Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 4 * 2019<br />
<br />
<br />
KHẢO SÁT TÍNH AN TOÀN CỦA VIÊN NANG CỨNG<br />
NGƯU TẤT – ĐAN SÂM - TAM THẤT TRÊN THỰC NGHIỆM<br />
Nguyễn Thanh Tuấn*, Nguyễn Thị Sơn**, Trần Kim Trang***<br />
TÓM TẮT<br />
Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu thực nghiệm được thực hiện để xác định tính an toàn của viên MIX,<br />
một chế phẩm kết hợp dược liệu (Ngưu tất, Đan sâm, Tam thất), nhằm bổ sung vào danh mục thuốc điều trị hạ<br />
lipid máu có nguồn gốc từ thảo dược.<br />
Đối tượng - Phương pháp nghiên cứu: Viên MIX bào chế tại Công ty cổ phần Dược Lâm Đồng<br />
(LADOPHAR). Nghiên cứu thực nghiệm khảo sát độc tính cấp và độc tính bán trường diễn của viên MIX trên<br />
chuột nhắt trắng. Khảo sát độc tính cấp: Chuột chia thành nhiều lô, mỗi lô sẽ nhận cùng một liều chất khảo sát.<br />
Đánh giá dựa vào phản ứng sống hay chết nhận thấy ở mỗi chuột trong nhóm sau 72 giờ. Theo dõi tiếp 14 ngày<br />
ghi nhận triệu chứng bất thường. Khảo sát độc tính bán trường diễn: Lô thử nghiệm cho chuột uống thuốc liều 4<br />
viên/kg liên tục trong 2 tháng, thực hiện song song với lô chứng uống nước cất. Lấy máu xét nghiệm trước và<br />
sau thử nghiệm, xét nghiệm đại thể (gan, tim, thận) sau kết thúc thử nghiệm. Các chỉ tiêu đánh giá: Trọng lượng<br />
cơ thể, trọng lượng cơ quan, huyết học, chức năng gan, chức năng thận.<br />
Kết quả: Với liều 32 viên/kg thể trọng chuột là liều cao nhất có thể bơm qua kim mà không làm chết chuột.<br />
Theo dõi chuột thử nghiệm trong vòng 72 giờ và tiếp tục trong 14 ngày, các chuột đều sinh hoạt bình thường.<br />
Sau 2 tháng uống viên MIX liều 4 viên/kg thể trọng. Trọng lượng chuột của lô thử nghiệm tăng có sự khác biệt<br />
đạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng. Các thông số huyết học, sinh hóa (GOT, GPT, urea, creatinin), trọng lượng<br />
và vi thể (gan, tim, thận) của lô thử nghiệm không có sự khác biệt đạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng ở cùng<br />
thời điểm khảo sát.<br />
Kết luận: Viên MIX không có độc tính cấp trên đường uống. Viên MIX liều 4 viên/kg không có biểu hiện<br />
bất thường qua các thông số khảo sát độc tính bán trường diễn trên chuột nhắt trắng.<br />
Từ khóa: ngưu tất, đan sâm, tam thất, chuột nhắt, độc tính<br />
ABSTRACT<br />
TOXICITY EFFECT OF MIX CAPSULE (ACHYRANTHES BIDENTATA- SALVIA MILTIORRHIZA-<br />
PANAXNOTOGINSENG) IN MICE<br />
Nguyen Thanh Tuan, Nguyen Thi Sơn, Tran Kim Trang<br />
* Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 – No. 4 - 2019: 250 - 255<br />
Objectives: Experimental study is conducted in the aim of evaluating the toxicity effect of MIX capsule, a<br />
pharmaceutical preparation of herbals (Achyranthes bidentata, Salvia miltiorrhiza, Panaxnotoginseng), in mice.<br />
Materials - Methods: MIX capsule was prepared at Lam Dong Pharmaceutical Company (LADOPHAR).<br />
Acute toxicity test: mice divided into several groups, each group was given the same dose of MIX. The result<br />
based on survival or death reaction in each mice group after 72 hours. Symptoms in mice were noted in 14<br />
following days. Sub-chronic toxicity test: the test group with dose of 4 capsules/kg body weight for 2 months<br />
continuously. Blood in mice were checked before and after the test, organs (liver, heart, kidney) were checked at the<br />
end of the test. Evaluation criteria: Body weight, organ weight, hematology, liver function, kidney function.<br />
*Phòng khám Đa khoa Hoàn Hảo TP. Hồ Chí Minh<br />
