Khảo sát thiếu máu ở bệnh nhân suy tim mạn

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> KHẢO SÁT THIẾU MÁU Ở BỆNH NHÂN SUY TIM MẠN<br /> Nguyễn Hoàng Minh Phương*, Châu Ngọc Hoa**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Khảo sát tần suất thiếu máu ở bệnh nhân suy tim mạn và một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm<br /> sàng.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang.<br /> Kết quả: Nghiên cứu trên 273 bệnh nhân suy tim mạn tại khoa Nội Tim mạch, BV ND Gia Định (tháng<br /> 01/2009 – 06/2009) ghi nhận tần suất thiếu máu là 48,4%. So với bệnh nhân suy tim mạn không thiếu máu,<br /> bệnh nhân thiếu máu có: giới nữ (53,4% so với 46,6%, p = 0,04), tuổi trung bình cao (70,9±15,1 so với<br /> 67,4±14,0, p = 0,046), liên quan bệnh mạch vành (56,7% so với 43,3%, p = 0,004), đái tháo đường típ 2 (59,4%<br /> so với 40,6%, p = 0,044), cholesterol toàn phần thấp hơn (4,5±1,6 so với 5,0±1,4 mmol/L, p = 0,006), triglyceride<br /> thấp hơn (1,5±0,9 so với 1,8±1,1 mmol/L, p = 0,007), natri huyết thanh thấp hơn (136,7±5,7 so với 138,2±3.9<br /> mmol/L, p = 0,018), tỷ lệ NYHA III, IV cao hơn (55,8% so với 44,2%, p = 0,028), creatinin huyết thanh cao<br /> (137,9±115,4 so với 110,6±45,8 µmol/L, p = 0,012).<br /> Kết luận: Tần suất thiếu máu ở bệnh nhân suy tim mạn là 48,4%. Bệnh nhân suy tim mạn thiếu máu có<br /> đặc điểm: nữ, lớn tuổi, có phân độ suy tim NYHA và creatinin huyết thanh cao hơn.<br /> Từ khóa: Thiếu máu, suy tim mạn<br /> <br /> ABSTRACT<br /> ANEMIA IN CHRONIC HEART FAILURE<br /> Nguyen Hoang Minh Phuong, Chau Ngoc Hoa<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 – 2011: 82 - 87<br /> Objectives: To find out the frequency of anemia in chronic heart failure and some of its characteristics.<br /> Methods: Crossectional study.<br /> Results: 273 patients with chronic heart failure admitted in Gia Dinh People Hospital (01/2009 – 06/2009)<br /> were recruited in our study. The frequency of anemia was 48.4%. The significant diffifences between patients<br /> without and with anemia were: female gender (53.4% vs 46.6%, p = 0.04), age (70.9±15.1 vs 67.4±14.0, p =<br /> 0.046), CHD (56.7% vs 43.3%, p = 0.004), type 2 diabetes (59.4% vs 40.6%, p = 0.044), lower total cholesterol<br /> (4.5±1.6 vs 5,0±1.4 mmol/L, p = 0.006), lower triglyceride (1.5±0.9 vs 1.8±1.1 mmol/L, p = 0.007), lower sodium<br /> (136.7±5.7 vs 138.2±3.9 mmol/L, p = 0.018), more NYHA III, IV (55.8% vs 44.2%, p = 0.028), higher serum<br /> creatinine (137.9±115,4 vs 110.6±45.8 µmol/L, p = 0.012).<br /> Conclusions: Chronic heart failure patients with anemia tended to be female, older, more advanced in the<br /> severity of heart failure, and have higher serum creatinine.<br /> Key words: Anemia, chronic heart failure<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Suy tim là hậu quả sau cùng của các bệnh lý<br /> tim mạch, và ngày càng trở nên phổ biến(1).<br /> <br /> Trong quá trình điều trị suy tim, thầy thuốc cần<br /> chú ý đến các bệnh đi kèm như: bệnh phổi tắc<br /> nghẽn mạn, đái tháo đường, gút,... Gần đây<br /> thiếu máu là một trong những bệnh đi kèm<br /> <br /> *Bệnh viện Đa Khoa Tiền Giang, **Bộ Môn Nội, ĐHYD TP Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS Nguyễn Hoàng Minh Phương, ĐT: 0913130873,<br /> Email: felizkhoi@gmail.com<br /> <br /> 82<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> được quan tâm ở bệnh nhân suy tim(8). Tần suất<br /> thiếu máu phụ thuộc vào độ nặng của suy tim<br /> và tiêu chuẩn chẩn đoán, dao động khoảng 15 –<br /> 55%(4,20,22). Và thiếu máu đã được coi là một trong<br /> những yếu tố tiên lượng của suy tim(18,20).<br /> Tại Việt Nam, vấn đề thiếu máu ở bệnh<br /> nhân suy tim còn chưa được quan tâm nhiều.<br /> Do đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu này<br /> nhằm khảo sát tần suất thiếu máu ở bệnh nhân<br /> suy tim mạn và một số đặc điểm của bệnh nhân<br /> suy tim mạn có thiếu máu.