Khoá luận Tốt nghiệp Đại học: Đánh giá đặc điểm nông sinh học giống nho nhập nội tại trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:53

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của Khoá luận nhằm đánh giá khả năng sinh trưởng của giống nho nhập nội Cự Phong trong điều kiện được trồng tại Thái Nguyên. Để hiểu rõ hơn mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết của Khoá luận này.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận Tốt nghiệp Đại học: Đánh giá đặc điểm nông sinh học giống nho nhập nội tại trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM LÊ THỊ DỊU “ĐÁNH GIÁ ĐẶC ĐIỂM NÔNG SINH HỌC GIỐNG NHO NHẬP NỘI TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Trồng trọt Khoa : Nông học Khóa học : 2015 - 2019 Thái Nguyên, 2019
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM LÊ THỊ DỊU “ĐÁNH GIÁ ĐẶC ĐIỂM NÔNG SINH HỌC GIỐNG NHO NHẬP NỘI TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÁI NGUYÊN” KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Hệ đào tạo : Chính quy Chuyên ngành : Trồng trọt Lớp : K47 – TT- N01 Khoa : Nông học Khóa học : 2015 - 2019 Giảng viên hướng dẫn : GS.TS.Trần Ngọc Ngoạn Thái Nguyên, 2019
i LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài: “Đánh giá đặc điểm nông sinh học giống nho nhập nội tại trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên”. tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ từ quý thầy cô, nhà trường, bạn bè,... Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo, khoa Nông Học, các thầy cô trong khoa, thư viện nhà trường đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi thực hiện đề tài này. Tôi xin tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới GS. TS. Trần Ngọc Ngoạn đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình để em có thể hoàn thành đề tài của mình. Tôi xin cảm ơn đến gia đình anh Tú (xã Quyết Thắng - TP Thái Nguyên) đã ủng hộ, tạo điều kiện tốt nhất cho tôi được thực hiện đề tài tại đó. Tôi xin gửi lời cảm ơn trân thành tới những người bạn, anh chị em đã cùng tham gia, giúp sức cùng tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài, sự giúp đỡ của họ là nguồn động lực cho tôi. Thái Nguyên, ngày tháng năm 2019 Tác giả Lê Thị Dịu
ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Cs Cộng sự ĐV Đơn vị FAO Tổ chức Nông lương Liên Hợp quốc Nxb Nhà xuất bản TP Thành phố
iii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Tình hình sản xuất nho của một số châu lục năm 2017 ............................20 Bảng 3.2. Tình hình sản xuất nho trên thế giới giai đoạn 2013- 2017 ......................21 Bảng 3.3. Tình hình sản xuất nho ở một số nước tiêu biểu trên thế giới năm 2017......21 Bảng 3.4. Tình hình sản xuất nho của Việt Nam giai đoạn 2007 - 2017 ..................22 Bảng 4.1: Động thái tăng trưởng của giống nho Cự Phong tính đến khi cây chạm giàn....30 Bảng 4.2: Đặc điểm hình thái lá giống nho Cự Phong...............................................32 Bảng 4.3. Thời gian ra lộc của cây nho Cự Phong năm 2018. ..................................34 Bảng 4.4: Động thái tăng trưởng chiều dài lộc nho năm 2018 ..................................36 Bảng 4.5: Động thái tăng trưởng đường kính lộc nho năm 2018..............................37 Bảng 4.6: Động thái tăng trưởng số lá trên lộc nho năm 2018 ..................................39 Bảng 4.7: Đặc điểm kích thước cành lộc giống nho Cự Phong ................................42 Bảng 4.8: Tình hình sâu bệnh hại giống nho Cự Phong ............................................43