**Khoa Y Học Cổ Truyền Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br />
***Khoa Y Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br />
Tác giả liên lạc: ThS. Nguyễn Thanh Tuấn ĐT: 0913123348 Email: tuandhyd@yahoo.com<br />
<br />
250 Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền<br />
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 4 * 2019 Nghiên cứu Y học<br />
<br />
Results: No acute toxicity found with the highest possible dose 32 capsules/kg body weight. Monitoring the<br />
mice for 72 hours and continuing for 14 days, the mice were survival. After 2 months of taking MIX dose of 4<br />
capsules/kg body weight. The weight of mice in the test group was increased significantly compared with the<br />
control group. No statistical differences of SGOT, SGPT, urea, creatinine, organ weight and microscopy (liver,<br />
heart, kidney) after 2 months of taking MIX dose of 4 capsules/kg.<br />
Conclusion: MIX capsule with dose of 32 capsules/kg body weight had shown no acute toxicity. MIX dose<br />
of 4 capsules /kg is safe for 2 months treatment on white mice.<br />
Key words: achyranthes bidentata, salvia miltiorrhiza, panaxnotoginseng, mice, toxicity<br />
ĐẶT VẤN ĐỀ Động vật nghiên cứu<br />
Xu hướng điều trị rối loạn lipid máu hiện Chuột nhắt trắng (chủng Swiss albino, 5-6<br />
nay là hướng về thuốc có nguồn gốc tự nhiên tuần tuổi, trọng lượng trung bình 20 ± 2 g) được<br />
cung cấp bởi Viện Vắc xin và Sinh phẩm Y tế<br />
vừa mang lại hiệu quả điều trị, vừa giảm được<br />
Nha Trang. Chuột được nuôi bằng thực phẩm<br />
tác dụng phụ và chi phí điều trị. Nhằm góp<br />
viên được cung cấp bởi Viện Vắc xin và Sinh<br />
phần hiện đại hóa thuốc Y học cổ truyền, sự tiện<br />
phẩm Y tế Nha Trang, nước uống đầy đủ và<br />
ích cho người sử dụng. Bài thuốc tân phương được để ổn định 1 tuần trước thực nghiệm. Thể<br />
được phối ngũ dựa theo tác dụng dược lý Y học tích cho uống trong thử nghiệm không quá 0,5<br />
hiện đại và lý luận Y học cổ truyền có thành ml/một chuột.<br />
phần gồm 3 vị thuốc dễ tìm trong cộng đồng có Phương pháp nghiên cứu<br />
tác dụng hạ lipid máu tốt (Ngưu tất, Đan sâm,<br />
Thiết kế nghiên cứu<br />
Tam thất)(3), được bào chế dưới dạng viên nang.<br />
Nghiên cứu thí nghiệm khảo sát độc tính cấp<br />
Với mong muốn tìm kiếm một chế phẩm có tác<br />
và độc tính bán trường diễn của viên MIX trên<br />
dụng điều trị hiệu quả và góp phần bổ sung vào<br />
chuột nhắt trắng(1,3).<br />
danh mục thuốc điều trị hạ lipid máu có nguồn<br />
Khảo sát độc tính cấp<br />
gốc từ thảo dược. Vì vậy, mục tiêu trong nghiên<br />
Chuột nhắt chia thành các lô tương tự,<br />
cứu này nhằm khảo sát tính an toàn của thuốc<br />
những chuột ở cùng một lô sẽ nhận cùng một<br />
trên thực nghiệm, để có dữ liệu khoa học cho<br />
liều chất khảo sát. Sự đánh giá dựa vào phản<br />
những nghiên cứu tiếp theo. ứng toàn ứng hay bất ứng (sống hay chết) nhận<br />
ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU thấy ở mỗi chuột trong nhóm sau 72 giờ. Chuột<br />
Đối tượng nghiên cứu được tiếp tục theo dõi sau 14 ngày uống để ghi<br />
Nguyên liệu nhận những triệu chứng bất thường (nếu có).<br />
Xác định liều thấp nhất không làm chết<br />
Viên nang cứng Ngưu tất – Đan sâm – Tam<br />
chuột và liều làm chết 100% chuột. Từ đó, suy ra<br />
thất (viên MIX) được bào chế tại Công ty cổ<br />
liều LD50 được tính theo công thức Behrens-Karber.<br />
phần Dược Lâm Đồng (LADOPHAR). Hàm<br />
Phương pháp khảo sát độc tính bán trường diễn<br />
lượng 430 mg/viên, đạt tiêu chuẩn chất lượng<br />
Mẫu thử nghiệm được cho chuột uống thuốc<br />
để thử nghiệm. Viên được tháo bỏ vỏ nang,<br />
liên tiếp trong 2 tháng với liều 4 viên/kg (tương<br />
