intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Khảo sát sử dụng thuốc kháng viêm NSAID trong điều trị bệnh thoái hóa khớp tại nhà thuốc cộng đồng theo phương pháp người bệnh mô phỏng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST
Báo xấu
1
lượt xem 0
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Người dược sĩ nhà thuốc có vai trò quan trọng trong đảm bảo sử dụng thuốc hiệu quả, an toàn trong điều trị các triệu chứng tại nhà thuốc. Bài viết trình bày khảo sát việc thu thập thông tin của dược sĩ nhà thuốc (DSNT) cộng đồng để đưa ra quyết định phù hợp trong việc sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) điều trị triệu chứng thoái hoá khớp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khảo sát sử dụng thuốc kháng viêm NSAID trong điều trị bệnh thoái hóa khớp tại nhà thuốc cộng đồng theo phương pháp người bệnh mô phỏng

  1. Y Học TP. Hồ Chí Minh - Dược học * Tập 27 * Số 2 * 2024 Nghiên cứu KHẢO SÁT SỬ DỤNG THUỐC KHÁNG VIÊM NSAID TRONG ĐIỀU TRỊ BỆNH THOÁI HÓA KHỚP TẠI NHÀ THUỐC CỘNG ĐỒNG THEO PHƯƠNG PHÁP NGƯỜI BỆNH MÔ PHỎNG Trần Thị Thu Hiền1,2, Nguyễn Thị Ngọc Yến3, Nguyễn Như Hồ1 TÓM TẮT Đặt vấn đề: Người dược sĩ nhà thuốc có vai trò quan trọng trong đảm bảo sử dụng thuốc hiệu quả, an toàn trong điều trị các triệu chứng tại nhà thuốc. Mục tiêu: Khảo sát việc thu thập thông tin của dược sĩ nhà thuốc (DSNT) cộng đồng để đưa ra quyết định phù hợp trong việc sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) điều trị triệu chứng thoái hoá khớp. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang mô tả tại các nhà thuốc thuộc 8 quận ở TP. Hồ Chí Minh theo phương pháp người bệnh mô phỏng (NBMP). Tương tác giữa DSNT và NBMP được tiến hành theo kịch bản chuẩn hoá. Việc thu thập thông tin và tư vấn của DSNT được khảo sát và tính điểm theo bảng kiểm đã được thẩm định. Nếu tổng điểm ≥ 7/9, DSNT đã thu thập thông tin cần thiết và tư vấn đầy đủ cho việc sử dụng thuốc. Lựa chọn NSAID được xem là hợp lý khi phù hợp về chỉ định, liều dùng, không có chống chỉ định hoặc tương tác có ý nghĩa trên lâm sàng. Kết quả: Có 400 DSNT tham gia, 68,2% thuộc nhà thuốc tư nhân. Phần lớn (96,2%) cấp phát ít nhất 1 loại NSAID cho NBMP, phổ biến là meloxicam (37%) và diclofenac (30%). Điểm thu thập thông tin có trung vị là 4 (IQR:3 - 5), với 2,3% DSNT đạt tổng điểm ≥ 7 và chỉ 6,5% trường hợp dùng NSAID hợp lý. Kết luận: Việc thu thập thông tin của dược sĩ nhà thuốc vẫn chưa được đầy đủ dẫn đến quyết định lựa chọn NSAID có tỷ lệ phù hợp thấp. Từ khóa: NSAID, thoái hóa khớp gối, người bệnh mô phỏng, nhà thuốc cộng đồng, dược sĩ nhà thuốc ABSTRACT INVESTIGATION ON NSAID USE IN THE MANAGEMENT OF OSTEOARTHRITIS AT COMMUNITY PHARMACY USING SIMULATED - PATIENT APPROACH Tran Thi Thu Hien, Nguyen Thi Ngoc Yen, Nguyen Nhu Ho * Ho Chi Minh City Journal of Medicine - Pharmacy * Vol. 27 - No. 2 - 2024: 01-08 Introduction: Community pharmacists play an important role in ensuring the effective and safe use of medications for symptoms at the pharmacies. Objective: To survey the information collection practices of community pharmacists in making appropriate decisions regarding the use of Non-steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs) for symptomatic treatment of osteoarthritis. Methods: A descriptive cross-sectional study was conducted in community pharmacies across 8 districts in Ho Chi Minh City, applying the simulated patient method. Interactions between community pharmacists and simulated patients (SPs) were conducted according to standardized scenarios. The information collection and counseling provided by pharmacists were scored using a validated checklist. Pharmacists were considered to have Khoa Dược, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh 1 2Khoa Dược, Bệnh viện Từ Dũ 3Khoa Dược, Trường Đại học Quốc tế Hồng Bàng Tác giả liên lạc: PGS.TS.DS. Nguyễn Như Hồ ĐT: 0907381818 Email: nhnguyen@ump.edu.vn Tạp chí Y học Thành phố Hồ Chí Minh - Dược học, 27(2):01-08. DOI: 10.32895/hcjm.p.2024.02.01 1
