Khảo sát thành phần hóa học cây lược vàng (callisia fragrans lindl.)

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KHẢO SÁT THÀNH PHẦN HÓA HỌC CÂY LƯỢC VÀNG<br /> (CALLISIA FRAGRANS LINDL.)<br /> Nguyễn Thị Ngọc Dung*, Vĩnh Định*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: xác định thành phần hóa học của bộ phận toàn thân trên mặt đất của cây Lược vàng<br /> Phương pháp: Sắc ký cột lặp lại, phổ cộng hưởng từ.<br /> Kết quả: xác định lược vàng có các hợp chất: carotenoid, triterpenoid, flavonoid, polyphenol, acid hữu cơ,<br /> chất khử. Từ 3,6 kg bột dược liệu, chiết bằng cồn 96%, cô giảm áp, loại tạp, ly trích phân đoạn với các dung môi<br /> có độ phân cực tăng dần lần lượt là ether ethylic, cloroform, ethyl acetat. Bằng sắc ký cột lặp lại với chất hấp phụ<br /> silicagel, hệ dung môi CHCl3 – MeOH tỉ lệ thay đổi thu được kết tinh LV-H2 (122,6 mg) màu trắng.<br /> Kết luận: bằng kỹ thuật đo phổ NMR 1H và DEPT đã xác định LV-H2 là một triterpenoid thuộc nhóm<br /> taraxeran có nhóm carboxyl ở C28 và nhiều nhóm hydroxyl.<br /> Từ khóa: Lược vàng, Callisia fragrans.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> STUDY ON CHEMICAL COMPONENTS OF LUOC VANG HERBS<br /> (CALLISIA FRAGRANS LINDL.)<br /> Nguyen Thi Ngoc Dung, Vinh Dinh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 391 - 394<br /> Objectives: to determine the chemical components of the aerial part of Luoc vang (Callisia fragrans)<br /> Methods: repat column chromatography was used to isolate compounds and NMR spectrometry was used<br /> to identify the structure.<br /> Results: the aerial part of Luoc vang (Callisia fragrans) composes carotenoid, triterpenoid, flavonoid,<br /> polyphenol, organic acid, reduct compounds. One steroid compound was isolated. From 3.6 kg of air-dried<br /> materials, EtOH extract is fractionated by silica gel repeated column chromatography as described in the<br /> experimental, led to the isolation of LV-H2 (122,6 mg).<br /> Conclusions: LV-H2 is determined as a pentacyclic triterpenoid that has a skeleton of olean or taraxeran by<br /> spectrometry NMR 1H và DEPT<br /> Keywords: Luoc vang, Callisia fragrans<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Cuối những năm 90, cây Lược Vàng được<br /> du nhập vào Việt Nam. Từ năm 2005, cây Lược<br /> Vàng thu hút sự quan tâm của mọi người do<br /> tính chất “chữa bách bệnh” của nó. Thực hư về<br /> tin đồn này đến nay vẫn chưa rõ vì chưa có<br /> nhiều tài liệu nghiên cứu về thành phần hóa<br /> học, tác dụng sinh học của cây.<br /> <br /> Trong phạm vi đề tài “Khảo sát thành phần<br /> hóa học của cây Lược Vàng (Callisia fragrans<br /> (Lindl.) Woodson Commenilacea)”, đã nêu<br /> phương pháp để định danh, khảo sát một số<br /> nhóm hoạt chất của Lược Vàng.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> - Cây Lược Vàng trồng ở Phú Yên. Lá và thân<br /> tươi đem phân cắt nhỏ, phơi râm, sau đó sấy ở 65<br /> <br /> * Khoa Dược, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: PGS. TS. Vĩnh Định<br /> ĐT: 0903639586;<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br /> Email: npvdinh@yahoo.com<br /> <br /> 391<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> C, đo độ ẩm, xay đến độ mịn thích hợp.