Khoá luận tốt nghiệp: Tìm hiểu vật liệu carbon nano tubes (CNT)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:54

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Khoá luận "Tìm hiểu vật liệu carbon nano tubes (CNT)" được hoàn thành với mục tiêu nhằm tìm hiểu về lịch sử phát minh vật liệu CNT; Những ứng dụng của vật liệu CNT; Phương pháp tổng hợp vật liệu CNT; Các phương pháp phân tích lý – hóa đặc trưng vật liệu CNT.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Khoá luận tốt nghiệp: Tìm hiểu vật liệu carbon nano tubes (CNT)

TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT KHOA KHOA HỌC TỰ NHIÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP TÌM HIỂU VẬT LIỆU CARBON NANO TUBES (CNT). CHUYÊN NGÀNH: SƢ PHẠM HÓA TÁC GIẢ KHÓA LUẬN: PHẠM THỊ ÁNH MINH Bình Dƣơng, Ngày 17/04/2014
TRƢỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT KHOA KHOA HỌC TỰ NHIÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC (CAO ĐẲNG) NIÊN KHÓA 2011-2014 TÌM HIỂU VẬT LIỆU CARBON NANO TUBES (CNT). Ngành: Cao đẳng sƣ phạm Hóa Chuyên ngành: Hóa Học Giảng viên hƣớng dẫn: TS. BÙI XUÂN VƢƠNG Sinh viên thực hiện: PHẠM THỊ ÁNH MINH Lớp: C11HO-01 Bình Dƣơng, Ngày 17/04/2014
MỞ ĐẦU Tầm quan trọng của đề tài Trong những năm gần đây do sự phát triển khoa học công nghệ có những bƣớc tiến mạnh mẽ theo xu hƣớng đi tìm và sử dụng những nguồn năng lƣợng sạch, rẻ và những nguyên liệu sản xuất thật nhỏ, nhẹ. Nhằm đáp ứng nhu cầu bức thiết trên, ngành công nghệ nano ra đời với mục đích là xây dựng một cấu trúc nhỏ bé nhất từ những nguyên liệu cơ bản trong bảng tuần hoàn hoá học và nhƣ vậy có thể chế đƣợc những vật liệu, nguyên liệu với các đặc tính mới, những bộ máy thật nhỏ và cho đến cả một hệ thống mới… Do các ứng dụng kỳ diệu của công nghệ nano nên hiện nay trên thế giới đang xảy ra cuộc chạy đua sôi động về phát triển và ứng dụng công nghệ nano. Có thể kể đến một số cƣờng quốc đang chiếm lĩnh thị trƣờng công nghệ này hiện nay là: Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc, Đức, Nga và một số nƣớc Châu Âu… Ở những quốc gia trên chính phủ dành một khoản ngân sách đáng kể hỗ trợ cho việc nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn của ngành công nghệ nano. Không chỉ các trƣờng Đại học có các phòng thí nghiệm với các thiết bị nghiên cứu quy mô mà các tập đoàn sản xuất cũng tiến hành nghiên cứu và phát triển công nghệ nano với các phòng thí nghiệm với tổng chi phí nghiên cứu tƣơng đƣơng với ngân sách chính phủ dành cho công nghệ nano. Ở Việt Nam, tuy chỉ mới tiếp cận với công nghệ nano trong những năm gần đây nhƣng cũng có những bƣớc chuyển tạo ra sức hút mới đối với lĩnh vực đầy cam go, thử thách này. Nhà nƣớc cũng đã dành một khoản ngân sách khá lớn cho chƣơng trình nghiên cứu công nghệ nano cấp quốc gia với sự tham gia của nhiều trƣờng Đại học và Viện nghiên cứu. Công nghệ nano là một bƣớc tiến bộ vƣợt bậc của công nghệ, nó tạo ra những ứng dụng vô cùng kỳ diệu. Một trong những vật liệu nano đƣợc giới khoa học quan tâm đó là Carbon Nano Tubes (CNT) do nó có tính ứng dụng cao nhƣ: thay thế silicon, i