  2. Nghiên cứu Y Học TP. Hồ Chí Minh - Dược học * Tập 27 * Số 2 * 2024 collected the necessary information and provided adequate counseling for NSAID use if their total score was ≥ 7 out of a maximum of 9. The selection of NSAIDs by pharmacists was deemed appropriate if it matched the indication, and had no contraindications or clinically significant interactions. Results: A total of 400 pharmacists participated, with 68.2% from private pharmacies. Most pharmacists (96.2%) dispensed at least one type of NSAID to SPs, most commonly meloxicam (37%) and diclofenac (30%). The median score for information collection was 4 (IQR: 3 - 5), with 2.25% achieving a full score (≥ 7 points) for adequate information collection, and only 6.5% of cases were assessed as having appropriate NSAID selection. Conclusion: Pharmacists’ information collection practices were inadequate, leading to a low rate of appropriate NSAID selection. Keywords: NSAID, knee osteoarthritis, simulated patient, community pharmacy, community pharmacist ĐẶT VẤNĐỀ được thẩm định, NBMP đến nhà thuốc để tương Thoái hóa khớp là bệnh viêm khớp phổ biến tác và quan sát hành vi trong khi dược sĩ với nhiều yếu tố gây tiến triển bệnh, đặc trưng có/không được thông báo trước về nghiên cứu(3). bởi các cơn đau kéo dài và tàn tật chức năng(1). Nghiên cứu này được thực hiện nhằm khảo Tại Việt Nam, một nghiên cứu (2014) cho thấy sát việc thu thập thông tin của dược sĩ nhà thuốc tỷ lệ mắc bệnh tăng theo tuổi với 30% ở người để đưa ra các quyết định lựa chọn thuốc cũng từ 50 - 59 tuổi và hơn 60% ở người trên 60 tuổi(2). như thực hành tư vấn dùng thuốc NSAID để Với nhu cầu điều trị ngày càng tăng, thuốc giảm đau do thoái hoá khớp bằng phương pháp kháng viêm không steroid (NSAID) cũng được NBMP và khảo sát tính hợp lý trong lựa chọn sử dụng phổ biến do hiệu quả giảm đau và thuốc NSAID của dược sĩ. kháng viêm tốt đối với thoái hóa khớp. ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU Tại một số nước châu Á trong đó có Việt Đối tượng nghiên cứu Nam, nhà thuốc cộng đồng là hệ thống chăm sóc Các dược sĩ nhà thuốc cộng đồng tại TP. Hồ sức khỏe dễ tiếp cận nhất(3). Khi có triệu chứng, Chí Minh. người bệnh thường có khuynh hướng tự điều trị Tiêu chuẩn chọn mẫu tại các nhà thuốc cộng đồng thay vì đến bệnh Các nhà thuốc đang hoạt động và đạt tiêu viện, phòng khám do các bất cập như thời gian chuẩn thực hành tốt cơ sở bán lẻ thuốc (GPP) chờ đợi lâu tại bệnh viện hoặc chi phí điều trị cao bao gồm nhà thuốc tư nhân và thuộc hệ thống tại các phòng khám. Vì vậy người dược sĩ tại nhà chuỗi trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh (ngoại trừ thuốc cộng đồng có vai trò quan trọng để sàng các huyện và thành phố Thủ Đức). lọc đối tượng có thể xử trí triệu chứng tại nhà thuốc và đưa ra các lựa chọn sử dụng thuốc Tiêu chuẩn loại trừ cũng như các tư vấn phù hợp với triệu chứng Nhà thuốc hoạt động trong khuôn viên hoặc đau do thoái hoá khớp của người bệnh. Việc này cách khoảng 200 m đối với các cơ sở khám chữa đòi hỏi dược sĩ phải có kĩ năng thu thập đầy đủ bệnh; NBMP không thể tiếp cận được dược sĩ các thông tin cần thiết từ phía người bệnh nhằm