Loét dạ dày tá tràng do helicobacter pylori ở trẻ em tại bệnh viện nhi đồng 1 tp.hồ chí minh

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 4 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> LOÉT DẠ DÀY TÁ TRÀNG DO HELICOBACTER PYLORI Ở TRẺ EM<br /> TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 1 TP.HỒ CHÍ MINH<br /> Nguyễn Phúc Thịnh*, Hoàng Lê Phúc*, Nguyễn Việt Trường*, Phạm Trung Dũng*, Nguyễn Anh Tuấn**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Loét dạ dày tá tràng ở trẻ em tương đối hiếm so với người lớn, 97% loét dạ dày tá tràng là do<br /> Helicobacter pylori (Hp). Nghiên cứu này nhằm mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và điều trị bệnh loét dạ<br /> dày tá tràng ở trẻ em, trong đó đặc biệt chú ý tới tỉ lệ đề kháng các loại kháng sinh của Helicobacter pylori.<br /> Đối tượng và phương pháp: Tất cả trẻ được chẩn đoán loét dạ dày tá tràng qua nội soi. Xác định nguyên<br /> nhân loét dạ dày bằng giải phẫu bệnh. Riêng với nguyên nhân Hp nếu giải phẫu bệnh âm tính, phải làm thêm ít<br /> nhất: kháng nguyên Hp trong phân, xét nghiệm hơi thở, huyết thanh tìm Hp. Tất cả bệnh nhân sẽ được điều trị<br /> theo phác đồ chuẩn. Đặc điểm dịch tễ, lâm sàng, cận lâm sàng, nội soi và điều trị được ghi nhận lại qua phiếu thu<br /> thập dữ liệu. Chỉ những bệnh nhi thất bại điều trị lần 1 mới được nội soi lần 2 xác định lại tình trạng loét và<br /> nhiễm Hp đồng thời làm kháng sinh đồ.<br /> Kết quả: Trong 396 trường hợp nội soi dạ dày tá tràng trong 7 tháng có 53 trường hợp loét: gồm 51 loét tá<br /> tràng và 2 loét dạ dày, không có trường hợp phối hợp cả 2. Nam giới chiếm 85%, tuổi trung bình là 11 tuổi.<br /> Nguyên nhân nhập viện có 71,1% do xuất huyết tiêu hóa trên, 26,6% là do đau bụng mạn tính. Kết quả giải<br /> phẫu bệnh có 98,2% tìm thấy Hp và tất cả các trẻ đều nhiễm Hp. Có 51% thất bại với phác đồ điều trị tiệt trừ Hp<br /> đầu tiên trong đó, tỉ lệ đề kháng với kháng sinh của với Clarithromycin, Metronidazole, Tetracycline, Amoxicillin<br /> và Levofloxacin lần lượt là 87,5%; 66,7%; 29,2%; 20,8% và 25% ở các bệnh nhân thất bại điều trị với phác đồ<br /> chuẩn lần 1.<br /> Kết luận: Loét dạ dày tá tràng ở trẻ em hầu hết là loét tá tràng, nam chiếm chủ yếu. Nguyên nhân loét dạ<br /> dày tá tràng toàn bộ là do Hp. Điều trị tiệt trừ Helicobacter pylori thất bại rất cao chiếm tới 51% và ở các bệnh<br /> nhân thất bại điều trị, tỉ lệ đề kháng với kháng sinh của Helicobacter pylori rất đáng quan tâm.<br /> Từ khóa: Helicobacter pylori, loét dạ dày tá tràng, tiệt trừ Hp.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CLINICAL MANIFESTATIONS AND MANAGEMENT OF PEPTIC ULCER DISEASES IN CHILDREN<br /> AT CHILDREN’S HOSPITAL 1 FROM JUNE 2013 TO JANUARY 2014<br /> Nguyen Phuc Thinh, Hoang Le Phuc, Nguyen Viet Truong, Pham Trung Dung, Nguyen Anh Tuan<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - Supplement of No 4- 2014: 41 - 47<br /> Objectives: Peptic ulcer disease (PUD) is considered relatively uncommon, Helicobacter pylori infection<br /> causes 97% peptic ulcer disease (PUD) in children. The aim of this study was to describe clinical, paraclinical<br /> presentations of PUD, in which we especially focused on antibiotic resistance rate against Helicobacter pylori<br /> (Hp).