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Cắt ngang<br /> <br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Bệnh nhân suy tim mạn nhập viện điều trị<br /> tại khoa Nội Tim mạch Bệnh viện Nhân Dân Gia<br /> Định, TP HCM trong thời gian từ tháng 01/2009<br /> đến tháng 06/2009.<br /> <br /> Tiêu chuẩn chẩn đoán thiếu máu theo<br /> WHO(28)<br /> Thiếu máu được chẩn đoán khi nồng độ<br /> hemoglobin < 13 g/dL đối với nam, và < 12 g/dL<br /> đối với nữ<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> (1) Đã được truyền máu trong vòng 120<br /> ngày.<br /> (2) Đã điều trị với thuốc kích thích tạo hồng<br /> cầu hay sắt.<br /> (3) Suy tim do bệnh tim bẩm sinh tím.<br /> (4) Có nguyên nhân mất máu cấp tính, có<br /> bệnh về máu, có thai.<br /> (5) Không đồng ý tham gia nghiên cứu.<br /> <br /> Phương pháp tiến hành<br /> Tất cả bệnh nhân nhập khoa Nội Tim mạch<br /> (Nội A), Bệnh viện Nhân Dân Gia Định trong<br /> thời gian nghiên cứu, không có tiêu chuẩn loại<br /> trừ được đưa vào nghiên cứu.<br /> Đánh giá phân độ suy tim theo NYHA ở<br /> thời điểm nhập viện. Thu thập các số liệu: giới,<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> tuổi, bệnh đi kèm, hemoglobin, creatinin, natri,<br /> sắt huyết thanh, bilan lipid máu, phân suất tống<br /> máu thất trái.<br /> <br /> Xử lý số liệu thống kê<br /> Nhập số liệu và xử lý thống kê bằng phần<br /> mềm SPSS 17.0.<br /> Biến số định lượng trình bày bằng số trung<br /> bình ± độ lệch chuẩn. Sử dụng phép kiểm<br /> Student (t-test), ANOVA một chiều để kiểm<br /> định cho các biến số định lượng có phân phối<br /> chuẩn. Phép kiểm phi tham số cho các biến số<br /> định lượng không có phân phối chuẩn. Biến số<br /> định tính trình bày bằng tỷ lệ phần trăm. Sử<br /> dụng phép kiểm chi bình phương để kiểm định.<br /> Mức sai biệt có ý nghĩa thống kê khi p < 0,05.<br /> <br /> KẾT QUẢ<br /> Thời gian từ 01/01/2009 - 31/06/2009 (06<br /> tháng) có 273/304 bệnh nhân suy tim mạn nhập<br /> viện khoa Nội Tim mạch, BV ND Gia Định đủ<br /> tiêu chuẩn đưa vào nghiên cứu. Với: giới<br /> nữ/nam = 163/110, tuổi trung bình = 69,1 ± 14,6<br /> (nhỏ nhất 24, lớn nhất 105), NYHA III,<br /> IV/NYHA I, II = 120/153.<br /> <br /> Tần suất thiếu máu ở bệnh suy tim mạn<br /> Theo tiêu chuẩn chẩn đoán của WHO, chúng<br /> tôi ghi nhận tần suất thiếu máu ở bệnh nhân suy<br /> tim mạn là 48,4%.<br /> <br /> Đặc điểm bệnh nhân suy tim mạn có thiếu<br /> máu<br /> Bảng 1. Đặc điểm bệnh nhân suy tim mạn có thiếu<br /> máu<br /> Đặc điểm<br /> Giới nữ (n (%))<br /> Tuổi trung bình<br /> Tăng huyết áp (n<br /> (%))<br /> Bệnh mạch vành<br /> (n (%))<br /> Đái tháo đường típ<br /> 2 (n (%))<br /> Natri huyết thanh<br /> (mmol/L)<br /> Sắt huyết thanh<br /> (µmol/L)<br /> <br /> Bệnh nhân suy tim mạn<br /> p<br /> Có thiếu máu Không thiếu máu<br /> 87 (53,4)<br /> 76 (46,6)<br /> 0,04<br /> 70,9 ± 15,1<br /> 67,4± 14,0<br /> 0,046<br /> 47 (44,0)<br /> <br /> 60 (56,0)<br /> <br /> 0,24<br /> <br /> 80 (56,7)<br /> <br /> 61 (43,3)<br /> <br /> 0,004<br /> <br /> 38 (59,4)<br /> <br /> 26 (40,6)<br /> <br /> 0,044<br /> <br /> 136,7±5,7<br /> <br /> 138,2±3,9<br /> <br /> 0,018<br /> <br /> 12,7±10,7<br /> <br /> 14,5±10,9<br /> <br /> 0,21<br /> <br /> 83<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> Đặc điểm<br /> <br /> Bệnh nhân suy tim mạn<br /> Có thiếu máu Không thiếu máu<br /> <br /> Cholesterol<br /> 4,5±1,6<br /> (mmol/L)<br /> Triglyceride<br /> 1,5±0,9<br /> (mmol/L)<br /> HDL – cholesterol<br /> 1,1±0,5<br /> (mmol/L)<br /> LDL – cholesterol<br /> 2,6±0,9<br /> (mmol/L)<br /> Phân suất tống<br /> 52,1±11,4<br /> máu (%)<br /> Creatinin huyết<br /> 137,9 ± 115,4<br /> thanh (µmol/L)<br /> Độ thanh thải<br /> 41,1 ± 19,7<br /> creatinin (mL/phút)<br /> NYHA III, IV (n(%)) 67 (55,8)<br /> <br /> p<br /> <br /> 5,0±1,4<br /> <br /> 0,006<br /> <br /> 1,8±1,1<br /> <br /> 0,007<br /> <br /> 1,2±0,3<br /> <br /> 0,229<br /> <br /> 2,7±0,8<br /> <br /> 0,079<br /> <br /> 53,0±15,3<br /> <br /> 0,584<br /> <br /> 110,6 ± 45,8<br /> <br /> 0,012<br />