Luận án Tiến sĩ Sử học: Chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015

Chia sẻ: Tomjerry001 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:205

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là làm rõ quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015, trên cơ sở đó đưa ra những nhận xét, đánh giá về thành tựu, hạn chế và nguyên nhân; đúc kết kinh nghiệm chủ yếu cho công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông trong giai đoạn hiện nay và những năm tiếp theo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Sử học: Chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN TẤT THỊNH CHUYỂN BIẾN KINH TẾ, XÃ HỘI TỈNH ĐẮK NÔNG TỪ NĂM 2004 ĐẾN NĂM 2015 LUẬN ÁN TIẾN SĨ SỬ HỌC HÀ NỘI - 2021
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN TẤT THỊNH CHUYỂN BIẾN KINH TẾ, XÃ HỘI TỈNH ĐẮK NÔNG TỪ NĂM 2004 ĐẾN NĂM 2015 Ngành: Lịch sử Việt Nam Mã số: 9229013 LUẬN ÁN TIẾN SĨ SỬ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS.TS. ĐINH QUANG HẢI 2. TS. NGUYỄN DUY THỤY HÀ NỘI - 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Đinh Quang Hải và TS. Nguyễn Duy Thụy. Công trình nghiên cứu của tôi chưa được công bố dưới hình thức nào, những số liệu được sử dụng trong luận án để chứng minh và đánh giá là trung thực, có cơ sở. Tác giả Nguyễn Tất Thịnh
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .........................................................................................................................1 Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ........................................................................................................................8 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án ..................................8 1.2. Kết quả của các nghiên cứu đã được công bố và những vấn đề luận án tiếp tục nghiên cứu ......................................................................................................................25 Tiểu kết chương 1 ..........................................................................................................27 Chương 2. NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN CHUYỂN BIẾN KINH TẾ, XÃ HỘI TỈNH ĐẮK NÔNG (2004 - 2015) ......................................................................28 2.1. Yếu tố tự nhiên và kinh tế, xã hội ...........................................................................28 2.2. Chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và của tỉnh Đắk Nông về phát triển kinh tế, xã hội.................................................................................................................41 2.3. Khát quát tình hình kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông khi thành lập.........................48 Tiểu kết chương 2 ..........................................................................................................51 Chương 3. CHUYỂN BIẾN KINH TẾ CỦA TỈNH ĐẮK NÔNG (2004 - 2015) ...52 3.1. Sự chuyển biến các ngành kinh tế ..........................................................................52 3.2. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế.....................................................................................85 Tiểu kết chương 3 ..........................................................................................................90 Chương 4. CHUYỂN BIẾN XÃ HỘI TỈNH ĐẮK NÔNG (2004 - 2015) ...............92 4.1. Giáo dục và đào tạo ................................................................................................92 4.2. Y tế ..........................................................................................................................99 4.3. An sinh xã hội ...................................................................................................... 102 4.4. Thực hiện chính sách dân tộc và giải quyết vấn đề di dân tự do ............................. 109 4.5. Văn hoá, thông tin, thể dục thể thao .................................................................... 119 Tiểu kết chương 4 ....................................................................................................... 123 Chương 5. NHẬN XÉT VÀ MỘT SỐ KINH NGHIỆM ....................................... 125 5.1. Nhận xét về chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Nông (2004 - 2015) .............. 125 5.2. Một số kinh nghiệm ............................................................................................. 144 Tiểu kết chương 5 ....................................................................................................... 148 KẾT LUẬN................................................................................................................. 149 DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ........................................ 152 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................... 153 PHỤ LỤC ................................................................................................................... 166
