. Tình trạng những nơi<br /> thiếu dùng lực lượng dược sơ học hoặc cán bộ<br /> khác bố trí phụ trách dược sẽ không đảm bảo<br /> thực hiện tốt công việc được giao, đặc biệt là<br /> việc thực hiện qui chế trong xuất, nhập, bảo<br /> quản thuốc.<br /> <br /> Nơi ở<br /> Do xếp thị trấn vào khu vực thành thị nên tỷ<br /> lệ CBYT được điều tra có nơi ở là thành thị<br /> chiếm tỷ lệ khá cao (trên 85%)<br /> Ý kiến đồng thuận của CBYT tuyến xã<br /> phường.<br /> Có đến 97,8% CBYT tuyến xã phường nhất<br /> trí về việc đưa thuốc điều trị bệnh tâm thần về<br /> cấp phát tại tuyến xã phường. Điều đó cho thấy,<br /> mặc dù việc đưa thuốc điều trị bệnh tâm thần về<br /> cấp phát tại xã, phường sẽ làm cho công việc tại<br /> trạm y tế vốn bận rộn, nay sẽ bận rộn hơn. Tuy<br /> nhiên, tuyệt đại đa số CBYT được hỏi đã ý thức<br /> nhiệm vụ được giao là chăm sóc sức khỏe nhân<br /> dân một cách tốt nhất. Đặc biệt là bệnh nhân tâm<br /> thần, nhằm thực hiện tốt phương châm là cả<br /> cộng đồng cùng chia sẻ, hỗ trợ, giúp đỡ bệnh<br /> nhân tâm thần để mau hồi phục sớm hòa nhập<br /> xã hội.<br /> <br /> Nhóm các yếu tố tác động<br /> Cở sở trạm<br /> Do ý thức được rằng thuốc điều trị bệnh tâm<br /> thần là thuốc hương thần, thuốc gây nghiện cần<br /> phải được quản lý chặt chẽ. Nên 100 lãnh đạo<br /> các trạm y tế đã bố trí tủ hoặc ngăn tủ riêng để<br /> bảo quản thuốc tâm thần.<br /> Nhóm nhân lực<br /> 52/69 xã có bác sỹ (75%), đây là một phấn<br /> đấu lớn của ngành y tế tỉnh nhà trong việc nâng<br /> dần chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân tại<br /> địa phương, hạn chế tối đa việc điều trị vượt<br /> tuyến không cần thiết. Chúng ta chắc chắn thống<br /> nhất với nhau một điều có bác sỹ sẽ hỗ trợ rất có<br /> <br /> 4Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 12 * Phụ bản của Số 4 * 2008<br /> hiệu quả trong việc điều trị bệnh nhân tâm thần<br /> nói riêng và các chương trình y tế khác nói<br /> chung tại tuyến xã. Tuy nhiên vẫn còn ¼ (25%)<br /> số xã, phường vẫn chưa có bác sỹ. Để thực hiện<br /> tốt chiến lược chăm sóc sức khỏe nhân dân giai<br /> đoạn đến 2010 và tầm nhìn 2020, ngành y tế cần<br /> có kế hoạch tăng cường đạo tạo bác sỹ cho tuyến<br /> xã, tăng cường việc đưa bác sỹ về phục vụ tại các<br /> xã, phường đặc biệt là các xã vùng sâu, vùng xa.<br /> Có 35,5% ý kiến cho rằng cán bộ phụ trách<br /> chương trình thường xuyên thay đổi. Tỷ lệ này<br /> hoàn toàn phụ hợp với quá trình theo dõi của<br /> chúng tôi. Cán bộ phụ trách chương trình muốn<br /> làm tốt phải được tập huấn kỹ và có thời gian<br /> đúc kết kinh nghiệm từ thực tế hoạt động. Việc<br /> có một lượng lớn cán bộ phụ trách chương trình<br /> thường xuyên thay đổi có do 03 lý do: đi học,<br /> thuyên chuyển công tác hoặc nghỉ việc và do sự<br /> chia tách tạo thành các xã mới.<br /> Cũng chính do thường xuyên thay đổi cán<br /> bộ phụ trách nên chỉ có 66,7% ý kiến cho rằng<br /> các cán bộ phụ trách chương trình tại các xã,<br /> phường hiện nay đảm bảo được về mặt trình<br /> độ chuyên môn. 1/3 số còn lại cần tập huấn,<br /> đào tạo lại.