chuẩn đoán bệnh ung thƣ ở ngƣời, chế tạo những linh kiện điện tử, là vật liệu dự trữ năng lƣợng hay những ứng dụng trong công nghiệp… Vì những lý do trên nên tôi chọn đề tài này để tìm hiểu và nghiên cứu về vật liệu CNT nhằm mở rộng thêm kiến thức cũng nhƣ hiểu biết của mình về loại vật liệu này. Mục tiêu đề tài - Tìm hiểu về lịch sử phát minh vật liệu CNT - Những ứng dụng của vật liệu CNT - Phƣơng pháp tổng hợp vật liệu CNT - Các phƣơng pháp phân tích lý – hóa đặc trƣng vật liệu CNT Phƣơng pháp nghiên cứu Nghiên cứu lý thuyết từ các tài liệu, sách, tạp chí, luận văn… Nội dung đề tài: Chƣơng 1: Tìm hiểu và giới thiệu vật liệu CNT đi từ khái quát tới cụ thể: là một dạng thù hình của carbon → Lịch sử phát minh ra CNT → Tổng quát về việc phân loại vật liệu CNT và cuối cùng là tìm hiểu và nhận xét về vấn đề CNT đã và đang đƣợc sử dụng nhƣ thế nào trên thế thế giới và ở Việt Nam. Chƣơng 2: Tìm hiểu và giới thiệu việc ứng dụng của CNT trong các lĩnh vực của đời sống nhƣ: khoa học kĩ thuật, y tế… Chƣơng 3: Trình bày các phƣơng pháp vật lý và hóa học để tổng hợp CNT trong phòng thí nghiệm. Chƣơng 4: Trình bày việc sử dụng các phƣơng pháp dùng đẻ phân tích lý hóa vật liệu CNT. ii
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là bài báo cáo khóa luận của riêng tôi dƣới sự hƣớng dẫn của TS. Bùi Xuân Vƣơng. Các nguồn thông tin sƣu tầm và tổng hợp đúng với các nghiên cứu của các tác giả đã đƣợc công bố và chấp nhận mà tôi đã tham khảo, không mang tính cá nhân và sửa chữa không khoa học, tùy ý. Sinh viên thực hiện PHẠM THỊ ÁNH MINH iii
LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên em xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu nhà trƣờng, các thầy, cô khoa Khoa học tự nhiên trƣờng Đại học Thủ Dầu Một đã truyền đạt và trau dồi cho em những kho tàng kiến thức vô giá cũng nhƣ tạo điều kiện tốt nhất để em đƣợc học tập và phát huy khả năng của chính bản thân qua bài khóa luận tốt nghiệp này. Để hoàn thành bài khóa luận tốt nghiệp, lời đầu tiên em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất tới thầy hƣớng dẫn: Tiến sĩ bùi Xuân Vƣơng đã tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn em trong suốt quá trình thực hiện đề tài này. Em cũng xin chân thành cảm ơn Thầy chủ nhiệm Đỗ Quang Thắng trong suốt quá trình học tập tại trƣờng đã quan tâm và tận tình giúp đỡ em trong những lúc khó khăn. Mặc dù đã rất cố gắng hoàn thành khóa luận tốt nghiệp nhƣng bên cạnh đó không thể tránh khỏi những sai sót, em rất mong nhận đƣợc những góp ý, nhận xét quý báu của quý thầy cô và bạn bè. Đó là những kinh nghiệm quý báu bổ sung vào hành trang cuộc đời, sẽ giúp em có thêm niềm tin cũng nhƣ động lực để hoàn thành tốt những công việc hay nhiệm vụ sau này. Một lần nữa em xin chân thành cảm ơn! Bình Dƣơng, ngày 17 tháng 04 năm 2014 Sinh viên thực hiện PHẠM THỊ ÁNH MINH iv
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN  .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... Bình Dƣơng, ngày tháng năm Ký tên v
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN  .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... .................................................................................................................................... Bình Dƣơng, ngày…..tháng….. năm….. Ký tên vi
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... i LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................... ii LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ iii NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƢỚNG DẪN ....................................................... iv NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN.............................................................v DANH MỤC HÌNH ẢNH ...............................................................................................x DANH MỤC BẢNG ..................................................................................................... xii KÝ HIỆU CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ xiii Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ VẬT LIỆU CARBON NANO TUBE (CNT) ...........1 1.1. Các dạng thù hình của carbon ..............................................................................1 1.1.1. Kim cƣơng: ............................................................................................................1 1.1.2. Graphit (than chì) : ................................................................................................1 1.1.3. Cacbon vô định hình ..............................................................................................2 1.1.4. Graphene:...............................................................................................................2 1.1.5. Fulleren ..................................................................................................................2 1.1.6. Carbon xốp nano (lƣới cực nhẹ từ tính). ...............................................................3 1.1.7. Carbon ống nano (CNT). .......................................................................................3 1.2. Lịch sử phát minh vật liệu CNT ............................................................................5 1.3. Khái quát về vật liệu CNT .....................................................................................5 1.3.1 Ống nano đơn lớp SWNT (Single Wall Nano Tube) .............................................6 1.3.2. Ống nano đa lớp MWNT ( Multi Wall Nano Tube)…………………………….7 1.4. Việc sử dụng vật liệu nano hiện nay. ....................................................................7 Chƣơng 2: CÁC ỨNG DỤNG CỦA VẬT LIỆU CARBON NANO TUBE (CNT) .9 vii
2.1. Ứng dụng trong công nghiệp .................................................................................9 2.1.1. Sản xuất linh kiện điện tử ......................................................................................9 2.1.2. Ứng dụng trong sản xuất vật liệu siêu bền, siêu nhẹ ...........................................10 2.1.3. Sản xuất sơn chống mài mòn cho tàu thủy ..........................................................11 2.1.4. Ứng dụng trong sản xuất vật liệu năng lƣợng .....................................................12 2.1.5. Thiết bị phát xạ điện trƣờng ................................................................................14 2.1.6. Làm đầu dò nano và sensơ ..................................................................................15 2.1.6.1. Đầu dò nano: .....................................................................................................15 2.1.6.2. Các ứng dụng sensor: .......................................................................................15 2.2. Ứng dụng trong y tế..............................................................................................16 2.2.1. Ống nano cacbon quay đều trong điều trụ ung thƣ .............................................16 2.2.2. Cảm biến ống nano các bon dùng theo dõi trình trạng của bệnh nhân tiểu đƣờng .......................................................................................................................................17 Chƣơng 3: CÁC PHƢƠNG PHÁP TỔNG HỢP VẬT LIỆU CARBON NANOTUBES (CNT) ..................................................................................................19 3.1. Phƣơng pháp vật lý...............................................................................................19 3.1.1. Phƣơng pháp hồ quang điện ................................................................................19 3.1.1.1. Khái quát...........................................................................................................19 3.1.1.2. Nguyên tắc chế tạo MWCNTs và SWCNTs ....................................................20 3.1.2. Phƣơng pháp sử dụng tia laser.............................................................................21 3.1.2.1 Khái quát............................................................................................................21 3.1.2.2 Đặc điểm ........................................................................................................... 