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ASXH An sinh xã hội BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế CSDT Chính sách dân tộc CNH, HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CNXH Chủ nghĩa xã hội DNNN Doanh nghiệp nhà nước DTTS Dân tộc thiểu số DTTSTC Dân tộc thiểu số tại chỗ DDTD Di dân tự do ĐCĐC Định canh, định cư ĐBKK Đặc biệt khó khăn FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài GRDP Tổng sản phẩm xã hội của tỉnh HTX Hợp tác xã HĐND Hội đồng Nhân dân Nxb Nhà xuất bản TTCN Tiểu thủ công nghiệp TTGDTX Trung tâm giáo dục thường xuyên THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông Tr Trang XHCN Xã hội chủ nghĩa XNK Xuất nhập khẩu XĐGN Xóa đói giảm nghèo UBND Ủy ban Nhân dân
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ TRONG LUẬN ÁN Biểu TT Bảng Nội dung Trang đồ Tổng vốn đầu tư toàn xã hội và tỷ trọng vốn đầu tư so 1 2.1 với GRDP của tỉnh Đắk Nông trong so sánh với vùng 37 Tây Nguyên Vốn đầu tư và cơ cấu vốn đầu tư chia theo nguồn vốn 2 2.2 38 của tỉnh Đắk Nông (2006 - 2015) Tổng diện tích gieo trồng và diện tích cây hàng năm, 3 3.1 52 cây lâu năm của tỉnh Đắk Nông (2004 - 2015) Cơ cấu diện tích gieo trồng cây hàng năm và cây lâu 4 3.2 57 năm của tỉnh Đắk Nông (2004 - 2015) Cơ cấu giá trị sản xuất ngành nông nghiệp của tỉnh Đắk 5 3.3 63 Nông (2004 - 2015) Cơ cấu giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản của tỉnh 6 3.4 64 Đắk Nông (2004 - 2015) Giá trị sản xuất công nghiệp của tỉnh Đắk Nông qua 7 3.5 69 các năm Cơ cấu giá trị sản xuất công nghiệp của tỉnh Đắk Nông 8 3.6 70 qua các năm phân theo loại hình kinh tế Giá trị một số ngành công nghiệp của tỉnh Đắk Nông 9 3.1 71 (2011 - 2015) 10 3.7 Số lượng khách du lịch đến tỉnh Đắk Nông (2009 - 2015) 79 11 3.2 Tăng trưởng kinh tế của tỉnh Đắk Nông (2004 - 2015) 85 Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành của tỉnh 12 3.8 85 Đắk Nông (2006 - 2015) Tăng trưởng kinh tế của vùng Tây Nguyên và của các 13 5.1 126 tỉnh trong vùng 14 5.2 Bảng xếp loại chỉ số PCI của tỉnh Đắk Nông (2007 - 2015) 131 Số doanh nghiệp đang hoạt động tại thời điểm 15 5.3 31/12/2015 của tỉnh Đắk Nông phân theo quy mô vốn 134 và loại hình doanh nghiệp
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo được bắt đầu từ năm 1986 đến nay đã tròn 35 năm. Kết quả của sự nghiệp đổi mới đã đem lại những thay đổi rất to lớn và có ý nghĩa quan trọng. Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội, đời sống nhân dân không ngừng được cải thiện và ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, hiện nay Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội thuận lợi, đồng thời cũng có nhiều khó khăn, thách thức đang đặt ra. Do đó, những bài học kinh nghiệm trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện chương trình phát triển kinh tế - xã hội trước đây, nhất là trong những năm thực hiện đường lối đổi mới vừa qua, là rất cần thiết. Việc nghiên cứu đề tài về sự chuyển biến kinh tế, xã hội trong thời kỳ đổi mới toàn diện đất nước từ năm 1986 đến nay là dạng đề tài khá quen thuộc, đã có nhiều công trình nghiên cứu, bài viết đề cập đến nội dung này. Tuy nhiên, nhiệm vụ tiếp tục nghiên cứu để làm rõ thực trạng, phân tích rõ những nguyên nhân của thành tựu và hạn chế, rút ra những bài học kinh nghiệm bổ ích trong quá trình chuyển biến về kinh tế, xã hội, phát hiện những vấn đề mới, góp phần cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn có ý nghĩa rất quan trọng nhằm phục vụ cho công cuộc xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước hiện nay. Ngày 26/11/2003, Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua Nghị quyết số 22/2003/QH11, tách tỉnh Đắk Lắk thành 2 tỉnh, trên cơ sở đó, ngày 01 tháng 01 năm 2004 tỉnh Đắk Nông chính thức được thành lập. Tỉnh Đắk Nông nằm ở phía Tây Nam của vùng Tây Nguyên, là cửa ngõ của vùng Tây Nguyên nối liền với vùng Đông Nam Bộ, tỉnh có khoảng 130 km đường biên giới với Campuchia, do đó tỉnh Đắk Nông có vị trí địa chính trị, quân sự mang tầm chiến lược quan trọng trong phát triển kinh tế, xã hội và an ninh - quốc phòng không chỉ đối với khu vực Tây Nguyên, mà còn đối với cả nước. Là tỉnh có điều kiện tự nhiên tương đối thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội, Đắk Nông có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, đa dạng, nhiều danh lam, 1