cân trọng lượng bột viên của 10 viên và lấy<br />
đương với liều quy đổi trên người 50 kg là 17<br />
khối lượng trung bình 01 viên. Bột viên được<br />
viên/ngày, gấp khoảng 4 lần liều dự kiến sử<br />
hòa trong nước cất và cho chuột uống. Liều<br />
dụng). Thực hiện song song với lô chứng (cho<br />
thử nghiệm được quy theo số lượng viên uống nước cất).<br />
uống/kg thể trọng chuột. Lấy 0,5 ml máu tĩnh mạch ở đuôi chuột xét<br />
<br />
<br />
Chuyên Đề Y Học Cổ Truyền 251<br />
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 4 * 2019<br />
<br />
nghiệm (lấy máu vào buổi sáng trước khi cho thể trọng chuột là liều cao nhất có thể bơm qua<br />
chuột ăn). Mỗi mẫu máu chuột chỉ được sử dụng kim mà không làm chết chuột, còn gọi là Dmax.<br />
cho 2 xét nghiệm sinh hóa(6). Theo dõi chuột thử nghiệm trong vòng 72 giờ<br />
Thời điểm xét nghiệm: Trước thử nghiệm, sau khi cho uống, nhận thấy chuột không có<br />
sau 1 tháng và sau 2 tháng thử nghiệm. Riêng biểu hiện hành vi bất thường, và sinh hoạt bình<br />
các xét nghiệm đại thể lấy gan, tim, thận tiến thường. Theo dõi tiếp tục trong 14 ngày, các<br />
hành sau kết thúc thử nghiệm. chuột đều sinh hoạt bình thường.<br />
Các chỉ tiêu đánh giá: Trọng lượng cơ thể, Kết quả khảo sát độc tính bán trường diễn<br />
trọng lượng cơ quan (gan, tim, thận), các thông Kết quả Bảng 2 cho thấy:<br />
số huyết học (hồng cầu, hemoglobin, Số lượng hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, hàm<br />
hematocrit, bạch cầu, tiểu cầu), các thông số<br />
lượng hemoglobin, hematocrit ở lô chứng cho<br />
sinh hóa chức năng gan (GOT, GPT), chức<br />
uống nước cất và lô thử cho uống viên MIX ở<br />
năng thận (creatinin, urea)(3,4,5).<br />
các thời điểm sau 1 tháng và 2 tháng tăng đạt ý<br />
Các thông số theo dõi<br />
nghĩa thống kê so với trước thử nghiệm. Tuy<br />
Theo dõi thể trọng chuột. nhiên không có sự khác biệt giữa lô chứng và<br />
Các thông số huyết học: được ghi nhận bằng lô thử ở cùng một thời điểm. Như vậy viên<br />
máy phân tích huyết học tự động CELL - DYN MIX liều 4 viên/kg sau 2 tháng cho uống<br />
1700 (USA).<br />
không ảnh hưởng đến số lượng hồng cầu, bạch<br />
Các thông số sinh hóa: chức năng gan (GOT,<br />
cầu, tiểu cầu, hàm lượng hemoglobin,<br />
GPT), chức năng thận (urea, creatinin).<br />
hematocrit trong máu.<br />
Bộ kít định lượng sinh hóa được cung cấp<br />
Nồng độ GOT, GPT, hàm lượng urea,<br />
bởi hãng Human Co., Germany.<br />
creatinin ở ở lô chứng cho uống nước cất và lô<br />
Trọng lượng tương đối của gan, tim, thận.<br />
thử cho uống viên MIX ở các thời điểm sau 1<br />
Giải phẫu vi thể: các khảo sát vi thể mô gan,<br />
tháng và 2 tháng không có sự khác biệt đạt ý<br />
tim, thận được thực hiện tại Khoa Giải phẫu<br />
nghĩa thống kê so với trước thử nghiệm. Không<br />
bệnh, Bệnh viện Chợ Rẫy TP. Hồ Chí Minh.<br />
có sự khác biệt đạt ý nghĩa thống kê của nồng độ<br />
Phương pháp xử lý thống kê số liệu thực nghiệm<br />
GOT, GPT, hàm lượng urea, creatinin giữa lô<br />
Các số liệu được biểu thị bằng trị số trung<br />
chứng và lô thử uống viên MIX liều 4 viên/kg ở<br />
bình M ± SEM (Standard Error of the Mean – sai<br />
cùng một thời điểm. Như vậy viên MIX liều 4<br />
số chuẩn của giá trị trung bình) và được xử lý<br />
thống kê dựa vào phép kiểm One–Way ANOVA viên /kg sau 2 tháng cho uống không ảnh hưởng<br />
và hậu kiểm bằng Student-Newman-Keuls test lên nồng độ GOT, GPT, hàm lượng urea,<br />
(phần mềm SigmaStat-3.5, USA). Kết quả thử creatinin trong máu.<br />
nghiệm đạt ý nghĩa thống kê với độ tin cậy 95% Trọng lượng chuột của lô chứng cho uống<br />
khi P