nhà thuốc; Không thể xác định được loại thuốc đảm bảo hiệu quả cũng như an toàn của việc cấp cho NBMP (các trường hợp chỉ cung cấp dùng thuốc. thuốc mà không có bao bì ngoài hay bao bì trực Để đánh giá về chất lượng thực hành dược tiếp đựng thuốc kèm theo). và nội dung tư vấn của người bệnh tại các nhà Phương pháp nghiên cứu thuốc cộng đồng, các nghiên cứu thường áp Thiết kế nghiên cứu dụng phương pháp người bệnh mô phỏng Nghiên cứu cắt ngang mô tả tại các nhà (NBMP). Dựa trên kịch bản và bảng kiểm đã thuốc theo phương pháp NBMP từ tháng 2
  3. Y Học TP. Hồ Chí Minh - Dược học * Tập 27 * Số 2 * 2024 Nghiên cứu 01/2023 - 06/2023. NBMP thực hiện quan sát việc dị ứng thuốc ở người bệnh. Trước đó, người thu thập thông tin của dược sĩ, quyết định sử bệnh có dùng thuốc giảm đau Alaxan, chưa sử dụng thuốc giảm đau thoái hoá khớp và việc tư dụng thuốc điều trị nào cách đây 1 tháng. NBMP vấn của dược sĩ dựa trên kịch bản và bảng kiểm chỉ được cung cấp thêm thông tin khi có yêu cầu đã được thẩm định(4). Tất cả thông tin được ghi của dược sĩ, đảm bảo nội dung được cung cấp lại vào bảng kiểm trong thời gian sớm nhất sau nhất quán giữa các NBMP. khi NBMP hoàn tất đóng vai tại mỗi nhà thuốc Tiêu chuẩn đánh giá để giảm thiểu các thiếu sót do hồi tưởng. Khảo sát việc thu thập thông tin và tư vấn của dược Phương pháp chọn mẫu sĩ nhà thuốc Công thức ước tính số lượng dược sĩ nhà NBMP khảo sát dược sĩ nhà thuốc và ghi thuốc cộng đồng cần khảo sát: nhận thông tin vào phiếu khảo sát bao gồm 3 phần: Đặc điểm nhà thuốc và dược sĩ; đặc điểm thuốc sử dụng; nội dung thu thập thông tin và Trong đó: tư vấn của dược sĩ nhà thuốc. Trong đó, phần n: cỡ mẫu dược sĩ nhà thuốc. nội dung thu thập và tư vấn là một bảng kiểm p: tỷ lệ dược sĩ thu thập đầy đủ thông tin gồm có 5 mục: (1) Dược sĩ đại học tham gia thu (theo bảng kiểm) để đưa ra quyết định bán thuốc thập thông tin và tư vấn NBMP, (2) Các câu hỏi NSAID. được đặt ra để thiết lập nhu cầu điều trị, (3) Các e: độ sai số (với khoảng tin cậy 95% của tỷ lệ câu hỏi được đặt ra để thiết lập an toàn sử dụng quan sát, e = 5%). thuốc, (4) Các tư vấn sử dụng thuốc (5) Các tư Nghiên cứu lựa chọn giá trị p = 0,5 để cho vấn biện pháp không dùng thuốc. Từ mục 1 đến kết quả lấy mẫu nhiều nhất, thu được kết quả n ≥ 385 dược sĩ. Mỗi nhà thuốc sẽ khảo sát 1 mục 4, mỗi mục đánh giá tối đa là 2 điểm khi dược sĩ. Để tránh mất mẫu, nhóm nghiên cứu dược sĩ hỏi đủ mục hoặc đủ ý, riêng mục 5 được chọn ngẫu nhiên 400 nhà thuốc đạt tiêu chuẩn tính tối đa 1 điểm khi dược sĩ có thực hiện tư vấn. GPP của Sở Y tế TP. Hồ Chí Minh (loại trừ các Tổng điểm tối đa của bảng kiểm là 9 điểm. Nếu nhà thuốc pilot thử nghiệm kịch bản trước đó). tổng điểm từ 7 trở lên, dược sĩ được đánh giá là Cỡ mẫu được phân cụm theo quận và chọn ngẫu đã thu thập thông tin cần thiết và tư vấn đầy đủ nhiên khảo sát khoảng 50 nhà thuốc trên mỗi cho việc sử dụng thuốc, ngược lại là thực hành quận. Có 8 quận được chọn ngẫu nhiên theo chưa đầy đủ (tổng điểm < 7). Thông tin cụ thể hàm random gồm: Quận 7, Quận 8, Quận 10, hơn về đánh giá bảng kiểm có thể tham khảo từ Quận Bình Thạnh, Quận Phú Nhuận, Quận Gò bài báo trước(4). Vấp, Quận Tân Phú, Quận Bình Tân. Danh sách nhà thuốc được lấy từ trang web của Sở Y tế. Tính hợp lý trong lựa chọn thuốc NSAID của dược sĩ Kịch bản Lựa chọn NSAID của dược sĩ được đánh giá NBMP gồm có bốn sinh viên Dược với độ là hợp lý nếu chỉ định thuốc phù hợp với triệu tuổi từ 22 đến 24 tuổi, yêu cầu điều trị triệu chứng bệnh, không bị chống chỉ định theo tiền sử chứng đau khớp gối cho mẹ khi leo cầu thang bệnh, không có tiền sử dị ứng và tương tác thuốc quá nhiều, đứng lên và bước đi khó khăn. Tình có ý nghĩa trên lâm sàng, là những tương tác huống như sau: Mẹ NBMP 56 tuổi, cân nặng 60 được phân loại mức độ nặng, cần tránh phối hợp kg, tiền sử bệnh gồm thoái hóa khớp gối, viêm khi tra cứu các nguồn như Danh mục tương tác dạ dày, tăng huyết áp đang điều trị với thuốc chống chỉ định của BYT (2022), Lexicomp, amlodipin 5 mg/ngày và chưa ghi nhận tiền sử Drugs.com. Ngoài ra, tính không hợp lý trong sử 3