thắng cảnh thiên nhiên, có truyền thống lịch sử lâu đời và còn bảo lưu được nhiều giá trị văn hóa đặc sắc. Đồng thời, tỉnh có đường lối, chính sách phát triển kinh tế hợp lý, được sự giúp đỡ của Trung ương,… Những lợi thế đó đã tạo nền tảng, cơ sở thúc đẩy kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông phát triển toàn diện. Phát huy những lợi thế của địa phương, kể từ khi thành lập, thực hiện chủ trương đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tỉnh Đắk Nông đã thu được những thành tựu trong phát triển kinh tế, xã hội. Các ngành kinh tế có sự phát triển, cơ cấu kinh tế bước đầu có sự chuyển dịch theo hướng tích cực, giảm tỷ trọng nông, lâm ngiệp, tăng tỷ trọng công nghiệp - xây dựng và thương mại - dịch vụ trong cơ cấu nền kinh tế; chất lượng giáo dục và đào tạo từng bước được nâng cao; công tác y tế và chăm sóc sức khỏe cho người dân đáp ứng được yêu cầu khám chữa bệnh đặt ra; công tác xóa đói giảm nghèo, an sinh xã hội (ASXH), lao động và việc làm, các chính sách dân tộc (CSDT), tôn giáo… đã đạt được kết quả tích cực. Bên cạnh những yếu tố thuận lợi, tỉnh Đắk Nông cũng gặp không ít khó khăn trong việc thúc đẩy kinh tế, xã hội phát triển bền vững như: Giao thông đi lại khó khăn, đất đai có độ dốc lớn, chất lượng nguồn lao động thấp, nguồn vốn đầu tư cho phát triển còn hết sức hạn chế,… Những khó khăn đó ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh. Theo tổng kết của các cơ quan thống kê của Trung ương, đến năm 2015, tỉnh Đắk Nông vẫn là một trong những tỉnh nghèo nhất của cả nước. Trong quá trình phát triển, bên cạnh những thành tựu đạt được, do những yếu tố khách quan và chủ quan, kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế: Kinh tế của tỉnh cơ bản vẫn là sản xuất nhỏ, chất lượng, hiệu quả thấp, chưa bền vững; cơ cấu kinh tế chuyển biến chưa thật sự tích cực. Nguy cơ tụt hậu về kinh tế so với các tỉnh khác trong vùng Tây Nguyên và cả nước ngày càng xa hơn. Việc thực hiện các chính sách xã hội vẫn còn khó khăn, đời sống vật chất và tinh thần của người dân còn thấp, các hoạt động văn hóa, sinh hoạt tôn giáo vẫn chưa được các cấp, các ngành quản lý chặt chẽ, còn nảy sinh nhiều bất cập, một số giá trị văn hóa truyền thống chưa được chú trọng bảo tồn và phát huy. Chính vì vậy, nghiên cứu quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015 là cần thiết. Có ý nghĩa cả về phương diện khoa 2
học và thực tiễn, việc nghiên cứu sẽ làm sống động bức tranh kinh tế, xã hội trong thời kỳ đổi mới của một tỉnh ở vùng Tây Nguyên với những nét đặc thù và giữ vị trị hết sức quan trọng trong không gian phát triển kinh tế, xã hội, lẫn bảo vệ an ninh - quốc phòng của khu vực Tây Nguyên nói riêng, cả nước nói chung. Thấy rõ những yếu tố tác động và thực trạng những chuyển biến trên các lĩnh vực kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông. Qua đó, nêu bật những thành tựu đạt được, chỉ ra những tồn tại, hạn chế; đồng thời, làm rõ các nguyên nhân của những thành tựu và hạn chế; đúc rút những kinh nghiệm cho kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông trong thời gian tới. Hơn nữa, những nghiên cứu về kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông còn khá ít và tản mạn, cho đến nay chưa có công trình nghiên cứu nào toàn diện, sâu sắc và có hệ thống về Chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015. Xuất phát từ những lý do trên đây, chúng tôi chọn nghiên cứu vấn đề “Chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015” làm đề tài Luận án tiến sĩ Sử học. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích nghiên cứu: Làm rõ quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015, trên cơ sở đó đưa ra những nhận xét, đánh giá về thành tựu, hạn chế và nguyên nhân; đúc kết kinh nghiệm chủ yếu cho công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông trong giai đoạn hiện nay và những năm tiếp theo. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Phân tích các yếu tố tác động đến chuyển biến kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông. Phân tích chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và của tỉnh Đắk Nông về chủ trương, chính sách phát triển kinh tế, xã hội. Phân tích, làm rõ thực trạng quá trình chuyển biến trên các lĩnh vực kinh tế và xã hội của tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015. Nhận xét và đúc kết một số kinh nghiệm của quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015. 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đối tượng Đối tượng nghiên cứu của luận án là sự chuyển biến kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Về phạm vi thời gian: Giới hạn phạm vi thời gian nghiên cứu của luận án được xác định từ năm 2004 đến năm 2015. Lý do tác giả luận án chọn năm 2004 là mốc mở đầu của giới hạn phạm vi thời gian nghiên cứu, vì ngày 26/11/2003 Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua Nghị quyết 22/2003/QH11, chia tách tỉnh Đắk Lắk thành tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Đắk Nông, theo đó, ngày 01/01/2004 tỉnh Đắk Nông được thành lập. Năm 2015, lựa chọn mốc kết thúc nghiên cứu của luận án vì năm 2015 đánh dấu quá trình hơn 10 năm xây dựng và phát triển của tỉnh Đắk Nông, các kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh đã được tổng kết, đánh giá qua hai nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh. Trên cơ sở đó có thể đưa ra những nhận xét về thành công, hạn chế và kinh nghiệm của quá trình hơn 10 năm xây dựng và phát triển, với nhiều thuận lợi và cũng có không ít khó khăn, thách thức. Ngoài ra, để làm rõ và mở rộng hơn một số vấn đề trong nội dung nghiên cứu của luận án, tác giả đề cập thêm khoảng thời gian trước năm 2004 và liên hệ đến khoảng thời gian sau năm 2015. Về phạm vi không gian: Phạm vi không gian nghiên cứu của luận án là địa giới hành chính tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015, bao gồm thị xã Gia Nghĩa là thủ phủ của tỉnh và 07 huyện trực thuộc, với 61 xã, 5 phường, 5 thị trấn. Về phạm vi nội dung: Nội dung về lịch sử kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông là vấn đề khá rộng lớn và rất phong phú, nhất là các vấn đề về lịch sử và các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số tại chỗ (DTTSTC). Trong phạm vi nghiên cứu, luận án tập trung đi sâu nghiên cứu một số vấn đề chủ yếu sau đây: Những yếu tố tác động đến sự chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Nông từ sau năm 2004. Chuyển biến kinh tế của tỉnh Đắk Nông gồm: sự chuyển biến các ngành kinh tế (nông, lâm, ngư nghiệp, công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp (TTCN), xây dựng cơ bản, thương mại - dịch vụ, du lịch, tài chính ngân hàng, giao thông vận tải); chuyển dịch cơ cấu kinh tế (cơ cấu kinh tế ngành, cơ cấu kinh tế theo thành phần, cơ cấu kinh tế theo vùng). 4
Sự chuyển biến về xã hội tỉnh Đắk Nông tập trung nghiên cứu về giáo dục và đào tạo; y tế; an sinh xã hội (lao động việc làm, xóa đói giảm nghèo (XĐGN), các chính sách về bảo trợ xã hội); chính sách dân tộc và giải quyết vấn đề di dân tự do (DDTD); văn hoá, thông tin, thể dục thể thao. 4. Phương pháp luận, phương pháp nghiên cứu và nguồn tài liệu của luận án 4.1. Phương pháp luận: Luận án dựa trên cơ sở lý luận và phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác-Lênin, phương pháp luận Sử học để đảm bảo tính khách quan và khoa học. Đồng thời, dựa trên cơ sở tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về xây dựng và phát triển kinh tế, xã hội, về xây dựng và phát triển đất nước trong thời kỳ Đổi mới và hội nhập quốc tế. 4.2. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp nghiên cứu chủ yếu được tác giả sử dụng trong luận án là phương pháp lịch sử và phương pháp logic. Với phương pháp lịch sử, những nội dung của đề tài sẽ được trình bày theo trình tự thời gian và đặt trong bối cảnh lịch sử của những năm từ 2004 đến năm 2015; các sự kiện, các dấu mốc lịch sử sẽ được trình bày rõ để thể hiện được quá trình phát sinh, phát triển cùng những biểu hiện của chúng. Qua đó phục dựng lại bức tranh toàn cảnh, chân thực, khoa học, phản ánh đúng lịch sử và quy luật vận động của quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội trong không gian địa bàn tỉnh Đắk Nông và trong khoảng thời gian hơn 10 năm liên tục (2004 - 2015). Phương pháp logic sử dụng trong luận án là nhằm đảm bảo các sự kiện được kết nối với nhau trong quan hệ biện chứng và nhằm mục đích nghiên cứu của đề tài là tái hiện lại quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015. Qua đó chỉ ra bản chất, khuynh hướng tất yếu, quy luật vận động của lịch sử phát triển. Từ đó nhằm lý giải, khái quát hóa, đánh giá và rút ra những kết luận chủ yếu về chuyển biến kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông trong không gian, thời gian nhất định. Ngoài ra, để giải quyết các nội dung của đề tài, tác giả luận án còn chú trọng sử dụng phương pháp điền dã, điều tra, khảo sát thực địa nhằm thẩm định và bổ sung thêm nguồn tư liệu từ thực tế. Các phương pháp nghiên cứu như phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh, đối chiếu tài liệu thành văn với tài liệu thực tế và các nguồn tư liệu 5
khác cũng được tác giả sử dụng trong quá trình thực hiện luận án. 4.3. Nguồn tài liệu của luận án Nguồn tài liệu chủ yếu của luận án là các văn kiện, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước; đặc biệt quan trọng là các văn kiện, chỉ thị, nghị quyết của Tỉnh ủy, HĐND tỉnh Đắk Nông, các báo cáo tổng kết và phương hướng nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội hàng năm của Uỷ ban Nhân dân (UBND) tỉnh Đắk Nông, các Sở, Ban, Ngành, Cục Thống kê tỉnh Đắk Nông và báo cáo tổng kết của các huyện, thị trực thuộc tỉnh Đắk Nông. Đó là những tài liệu gốc lưu trữ tại cơ quan lưu trữ của tỉnh và của các huyện, thị trong tỉnh. Nguồn tài liệu là các công trình nghiên cứu, bài viết, sách, báo và các luận văn, luận án đã bảo vệ có nội dung liên quan đến đề tài luận án. Nguồn tài liệu khai thác từ điền dã, điều tra khảo sát thực địa tại một số địa phương trong tỉnh Đắk Nông. 