<br /> Methods: All children were diagnosed PUD after endoscopy. Causes of PUD were based on positive<br /> histology findings. If Hp histology finding is negative, then it must be determined by rapid urease test or Hp<br /> antigens in stool or UBT. All children were treated by standard triple therapy. Medical history, clinical features<br /> and following efficacy of the first-line therapy in Hp eradication in all these children were noted in data form. If<br /> failure with the first-line therapy, children would have been second upper endoscope to confirm ulcer states, Hp<br /> determination, culture and antibiotic resistance to Hp.<br /> * Bệnh viện Nhi Đồng 1 Tp.Hồ Chí Minh, ** Đại học y dược Tp.Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: ThS.BS Nguyễn Phúc Thịnh<br /> ĐT: 0983997053 Email:bsnguyenphucthinh@gmail.com<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> 41<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 4 * 2014<br /> <br /> Results: From 396 endoscopy examinations, 53(13.38%) children with 54 duodenal ulcer and 2 gastric<br /> ulcer, no case of both. They were mean 11 years old,85% cases were boy. Almost cases (71.1%) are admitted with<br /> upper gastrointestinal bleeding, 26.6% cases with abdominal pain. Fifty one (98.2%) of them has Hp infection in<br /> histology. All of them has Hp infection. 51% cases were failed of first-line Hp eradication. Among the patients<br /> failed of first-line Hp eradication, the resistance rates of Hp to Clarithromycin, Metronidazole, Tetracycline,<br /> Amoxicillin and Levofloxacin were 87.5%, 66.7%, 29.2%, 20.8% and 25%, respectively.<br /> Conclusions: Almost Peptic ulcer disease is duodenal ulcer. Cause of PUD is Helicobacter pylori. Failure<br /> with first-line Hp eradication is very high, 51% peptic ulcer patients and in patients who failed to Hp eradicate<br /> with first triple therapy, the resistance rate to antibiotic of Hp were very important.<br /> Keyword: Helicobacter pylori, peptic ulcer in children, Hp eradication.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Loét dạ dày tá tràng là bệnh tương đối<br /> không thường gặp nhưng có tiềm năng ảnh<br /> hưởng tới tính mạng trong các bệnh đường tiêu<br /> hóa của trẻ em. Loét dạ dày tá tràng là bệnh đa<br /> yếu do nguyên nhân khác nhau. Nhiễm<br /> Helicobacter pylori là nguyên nhân chính gây 97%<br /> loét dạ dày tá tràng ở trẻ em(8). Điều trị tiệt trừ<br /> Helicobacter pylori ở bệnh nhi loét tá tràng có thể<br /> ngăn chặn sự tái phát ổ loét. Trên thế giới, có<br /> không nhiều các nghiên cứu về loét dạ dày tá<br /> tràng ở trẻ em và cũng rất ít các nghiên cứu mới<br /> gần đây về loét dạ dày tá tràng, nếu có cũng là<br /> các nghiên cứu hồi cứu(4,7).