<br /> <br /> o<br /> <br /> - Khảo sát vi học.<br /> - Phân tích sơ bộ thành phần hóa thực vật.<br /> - Chiết xuất nguyên liệu bằng cồn 96% theo<br /> phương pháp ngấm kiệt cổ điển.<br /> - Chiết xuất các phân đoạn bằng dung môi:<br /> sử dụng các dung môi có độ phân cực khác<br /> nhau như ether ethylic, cloroform, ethyl acetat<br /> để chiết xuất theo kỹ thuật phân bố lỏng – lỏng.<br /> - Tách các phân đoạn bằng sắc ký cột nhanh<br /> và sắc ký cột cổ điển.<br /> - Phân lập các chất bằng sắc ký rây phân tử.<br /> - Tinh chế và kết tinh.<br /> - Xác định cấu trúc hợp chất phân lập bằng<br /> kỹ thuật phổ nghiệm NMR 1H, 13C.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Qua phân tích sơ bộ thành phần hóa thực<br /> vật của cây Lược vàng(4) thấy có các hợp chất:<br /> carotenoid, triterpenoid, flavonoid, polyphenol,<br /> acid hữu cơ, chất khử.<br /> Từ 3,6 kg bột dược liệu, chiết bằng cồn 96%,<br /> cô giảm áp, loại tạp, ly trích phân đoạn với các<br /> dung môi có độ phân cực tăng dần lần lượt là<br /> ether ethylic, cloroform, ethyl acetat. Cô giảm áp<br /> các phân đoạn để loại dung môi và thu được cắn<br /> CHCl3 (ký hiệu là D2 - 1,64 g) và cắn EtOAc (ký<br /> hiệu là D1 - 5,86 g).<br /> Qua tham khảo và thăm dò dung môi khai<br /> triển SKLM(2) với 18 hệ dung môi khác nhau<br /> (phát hiện UV 254 và thuốc thử vanillin-sulfuric)<br /> đã chọn được hệ CHCl3–MeOH (tỷ lệ thay đổi)<br /> dùng cho sắc ký cột và hệ dung môi M1 =<br /> EtOAc–MeOH–HCOOH–H2O (7 : 1 : 0,5 : 1)<br /> dùng cho SKLM để kiểm tra các phân đoạn.<br /> Cắn D1 (5,86 g) được tách bằng phương<br /> pháp sắc ký cột (SKC) với chất hấp phụ silicagel,<br /> hệ dung môi CHCl3 – MeOH với tỉ lệ tăng dần<br /> MeOH, thu được 25 phân đoạn, trong phân<br /> đoạn 22 (P1 0,6446 g) được tách tiếp. Phân đoạn<br /> P1 được SKC với chất hấp phụ silicagel H và hệ<br /> dung môi CHCl3 – MeOH với tỉ lệ tăng dần<br /> MeOH, thu được 17 phân đoạn, trong đó phân<br /> <br /> 392<br /> <br /> đoạn 5, 6 và 9 có kết tinh lần lượt là H3 màu<br /> vàng và LV-H2 (122,6 mg) màu trắng.<br /> Cắn D2 (1,643g) được tách bằng phương<br /> pháp SKC với chất hấp phụ silicagel, hệ dung<br /> môi CHCl3 – MeOH với tỉ lệ tăng dần MeOH<br /> thu được 10 phân đoạn, trong đó phân đoạn 10<br /> (P2 0,079 g) được tách tiếp. Phân đoạn P2 được<br /> SKC với chất hấp phụ silicagel H và hệ dung<br /> môi CHCl3 – MeOH với tỉ lệ tăng dần MeOH,<br /> thu được 51 phân đoạn, trong đó phân đoạn 2631 cho các vết giống nhau nên gộp thành phân<br /> đoạn P3 và tiếp tục tách qua cột Sephadex. Phân<br /> đoạn P3 sau khi SKC với Sephadex LH-20 và với<br /> MeOH, thu được 34 phân đoạn, trong đó, phân<br /> đoạn 3-8 được gộp thành phân đoạn P4. Phân<br /> đoạn P4 cho phản ứng dương tính với thuốc thử<br /> Liebermann- Burchard, sơ bộ nhận định P4 chứa<br /> hợp chất nhóm triterpen.<br /> LV-H2 tan trong methanol, ethanol, aceton,<br /> ít tan trong n- hexan, chloroform; cho phản ứng<br /> dương tính với thuốc thử LiebermannBurchard; LV-H2 cho 1 vết trên SKLM với 3 hệ<br /> dung môi khác nhau và phát hiện bằng đèn UV<br /> 254 và thuốc thử Vanilin/Sulfuric. Bằng kỹ thuật<br /> đo phổ NMR 1H và DEPT đã xác định LV-H2 là<br /> một triterpenoid 5 vòng.