  4. Nghiên cứu Y Học TP. Hồ Chí Minh - Dược học * Tập 27 * Số 2 * 2024 dụng thuốc được xác định khi dược sĩ nhà thuốc KẾT QUẢ sử dụng NSAID thuộc danh mục thuốc kê đơn, Đặc điểm về nhà thuốc và dược sĩ cộng đồng dùng liều cao hơn liều khuyến cáo từ tờ hướng Phần lớn mẫu khảo sát là nhà thuốc tư nhân dẫn sử dụng thuốc, kết hợp ≥ 2 loại NSAID vì làm (68,2%), chủ yếu là dược sĩ nữ tiếp xúc với tăng nguy cơ trên người bệnh có tiền sử viêm loét NBMP (83,5%). Độ tuổi từ 30 - 50 tuổi chiếm dạ dày hoặc kết hợp với các nhóm thuốc không có chỉ định điều trị thoái hoá khớp gối như 57,8%, tuổi < 30 chiếm 35,5%, còn lại là 6,7% glucocorticoid uống, nhóm thuốc giãn cơ(5)… người > 50 tuổi. Hơn phân nửa dược sĩ (56,5%) Phân tích thống kê có trình độ từ đại học trở lên, 32,5% có trình độ Dữ liệu được lưu trữ bằng Microsoft Excel dược cao đẳng và 11% có trình độ trung học. 2016 và phân tích bằng SPSS phiên bản 26. Thống Thu thập thông tin để đưa ra quyết định lựa kê mô tả các biến liên tục được biểu diễn bằng giá chọn thuốc và tư vấn sử dụng NSAID trị trung bình ± độ lệch chuẩn (TB ± SD) hoặc Kết quả việc thu thập thông tin để đưa ra trung vị (khoảng tứ phân vị). Các biến phân loại quyết định lựa chọn thuốc tại nhà thuốc cộng được trình bày theo tần số, tỷ lệ phần trăm. đồng được trình bày trong Bảng 1. Đa số dược sĩ Y Đức (93,5%) đặt câu hỏi với NBMP để xác định nhu Quá trình nghiên cứu được phê duyệt bởi cầu điều trị triệu chứng đau, mặc dù số lượng Hội đồng đạo đức trong nghiên cứu y sinh học câu hỏi/vấn đề đặt ra chưa được đầy đủ (được tại Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh (số 649/HĐĐĐ - ĐHYD). đánh giá 1 điểm). Bảng 1. Kết quả điểm đánh giá việc thu thập thông tin và tư vấn dùng thuốc của dược sĩ nhà thuốc Đặc điểm Tiêu chí đánh giá Điểm Tần số (n = 400) Tỷ lệ (%) 1. Dược sĩ đại học Trực tiếp thu thập thông tin và tư vấn 2 222 55,4 Giám sát 1 11 2,8 Không tham gia 0 167 41,8 2. Thiết lập nhu cầu điều trị Hỏi đủ 3/1 - 2/0 mục (mỗi mục ≥ 2 câu): 2 23 5,7 + Thông tin người bệnh + Triệu chứng bệnh 1 374 93,5 + Việc điều trị đau trước đó 0 3 0,8 3. Thiết lập an toàn sử dụng thuốc Hỏi đủ 3/1 - 2/0 mục (mỗi mục ≥ 2 câu): 2 12 3,0 + Thông tin dị ứng thuốc + Thông tin bệnh mắc kèm 1 129 32,3 + Thuốc đang sử dụng 0 259 64,7 4. Tư vấn sử dụng thuốc Tư vấn đủ/ ≥ 1/0 mục (mỗi mục ≥ 2 ý): 2 7 1,7 + Tư vấn thông tin thuốc + Tư vấn khác 1 392 98,0 + Theo dõi trong quá trình dùng thuốc + Thông tin khác 0 1 0,3 5. Tư vấn biện pháp không dùng thuốc Tư vấn ≥ 3 ý 1 118 29,5 Tư vấn < 3 ý 0 282 70,5 Tổng điểm Thu thập thông tin và tư vấn chưa đầy đủ 2 74 18,5 3 75 18,7 4 126 31,5 5 85 21,3 6 31 7,7 Thu thập thông tin và tư vấn đầy đủ 7 8 2 8 1 0,3 Câu hỏi dược sĩ thường quan tâm để thiết rất ít dược sĩ lưu ý về cân nặng người bệnh lập nhu cầu điều trị là đối tượng sử dụng thuốc; (2,5%). Dược sĩ cũng hỏi về vị trí đau và thời 4