iv DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1. Rễ cây nho ....................................................................................................13 Hình 2.2. Cành quả cấp 1 .............................................................................................14 Hình 2.3. Tua cuốn cây nho .........................................................................................15 Hình 2.4. Lá nho ...........................................................................................................15 Hình 2.5. Hoa và chùm hoa nho ..................................................................................16 Hình 2.6. Chùm quả và quả nho ..................................................................................17 Hình 4.1: Động thái tăng trưởng của giống nho Cự Phong tính đến khi cây chạm giàn ....31 Hình 4.2. Hình ảnh đặc điểm lá nho Cự Phong ..........................................................32 Hình 4.3. Hình ảnh vườn nho trong thời kỳ rụng lá ...................................................33 Hình 4.4. Hình ảnh vườn nho trong giai đoạn phát sinh các đợt lộc .........................35 Hình 4.5: Động thái tăng trưởng đường kính lộc nho năm 2018 ..............................38 Hình 4.6: Động thái tăng trưởng số lá trên lộc nho năm 2018 ..................................40 Hình 4.7. Sâu xanh bướm phượng hại nho .................................................................44 Hình 4.8. Sâu róm hại nho ...........................................................................................44 Hình 4.9. Bệnh sương mai (mốc sương) hại lá nho ...................................................45
v MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN................................................................................................................. 2 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT..............................................................................ii DANH MỤC CÁC BẢNG ..........................................................................................iii DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................................................iv MỤC LỤC ...................................................................................................................... v Phần 1: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................ 7 1.1. Tính cấp thiết của đề tài ......................................................................................... 7 1.2. Mục đích nghiên cứu của đề tài .............................................................................. 8 1.3. Yêu cầu của đề tài.................................................................................................... 8 1.4. Ý nghĩa của đề tài .................................................................................................... 9 1.4.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài................................................................................. 9 1.4.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài ................................................................................. 9 Phần 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..........................................................................10 2.1. Cơ sở khoa học của đề tài .....................................................................................10 2.2. Nguồn gốc và phân bố của cây nho .....................................................................10 2.3. Đặc điểm thực vật học của cây nho......................................................................13 2.3.1. Đặc điểm của rễ nho..........................................................................................13 2.3.2. Đặc điểm của thân, cành nho.............................................................................14 2.3.3. Đặc điểm tua cuốn của cây nho........................................................................14 2.3.4. Đặc điểm của lá nho ...........................................................................................15 