Khóa luận tốt nghiệp: Ứng dụng mô hình VAR để nghiên cứu mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái với cán cân thanh toán quốc tế của Việt Nam

i<br /> Đạ<br /> ng<br /> ườ<br /> Tr<br /> <br /> LỜI CÁM ƠN<br /> <br /> Đƣợc sự cho phép của khoa Tài chính – Ngân hàng và sự đồng ý của giáo<br /> <br /> viên hƣớng dẫn TS Trần Thị Bích Ngọc, em đã thực hiện đề tài cho khóa luận tốt<br /> nghiệp của mình là: “Ứng dụng mô hình VAR để nghiên cứu mối quan hệ giữa tỷ<br /> giá hối đoái và cán cân thanh toán quốc tế của Việt Nam”. Bài khóa luận này đƣợc<br /> hoàn thành ngoài kết quả có đƣợc từ sự rèn luyện, học tập lâu dài trên ghế nhà<br /> trƣờng mà còn có sự quan tâm, tạo điều kiện của Khoa và sự giúp đỡ của giáo viên<br /> hƣớng dẫn trong suốt thời gian thực tập và làm khóa luận.<br /> <br /> cK<br /> họ<br /> <br /> Đầu tiên, em xin gửi lời cám ơn sâu sắc đến Khoa Tài chính – Ngân hàng đã<br /> tạo điều kiện cho em đƣợc đăng ký thực tập tại Khoa trong khoảng thời gian diễn ra<br /> thực tập cuối khóa và làm khóa luận tốt nghiệp của mình. Đặc biệt, em xin gửi lời<br /> cám ơn chân thành đến cô Trần Thị Bích Ngọc đã tận tình hƣớng dẫn, chỉnh sửa bài<br /> khóa luận cho em trong suốt thời gian vừa qua để em có thể hoàn thành bài khóa<br /> <br /> inh<br /> <br /> luận của mình một cách tốt nhất có thể.<br /> <br /> Do có những hạn chế về thời gian thực hiện đề tài khóa luận cũng nhƣ kiến<br /> thức chuyên môn nên bài khóa luận này của em không thể tránh khỏi những sai sót.<br /> <br /> tế<br /> <br /> Em rất mong đƣợc sự thông cảm và đóng góp ý kiến của quý thầy cô giáo.<br /> Em xin chân thành cám ơn!<br /> <br /> ih<br /> <br /> Đạ<br /> ọc<br /> Hu<br /> ế<br /> <br /> i<br /> <br /> i<br /> Đạ<br /> ng<br /> ườ<br /> Tr<br /> <br /> TÓM TẮT ĐỀ TÀI<br /> <br /> Đề tài “Ứng dụng mô hình VAR để nghiên cứu mối quan hệ giữa tỷ giá hối<br /> <br /> đoái và cán cân thanh toán quốc tế của Việt Nam” là một đề tài nghiên cứu thuộc<br /> lĩnh vực Tài chính quốc tế. Bằng phƣơng pháp nghiên cứu là sử dụng mô hình VAR<br /> để lƣợng hóa mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái thực song phƣơng VND/USD và cán<br /> cân thanh toán quốc tế của Việt Nam giai đoạn từ quý 1 năm 1998 đến quý 1 năm<br /> 2015. Cụ thể gồm 3 mô hình đƣợc xây dựng nhƣ sau: Mô hình 1(mối quan hệ giữa<br /> tỷ giá hối đoái thực song phƣơng VND/USD và cán cân tổng thể - đại diện cho cán<br /> <br /> cK<br /> họ<br /> <br /> cân thanh toán quốc tế), mô hình 2 (mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái thực song<br /> phƣơng VND/USD và cán cân thƣơng mại), mô hình 3 (mối quan hệ giữa tỷ giá hối<br /> đoái thực song phƣơng VND/USD và cán cân tài chính). Dữ liệu của các biến đƣa<br /> vào trong các mô hình đƣợc lấy theo quý, thời gian từ quý 1/1998 đến quý 1/2015.<br /> Phƣơng pháp luận trong đề tài đƣợc thực hiện theo nguyên tắc kế thừa và làm sáng<br /> <br /> inh<br /> <br /> tỏ các vấn đề cần giải quyết trong bài.<br /> <br /> Kết quả của mô hình VAR cho thấy rằng tồn tại mối quan hệ giữa tỷ giá hối<br /> đoái thực song phƣơng và cán cân thanh toán quốc tế của Việt Nam. Cụ thể nhƣ<br /> <br /> tế<br /> <br /> sau: Mô hình 1 cho kết quả rằng: cán cân tổng thể tác động đến tỷ giá hối đoái, một<br /> sự thặng dƣ trong cán cân tổng thể sẽ làm cho tỷ giá có xu hƣớng giảm đi, và sự tác<br /> động này diễn ra không mạnh và có độ trễ nhất định. Mô hình 2: tỷ giá thực tác<br /> <br /> Đạ<br /> <br /> động đến cán cân thƣơng mại theo hƣớng tỷ giá tăng sẽ làm cải thiện cán cân<br /> thƣơng mại, sự tác động này cũng diễn ra không mạnh và có độ trễ nhất định. Mô<br /> <br /> ih<br /> <br /> hình 3: cán cân tài chính có tác động đến tỷ giá hối đoái theo hƣớng cán cân tài<br /> chính tăng lên sẽ tác động làm cho tỷ giá giảm đi, sự tác động này cũng có độ trễ.<br /> <br /> ọc<br /> Hu<br /> ế<br /> <br /> ii<br /> <br /> i<br /> Đạ<br /> ng<br /> ườ<br /> Tr<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> <br /> LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. i<br /> TÓM TẮT KHÓA LUẬN ................................................................................................... ii<br /> DANH MỤC BẢNG........................................................................................................... vii<br /> DANH MỤC BIỂU ĐỒ ..................................................................................................... vii<br /> <br /> PHẦN I- MỞ ĐẦU .....................................................................................................1<br /> 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1<br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................ 2<br /> <br /> cK<br /> họ<br /> <br /> 3. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................. 2<br /> 4. Phƣơng pháp nghiên cứu. ........................................................................................ 