  5. Y Học TP. Hồ Chí Minh - Dược học * Tập 27 * Số 2 * 2024 Nghiên cứu gian xuất hiện với tỷ lệ là 38,8% và 29,8%, nhưng chỉ khai thác mức độ đau, có chấn thương đầu gối, hoặc dấu hiệu sưng với tỷ lệ dưới 10%. Thông tin được dược sĩ quan tâm để đánh giá tính an toàn và tư vấn sử dụng thuốc trước khi cấp phát thuốc gồm có tiền sử dị ứng (8,8%), tiền sử bệnh tăng huyết áp (36,5%); đau dạ dày (62%), trong khi ít dược sĩ hỏi về thuốc người bệnh đang sử dụng (9,5%). Liên quan đến nội dung tư vấn, hơn 97% dược sĩ đã tư vấn cho người bệnh về cách dùng thuốc sau ăn và số lần dùng thuốc trong ngày. Hầu hết dược sĩ không tư vấn về tác dụng phụ của thuốc, theo dõi trong quá trình dùng thuốc, các biện pháp không dùng Hình 1. Tỷ lệ các loại thuốc NSAID được dược sĩ nhà thuốc (tỷ lệ đều dưới 10%). thuốc cấp phát cho NBMP Tổng điểm thu thập thông tin và tư vấn dao Bảng 2. Kết quả các vấn đề liên quan đến tính hợp lý động từ 2 đến 8, trung vị 4 (IQR: 3 - 5). Đa số đạt trong sử dụng NSAID (n = 400) điểm 4 (31,5%) và điểm 5 (21,3%). Chỉ có 2,3% số STT Vấn đề liên quan sử dụng thuốc Tần số Tỷ lệ (%) dược sĩ được đánh giá là thu thập thông tin và tư 1 NSAID thuộc danh mục kê đơn 374 93,5 vấn đầy đủ (tổng điểm 7 - 8). 2 Liều NSAID cao hơn khuyến cáo (*) Celecoxib (>400 mg/ngày) 41/112 36,6 Tính hợp lý trong lựa chọn thuốc NSAID của Diclofenac (>150 mg/ngày) 36/118 30,5 dược sĩ nhà thuốc Etorixcoxib (>120 mg/ngày) 22/29 75,8 Meloxicam (>15 mg/ngày) 73/146 49,3 Trong số 400 nhà thuốc cộng đồng, có 385 Piroxicam (>40 mg/ngày) 20/41 48,7 dược sĩ đã cấp phát nhóm thuốc NSAID chiếm Tenoxicam (>20 mg/ngày) 5/5 100 3 Phối hợp thuốc không khuyến cáo tỷ lệ 96,2%, với 54,5% các trường hợp sử dụng 1 với NSAID loại thuốc NSAID, 31,2% dùng 2 loại NSAID và Kết hợp 2 loại NSAID trở lên 167 41,7 Kết hợp với glucocorticoid 107 26,8 10,5% người bệnh được phối hợp 3 đến 4 loại Kết hợp với thuốc giãn cơ 175 43,8 NSAID trong 1 lần dùng. Tổng cộng 16 loại Kết hợp 2 loại glucocorticoid uống 1 0,3 NSAID đã được sử dụng, phổ biến nhất là Ghi chú: (*) Tỷ lệ % tính trên tổng số trường hợp meloxicam (37%), diclofenac (30%) và celecoxib dùng loại thuốc đó (28%) (Hình 1). Các vấn đề liên quan đến tính hợp lý trong Trung bình số lượng thuốc được dược sĩ nhà sử dụng NSAID được trình bày trong Bảng 2. thuốc sử dụng điều trị cho người bệnh bị thoái Đáng kể nhất là việc sử dụng các NSAID thuộc hóa khớp gối trong 1 ngày uống (có/không có danh mục thuốc kê đơn, chiếm 93,5%. Các thuốc NSAID) là 4,7  0,9 thuốc, trong đó có 5,7% dược phổ biến như meloxicam, celecoxib hoặc diclofenac được dùng với liều cao hơn hướng sĩ phối hợp ≤ 3 loại thuốc, 78,5% dùng 4 - 5 loại dẫn với tỷ lệ khoảng 30 - 40%. Nhiều trường hợp thuốc và 15,8% dùng trên 5 loại thuốc. Bên cạnh phối hợp thuốc với NSAID không được khuyến NSAID, dược sĩ còn phối hợp thêm các nhóm cáo, bao gồm phối hợp nhiều thuốc cùng nhóm thuốc khác, với 28% kết hợp với thuốc kháng NSAID (41,7%), phối hợp NSAID với viêm glucocorticoid đường uống, chủ yếu là glucocorticoid uống (26,8%), phối hợp với thuốc prednisolon (16,2%) và methylprednisolon (8%); giãn cơ (43,8%). Nghiên cứu còn ghi nhận 1 43,8% với nhóm thuốc giãn cơ, cao nhất là trường hợp kết hợp 2 loại glucocorticoid trong eperison (25,5%) và methocarbamol (6,3%). cùng đơn (0,3%). Tóm lại, chỉ có 6,5% trường 5
