Kinh tế môi trường - Lecture 1

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

63
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Những thách thức của phát triển bền vững: 1. Đói nghèo: hiện có tới 1,3 tỷ người có mức sống dưới $1/ngày và 3 tỷ người sống dưới mức $2 /ngày. 2. Nhu cầu về lương thực, hiện có khoảng hơn 800 triệu người suy dinh dưỡng – điều đó có nghĩa là lương thực phải được sản xuất gấp 2 lần so với hiện nay trong 35 năm nữa, cùng với sự suy thoái môi trường và hệ sinh thái 3. Nhu cầu về nước sạch cho 1.3 tỷ người hiện đang thiếu nước sạch và 2 tỷ người sống thiếu vệ sinh tối thiểu 4. Nhu...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Kinh tế môi trường - Lecture 1

Kinh tế môi trường NguyÔn ChÝ Quang ViÖn khoa häc vµ c«ng nghÖ m«i tr−êng Tr−êng ®¹i häc b¸ch khoa Hµ Néi NguyÔn ChÝ Quang Sinh n¨m 1958 t¹i Hµ Néi n¨ t¹ Hµ • Tèt ngiÖp ®¹i häc má ®Þa chÊt n¨m 1980 ngiÖ ®¹i hä má n¨ • Tèt nghiÖp TiÕn sü khoa häc n¨m 1990 t¹i C«ng hoµ Slovakia nghiÖ sü hä n¨ t¹ C« hoµ • Nghiªn cøu kinh tÕ chuyÓn ®æi vµ m«i tr−êng 2 n¨m (1996-1998) Nghiª cø chuyÓ ®æi vµ tr− n¨ (1996- t¹i Tr−êng Kinh tÕ Michigan – Mü Tr− • Kinh nghiÖm trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh doanh t¹i TËp ®oµn nghiÖ c« t¸ qu¶ t¹ TË • c«ng nghiÖp than – kho¸ng s¶n ViÖt Nam tõ n¨m 1994 – 2000 nghiÖ kho¸ s¶ n¨ • Gi¶ng viªn mêi lÜnh vùc kinh tÕ m«i tr−êng, GIS vµ B§KH cña Gi¶ viª lÜ vù m« tr− vµ cñ Tr−êng ®¹i Häc B¸ch khoa Hµ Néi tõ n¨m 2000 ®Õn nay. Tr− ®¹i Hä B¸ Hµ n¨ Giảng viên KTMT của trường đại học Kinh tế quốc dân ườ • Gi¶ng d¹y về Kinh tÕ cho ®µo t¹o Cao häc t¹i c¸c tr−êng • Gi¶ d¹ ®µo t¹ hä t¹ c¸ tr− §¹i häc Má ®Þa chÊt, §¹i häc HuÕ, §¹i häc kinh tế TP HCM, hä Má hä hä Chuyên gia KTMT của Hội KTMT Châu á thái bình dương thá bì • • Chuyªn gia t− vÊn vÒ Kinh tÕ B§KH vµ Tµi chÝnh CDM cho dù ¸n Chuyª t− B§ vµ dù • UNEP-GEF cña MONRE tõ n¨m 2004 ®Õn nay UNEP- cñ n¨ • Tr−ëng nhãm chuyªn gia ®¸nh gi¸ gi¶m nhÑ t¸c ®éng B§KH vµ Tr−ëng chuyª ®¸nh gi¸ gi¶ nhÑ ®éng B§ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ cña dù ¸n UNFCCC – MONRE (2006-2010) chuyÓ c« nghÖ dù (2006- • Tr−ëng nhãm chuyªn gia vÒ ChÝnh s¸ch n©ng cao n¨ng lùc vÒ B§KH Tr−ëng chuyª s¸ n© n¨ lù B§ cho c¸c c¬ quan ®Çu mèi ë ViÖt Nam (dù ¸n §an M¹ch- MONRE) 2007-2009 c¸ c¬ ®Çu ViÖ (dù M¹ ch- 2007- 1
động của biến đổi khí hậu Tác Tác động sức khoẻ Weather-related mortality/heat stress Infectious diseases Air quality-induced respiratory effects Tác động nông nghiệp Crop yields and commodity prices Biến đổi khí hậu khí Irrigation demands Pests and weed Tác động rừng Nhiệt độ Change in forest composition Shift geographic range of forests Forest health and productivity Lượng mưa Tài nguyên nước ướ Changes in water supply and timing Water quality Dâng nước biển Increased competition for water Dải ven bờ Erosion of beaches Inundation of coastal wetlands Costs to defend coastal communities Hệ sinh thái thá Shifts in ecological zones Loss of habitat and species Coral reefs threatened Thùc tr¹ng kinh doanh ??? ThÕ kû 21 ? 2
Thùc tr¹ng quan hÖ gi÷a c¸c n−íc giµu - nghÌo ??? ThÕ kû 21 ? 3