2.3.5. Đặc điểm của hoa nho ........................................................................................16 2.3.6. Đặc điểm của quả nho .......................................................................................17 2.4. Yêu cầu sinh thái của cây nho ..............................................................................17 2.4.1. Ánh sáng .............................................................................................................17 2.4.2. Nhiệt độ ...............................................................................................................18 2.4.3. Ẩm độ và lượng mưa .........................................................................................18 2.4.4. Đất trồng .............................................................................................................19
vi 2.5. Tình hình sản xuất nho trong nước và trên thế giới ............................................20 2.5.1. Tình hình sản xuất nho trên thế giới..................................................................20 2.5.2. Tình hình sản xuất nho ở Việt Nam ..................................................................22 2.6. Tình hình nghiên cứu về cây nho trong nước và trên thế giới............................24 2.6.1. Tình hình nghiên cứu về cây nho trên thế giới .................................................24 2.6.2. Tình hình nghiên cứu về cây nho ở Việt Nam .................................................25 Phần 3: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .27 3.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................................27 3.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ........................................................................27 3.3. Nội dung nghiên cứu .............................................................................................27 3.4 Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................27 3.4.1 Phương pháp bố trí thí nghiệm ...........................................................................27 3.4.2 Chỉ tiêu và phương pháp theo dõi: .....................................................................28 3.5. Phương pháp xử lý số liệu ....................................................................................29 Phần 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ......................................30 4.1. Đặc điểm hình thái của cây nho Cự Phong..........................................................30 4.2. Đặc điểm hình thái lá nho .....................................................................................32 4.3. Thời gian ra lộc nho...............................................................................................33 4.4. Khả năng sinh trưởng của các đợt lộc nho...........................................................35 4.4.1. Động thái tăng trưởng chiều dài lộc giống nho Cự Phong ..............................35 4.4.2. Động thái tăng trưởng đường kính lộc giống nho Cự Phong ..........................37 4.4.3. Động thái tăng trưởng số lá trên lộc nho Cự Phong.........................................39 4.5. Đặc điểm hình thái cành lộc giống nho Cự Phong..............................................41 4.6. Tình hình sâu bệnh hại cây nho ............................................................................43 Phần 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ ........................................................................46 5.1. Kết luận ..................................................................................................................46 5.2. Đề Nghị ..................................................................................................................46 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................47 PHỤ LỤC.....................................................................................................................50