  6. Nghiên cứu Y Học TP. Hồ Chí Minh - Dược học * Tập 27 * Số 2 * 2024 hợp dược sĩ nhà thuốc được đánh giá là dùng những vấn đề khác chưa được thu thập thông thuốc phù hợp cho NBMP theo các hướng dẫn tin đầy đủ. Tuổi tác là một yếu tố nguy cơ cao về sử dụng nhóm thuốc NSAID. dẫn đến biến chứng trên đường tiêu hóa liên BÀNLUẬN quan sử dụng thuốc NSAID nhưng chỉ có 33,5% dược sĩ tìm hiểu thông tin này; thấp hơn so với Trong những năm qua, các hiệp hội nghề nghiên cứu của Melabari AM. (2020) khi khai nghiệp như Hiệp hội Lão khoa Hoa Kỳ (AGS), thác thông tin tuổi để cung cấp thuốc NSAID Hội Thấp Khớp học Hoa Kỳ (ACR) và Liên đoàn không chọn lọc trên COX hoặc chọn lọc trên Chống thấp khớp Châu Âu (EULAR) đã xây COX-2 lần lượt là 74,5% và 69%(8). Các thông tin dựng các hướng dẫn về sử dụng nhóm thuốc khác như thể trạng của người bệnh, vị trí đau, NSAID, nhấn mạnh những rủi ro đáng kể về tác thời gian đau và triệu chứng khác cũng ít được dụng phụ tiềm ẩn của NSAID nếu không được truy vấn trong nghiên cứu của chúng tôi. Việc sử dụng phù hợp(6). Nhà thuốc cộng đồng là nơi khai thác các thông tin khác của người dùng vẫn người bệnh mắc các bệnh về cơ xương khớp còn hạn chế, dưới 10% dược sĩ hỏi về việc điều mạn tính thường tiếp cận trước để giảm đau. Vì trị trước đây hoặc đã đi khám bác sĩ hay chưa. vậy, dược sĩ nhà thuốc đóng vai trò quan trọng Một nghiên cứu ở Jordan (2022) cũng cho thấy trong tư vấn và giám sát việc sử dụng thuốc điều việc thu thập thông tin của dược sĩ nhà thuốc đa trị triệu chứng tại nhà thuốc, xác định vấn đề số dưới mức tối ưu và thuốc vẫn được cung cấp liên quan đến thuốc và can thiệp khi cần thiết để cho người bệnh dù chưa sàng lọc ban đầu hoặc đảm bảo người bệnh sử dụng thuốc hợp lý, an khai thác các triệu chứng điển hình, tiền sử dị toàn và hiệu quả, ngăn ngừa lạm dụng thuốc và ứng, sử dụng thuốc cũng như tư vấn dùng thuốc giảm chi phí điều trị(7). cho người bệnh(3). Trong một nghiên cứu tại Thái Thu thập thông tin để đưa ra quyết định lựa Lan (2018), trên 65% các dược sĩ đã tiến hành chọn thuốc và tư vấn sử dụng NSAID sàng lọc về tiền sử bệnh đường tiêu hóa trước Để đưa ra quyết định lựa chọn thuốc, dược khi cung cấp NSAID gần tương tự với nghiên sĩ nên thu thập thông tin về các đặc điểm của cứu của chúng tôi (62%)(9). Tuy nhiên, rất ít người bệnh, của triệu chứng bệnh… nhằm xác NBMP được hỏi về các bệnh kèm khác như đái định vấn đề của người bệnh có thể điều trị tại tháo đường, suy gan, suy thận, hen phế quản, nhà thuốc hay không. Các nội dung như tiền COPD (9%). Trong khi đó, thuốc NSAID sử bệnh, tiền sử dị ứng, tiền sử dùng thuốc… thường có chống chỉ định ở người bệnh có suy cần được xác định để đảm bảo an toàn, tránh thận, suy gan. người bệnh bị chống chỉ định với thuốc hoặc Về các nội dung tư vấn sử dụng thuốc, dược việc dùng thuốc có thể làm nặng thêm tình sĩ chủ yếu hướng dẫn về số lần dùng và thời trạng hiện tại của người bệnh. Sau khi xác điểm dùng (> 97%), ít có tư vấn về chống chỉ định thuốc phù hợp cho người bệnh, dược sĩ định, thận trọng, tác dụng phụ và thời gian điều cần tư vấn về việc dùng thuốc, hướng dẫn các trị (< 15%). Thông tin tư vấn cho người bệnh biện pháp không dùng thuốc để cải thiện triệu không đầy đủ có thể khiến thuốc không được chứng cho người bệnh. dùng đúng cách và có thể gây bất lợi cho người Tổng điểm đánh giá đa số đạt mức điểm 4 và bệnh. Theo một nghiên cứu ở Mỹ, can thiệp tư 5 (tối đa 9 điểm) cho thấy việc thu thập thông tin vấn và giáo dục người bệnh để tránh sử dụng và tư vấn chưa đầy đủ của hầu hết dược sĩ. các thuốc OTC không phù hợp có thể giảm được Trong nghiên cứu, hơn 50% các dược sĩ nhà thuốc đặt câu hỏi về đối tượng bệnh, số ngày một nửa số người bệnh cần nhập viện mỗi năm mua thuốc, tiền sử viêm loét dạ dày. Tuy nhiên, cũng như gánh nặng chi phí y tế liên quan(10). 6