3<br /> 5. Đối tƣợng nghiên cứu.............................................................................................. 3<br /> 6. Kết cấu đề tài. .......................................................................................................... 3<br /> PHẦN II- NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............................................5<br /> <br /> inh<br /> <br /> CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI<br /> VÀ CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ ...............................................................5<br /> 1.1. Tỷ giá hối đoái và cơ chế tỷ giá. .......................................................................... 5<br /> 1.1.1. Khái niệm tỷ giá hối đoái. ................................................................................. 5<br /> <br /> tế<br /> <br /> 1.1.2. Tỷ giá hối đoái danh nghĩa. ............................................................................... 5<br /> 1.1.2.1. Tỷ giá hối đoái danh nghĩa song phƣơng. ...................................................... 5<br /> 1.1.2.2. Tỷ giá danh nghĩa đa phƣơng (NEER - Nominal Efective Exchange Rate).. 5<br /> <br /> Đạ<br /> <br /> 1.1.3. Tỷ giá hối đoái thực. ......................................................................................... 6<br /> 1.1.3.1. Tỷ giá thực song phƣơng (RER) .................................................................... 6<br /> <br /> ih<br /> <br /> 1.1.3.1.1 Tỷ giá thực song phƣơng trạng thái tĩnh (tại một thời điểm). ...................... 6<br /> 1.1.3.1.2. Tỷ giá thực song phƣơng trạng thái động. .................................................. 7<br /> <br /> ọc<br /> <br /> 1.1.3.2. Tỷ giá thực đa phƣơng (REER). .................................................................... 8<br /> 1.1.4. Cơ chế tỷ giá và chính sách tỷ giá................................................................... 10<br /> 1.1.4.1. Cơ chế tỷ giá. ............................................................................................... 10<br /> <br /> Hu<br /> <br /> 1.1.4.2. Cách phân loại cơ chế tỷ giá mới của IMF. ................................................. 11<br /> 1.1.4.3. Chính sách tỷ giá hối đoái. ........................................................................... 11<br /> 1.2. Cán cân thanh toán quốc tế. ............................................................................... 13<br /> <br /> ế<br /> <br /> iii<br /> <br /> i<br /> Đạ<br /> ng<br /> ườ<br /> Tr<br /> <br /> 1.2.1. Khái niệm. ....................................................................................................... 13<br /> 1.2.2. Kết cấu của cán cân thanh toán quốc tế - BOP. .............................................. 13<br /> 1.2.3. Thặng dƣ và thâm hụt cán cân tổng thể. ......................................................... 15<br /> 1.3. Mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và cán cân thanh toán quốc tế. ...................... 16<br /> 1.3.1. Tác động của tỷ giá hối đoái đến cán cân thanh toán quốc tế. ........................ 16<br /> 1.3.2. Tác động của cán cân thanh toán quốc tế đến tỷ giá hối đoái. ........................ 17<br /> 1.4. Cơ sở thực tiễn. .................................................................................................. 18<br /> 1.4.1. Tình hình nghiên cứu trong nƣớc. ................................................................... 18<br /> <br /> cK<br /> họ<br /> <br /> 1.4.2. Tình hình nghiên cứu ngoài nƣớc. .................................................................. 19<br /> 1.5. Mô hình nghiên cứu. .......................................................................................... 21<br /> 1.5.1. Khái niệm về mô hình VAR. .......................................................................... 21<br /> 1.5.2. Điều kiện của mô hình VAR. .......................................................................... 22<br /> 1.5.3. Các kiểm định trên VAR. ................................................................................ 22<br /> 1.5.3.1. Kiểm định tính dừng của các chuỗi thời gian. ............................................. 22<br /> <br /> inh<br /> <br /> 1.5.3.2. Kiểm định Granger. ...................................................................................... 23<br /> 1.5.3.3. Hàm phản ứng theo phƣơng pháp Cholesky. ............................................... 24<br /> 1.5.3.4. Phân rã phƣơng sai theo phƣơng pháp Cholesky. ........................................ 24<br /> <br /> tế<br /> <br /> CHƢƠNG II. PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ CÁN<br /> CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ .............................................................................25<br /> <br /> Đạ<br /> <br /> 2.1. Diễn biến tỷ giá hối đoái và chính sách tỷ giá của Việt Nam giai đoạn 1998 –<br /> 2015. .......................................................................................................................... 