23 3.2. Phƣơng pháp hóa học ...........................................................................................23 3.2.1. Phƣơng pháp lắng đọng pha hơi hóa học (CVD) ................................................23 viii
3.2.1.1. Phƣơng pháp CVD tăng cƣờng plasma : ..........................................................24 3.2.1.2. Phƣơng pháp CVD nhiệt : ................................................................................26 3.2.1.3. Phƣơng pháp CVD dùng xúc tác alcohol : .......................................................26 3.2.1.4. Phƣơng pháp tạo thành các pha bay hơi : .........................................................27 3.2.1.5. Phƣơng pháp lắng đọng hóa học từ pha hơi ở dạng bọt gel ( Aero gel- supported) ......................................................................................................................28 3.2.1.6 Phƣơng pháp CVD nhiệt có laser hỗ trợ (LCVD) .............................................28 3.2.1.7 Phƣơng pháp CVD với xúc tác Co-Mo (CoMoCat) : .......................................29 3.2.2. Phƣơng pháp HiPco .............................................................................................31 Chƣơng 4: CÁC PHƢƠNG PHÁP PHÂN TÍCH LÝ HÓA VẬT LIỆU CNT ......32 4.1. Phƣơng pháp BET (Brunauer Emmet Teller) xác định bề mặt riêng và độ hấp phụ của vật liệu CNT ...........................................................................................32 4.2. Phƣơng pháp kính hiển vi điện tử quét (SEM) ..................................................34 4.3. Nguyên lý của phổ nhiễu xạ tia X(XRD) ............................................................36 KẾT LUẬN .................................................................................................................. 41 TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................................... 42 ix
DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 1.1 Cấu trúc không gian của kim cƣơng .................................................................1 Hình 1.2 Cấu trúc không gian của Graphit. .....................................................................1 Hình 1.3 Graphen là một dàn tinh thể hình tổ ong của các nguyên tử cacbon. ...............2 Hình 1.4 Carbon ống nano...............................................................................................3 Hình 1.6 Ống nano carbon nhiều vỏ (MWNT) chụp bằng kính hiển vi điện tử .............7 Hình 2.1 Transistor trƣờng sử dụng ống nanno carbon. ................................................10 Hình 2.2 Áo chống đạn siêu bền, vỏ tàu vũ trụ làm bằng CNT ....................................11 Hình 2.3 Tàu thủy đƣợc sơn bằng sơn chống mòn có thành phần từ Carbon Nanotube .......................................................................................................................................11 Hình 2.4 Mô hình sự xen giữa của Li và hấp thụ H2 .....................................................13 Hình 2.5 Chế tạo pin giấy dựa trên các đặc tính bảo tồn năng lƣợng của ống nano .....14 Hình 2.7 Típ STM, AFM có gắn CNT ..........................................................................15 Hình 2.8 Sợi composite của polyaniline với CNT ........................................................16 Hình 2.9 Mô hình ống nano carbon, dạng zig-zag ........................................................16 Hình 2.10 Tế bào mẫu đƣợc đƣa vào các từ trƣờng quay .............................................17 Hình 3.1 Sơ đồ (a) và hệ thống thiết bị (b) chế tạo CNT bằng phƣơng pháp hồ quang điện ................................................................................................................................19 Hình 3.2 Sơ đồ (a) và thiết bị (b) chế tạo CNT bằng phƣơng pháp chùm laser ...........22 Hình 3.3 Ví dụ một hệ thiết bị tổng hợp CNT bằng phƣơng pháp cắt laser .................22 (b)...................................................................................................................................25 Hình 3.4 Thiết bị (a) và sơ đồ (b) phƣơng pháp CVD tăng cƣờng plasma ...................25 Hình 3.5 Sơ đồ thiết bị tổng hợp ống than nano theo phƣơng pháp thermal CVD .......26 x
Hình 3.6 Sơ đồ phƣơng pháp CVD xúc tác alcohol. .....................................................27 Hình 3.7 Sơ đồ thiệt bị của phƣơng pháp tạo thành pha bay hơi ..................................28 Hình 3.8 Cách bố trí thiết bị đọng hóa học từ pha hơi sử dụng nhiệt laser (LCVD) ....29 Hình 3.9 Hệ thống bộ hóa lỏng của qui trình CoMoCat. ..............................................30 Hình 3.10 Sơ đồ bình phản ứng dòng CO. ....................................................................31 Hình 4.1 Đƣờng hấp phụ đẳng nhiệt đa phân tử ...........................................................33 Hình 4.2 Sơ đồ cấu tạo máy SEM .................................................................................35 Hình 4.3 Sơ đồ tán xạ tia X bởi nguyên tử ....................................................................36 Hình 4.4 Sơ đồ nhiễu xạ tia X bởi tinh thể. ...................................................................36 xi
DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1 Một số liên kết hóa học đặc trƣng cấu thành nên các dạng thù hình cacbon ...4 Bảng 3.1 Một số giá trị đƣờng kính SWNTs ở nhiệt độ khác nhau: .............................30 xii
KÝ HIỆU CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT CNT : Carbon Nano Tube SWNT : Single Wall Nano Tube MWNT : Multi Wall Nano Tube SWCNT : Single Wall Carbon Nano Tube MWCNT : Multi Wall Carbon Nano Tube CVD : Chemical Vapor Deposition LCVD : Laser Chemical Vapor Deposition BET : Brunauer Emmet Teller SEM : Scanning Electron Microscope XRD : X-ray Diffraction xiii
Chƣơng 1: TỔNG QUAN VỀ VẬT LIỆU CARBON NANO TUBE (CNT) 1.1 Các dạng thù hình của carbon [1] 1.1.1 Kim cƣơng: Là một dạng thù hình cứng nhất của cacbon cho đến khi A.Geim và S. Novoselov tìm ra một thù hình khác của cacbon là graphene. Cấu trúc: mỗi nguyên tử đƣợc liên kết với 4 nguyên tử khác theo kiểu tứ diện, tạo thành các lƣới 3 chiều gồm các vòng 6 thành viên. Hình 1.1 Cấu trúc không gian của kim cƣơng 1.1.2 Graphit (than chì): Là một trong những chất mềm nhất. Cấu trúc: mỗi nguyên tử đƣợc liên kết theo kiểu tam giác với 3 nguyên tử khác, tạo thành các lƣới 2 chiều của các vòng 6 thành viên ở dạng phẳng; các tấm phẳng này liên kết lỏng lẻo với nhau. Hình 1.2 Cấu trúc không gian của Graphit. 1