<br /> <br /> Nhóm quản lý dược<br /> 100% các xã có phân công cán bộ phụ trách<br /> dược. Tuy nhiên như phần trên đã phân tích, chỉ<br /> có 52% số xã có dược sỹ trung học, trung bình 02<br /> xã mới có một dược sỹ trung học phụ trách dược<br /> của trạm. Như chúng ta biết, việc phân cán bộ<br /> khác phụ trách dược sẽ không đảm bảo việc<br /> thực hiện công tác quản lý dược được tốt. Bởi lẽ<br /> nếu không có chuyên môn về dược thì công tác<br /> xuất, nhập và bảo quản thuốc sẽ không đảm bảo<br /> theo đúng qui định. Chính từ điều này mà phần<br /> lớn các công tác quản lý thuốc tâm thần thời gian<br /> qua tại nhiều xã phường không đạt yêu cầu.<br /> Có thể chính việc không nắm vững qui định<br /> hoặc cố tình không thực hiện đúng về quản lý<br /> dược mà có đến 15% ý kiến xác nhận công tác<br /> quản lý dược tại tuyến xã phường không được<br /> kiểm tra, đối chiếu thường xuyên.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 100% ý kiến đều cho rằng thuốc điều trị tâm<br /> thần cung cấp cho tuyến xã luôn đầy đủ và kịp<br /> thời. Điều này cho thấy việc cung cấp thuốc của<br /> tuyến huyện và tuyến tỉnh luôn được đảm bảo<br /> <br /> Nhóm yếu tố tác động đến bệnh nhân<br /> Giao thông đi lại: Mặc dù trong những năm<br /> qua, phong trào xây dựng giao thông nông thôn<br /> ở Cà Mau đạt nhiều thành tựu đáng kể, hầu hết<br /> các xã và các huyện đã có đường xe 02 bánh nối<br /> với nhau, tạo thuận lợi cho người lưu thông. Tuy<br /> nhiên do đặc điểm dân cư Cà Mau sống phân<br /> tán, nên còn nhiều gia đình gặp khó khăn trong<br /> việc đi lại. Qua nghiên cứu của chúng tôi cho<br /> thấy, có đến 20% ý kiến cho rằng bệnh nhân và<br /> thân nhân bệnh nhân còn gặp trở ngại về giao<br /> thông trong việc đi lãnh thuốc.<br /> Điều chúng tôi không khỏi băn khoăn là có<br /> gần 42% bệnh nhân tự nhận thuốc. Bởi vì ở bệnh<br /> nhân tâm thần có đảm bảo họ giữ thuốc và uống<br /> thuốc đúng hay không? Chương trình đã qui<br /> định thuốc tâm thần phải do người nhà bệnh<br /> nhân nhận và kiểm soát bệnh nhân uống hàng<br /> ngày. Tuy nhiên, nhiều xã phường đã không<br /> thực hiện đúng qui định này, cũng như thực<br /> hiện chưa tốt công tác hướng dẫn thân nhân<br /> bệnh nhân quản lý điều trị.<br /> <br /> Giá trị ứng dụng của nghiên cứu<br /> Qua nghiên cứu, chúng ta đã rút ra được 6<br /> vấn đề có giá trị trong việc thực hiện đưa thuốc<br /> điều trị bệnh tâm thần về cấp phát tại trạm y tế<br /> xã. Đồng thời đã trả lời thõa đáng có nên đưa<br /> thuốc tâm thần về cấp phát tại trạm y tế cơ sở<br /> hay không. Từ nghiên cứu này đã làm tiền đề<br /> cho việc củng cố công tác quản lý, cấp phát<br /> thuốc các chương trình tại trạm y tế cơ sở ngày<br /> một hoàn thiện hơn.<br /> Cũng từ nghiên cứu này, chúng tôi sẽ đề<br /> xuất với Sở Y tế Phòng Y tế và Trung tâm YTDP<br /> các huyện thành phố một số giải pháp cho việc<br /> củng cố và phát triển các chương trình thuộc<br /> khối PCCBXH nói riêng và các trình y tế khác<br /> nói chung ngày càng vững mạnh, góp phần<br /> <br /> Chuyên Đề Y Tế Công Cộng và Y Học Dự Phòng<br /> <br /> 5<br /> <br />