25<br /> 2.1.1. Diễn biến tỷ giá danh nghĩa song phƣơng VND/USD và chính sách điều hành<br /> <br /> ih<br /> <br /> tỷ giá của Việt Nam................................................................................................... 25<br /> 2.1.2. Diễn biến tỷ giá thực song phƣơng VND/USD. ............................................. 32<br /> <br /> ọc<br /> <br /> 2.2. Thực trạng cán cân thanh toán quốc tế của Việt Nam giai đoạn 1998 – 2014. . 33<br /> 2.2.1. Cán cân thƣơng mại. ....................................................................................... 33<br /> 2.2.2. Chuyển giao vãng lai một chiều. ..................................................................... 35<br /> <br /> Hu<br /> <br /> 2.2.3. Cán cân vãng lai. ............................................................................................. 36<br /> 2.2.4. Cán cân tài chính. ............................................................................................ 38<br /> 2.2.5. Cán cân tổng thể. ............................................................................................. 42<br /> <br /> ế<br /> <br /> iv<br /> <br /> i<br /> Đạ<br /> ng<br /> ườ<br /> Tr<br /> <br /> 2.3. Thực trạng mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và cán cân thanh toán quốc tế của<br /> Việt Nam giai đoạn 1998 – 2014. ............................................................................. 46<br /> 2.3.1. Tác động của cán cân thanh toán quốc tế đến tỷ giá hối đoái ......................... 46<br /> 2.3.1.1. Tác động của cán cân tổng thể (đại diện cho cán cân thanh toán quốc tế) đến<br /> tỷ giá hối đoái. ........................................................................................................... 46<br /> 2.3.1.2. Tác động của cán cân tài chính đến tỷ giá hối đoái. .................................... 49<br /> 2.3.2 Tác động của tỷ giá hối đoái đến cán cân thanh toán quốc tế. ......................... 50<br /> 2.3.2.1. Tác động của tỷ giá đến cán cân thƣơng mại. .............................................. 50<br /> <br /> cK<br /> họ<br /> <br /> 2.3.2.2. Tác động của tỷ giá đến cán cân tài chính. .................................................. 51<br /> 2.4. Lƣợng hóa mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và cán cân thanh toán quốc tế. .... 52<br /> 2.4.1. Biến nghiên cứu sử dụng trong mô hình. ........................................................ 52<br /> 2.4.2. Mô hình về mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái thực song phƣơng VND/USD và<br /> cán cân tổng thể. ........................................................................................................ 53<br /> 2.4.3. Mô hình về mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái thực song phƣơng VND/USD và<br /> <br /> inh<br /> <br /> cán cân thƣơng mại. .................................................................................................. 53<br /> 2.4.4. Mô hình về mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái thực song phƣơng VND/USD và<br /> cán cân tài chính. ....................................................................................................... 53<br /> <br /> tế<br /> <br /> 2.5. Thảo luận kết quả nhiên cứu. ............................................................................. 54<br /> 2.5.1. Kiểm định tính dừng của các chuỗi thời gian. ................................................ 54<br /> <br /> Đạ<br /> <br /> 2.5.2. Mô hình 1: Mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái thực song phƣơng và cán cân<br /> tổng thể. ..................................................................................................................... 54<br /> 2.5.3. Mô hình 2: mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái thực song phƣơng VND/USD và<br /> <br /> ih<br /> <br /> cán cân thƣơng mại. .................................................................................................. 61<br /> 2.5.4. Mô hình 3: mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái thực và cán cân tài chính. ........ 66<br /> <br /> ọc<br /> <br /> CHƯƠNG 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỂ CẢI THIỆN MỐI QUAN HỆ GIỮA TỶ<br /> GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ CÁN CÂN THANH TOÁN QUỐC TẾ ................................. 73<br /> <br /> Hu<br /> <br /> 3.1. Giải pháp cải thiện cán cân thanh toán quốc tế nhằm ổn định tỷ giá. ................ 73<br /> 3.1.1. Các giải pháp cải thiện cán cân thƣơng mại. .................................................. 73<br /> 3.1.2. Giải pháp cải thiện cán cân tài chính. ............................................................. 73<br /> <br /> ế<br /> <br /> 3.2. Điều hành chính sách tỷ giá nhằm cải thiện cán cân thanh toán quốc tế. .......... 74<br /> v<br /> <br />