1.1.3 Cacbon vô định hình Cấu trúc: các nguyên tử cacbon trong trạng thái phi tinh thể, không có quy luật và giống nhƣ cấu trúc vô định hình của vật liệu thủy tinh. Trong dạng vô định hình, cacbon chủ yếu có cấu trúc tinh thể của graphit nhƣng không liên kết lại trong dạng tinh thể lớn. Trái lại, chúng chủ yếu nằm ở dạng bột và là thành phần chính của than, muội, bồ hóng, nhọ nồi và than hoạt tính. 1.1.4 Graphene: Là khoáng vật cứng nhất cũng nhƣ bán dẫn tốt nhất. Graphen là phần tử cấu trúc cơ bản của một số thù hình bao gồm than chì, ống nano cacbon và fulleren. A.Geim và S.Novoselov đã phát hiện ra chất này năm 2004 và đƣợc trao giải Nobel Vật lí vì phát hiện này năm 2010. Cấu trúc: có dạng tấm phẳng dày bằng một lớp nguyên tử của các nguyên tử carbon với liên kết sp2 tạo thành dàn tinh thể hình tổ ong. Chiều dài liên kết carbon - carbon trong graphen khoảng 0,142 nm. Hình 1.3 Graphen là một dàn tinh thể hình tổ ong của các nguyên tử cacbon. 1.1.5 Fulleren Một lƣợng tƣơng đối lớn các nguyên tử cacbon liên kết theo kiểu tam giác, tạo thành các hình cầu rỗng (trong số đó nổi tiếng và đơn giản nhất là Buckminster fulleren). 2
1.1.6 Carbon xốp nano (lƣới cực nhẹ từ tính). Cấu trúc: lƣới mật độ thấp của các bó có cấu trúc giống nhƣ graphit, trong đó các nguyên tử đƣợc liên kết theo kiểu tam giác trong các vòng 6 hay 7 thành viên. 1.1.7 Carbon ống nano (CNT). Cấu trúc: mỗi nguyên tử liên kết theo kiểu tam giác trong tấm cong để tạo thành ống trụ rỗng (hình dƣới). Vật liệu ống nano các bon CNT sẽ là chủ đề chính nghiên cứu trong đề tài này. Hình 1.4 Carbon ống nano 3
Bảng 1.1 Một số liên kết hóa học đặc trƣng cấu thành nên các dạng thù hình cacbon Dạng sp3  Kim cƣơng (lập phƣơng).  Lonsdaleit (kim cƣơng lục giác). Dạng sp2  Graphit  Graphene  Fullerene  Glassy carbon Dạng sp Linear axetylenic carbon Dạng hỗn hợp  Carbon vô định hình sp3/sp2  Carbon nanofoam Các dạng khác  C1  C2  C3 Dạng giả thiết  C6  C8  Chaoit  Carbon lập phƣơng  Carbon kim loại 4
1.2 Lịch sử phát minh vật liệu CNT [2] Ống nano carbon (CNT) đƣợc tạo ra bởi những nguyên tử carbon, các nguyên tử carbon này có liên kết hóa trị với nhau bằng lai hóa sp2. Năm 1991, khi nghiên cứu Fulleren C60, Tiến sĩ Iijima – một nhà khoa học Nhật Bản – đã phát hiện trong đám muội than – sản phẩm phụ trong quá trình phóng điện hồ quang – có những ống tinh thể cực nhỏ và dài bám vào catot. Hình ảnh từ kính hiển vi điện tử truyền qua cho thấy rằng các ống này có nhiều lớp carbon, ống này lồng vào ống kia. Các ống sau này đƣợc gọi là ống nano carbon đa tƣờng (MWCNT- multi wall carbon nanotube). Mặc dù có nhiều tính chất đặc biệt nhƣng không dễ dàng để phân tích ống nano carbon bằng phƣơng pháp quang phổ, do vậy điều này đã cản trở việc nghiên cứu về chúng. Năm 1993, ống nano carbon đơn tƣờng (SWCNT – single wall carbon nanotube) đã đƣợc phát hiện, đó là các ống rỗng đƣờng kính từ 1.5 - 2nm, dài cỡ micromet. Vỏ của ống bao gồm các nguyên tử carbon sắp xếp theo các đỉnh 6 cạnh rất đều đặn, chính sự phát hiện này đã thúc đẩy sự nghiên cứu của các nhà khoa học trên toàn thế giới. Phƣơng pháp quang phổ Raman là phƣơng pháp đơn giản, rẻ tiền so với kính hiển vi điện tử, đƣợc dùng rộng rãi để nghiên cứu trên CNT trong những thập kỉ trƣớc. Trong những thập kỉ trƣớc đây khi nano carbon đƣợc phát hiện và nghiên cứu thì hầu nhƣ không có sản phẩm ứng dụng thực tiễn nào ra đời do còn nhiều khó khăn trong nghiên cứu. 1.3 Khái quát về vật liệu CNT Ống nano carbon (Tiếng Anh: Carbon nanotube - CNT) là các dạng thù hình của cacbon. Một ống nano cacbon đơn lớp là một tấm than chì độ dày một nguyên tử cuộn tròn lại thành một hình trụ liền, với đƣờng kính cỡ nanomet. Điều này xảy ra trong các cấu trúc nano mà ở đó tỉ lệ giữa chiều dài và đƣờng kính vƣợt trên 10.000. Ống nano là một loại cấu trúc fullerene, trong đó cũng bao gồm cả buckyball. Trong khi buckyball có dạng hình cầu, một ống nano lại có dạng hình trụ, với ít nhất một đầu đƣợc phủ bởi một bán cầu có cấu trúc buckyball. 5