7 Phần 1 ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1. Tính cấp thiết của đề tài Cây nho (Vitis vinifera L.) thuộc chi Vitis, họ Ampelidaceae [3]. Nho là loại cây lâu năm, có nguồn gốc ở các miền ôn đới khô Âu Á (Acmeni - Iran). Nho là một trong những cây ăn quả có giá trị kinh tế cao của nhiều nước trên thế giới. Theo thống kê của FAO (2019) [22], tổng diện tích trồng nho trên thế giới hiện có khoảng 6,93 triệu ha với tổng sản lượng đạt 74,28 triệu tấn. Cho đến nay, cây nho đã được trồng trên cả 5 châu lục, ở những vùng có điều kiện khí hậu phù hợp. Đối với vùng có khí hậu ôn đới, cây nho chỉ cho thu hoạch mỗi năm một vụ, trong khi ở những nước có khí hậu nhiệt đới và bán nhiệt đới cây nho có khả năng sinh trưởng liên tục và cho thu hoạch 2,5 - 3 vụ trên năm, mỗi vụ có năng suất bình quân từ 12 - 15 tấn/ha. Vì vậy, cây nho được đánh giá là loại cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế rất cao. Quả nho có giá trị thành phần dinh dưỡng khá cao, trong 100g phần ăn được có khoảng 0,5 g protein; 9 mg canxi; 0,6 mg sắt; 50 đơn vị quốc tế vitamin A; 0,10 mg vitamin B1; 4 mg vitamin C (Vũ Công Hậu, 2001) [6]. Ngoài ra, quả nho còn chứa một hàm lượng lớn chất polyphenol, là chất có tác dụng làm giảm bệnh nhồi máu cơ tim, tăng cường miễn dịch, chữa cao huyết áp, chống lão hóa… Ở nước ta hiện nay, cây nho trồng được từ Bắc tới Nam. Vùng trồng nho chủ yếu ở Ninh Thuận (tập chung khoảng 90%), đây là vùng có đặc điểm khí hậu, điều kiện thổ nhưỡng rất đặc thù, phù hợp với sự sinh trưởng và phát triển của loài cây này (Nguyễn Trần Hà My, 2016) [9]. Ở Việt Nam, nghề trồng nho đem lại hiệu quả kinh tế cao, mang lại nguồn thu nhập đáng kể, cải thiện đời sống cho người sản xuất. Ninh Thuận là tỉnh có diện tích trồng nho chiếm 90% tổng diện tích trồng nho của Việt Nam, mỗi năm thu 2 vụ và năng suất trung bình 15 – 20 tấn/năm, lợi
8 nhuận thu được khoảng trên 100 triệu đồng/ha/năm, trong khi đó cây lúa với 3 vụ/năm chỉ thu được khoảng 17 - 19 triệu đồng/ha/năm, giải quyết việc làm tại chỗ và có thu nhập ổn định cho hàng trăm ngàn lao động nông thôn chủ yếu ở tỉnh Ninh Thuận, Bắc Bình Thuận và một số ít ở phía Nam tỉnh Khánh Hòa [23]. Ở các tỉnh phía Bắc, cây nho được trồng rải rác trong các vườn gia đình, vừa với mục đích làm cây che bóng vừa sử dụng sản phẩm quả. Một số tỉnh có diện tích nho được trồng nhiều hơn với các giống trồng đa dạng hơn là Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai, Sơn La, Quảng Ninh, Bắc Giang, Hà Nội. Bên cạnh đó, nghề trồng nho ở nước ta còn tồn tại một số vấn đề khó khăn nhất định trong sản xuất, liên quan đến các yếu tố về giống, điều kiện sinh thái từng vùng, trình độ kỹ thuật canh tác; một số giống nho hiện nay cho chất lượng quả chưa cao, nhiều hạt, quả nhỏ, chùm bé, giá trị thực phẩm thấp. Trong những năm qua, công tác nghiên cứu tuyển chọn các giống nho phù hợp với điều kiện sinh thái vùng trồng, cho năng suất, chất lượng cao được đẩy mạnh. Do vậy nhập nội và thuần hóa giống là một trong các hướng đi nhằm nhanh chóng tuyển chọn được một số giống nho phù hợp cho điều kiện sinh thái vùng trồng (Vũ Mạnh Hải, 1988) [5]. Xuất phát từ tình hình thực tế trên, chúng tôi đã tiến hành thực hiện đề tài: “Đánh giá đặc điểm nông sinh học giống nho nhập nội tại trường Đại Học Nông Lâm Thái Nguyên”. 1.2. Mục đích nghiên cứu của đề tài Đánh giá khả năng sinh trưởng của giống nho nhập nội Cự Phong trong điều kiện được trồng tại Thái Nguyên. 1.3. Yêu cầu của đề tài Nghiên cứu đặc điểm hình thái giống nho Cự Phong. Nghiên cứu tình hình sinh trưởng các đợt lộc của giống nho Cự Phong. Nghiên cứu, đánh giá tình hình sâu và bệnh hại trên giống nho Cự Phong.