„And these technologies will ... help us to confront the serious challenge of global climate change.“ January 2007 $444 B. $2,200 B. $8,800 B Phát triển bền vững sẽ thất bại do tác động của biến đổi khí hậu, đặc biệt là ở các nước đang phát triển Những thách thức của phát triển bền vững: Đói nghèo: hiện có tới 1,3 tỷ người có mức sống dưới $1/ngày và 3 tỷ 1. người sống dưới mức $2 /ngày. Nhu cầu về lương thực, hiện có khoảng hơn 800 triệu người suy dinh 2. dưỡng – điều đó có nghĩa là lương thực phải được sản xuất gấp 2 lần so với hiện nay trong 35 năm nữa, cùng với sự suy thoái môi trường và hệ sinh thái Nhu cầu về nước sạch cho 1.3 tỷ người hiện đang thiếu nước sạch và 2 tỷ 3. người sống thiếu vệ sinh tối thiểu Nhu cầu về năng lượng cho khoảng 2 tỷ người hiện sống thiếu điện sinh 4. hoạt Nhu cầu về môi trường trong sạch cho hơn 4 tỷ người (2/3 dân số thế 5. giới) đang phải sống trong tình trạng ô nhiễm nghiêm trọng và nguy cơ dịch bệnh là rất cao. Nhu cầu về các nơi định cư an toàn cho những người tỵ nạn do xung đột 6. sắc tộc bởi nguy nhân suy thoái môi trường và thảm họa thiên tại. 4
Thiệt hại kinh tế do tác động của biến đổi khí hậu 1950 – 2006, Nguồn: UNFCCC 2007 Giá trị thiệt hại (Tỷ USD Tổng giá trị thiệt hại Xu hướng tăng thiệt hại Giá trị thiệt hại của bảo hiểm Xu hướng tăng thiệt hại của bảo hiểm Tác động thảm họa đến sự phát triển trên toàn cầu 5
Viet Nam – WTO Vấn đề: Môi trường phát triển kinh tế thay đổi Mô ng i tr ườ Tòan cầu hóa ườ Nước ị tr ng Th Thương mại điện tử Khí hậu Tài nguyên Chi phí phòng ngừa Đa dạng sinh học Các nước phát triển X ã hội Chính sách Trách nhiệm Cam kết thương mại Hình ảnh Cân đối Truyền thông Lập báo cáo C ôn trị gn Giá gh ệ Vật liệu Giá trị doanh nghiệp Liên hợp Giá trị lãnh đạo Năng lượng sạch Giá trị xã hội GDP Mức độ tác động với phương án nước biển dâng Các tiêu chí đánh giá (%) Đất đai 1m 2m 3m 4m 5m ả nh Vùng 5 8,5 12 14,2 16 hưởng (Đất) Dân số 11 18 25 32 35 GDP 10 16 24,5 30,5 36 Nông nghiệp Phát triển đô 11 18 27 35 42 thị triển Phát 7 12,5 17 21 24 nông thôn Đất ngập 28 50 68 79 88 nước Dân cư Đô thị Tác động của nước biển dâng 6
1m 2m 3m Sea Level Rise: Inundation zone 4m 5m Hệ thống năng lượng Nguồn năng lượng Truyền tải năng lượng Sử dụng năng lượng 7
Tác động thảm họa đến sự phát triển của Việt Nam 8
KINH TẾ MÔI TRƯỜNG – KINH TẾ TÀI NGUYÊN • Kinh tế môi trường là khoa học ứng dụng các phương pháp kinh tế (vĩ mô và vi mô) để nghiên cứu các dòng chất thải được hình thành do sự tác động của hoạt động phát triển kinh tế xã hội vào môi trường sống. • Kinh tế tài nguyên là khoa học ứng dụng các phương pháp kinh tế (vĩ mô và vi mô) để nghiên cứu các nguồn tài nguyên thiên nhiên (tái sinh và không tái sinh) nhằm tối ưu hoá khai thác và sử dụng tài nguyên đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững kinh tế xã hội LIÊN KẾT KINH TẾ - MÔI TRƯỜNG KhÝ th¶i Nguyªn liÖu th« S¶n phÈm chÝnh N¨ng l−îng C¸c s¶n phÈm kÌm theo Lao ®éng Kh¸c ChÊt th¶i r¾n ChÊt th¶i ®éc h¹i 9