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án Luận án là một công trình khoa học nghiên cứu một cách toàn diện, có hệ thống về quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015; khai thác và hệ thống hóa các nguồn tài liệu liên quan để có cái nhìn khái quát về thực trạng quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Nông trong giai đoạn này. Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần phân tích các nhân tố tác động đến quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Nông, trong đó đánh giá việc thực hiện chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước vào thực tiễn của tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015. Luận án cũng rút ra nhận xét về ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân; đồng thời đúc kết một số kinh nghiệm từ quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông từ năm 2004 đến năm 2015. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận án góp phần cung cấp cơ sở thực tiễn và bổ sung một số vấn đề lý luận về xây dựng và phát triển kinh tế, xã hội trong thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH và hội nhập quốc tế. 6
Luận án cũng góp phần làm phong phú và rõ ràng thêm nội dung về lực lượng lao động, về sự biến động cơ học của dân số thông qua mối quan hệ giữa người DTTSTC với người di cư đến từ các địa phương khác, về mối quan hệ giữa bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống với mục tiêu phát triển và nhiều vấn đề khác. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn. Luận án là tài liệu tham khảo cho các cấp chính quyền tỉnh Đắk Nông trong việc hoạch định và triển khai thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh trong giai đoạn hiện nay. Luận án góp phần cung cấp cơ sở và kinh nghiệm cho các tỉnh Tây Nguyên nói riêng, các tỉnh thành khác trong cả nước nói chung tham khảo trong quá trình phát triển kinh tế, xã hội của địa phương mình. Luận án cũng cung cấp hệ thống tài liệu cho việc nghiên cứu, giảng dạy, học tập về lịch sử Việt Nam hiện đại nói chung, lịch sử địa phương nói riêng trong các trường đại học, cao đẳng và đối với việc tuyên truyền, giáo dục truyền thống lịch sử và văn hóa cho nhân dân các tỉnh Tây Nguyên, nhất là nhân dân tỉnh Đắk Nông. 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung của luận án gồm 5 chương như sau: Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án Chương 2. Những yếu tố tác động đến chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Đắk Nông (2004 - 2015) Chương 3. Chuyển biến kinh tế tỉnh Đắk Nông (2004 - 2015) Chương 4. Chuyển biến xã hội tỉnh Đắk Nông (2004 - 2015) Chương 5. Nhận xét và một số kinh nghiệm 7
Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án 1.1.1. Những nghiên cứu về kinh tế, xã hội Việt Nam thời kỳ đổi mới Từ trước đến nay, nghiên cứu về kinh tế, xã hội luôn thu hút sự quan tâm của các nhà hoạt động chính trị cũng như các nhà khoa học với nhiều chuyên ngành khác nhau. Nhất là từ sau Đại hội Đảng lần VI (1986), nghiên cứu về kinh tế, xã hội để chuyển từ nền kinh tế tập trung, bao cấp, kế hoạch hóa sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa (XHCN) là những đề tài nóng bỏng và ngày càng thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu. Dưới đây là một số công trình tiêu biểu: Năm 1987, ngay sau đổi mới, tác phẩm Đổi mới đòi hỏi bức thiết của đất nước và của thời đại, Nxb Sự thật, Hà Nội, tác giả Trường Chinh đã đi sâu phân tích đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng tại các kỳ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV, V. Qua các phân tích, tác phẩm đã khẳng định tính đúng đắn trong chủ trương, đường lối, chính sách lãnh đạo đất nước của Đảng và nhiều thành tựu đạt được trong 10 năm đầu (1975 - 1985) của công cuộc xây dựng đất nước. Mặt khác, tác phẩm cũng chỉ rõ những sai lầm, khuyết điểm, yếu kém trong việc thực hiện các chính sách kinh tế của Đảng và Nhà nước. Những sai lầm, khuyết điểm, yếu kém do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan. Nhưng nguyên nhân chủ yếu, cơ bản là do cơ chế quản lý kinh tế theo lối mệnh lệnh tập trung, bao cấp làm cho nền kinh tế rơi vào tình trạng khủng hoảng, đời sống nhân dân khó khăn. Từ những phân tích, đánh giá, tác phẩm cũng nêu lên vấn đề tất yếu phải tiến hành đổi mới đất nước toàn diện từ kinh tế cho đến văn hóa, xã hội…, trong đó trọng tâm nhất là đổi mới tư duy kinh tế. Cuốn sách Kinh tế - xã hội Việt Nam năm 2000: mục tiêu, phương hướng và giải pháp chủ yếu do Lê Xuân Trinh (chủ biên), Uỷ ban Kế hoạch Nhà nước, Hà Nội, 1990, đã nêu lên tương đối toàn diện về tình hình kinh tế - xã hội và những bài học thực tiễn. Trên cơ sở đó, cuốn sách đưa ra quan điểm, mục tiêu chiến lược, định hướng và giải pháp chủ yếu nhằm ổn định, phát triển kinh tế, xã hội ở nước ta đến năm 2000. Phân tích tình hình kinh tế - xã hội của Việt Nam sau 4 năm thực hiện đường lối 8
đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo (1986 - 1990), tác giả Phạm Xuân Nam trong cuốn sách Đổi mới kinh tế - xã hội thành tựu, vấn đề và giải pháp, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1991, đã nêu lên những thành tựu to lớn về kinh tế - xã hội đạt được sau 4 năm tiến hành đổi mới đất nước. Đồng thời, cuốn sách cũng chỉ ra những vấn đề tồn tại, hạn chế đã có từ trước và mới phát sinh trong quá trình tiến hành đổi mới đất nước. Từ việc phân tích rõ những tồn tại và hạn chế, tác giả đã đề xuất những kiến nghị về giải pháp cho thời gian tới nhằm góp phần vào việc xây dựng, hoàn thiện, cụ thể hóa và tổ chức thực hiện chiến lược ổn định và phát triển kinh tế - xã hội nước ta đến năm 2000. Cuốn sách Đổi mới kinh tế và phát triển, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1994, của tác giả Vũ Tuấn Anh đã nêu ra những nét chủ yếu trong quá trình đổi mới các chính sách kinh tế, nêu rõ trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội vai trò của nhà nước là hết sức quan trọng; đánh giá những tác động của quá trình đổi mới kinh tế đối với tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH, HĐH; dưới ảnh hưởng của chính sách đổi mới kinh tế sẽ dẫn đến những chuyển biến của cơ cấu xã hội, xu hướng phân tầng xã hội. Đây là cơ sở lý luận về đổi mới kinh tế và phát triển để chúng tôi nghiên cứu ở địa bàn tỉnh Đắk Nông, đồng thời phân tích, lý giải các chuyển biến xã hội dưới ảnh hưởng của đổi mới chính sách kinh tế. Công trình Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa nền kinh tế quốc dân, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1994, tác giả Đỗ Đình Giao đã có những luận giải rất sâu sắc về vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá nền kinh tế quốc dân. Từ đó, cuốn sách làm rõ những thành tựu và bài học kinh nghiệm trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa của nền kinh tế. Luận án kế thừa và vận dụng khi nghiên cứu quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Đắk Nông theo hướng công nghiệp hóa; đánh giá những thành tựu đạt được cũng như bài học kinh nghiệm rút ra trong quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa của tỉnh. Cuốn sách Chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành và phát triển các ngành trọng điểm, mũi nhọn ở Việt Nam, Đỗ Hoài Nam (Chủ biên), Nxb Khoa học xã hội, 1996. Các tác giả đã đề cập một số vấn đề lý thuyết cơ bản và kinh nghiệm thế giới về 9
chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành, phân tích thực trạng cơ cấu ngành của nền kinh tế Việt Nam, định dạng cơ cấu kinh tế ngành và lựa chọn ngành trọng điểm giai đoạn 1996 - 2005, đề xuất các biện pháp kinh tế chủ yếu nhằm thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành và phát triển các ngành trọng điểm và mũi nhọn của Việt Nam. Cuốn sách đề cập đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành ở mức độ vi mô, nhưng đây là cơ sở để chúng tôi nghiên cứu về vấn đề chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngành của tỉnh Đắk Nông, đặc biệt với tiềm năng, thế mạnh của tỉnh cần phát triển những ngành mũi nhọn nào mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất giúp quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh đúng hướng và bền vững. Tác giả Trần Hoàng Kim trong cuốn sách Kinh tế Việt Nam chặng đường 1945 - 1995 và triển vọng đến năm 2020, Nxb Thống kê, Hà Nội,1996, đã hệ thống khá đầy đủ tư liệu và số liệu một cách toàn diện về kinh tế Việt Nam trong 50 năm. Trên cơ sở hệ thống tư liệu và số liệu, cuốn sách đã có những nhận định về kinh tế Việt Nam trong giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1995, đồng thời đưa ra những định hướng phát triển kinh tế của đất nước đến năm 2020. Cuốn sách Một số vấn đề kinh tế, xã hội Việt Nam thời kỳ đổi mới, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2004, của tác giả Nguyễn Văn Thường đã đề cập đến những thành tựu và hạn chế, vướng mắc về tình hình phát triển của các thành phần kinh tế như kinh tế nhà nước, kinh tế tư nhân, kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài...; các ngành, các lĩnh vực như công nghiệp, nông nghiệp, thương mại - dịch vụ, chính sách đất đai, vấn đề quản lý nhà nước, hệ thống tài chính - tiền tệ, lao động và việc làm, chính sách tiền lương, công tác giáo dục - đào tạo, xóa đói giảm nghèo và an sinh xã hội, hội nhập kinh tế quốc tế...; từ đó đưa ra những giải pháp khắc phục và phương hướng phát triển kinh tế, xã hội nước ta trong giai đoạn tiếp theo. Đây là cuốn sách phân tích tương đối toàn diện và cụ thể về kinh tế, xã hội của đất nước trong thời kỳ đổi mới, chúng tôi kế thừa những phân tích, đánh giá, giải pháp khắc phục và phương hướng phát triển kinh tế, xã hội khi phân tích, đánh giá về quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội của tỉnh Đắk Nông, đồng thời đề ra giải pháp khắc phục và phương hướng phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. Cuốn sách Đổi mới và phát triển ở Việt Nam - một số vấn đề lý luận và thực tiễn 10