9 1.4. Ý nghĩa của đề tài 1.4.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài Kết quả nghiên cứu đề tài là cơ sở cho việc thực hiện các đề tài nghiên cứu tiếp theo về cây nho tại Thái Nguyên, là tư liệu, nguồn tài liệu tham khảo phục vụ cho công tác giảng dạy, đào tạo trong và ngoài nhà trường. Rèn luyện và nâng cao khả năng thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học cho sinh viên, là một cơ sở và tiêu chí cho việc đánh giá chất lượng sinh viên của trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên. 1.4.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài Bước đầu đưa ra được các đánh giá về khả năng sinh trưởng và phát triển của giống nho nghiên cứu khi trồng tại Thái Nguyên. Kết quả nghiên cứu sẽ là cơ sở để nghiên cứu các biện pháp kỹ thuật đến sinh trưởng phát triển năng suất và chất lượng giống nho nhập nội.
10 Phần 2 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 2.1. Cơ sở khoa học của đề tài Tất cả các loại cây trồng nói chung và cây nho nói riêng đều chịu tác động và ảnh hưởng bởi các nhân tố sinh thái. Khả năng sinh trưởng và phát triển của cây trồng phản ánh mức độ biểu hiện của cây trồng đó với các yếu tố tác động và ảnh hưởng tới nó thông qua năng suất và chất lượng sản phẩm cây tạo ra. Tùy vào từng môi trường cụ thể, mức độ ảnh hưởng của các yếu tố là nhiều hay ít mà cây trồng sẽ có sự thích nghi tương ứng. Do đó, việc theo dõi khả năng sinh trưởng và phát triển của giống nho thí nghiệm là rất cần thiết. Qua đó đánh giá được khả năng thích nghi của giống nho nhập nội. 2.2. Nguồn gốc và phân bố của cây nho * Nguồn gốc Cây nho ( Vitis vinfera L.) có nguồn gốc ở vùng tiểu Á, nằm giữa và phía Nam vùng giữa biển Đen và biển Caspin, từ loài này tất cả các giống nho được trồng trọt tạo ra trước khi có sự khám phá ra vùng Bắc Mỹ. Vào khoảng những năm 600 trước công nguyên, cây nho được di thực tới Hi Lạp, Italia và vùng phía Nam của của nước Pháp. Vào khoảng thế kỷ thứ II sau công nguyên, người Hi Lạp đã mang nho tới trồng tại Đức, cây nho đã được đưa tới vùng tân thế giới cùng với những đoàn thám hiểm Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha. Cây nho được đưa đến trồng ở Ấn Độ vào khoảng thời gian năm 1.300 sau công nguyên; vào năm 1958, cây nho được đưa đến trồng ở Philippine (Cornel,1998) [14]. Theo Shanmugavelu (1989) [20], cây nho đã có mặt ở Ấn Độ từ thế kỷ XI trước công nguyên, nhưng rất lâu không được biết đến, cho đến khi có những người theo đạo hồi từ Afganistan đến xâm lược. Cây nho được du nhập vào Việt Nam năm 1960 và được trồng tại Trung tâm Nha Hố, nguồn nhập từ các nước Thái Lan, Nam Triều Tiên, Mỹ và Trung Quốc. Ở
11 Việt Nam, cây nho có nguồn gốc ở các Miền ôn đới khô Âu Á (Acmeni - Iran) (Vũ Công Hậu, 2011) [6]. *Phân bố - Về các vùng phân bố: 1. Vùng Trung Á và Địa Trung Hải: chỉ có 1 loài Vitis vinifera. 2. Vùng Bắc Mỹ: có 29 loài khác nhau. 3. Vùng Caribe: chỉ có một loài Vitis indica. - Về các loài khác: 1. Các loài vùng châu Á: có 11 loài khác nhau. 2. Chi phụ Muscadinia: có 3 loài là M.rotundifolia, M.munsoniana, M.popenoei. Hơn 90% tổng sản lượng nho trên thế giới là thuộc loài Vitis vinifera hoặc từ các loài nho Mỹ. Một số loài nho Mỹ được trồng thu quả là V.labrusca, V.aestiralis, V.riparia, V.rotundifolia, V.lincecumi, V.champini, V.longii, V.doaniana, V.rupestris, V.canidicans, V.monticola và V.berlandieri (Chadha và Shikhamany, 1999) [15]; (Ray, 2002) [19]. Toàn bộ vùng nho châu Âu và các vùng trồng nho quan trọng khác được sản xuất hoặc từ các giống nho thuần của loài Vitis vinifera hoặc là giống lai từ một giống của loài Vitis vinifera và một loài nho địa phương của Mỹ, đặc biệt là loài V.labrusca . Theo Coronel (1998) [14], chi Vitis có khoảng 50 loài được ghi nhận ở những vùng nhiệt đới và ôn đới. Ba loài có giá trị quan trọng là V.labrusca Linne, V.rotundifolia Michx và V.vinifera Linne, trong đó loài V.vinifera có ý nghĩa kinh tế nhất. Theo Chadha và Shikhamany (1999) [15], chi Vitis có khoảng 60 loài khác nhau. Hầu hết các loài này có nguồn gốc từ phía Bắc bán cầu. Có một số loài có nguồn gốc từ châu Á. Một số giống thuộc 2 loài Vitis cognetias và Vitis thumbergi có nguồn gốc từ châu Á được trồng ở một số vùng của Nhật Bản. Trong chi phụ Euvitis, loài có giá trị quan trọng nhất là Vitis vinifera Linne; hơn 90 % các giống