LIÊN KẾT KINH TẾ - MÔI TRƯỜNG khÝ th¶i S¶n phÈm §Çu vµo chÊt th¶i 1. Chi phÝ xö lý chÊt th¶i cuèi ®−êng èng 2. Chi phÝ xö lý chÊt th¶i b»ng c¸c c«ng nghÖ kÕt hîp. 3. Chi phÝ mua nguyªn vËt liÖu bÞ biÕn thμnh chÊt th¶I. 4. Chi phÝ qu¶n lý l−îng chÊt th¶I 5. Chi phÝ m«i tr−êng mμ c«ng ty ph¶i g¸nh chÞu liªn quan ®Õn l−¬ng s¶n phÈm b¸n ra. Tû lÖ chi phÝ m«I tr−êng trong tæng chi phÝ s¶n xuÊt cña c«ng ty läc dÇu Amoco* Kh«ng m«I tr−êng, 78.1% Tæng chi phÝ m«I tr−êng 21.9% Xö lý chÊt th¶i 4.9% excluding crude oil input Non-Recurring 4.0% B¶o d−ìng 3.3% Product Specifications 2.7% KhÊu hao 2.5% Hµnh chÝnh 2.4% Thu håi Sulfur 1.1% Th¶I bá chÊt th¶i 0.7% PhÝ, ph¹t 0.2% Nguån: Green Ledgers: Case Studies in Corporate Environmental Accounting. World Resources Institute, May, 1995. 10
CÂN BẰNG VẬT CHẤT VÀ CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG VÀ CẠN KIỆT TÀI NGUYÊN M«i tr−êng thiªn nhiªn § t¸i tuÇn hoµn (Rrp) ChÊt th¶i (RP) Th¶i bá (RPd) Nguyªn Ng s¶n xuÊt LiÖu Hµng ho¸ (G) Th¶i bá ChÊt th¶i Ng tiªu thô (RCd) (RC) § t¸i tuÇn hoµn (Rrc) Tài nguyen thiªn nhiªn Các mối quan hệ tương tác Ô nhiễm Đa dạng Biến đổi sinh học khí hậu Khai thác Thiên tai và sử dụng thảm họa tài nguyên môi trường 11
Cơ chế nghị định thư Kyoto: Cơ chế phát triển sạch, Đồng thực hiện, và thương mại khí thải Tín dụng giảm phát thải Đầu tư công nghệ thích ứng biến đổi khí hậu Cá Dự án đầu tư cd ựá Thương mại khí thải Các nước chuyển đổi: nn ăn Đồng thực hiện g lư ợn gm ới Tín dụ và ng thu giả hồ mp iC hát arb thả on i 1,4o - 5,8o C Các nước đang phát triển: Cơ chế phát triển sạch Dấu hiệu và nguyên nhân suy thóai môi thó trường và tài nguyên thiên nhiên ờ ư Ô nhiễm nước, không khí và đất Các dấu hiệu & suy thoái tài nguyên thiên nhiên Nguyên Khai thác tài nguyên mang tính hủy diệt. Disposal of waste. nhân Khai thác cạn kiệt các nguồn tài nguyên tái sinh và không tái sinh. chính Sử dụng không hiêu quả và lãng phí các nguồn tài nguyên năng Các lượng, nước và khác. Phát thải ô nhiễm quá mức kiểm sóat. Suy nguyên thóai về đa dạng sinh học. nhân ẩn Định Các Hệ thống Các chính Cơ cấu tổ hướng tập nguyên thông tin sách và quy chức không nhân vi không đảm trung vào định đã lạc phù hợp kinh tế mô bảo hậu Nguyên Nhận thức sai về giá trị và quy luật nhân vĩ mô 12
Thất bại thị trường và chính sách Ngoại ứng trong quá trình sản xuất • – Thiệt hại môi trường do quá trình sản xuất và tiêu dùng (như. gây ra ô nhiễm). Thiệt hại do cộng đồng • – Khai thác và sử dụng quá nmức tài nguyên (như khai thác quá mức nước ngầm dẫn đến cạn kiệt và ô nhiễm, suy thoái rừng và hải sản). Hàng hóa công cộng • – Không cạnh tranh - rất nhiều người sử dụng miễn phí, và không bản quyền - do đó không có rào cản khi sử dụng, dẫn đến không được quản lý và đầu tư (như đa dạng sinh học, chất lượng không khí). Các hành vi không phù hợp • – hệ số chiết khấu cao do nghèo đói, Tín dụng bắt buộc, sở hữu không được an tòan hoặc lợi ích thay đổi (đánh bắt cá không bền vững, khai thác gỗ, đi săn,). Thiệt hại của chính phủ • – Thiếu quy họach, khung thể chế, luật pháp, sự tham gia của cộng đồng, bao cấp cứng nhắc, chính sách không đồng bộ, nạn tham nhũng. Thất bại thị trường và chính sách Hai loại thất bại chính gây ra 2 vấn đề cơ bản trong phân tích kinh tế các tác động môi trường: Ngoại ứng trong không gian và thời gian • Các vấn đề về định giá • Thất bại thị trường là nguyên nhân chính của vấn đề định giá Thất bại thị trường thường mang lại hậu quả về giá của các sản • phẩm và dịch vụ không phản ánh chính xác các chi phí (hoặc lợi ích) xã hội của các sản phẩm hoặc dịch vụ đó đem lại. Ví dụ như: giá xăng dầu chỉ bao gồm chi phí khai thác, chế biến và • phân phối, chứ không bao gồm chi phí tắc ngẽn giao thông và ô nhiễm, do đó tương đối thấp dẫn đến khuyến khích tiêu dùng với khối lượng rất lớn. 13
Thất bại thị trường và chính sách Tác động trực tiếp đến suy thóai môi trường Thất bại thị trường: Không có tín dụng phù hợp và hệ số chiết khấu cao dẫn đến gia tăng – các hành vi khai thác và sử dụng tài nguyên không bền vững. Không có dịch vụ bảo hiểm dẫn đến tăng rủi ro và giảm khả năng áp – dụng các công nghệ mới phù hợp. Không có thị trường dịch vụ môi trường (quản lý lưu vực, hấp thụ – Carbon, bảo tồn đa dạng sinh học). Thất bại về quyền sở hữu: Quyền sở hữu không được bảo vệ. – Tự do sử dụng, sở hữu công: khai thác quá mức. – Lợi ích chia đều: làm nản lòng các nhà đầu tư vì phân chia lợi ích – không công bằng. Xu hướng môi trường tòan cầu, như. Biến đổi khí hậu Thất bại thị trường và chính sách Suy thóai môi trường làm tăng đói nghèo. √ Suy thóai môi trường sẽ làm giảm nguồn vốn tài nguyên thiên nhiên và làm người ngèo sẽ gia tăng. √ Suy thoái môi trường làm tăng thiệt hại (như: xói mòn đất, sa mạc hóa, giảm năng suất cây trồng, lũ lụt, …). √ Ô nhiễm môi trường làm tăng bệnh tật và tử vong (như: tác hại thuốc trừ sâu, ô nhiễm nước, không khí) √ Phá rừng và khai thác quá mức nguồn nước làm tăng chi phí về hạ tầng cơ sở như nước uống, củi đun, …. 14
Thất bại thị trường và chính sách Đói nghèo không phải là nguyên nhân gây ra suy thóai tài nguyên môi trường. √ Người giàu là nguyên nhân chính gây ra suy thoái (các công ty chế biến gỗ lớn, các nông trường chăn nuôi, tiêu dùng quá mức). √ Các công nghệ truyền thống thân thiện với môi trường (sinh thái nông nghiệp, nông lâm). √ Người nghèo có thể áp dụng thành công công nghệ thân thiện với môi trường và tăng thu nhập: nông nghiệp sinh thái, du lịch sinh thái. √ Các họat động và tổ chức hợp tác trong quản lý các tài nguyên sở hữu công cộng. √ Người nghèo là những nhà họat động môi trường. √ Thị trường dịch vụ môi trường bao gồm họat động bảo tồn của người nghèo : √ Du lịch sinh thái √ Trả tiền nước giữa hạ nguồn và thượng nguồn. Ngoại ứng • Hiệu ứng môi trường (hay còn gọi là ngoại ứng) như. Ô nhiễm và chất thải • Ngoại ứng = sự khác nhau giữa lợi ích và chi phí riêng và xã hội Ngoại ứng= xã hội/đầy đủ C hoặc B - riêng C/B Định giá tòan bộ và mở rộng các chi phí và lợi ích xã hội của sản xuất và tiêu dùng đối với mọi hàng hóa và dịch vụ 15
Các chi phí ngoại ứng MSC = MPC + External Cost Giá MPC £12 Giá trị của ngoại ứng tiêu cực Chi phí xã hội £7 £5 Hiệu quả xã hội khi MSC = MSB MSB 80 100 Hàng hóa riêng/công Lợi ích ngoại ứng Giá MSC Giá trị của ngoại ứng tích cực £10 Lợi ích xã hội £6.50 Hiệu quả xã hội khi £5 MSC = MSB MSB MPB 100 140 Hàng hóa riêng/công 16
Việt Nam Hệ sinh thái – Các khu bảo tồn Các vấn đề và thách thức Thách thức và cơ hội 17