  7. Y Học TP. Hồ Chí Minh - Dược học * Tập 27 * Số 2 * 2024 Nghiên cứu Cung cấp các cảnh báo đầy đủ có thể giảm được xuất huyết, lên đến 9 lần so với đơn trị(13). Bên các tác hại tiềm ẩn có liên quan đến việc sử dụng cạnh đó, dược sĩ nhà thuốc còn phối hợp thuốc NSAID ví dụ lưu ý người bệnh về biến cố NSAID và glucocorticoid (26,8%). Các kết hợp nêu trên có thể tăng nguy cơ xảy ra suy thận có hại tiến triển viêm loét dạ dày-tá tràng hoặc cấp, tăng huyết áp, suy tim và các vấn đề trên xuất huyết tiêu hóa, theo dõi diễn tiến của triệu đường tiêu hóa đặc biệt ở người cao tuổi(14). chứng và các bệnh mắc kèm như tăng huyết áp, Trong điều trị thoái hóa khớp gối, nhóm bệnh thận, hoặc đái tháo đường do NSAID hoặc thuốc giãn cơ (43,8%), thuốc glucocorticoid glucocorticoid. Theo cảnh báo của Cơ quan đường uống (26,8%) có chỉ định không phù hợp Quản lý Dược phẩm và Thực phẩm Hoa Kỳ theo các hướng dẫn điều trị. Các thuốc giãn cơ (2015), các NSAID có thể làm tăng nguy cơ tiến thích hợp hơn trong các trường hợp đau do triển cơn đau tim hoặc đột quỵ ngay cả trong căng cứng cơ còn glucocorticoid chỉ được thời gian dùng thuốc ngắn(11). Điều này đáng lưu khuyến cáo tiêm nội khớp trong trường hợp ý vì ở Việt Nam, ngày càng có nhiều người cao thoái hoá khớp gối. tuổi mắc một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ bệnh Nhìn chung, việc thu thập thông tin, tư vấn tim mạch có tiền sử bệnh thoái hóa khớp được dùng thuốc cũng như lựa chọn thuốc để giảm chỉ định sử dụng thuốc NSAID. đau triệu chứng của thoái hoá khớp bằng Bệnh thoái hóa khớp rất cần được tư vấn các NSAID tại các nhà thuốc cộng đồng cần được cải biện pháp không dùng thuốc nhằm cải thiện thiện thêm. Để có thể nâng cao chất lượng điều triệu chứng và chất lượng sống của người bệnh. trị cho người bệnh khi tiếp cận cơ sở y tế tại nhà Tuy nhiên, chỉ khoảng 11% dược sĩ tư vấn hạn thuốc, một trong các giải pháp là xây dựng các chế làm việc quá sức, mang vác nặng, leo cầu protocol chuẩn về các tình huống xử trí triệu thang và 15% dược sĩ tư vấn bổ sung thực phẩm chứng thường gặp tại nhà thuốc, dựa vào các chức năng, bổ sung calci và khoáng chất. tiêu chí về GPP của WHO và FIP(15). Tính hợp lý trong lựa chọn thuốc NSAID của Ưu điểm và hạn chế của nghiên cứu dược sĩ nhà thuốc Nghiên cứu là một trong những khảo sát NSAID là nhóm thuốc được khuyến nghị đầu tiên về sử dụng thuốc NSAID tại nhà dùng phổ biến trong các bệnh viêm xương khớp. thuốc cộng đồng ở Việt Nam. Kịch bản và Trong nghiên cứu, có 96,2% trường hợp dược sĩ bảng kiểm được thẩm định bởi Hội đồng cho dùng NSAID với 93,5% là loại kê đơn và chuyên gia và đạt sự đồng thuận cao giữa các 2,7% loại OTC. Việc sử dụng liều cao hàng ngày chuyên gia. Mặc dù đã cố gắng hạn chế bằng cũng khá phổ biến trong khảo sát, ví dụ 75,8% cách ghi nhận lại thông tin ngay sau khảo sát với etoricoxib, 49,3% với meloxicam và 36,6% nhưng vẫn có thể xảy ra sai sót do nhớ lại. Đặc với celecoxib. Liều dùng cao hơn khuyến cáo điểm về trình độ học vấn của dược sĩ nhà gây tăng nguy cơ biến chứng đường tiêu hóa thuốc có thể chưa được phản ánh chính xác do gấp 2-3 lần theo một nghiên cứu(12). chỉ dựa vào trao đổi giữa NBMP và dược sĩ. Có 41,7% NBMP được dùng từ 2 loại KẾT LUẬN NSAID trở lên. Nghiên cứu của Abdu N. Việc thu thập thông tin của dược sĩ nhà (2020) cũng cho thấy 23,9% số trường hợp thuốc vẫn chưa được đầy đủ dẫn đến quyết dùng từ hai NSAID trở lên trên mỗi đơn thuốc. định lựa chọn NSAID có tỷ lệ phù hợp thấp. Việc phối hợp nhiều NSAID với nhau không Dược sĩ cần hạn chế việc kết hợp từ hai loại được khuyến cáo vì có thể làm tăng nguy cơ 7