<br /> Theo hình 1, Phổ NMR 1H của LV-H2 (500<br /> MHz, CD3OD): δ = 5,777 (1H ; s), 4,907 (3H; q; j =<br /> 5 Hz), 3,919 (1H, s), 3,80 (1H ; d; j = 12 Hz), 2,343<br /> (1H; t; j = 9 Hz), 2,084 – 1,392 (12H; br. m), 1,163<br /> (9H; m), 0,930 (3H; s), 0,851 (3H; s).<br /> Phổ NMR 13C của LV-H2 (125 MHz, CD3OD)<br /> cho 30 tín hiệu cộng hưởng gồm : 7 nhóm<br /> methyl (-CH3) (δ = 50,20; 45,25; 28,13; 27,37;<br /> 22,83; 19,46 et 16,49), 7 nhóm methylen (-CH2-) (δ<br /> = 40,80; 35,74; 31,26; 30,93; 30,20; 25,74; 19,92), 9<br /> nhóm methin (>CH-) (δ = 120,56; 76,86; 67,12;<br /> 66,94; 58,70; 51,50; 48,94; 33,51) và 8 nhóm<br /> carbon bậc 4 (>CCH- ở<br /> Từ những dữ liệu phổ NMR 13C của các<br /> (1,3)<br /> vùng trường thấp).<br /> triterpen đã công bố , sơ bộ nhận xét rằng LVH2 gồm 30 carbon thuộc họ triterpen 5 vòng có<br /> khung taraxeran chứa 1 liên kết đôi (δ = 120,56,<br /> 166,49) ở C14-C15, 1 nhóm chức carboxyl (δ =<br /> 205,03) ở C28, 7 nhóm methyl và nhiều nhóm<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br /> Sự dịch chuyển hóa học của carbon trong<br /> phổ NMR 13C của LV-H2 quan sát và đối chiếu<br /> với phổ NMR 13C của 396 triterpen trong<br /> "Review article No. 98, 13C NMR spectra of<br /> <br /> 393<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> pentacyclic triterpenoids" Phytochemistry, 37(6)<br /> của Shashi B. Mahato(1), chúng tôi chưa tìm thấy<br /> sự tương đồng nào. Cấu trúc của LV-H2 sẽ được<br /> biện giải tiếp bằng các phổ NMR 2D (HMQC,<br /> HMBC, NOESY) trong công trình tiếp theo.<br /> OH<br /> <br /> chất có cấu trúc triterpen 5 vòng, thuộc nhóm<br /> taraxeran chứa 1 liên kết đôi ở C14-C15, 1 nhóm<br /> chức carboxyl ở C28, 7 nhóm methyl và nhiều<br /> nhóm hydroxyl.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> OH<br /> <br /> 2.<br /> <br /> OH<br /> COOH<br /> <br /> 3.<br /> HO<br /> <br /> Mahato S. B. & Kundu A. P. (1994). Review article number 98,<br /> C NMR spectra of pentacyclic triterpenoids. Phytochemistry,<br /> 37(6), 1517-1575.<br /> Nguyễn Minh Đức. (2006). Sắc ký lỏng hiệu năng cao và một số<br /> ứng dụng vào nghiên cứu, kiểm nghiệm dược phẩm, dược liệu và<br /> hợp chất tự nhiên. Nhà xuất bản Y Học: Thành phố Hồ Chí<br /> Minh.<br /> Olennikov D. N., Ibragimov T. A. & N., Z. I. (2008). Chemical<br /> composition of Callisia fragrans juice. I. Phenolic compounds.<br /> Chemistry of natural compounds, 44(6), 776-777.<br /> Trần Hùng. (2008). Giáo trình phương pháp nghiên cứu dược<br /> liệu. Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh.<br /> 13<br /> <br /> OH<br /> <br /> 4.<br /> <br /> Hình 2. Cấu trúc dự đoán của LV-H2 với khung<br /> taraxeran<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Qua kết quả nghiên cứu có thể thấy cây<br /> Lược Vàng có chứa nhiều triterpen (phân đoạn<br /> P1 với LV-H2 và phân đoạn P4) trong đó có 1<br /> <br /> 394<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br />