của tác giả Nguyễn Phú Trọng, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2006, đã phân tích bối cảnh ra đời, quá trình hình thành và phát triển đường lối đổi mới, những thành tựu và hạn chế của công cuộc đổi mới ở Việt Nam trong 20 năm trên các lĩnh vực: kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại, phát huy dân chủ, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, xây dựng hệ thống chính trị, đổi mới, chỉnh đốn Đảng; đồng thời làm sáng tỏ thêm những nhận thức về bản chất, đặc trưng của chủ nghĩa xã hội và phương hướng cơ bản để xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta. Công trình Một số vấn đề về biến đổi cơ cấu xã hội Việt Nam hiện nay của tác giả Tạ Ngọc Tấn, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2010. Nội dung chủ yếu của cuốn sách tập trung khái quát tình hình biến đổi cơ cấu xã hội nước ta trong thời kỳ trước đổi mới (1945 - 1986), biến đổi cơ cấu xã hội Việt Nam trong 25 năm đổi mới (1986 - 2010); làm rõ những tác động của biến đổi cơ cấu xã hội đến phát triển của kinh tế - xã hội đất nước trong 25 năm đổi mới; dự báo biến đổi cơ cấu xã hội ở nước ta giai đoạn 2011 - 2020; quan điểm, mục tiêu, định hướng, giải pháp nhằm quản lý, phát huy vai trò tích cực của biến đổi cơ cấu xã hội đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Cuốn sách Nguồn lực và động lực cho phát triển nhanh và bền vững nền kinh tế Việt Nam trong giai đoạn 2011 - 2020, Ngô Doãn Vịnh (Chủ biên), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2011. Nội dung đề cập những vấn đề liên quan đến nguồn lực và động lực cho sự phát triển như: đất đai, tài nguyên thiên nhiên, nhân lực, vốn, khoa học - công nghệ, văn hóa, cơ chế thị trường, cơ cấu kinh tế nhiều thành phần, cơ chế kích thích lợi ích kinh tế, cơ chế cạnh tranh…; đồng thời, phân tích các nội dung về nhận thức, chủ trương, các biện pháp đã thực thi và kết quả huy động, sử dụng đối với mỗi loại nguồn lực; làm rõ những nguyên nhân chủ yếu của những thành tựu và hạn chế, những bài học kinh nghiệm thành công và chưa thành công… Ngoài ra, cuốn sách còn đề cập đến một vấn đề quan trọng là phát triển nhanh và bền vững nền kinh tế trong tương quan với sử dụng các nguồn lực và tạo dựng, duy trì động lực của Việt Nam đến năm 2020 cũng như có những định hướng trong việc huy động và sử dụng nguồn lực. Từ đó, đề xuất các giải pháp để huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực trong phát triển kinh tế. 11
Cuốn sách Kinh tế Việt Nam 30 năm chuyển đổi, của tác giả Phạm Quý Thọ, Nxb Thông tin - Truyền thông, Hà Nội, 2015, đã khái quát xu hướng mang tính quy luật về quá trình chuyển đổi kinh tế, kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường ở một số nước trên thế giới và ở nước ta; đồng thời làm rõ thực trạng phát triển kinh tế nước ta trong các giai đoạn của thời kỳ 30 năm đổi mới, trong đó tập trung nhấn mạnh giai đoạn từ năm 2008 đến năm 2015. Từ những phân tích, nhận định về phát triển kinh tế ở nước ta, tác giả khái quát vấn đề trọng tâm hiện nay là cải cách thể chế kinh tế, tiếp đó phác họa các ý tưởng ban đầu về mô hình, các quan điểm chuyển đổi và các giải pháp thúc đẩy quá trình chuyển đổi kinh tế theo đúng quỹ đạo phát triển. Cuốn sách 30 năm đổi mới và phát triển ở Việt Nam, tác giả Đinh Thế Huynh, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2015, đã khái quát bối cảnh trong nước và quốc tế tác động đến quá trình hình thành, phát triển đường lối đổi mới của Đảng; phân tích quá trình đổi mới, phát triển trên một số lĩnh vực chủ yếu ở nước ta như nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, công nghiệp hoá, hiện đại hoá, phát triển văn hoá - xã hội; đường lối và chính sách đối ngoại, hội nhập quốc tế, bảo vệ tổ quốc... Cuốn sách Cách mạng công nghiệp 4.0 - Vấn đề đặt ra cho phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế của Việt nam, tác giả Trần Thị Vân Hoa (Chủ biên), Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2018, đã cung cấp thêm tài liệu nghiên cứu, làm rõ hơn bản chất của cuộc cách mạng 4.0; những tác động của cuộc cách mạng này đến quá trình xây dựng nước công nghiệp theo hướng hiện đại của Việt Nam và qua đó giúp các bên có liên quan tăng cường nhận thức, có hành động, giải pháp tích cực trong việc vận dụng cách mạng công nghiệp 4.0, thực hiện mục tiêu đưa nước ta thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Bên cạnh các cuốn sách, công trình nghiên cứu nêu trên còn có một số luận án, luận văn nghiên cứu về chuyển biến kinh tế, xã hội ở các tỉnh, huyện đã bảo vệ thành công. Trong đó có thể kể đến: Nguyễn Văn Hiệp “Những chuyển biến kinh tế - xã hội của Bình Dương từ 1945 đến 2005”, Luận án tiến sĩ Sử học bảo vệ năm 2007; Nguyễn Thị Nguyền “Quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Lào Cai từ năm 1991 đến năm 2010”, Luận án tiến sĩ Sử học bảo vệ năm 2013; Hoàng Thị Mỹ Hạnh “Quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Thái Nguyên từ năm 1997 đến năm 2010”, Luận 12