<br /> Ở Việt Nam, những nghiên cứu về loét dạ<br /> dày tá tràng do H.pylori còn chưa có ở trẻ em. Tại<br /> Bệnh viện Nhi Đồng 1 Tp.Hồ Chí Minh, theo<br /> quan sát của chúng tôi tại phòng nội soi khoa<br /> Tiêu Hóa trong 2 năm qua, bệnh loét dạ dày tá<br /> tràng ngày càng nhiều. Điều trị thành công với tỉ<br /> lệ ngày càng thấp dù điều trị theo đúng phác đồ.<br /> Vậy, câu hỏi nghiên cứu đặt ra là: Đặc điểm<br /> lâm sàng, cận lâm sàng và điều trị của bệnh nhi<br /> loét dạ dày tá tràng do H. pylori ở Bệnh viện Nhi<br /> Đồng 1 như thế nào?<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Mục tiêu tổng quát<br /> Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và<br /> điều trị của bệnh nhi loét dạ dày tá tràng do H.<br /> pylori ở Bệnh viện Nhi Đồng 1 từ tháng 6/2013<br /> đến tháng 1/2014.<br /> <br /> 42<br /> <br /> Mục tiêu chuyên biệt<br /> Xác định tỉ lệ đặc điểm lâm sàng, cận lâm<br /> sàng ở bệnh nhi loét dạ dày tá tràng do H. pylori.<br /> Xác định tỉ lệ đặc điểm điều trị và tỉ lệ thất<br /> bại điều trị tiệt trừ H.pylori theo phác đồ lần đầu.<br /> Xác định tỉ lệ kháng với các loại kháng sinh<br /> trên kết quả cấy kháng sinh đồ ở bệnh nhi loét<br /> dạ dày tá tràng do H. pylori sau thất bại điều trị<br /> lần 1.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG- PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Thiết kế nghiên cứu<br /> Nghiên cứu mô tả tiền cứu hàng loạt ca.<br /> <br /> Dân số mục tiêu<br /> Bệnh nhi loét dạ dày tá tràng được chẩn<br /> đoán qua nội soi dạ dày tá tràng tại Bệnh viện<br /> Nhi Đồng 1 từ tháng 06/2013 đến 01/2014.<br /> <br /> Dân số chọn mẫu<br /> Bệnh nhi loét dạ dày tá tràng phát hiện qua<br /> nội soi và được điều trị theo dõi tại Bệnh viện<br /> Nhi Đồng 1 từ tháng 6/2013 đến 1/2014<br /> <br /> Cỡ mẫu<br /> Lấy trọn<br /> <br /> Tiêu chí chọn mẫu<br /> Bệnh nhi loét dạ dày tá tràng do H.pylori<br /> phát hiện qua nội soi, chưa được điều trị H.pylori<br /> trước đó và theo dõi tại Bệnh viện Nhi Đồng 1 từ<br /> tháng 06/2013 đến 01/2014. Xác nhận đồng ý<br /> tham gia nghiên cứu của thân nhân bệnh nhi.<br /> Tiêu chí loại ra khỏi lô nghiên cứu<br /> Bệnh nhân đã được điều trị H.pylori trong<br /> vòng 6 tháng trước khi nội soi.<br /> <br /> Chuyên Đề Nhi Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 4 * 2014<br /> Bệnh nhi có thân nhân không đồng ý tham<br /> gia nghiên cứu.<br /> Bệnh nhi bỏ tái khám và điều trị.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Bảng 1: Dữ liệu đặc điểm lâm sàng, nội soi và đặc<br /> điểm điều trị ở bệnh nhi loét dạ dày tá tràng.<br /> Đặc điểm<br /> Loét dạ dày tá tràng<br /> Tuổi trung bình(năm)<br /> 11 ± 2,5<br /> Giới tính, nam<br /> 45 (85%)<br /> Bệnh sử gia đình loét dạ dày<br /> 4(7,5%)<br /> tá tràng<br /> Gia đình nhiễm Helicobacter<br /> 28(52,4%)<br /> pylori<br /> Đặc điểm lâm sàng<br /> Đau bụng (>2 tuần)<br /> 14(26,4%)<br /> Xuất huyết tiêu hóa trên<br /> 38(71,6%)<br /> Thiếu máu (hemoglobin<br /> 43(81,1%)<br />