12 nho trổng đều thuộc loài này. Loài quan trọng tiếp theo là Vitis labrasca Linne. Ngoài ra, một số ít các giống nho trong thuộc các loài như Vitis aestivalis Michaux, Vitis berlandieri Planchon, Vitis california Bentham hay một số loài nhọ khác. Như vậy, có thể thấy rằng phần lớn các giống nho trồng trên thế giới ngày nay là thuộc loài Vitis vinifera, chi phụ Euvitis hoặc là một giống lai giữa loài Vitis vinifera với một loài nho địa phương của Mỹ mà chủ yếu là loài V.labrusca. *Phân loại Cây nho có tên khoa học là: Vitis vinifera L. Thuộc nhóm: Spermtophyta Ngành: Tracheophyta Ngành phụ: Pteropsida Lớp: Angiosperm Lớp phụ: Dicotyledonease Bộ: Ramnales Họ: Ampelidaceae (hay còn gọi là Vitaceae) Chi: Vitis Cây nho bao gồm 12 chi và khoảng 600 loài được phân bố rộng rãi ở các nước ôn đới. Trong đó, chi có giá trị kinh tế quan trọng và là chi duy nhất có các giống nho trồng là Vitis. Chi Vitis được chia thành 2 chi phụ là Muscadinia và Euvitis. Các loài trong chi phụ Muscadinia có 40 nhiễm sắc thể, trong khi đó, các loài trong chi phụ Euvitis chỉ có 28 nhiễm sắc thể. Các loài trong chi phụ Muscadinia rất dễ được nhận biết thông qua một số đặc điểm như vỏ cây liên kết rất chặt, không tróc vỏ, tua cuốn không phân nhánh, các đốt thân liên tục, chùm quả nhỏ và quả bị rụng khi chín. Ngược lại, các loài thuộc chi Euvitis thì có đặc điểm tróc vỏ thân, tua cuốn phân nhánh, các đốt trên thân được phân biệt rõ, chùm quả
13 lớn và quả trên chùm không tự rụng khi chín (Chadha và Shikhamany 1999) [15]. 2.3. Đặc điểm thực vật học của cây nho. 2.3.1. Đặc điểm của rễ nho Rễ nho thuộc loại rễ chùm, trải rộng trên diện tích quanh gốc vùng tán cây. Rễ tập trung chủ yếu ở tầng 0 - 30 cm, phần rất ít ở tầng dưới 60cm. Rễ nho gồm hai loại là rễ thường xuyên (rễ già) và rễ non mới ra. Rễ thường xuyên được tạo thành với vai trò là bộ phận nâng đỡ và từ đó cho ra hệ thống rễ non. Nhiệm vụ chính của rễ non mới ra là cung cấp nước và dinh dưỡng cho cây. Nho là cây có tốc độ ra rễ rất nhanh, chỉ trong một năm sau khi tạo xong giàn cành thì bộ rễ cũng phát triển ra tới ngoại vi tán lá. Trong mỗi vụ, rễ phát triển mạnh và đạt tối đa vào giai đoạn nở hoa và ngưng dần đến khi thu hoạch. Từ những hom cắt nho có thể ra rễ trong thời gian khoảng 20 - 40 ngày tùy giống và điều kiện thời tiết (Phạm Hữu Nhượng và cs, 2004) [10]. Hình 2.1. Rễ cây nho [2]
14 2.3.2. Đặc điểm của thân, cành nho Thân cây nho thuộc dạng thân thảo và thân gỗ. Cây nho được mọc từ hom cắt ra ttừ thân, cành hoặc mọc từ gốc ghép. Cây nho cũng có thể mọc từ hạt. Cành nho mọc ra từ cành trên đốt của thân và cành. Cành nho gồm hai loại là cành quả và cành vượt. Cành quả bao gồm cành cấp 1 mọc ra từ thân chính, cành cấp 2 mọc ra từ cành cấp 1, cành cấp 3 mọc ra từ cành cấp 2... thường cho quả tốt nhất từ cành cấp 1 đến cành cấp 3. Cành vượt chủ yếu mọc ra từ thân chính hoặc cành, trong sản xuất phải vặt bỏ thường xuyên, chỉ để lại sau khi bị đốn đau hoặc sâu tiện cành phá hoại (Phạm Hữu Nhượng và cs, 2004) [10]. Hình 2.2. Cành quả cấp 1 [2] 2.3.3. Đặc điểm tua cuốn của cây nho Tua cuốn mọc ra từ thân và cành khi còn non ở những vị trí đối diện với lá. Tua cuốn thường phân nhánh và cuốn chặt và cọc giàn để giữ ngọn cố định. Trong sản xuất, người trồng nho thường nhặt hết tua cuốn không cần thiết để tập chung chất dinh dưỡng nuôi cây (Phạm Hữu Nhượng và cs, 2004) [10].