án tiến sĩ Sử học bảo vệ năm 2013; Lê Hồng Sơn “Chuyển biến kinh tế, xã hội huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang từ năm 1986 đến năm 2010”, Luận án tiến sĩ Sử học bảo vệ năm 2016; Bùi Thị Nguyệt Quỳnh “Quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội tỉnh Hòa Bình từ năm 1991 đến năm 2010”, Luận án tiến sĩ Sử học bảo vệ năm 2017; Ngoài ra còn nhiều luận án tiến sĩ các chuyên ngành kinh tế, văn hóa, dân tộc học và nhiều luận văn thạc sĩ nghiên cứu về quá trình chuyển biến kinh tế, xã hội của các địa phương đã bảo vệ thành công, đây cũng là nguồn khảo cứu đối với đề tài luận án. Nhìn chung, các công trình nghiên cứu khoa học trên đây đã góp phần làm sáng tỏ nhiều vấn đề về kinh tế, xã hội của đất nước nói chung và tình hình kinh tế, xã hội của các tỉnh, các huyện trong cả nước nói riêng. Những kết quả nghiên cứu của các công trình đó đã giúp tác giả luận án có sự hiểu biết sâu sắc hơn về những vấn đề lý luận và thực tiễn của nền kinh tế cũng như những tác động của nó đối với sự phát triển xã hội cho đến thời điểm mà các công trình, luận án và luận văn đã đề cập. Những đánh giá này được chúng tôi chọn lọc, kế thừa trong việc nghiên cứu và trình bày trong Luận án của mình; đồng thời, những công trình nghiên cứu trên đây đã cung cấp cho chúng tôi có thêm một số tài liệu rất bổ ích và có giá trị. 1.1.2. Những nghiên cứu về kinh tế, xã hội vùng Tây Nguyên nói chung, trong đó có liên quan đến tỉnh Đắk Nông Trước năm 1975, đã có một số công trình nghiên cứu của các tác giả nước ngoài và trong nước về vùng đất và con người Tây Nguyên. Nói chung, những nghiên cứu trước năm 1975, còn hết sức rời rạc, chỉ mới cung cấp những hiểu biết ban đầu về con người và vùng đất Tây Nguyên. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất (năm 1975), việc nghiên cứu, tìm hiểu về vùng đất Tây Nguyên đã được Đảng và Nhà nước quan tâm. Các chương trình điều tra, nghiên cứu về Tây Nguyên đã được tiến hành có hệ thống và mang lại những kết quả quan trọng. Trước hết, những nghiên cứu về Tây Nguyên được tiến hành với ba chương trình lớn là chương trình “Tây Nguyên I”, “Tây Nguyên II” và “Tây Nguyên III”. Chương trình Tây Nguyên I tiến hành nghiên cứu những vấn đề kinh tế - xã hội ở Tây Nguyên, do Uỷ ban khoa học xã hội Việt Nam (nay là Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam) tiến hành. Chương trình được thực hiện từ năm 1978 đến năm 1983. 13
Một số kết quả chủ yếu trong quá trình nghiên cứu đó đã được xuất bản như: Đặng Nghiêm Vạn (Chủ biên): Các dân tộc Gia Lai - Công Tum, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1981; Mạc Đường (Chủ biên): ấn đề d n tộc ở m Đồng, Sở Văn hóa tỉnh Lâm Đồng xuất bản, 1983; Viện Dân tộc học: C c d n tộc t người ở iệt Nam (c c tỉnh ph a nam , Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội, 1984. Những kết quả nghiên cứu trong Chương trình Tây Nguyên I chủ yếu nghiên cứu về các DTTSTC vùng Tây Nguyên, trong đó đã làm rõ về số lượng, đời sống văn hóa và sinh kế của từng dân tộc cụ thể. Từ kết quả đạt được trong Chương trình Tây Nguyên I, để nghiên cứu sâu hơn về kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên, năm 1984, Ban chỉ đạo nghiên cứu kinh tế - xã hội Tây Nguyên thuộc Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam được thành lập, để chỉ đạo thực hiện Chương trình nghiên cứu cấp Nhà nước với chủ đề Điều tra cơ bản kinh tế, xã hội Tây Nguyên, mang Mã số 48-09, sau đổi thành 48C, được thực hiện từ năm 1984 - 1988 (gọi tắt là chương trình Tây Nguyên II). Trong chương trình này, ba cuộc hội thảo về kinh tế - xã hội Tây Nguyên đã được tổ chức. Cuộc hội thảo lần thứ nhất ở Buôn Ma Thuột được tổ chức trước đó vào năm 1982 đánh dấu bước mở đầu quan trọng của quá trình nghiên cứu về Tây Nguyên. Cuộc hội thảo lần thứ hai ở Pleiku, tổ chức vào năm 1985, đã đặt ra một số vấn đề cơ bản và cấp bách về kinh tế - xã hội ở Tây Nguyên trên chặng đường đầu của thời kỳ quá độ lên CNXH. Nhà xuất bản Khoa học xã hội đã giới thiệu những báo cáo chọn lọc của Hội thảo này trong cuốn sách ột số vấn đề inh tế - hội y Nguyên, xuất bản năm 1986. Cuộc hội thảo lần thứ ba được tổ chức tại Đà Lạt vào tháng 11 1988. Các báo cáo khoa học tại Hội thảo lần này được bổ sung và chọn lọc, nhất là những báo cáo nghiên cứu toàn vùng Tây Nguyên, những chuyên khảo tiêu biểu cho từng loại vấn đề, được tập hợp trong công trình tập thể dưới tiêu đề y Nguyên trên đường ph t triển do Nhà xuất bản Khoa học xã hội, xuất bản năm 1989. Tiếp theo hai Chương trình nghiên cứu về Tây Nguyên trước đó, trong những năm 2011 - 2015, Chương trình Khoa học và Công nghệ trọng điểm cấp Nhà Nước, mang Mã số: KHCN-TN3/11-15 (Chương trình Tây Nguyên III) được triển khai. Nội dung chủ yếu của Chương trình Tây Nguyên III là Khoa học Công nghệ phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên. Sau 5 năm triển khai đã có rất nhiều 14