  8. Nghiên cứu Y Học TP. Hồ Chí Minh - Dược học * Tập 27 * Số 2 * 2024 NSAID trở lên và các thuốc không nên khuyến 8. Malebari AM, Khayyat AN, Mahdali RA, Alamoudi JS, Alsayed BY, Alrasheed SA (2020). Evaluation of the nghị trong điều trị đau do thoái hoá khớp. community pharmacists' performance in the screening of non- Lời cảm ơn steroidal anti-inflmmatory drugs risks in Saudi Arabia. Saudi Medical Journal, 41(8):849-857. Nghiên cứu này được tài trợ kinh phí bởi Đại học Y Dược 9. Phueanpinit P, Pongwecharak J, Krska J, Jarernsiripornkul N Thành phố Hồ Chí Minh theo hợp đồng số 181/2022/HĐ- (2018). Evaluation of community pharmacists’ roles in ĐHYD, ngày 15 tháng 9 năm 2022. screening and communication of risks about non-steroidal anti-inflammatory drugs in Thailand. Primary Health Care Các tác giả xin gửi lời cảm ơn các người bệnh mô phỏng và Research & Development, 19(6):598-604. các dược sĩ nhà thuốc đã hỗ trợ và tham gia trong nghiên 10. Bosse N, Machado M, Mistry A (2012). Efficacy of an over-the- cứu. Cảm ơn các chuyên gia đã thẩm định kịch bản và bảng counter intervention follow-up program in community pharmacies. Journal of the American Pharmacists Association: kiểm giúp cho quá trình nghiên cứu được hoàn thiện. JAPhA, 52(4):535-540. TÀI LIỆU THAM KHẢO 11. Abdu-Aguye SN, Shehu A (2017). Management of musculoskeletal pain in retail drug outlets within a Nigerian 1. Cui A, Li H, Wang D, Zhong J, Chen Y, Lu H (2020). Global, community: a descriptive study. Pharm Pract, 15(1):873. regional prevalence, incidence and risk factors of knee 12. Gwee KA, Goh V, Lima G, Setia S (2018). Coprescribing osteoarthritis in population-based studies. EClinicalMedicine, proton-pump inhibitors with nonsteroidal anti-inflammatory 29-30:100587. DOI:https://doi.org/10.1016/j.eclinm.2020.1005872. drugs: risks versus benefits. Journal of Pain Research, 11:361-374. 2. Ho-Pham LT, Lai TQ, Mai LD, Doan MC, Pham HN, Nguyen 13. Rodríguez LG, Jick H (1994). Risk of upper gastrointestinal TV (2014). Prevalence of radiographic osteoarthritis of the knee bleeding and perforation associated with individual non- and its relationship to self-reported pain. PloS One, 9(4):e94563. steroidal anti-inflammatory drugs. The Lancet, 343(8900):769-72. 3. Hammad EA, Elayeh E, Jaber D, Abu Mustafa I, Al-Aqeel S 14. Abdu N, Mosazghi A, Teweldemedhin S, et al (2020). Non- (2022). Feasibility of using simulated patients for onsite steroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs): usage and co- structured practice feedback in Jordanian community prescription with other potentially interacting drugs in elderly: pharmacy settings. Saudi Pharmaceutical Journal, 30(3):225-229. a cross-sectional study. PLoS One, 15(10):e0238868. 4. Trần Thị Thu Hiền, Nguyễn Thị Ngọc Yến, Nguyễn Ngọc DOI:10.1371/journal.pone.0238868. Khôi, Nguyễn Như Hồ (2022). Xây dựng kịch bản bệnh nhân 15. Makhlouf AM, Mohamed Ibrahim MI, Awaisu A, Vyas SK, mô phỏng trong đánh giá sử dụng thuốc kháng viêm NSAID Yusuff KB (2021). Determinants of community pharmacists' điều trị thoái hóa khớp tại nhà thuốc cộng đồng. Y Học Việt information gathering and counseling practices during the Nam, 521(1). management of minor ailments. Saudi Pharmaceutical Journal, 5. Bộ Y Tế (2016). Hướng dẫn chuẩn đoán và điều trị các bệnh cơ 29(9):992-998. xương khớp, pp.124-201. Nhà Xuất Bản Y Học, Hà Nội. 6. Meara AS, Simon LS (2013). Advice from professional societies: appropriate use of NSAIDs. Pain Medicine, 14(1):S3-S10. Ngày nhận bài báo: 29/05/2024 7. Alaqeel S, Abanmy NO (2015). Counselling practices in Ngày chấp nhận đăng bài: 11/07/2024 community pharmacies in Riyadh, Saudi Arabia: a cross- sectional study. BMC Health Serv Res, 15:557. Ngày đăng bài online: 28/07/2024 8
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2