15 Hình 2.3. Tua cuốn cây nho [2] 2.3.4. Đặc điểm của lá nho Lá nho có hình tim, xung quanh có nhiều răng cưa, thường mọc cách trên thân, cành và xẻ thùy (xẻ thùy nông hay sâu và mật độ lông trên lá ít hay nhiều tùy thuộc vào từng giống). Lá nho chia làm ba phần cuống lá, phiến lá và một cặp lá kèm. Cuống lá gắn vào đốt của thân hoặc cành, dài từ 5- 10 cm tùy thuộc vào từng giống. Phiến lá gồm gân lá (chứa bó mạch dẫn nối liền giữa lá và cành) và thịt lá (chức năng quang hợp, thoát hơi nước và trao đổi khí). Cặp lá kèm bao lấy một phần đốt và rất mau tàn. Lá được coi là thành thục khi đạt kích thước tối đa (Phạm Hữu Nhượng và cs, 2004) [10]. Hình 2.4. Lá nho
16 2.3.5. Đặc điểm của hoa nho Hoa nho có kích thước nhỏ, hơi xanh, cân đối và lưỡng tính. Đài hoa có 5 lá đài màu xanh bao bọc các bộ phận khác bên trong khi còn đang phát triển. Tràng hoa (cánh hoa) gồm 5 cánh có màu hơi xanh được liên kết với nhau tai đỉnh. Vì vậy, hoa nho không tự mở đỉnh mà rời ra từ gốc cánh hoa như một cái mũ khi nở hoa. Nhị gồm 5 cái với các bao phấn, nhị chia làm hai phần là chỉ nhị và bao phấn. Nhụy gồm 2 phần là bầu nhụy và vòi nhụy, bầu nhụy thường có hai bầu với hai noãn trong mỗi thùy và mỗi noãn sẽ phát triển thành một hạt. Thời gian từ nụ đến khi nở hoa khoảng từ 10 - 14 ngày tùy giống, quá trình nở hoa thường diễn ra từ 4h sáng đến 6h chiều và cao điểm là lúc 8h sáng. Số hoa nở trên chùm kéo dài từ 3 - 4 ngày và nở tối đa vào ngày thứ hai. Sau khi thụ tinh các giao tử bắt đầu phân chia và hạt được hình thành. Điều kiện thời tiết quá nóng hoặc mưa nhiều sẽ ảnh hưởng tới sự tiếp nhận hạt phấn cũng như sự nảy mầm của hạt phấn. Việc nghiên cứu sinh lý hoa nho có ý nghĩa lớn trong kỹ thuật canh lá nho nhằm tang năng suất. Cụ thể, khi nắm được thời điểm phân hóa mầm hoa của mỗi giốn nho sẽ cung cấp kịp thời dinh dưỡng cần thiết giúp cây có nhiều hoa và những chùm hoa lớn hoặc việc nắm được thời gian nở hoa giúp người trồng nho có giải pháp bảo vệ, tránh những tác động xấu đến quá trình thụ phấn (Nguyễn Văn Chiến và cs, 2012) [2]. Hình 2.5. Hoa và chùm hoa nho [2]
17 2.3.6. Đặc điểm của quả nho Quả nho kích thước và hình dạng tùy thuộc từng giống nho, thông thường có dạng hình cầu và mọng nước. Quả nho thường mọc thành chùm có kích cỡ, độ chắc và màu sắc thay đổi tùy thuộc vào từng giống. Quả nho bao gồm 4 thành phần chính: Cuống quả, mỗi quả có một cuống đính trên chùm quả; Vỏ quả có màu xanh khi còn non và chuyển màu tím, đỏ, xanh tùy thuộc từng giống; Thịt quả, thường chứa nhiều nước, độ đường (độ brix) và là thành phần chủ yếu quyết định chất lượng trái nho; Các hạt, mỗi quả thường có 4 hạt. Thời gian sinh từ khi đậu quả đến khi chín khoảng 30 - 40 ngày, sau đó quả cần thêm 20 - 30 ngày để tiếp tục chín hoàn toàn. Quá trình sinh trưởng của quả nho chia làm 3 thời kì chính: Thời kì quả lớn nhanh cho tới khi quả đạt kích thước tối đa, thời kì lớn chậm cho tới khi quả chuyển màu. thời kì lớn nhanh về cuối và kết thúc quả quả chín, được thể hiện bằng màu sắc (Nguyễn Văn Chiến và cs, 2012) [2]. Hình 2.6. Chùm quả và quả nho [2] 2.4. Yêu cầu sinh thái của cây nho 2.4.1. Ánh sáng Theo Vũ Công Hậu (1996) [7], nho là cây ưa ánh sáng, ưa nắng. Khi nho được trồng ở những vùng thiếu ánh sáng trong một thời gian dài sẽ dẫn đến hiện
18 tượng nho bị rụng quả, năng suất thấp và phẩm chất giảm. Bởi vậy, những vùng sa mạc và nửa sa mạc như Tân Cương của Trung Quốc, Trung Á của Liên Xô cũ, California của Mỹ được coi là những vùng trồng nho lý tưởng nhất. 2.4.2. Nhiệt độ Nhiêt độ là yếu tố quan trọng có ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng và phát triển của cây nho. Các giống nho khác nhau cũng chịu ảnh hưởng của nhiệt độ ở các mức độ khác nhau. Nhiệt độ cao vừa phải giúp cho việc xúc tiến quá trình ra hoa, đậu quả, thúc đẩy quá trình hình thành và phát triển các bộ phận của hoa nho, ảnh hưởng đến sự nảy mầm của hạt phấn. Nho là một trong số ít cây trồng cỏ thể chịu đựng nhiệt độ trong khoảng biến động rất lớn. Cây nho có thể chịu đựng được nhiệt độ từ - 20°C trong các tháng mùa đông và tới +45°c trong các tháng mùa hè. Tuy nhiên, nhiệt độ tối thích cho cây nho phát triển khoảng 18 - 20°C. Nhiệt độ có ảnh hưởng tới toàn bộ quá trình sinh trưởng phát triển, năng suất và phẩm chất quả của nho. Các giống nho thuộc loài Vitis vinifera thường yêu cầu có khoảng 60 ngày ngủ nghỉ trong mùa Đông với nhiệt độ trung bình ngày dưới 10°C nhưng không thấp hơn 12°C. Vào mùa Xuân, khi nhiệt độ tăng lên đến 10°C là nho bắt đầu bật chồi cho một mùa sinh trưởng mới (Nguyễn Hữu Bình và vũ Xuân Long, 1996) [1]. Nhiệt độ quá cao trong những ngày cây nho nở hoa (tối đa 40°C) sẽ làm khô hoa. Nho chín vào các tháng có nhiệt độ cao dẫn đến hiện tượng quả chín không có màu, còn gọi “nho cầm màu”. Đối với những chùm quả chín được thì vỏ dai, quả nhỏ, chất lượng kém, cụ thề là hàm lượng đường và axít thấp hơn các tháng có nhiệt độ thấp. 2.4.3. Ẩm độ và lượng mưa Ẩm độ là một trong những nhân tố quan trọng có ảnh hưởng tới sinh trưởng phát triển của cây nho. Theo Vũ Công Hậu (1996) [8], nho chịu được nhiệt độ cao nhưng không thích hợp với khí hậu âm u, nhiều mưa, độ ẩm