Luận án tiến sỹ kinh tế: Cầu về tiền và hệ quả đối với chính sách tiền tệ ở Việt Nam

Chia sẻ: Mai Anh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:230

Thêm vào BST

Báo xấu

129
lượt xem 34
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chính phủ và các tổ chức tài chính quốc tế chung tay giải cứu thị trường tài chính, thực hiện các giải pháp kích thích kinh tế mà chính sách tài khoá đóng vai trò là cơ bản, chính sách tiền tệ hỗ trợ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án tiến sỹ kinh tế: Cầu về tiền và hệ quả đối với chính sách tiền tệ ở Việt Nam

Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O Tr−êng Tr−êng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n ---------- ----------- hµ quúnh hoa CÇU VÒ TIÒN Vµ HÖ QU¶ §èI VíI CHÝNH S¸CH TIÒN TÖ ë VIÖT NAM Chuyªn ngµnh: Kinh tÕ, Qu¶n lý & KÕ ho¹ch hãa KTQD M· sè: 5.02.05 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: 1. PGS. TS. NguyÔn Kh¾c Minh 2. TS. Lª Xu©n NghÜa Hµ néi – 2008
Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O Tr−êng Tr−êng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n ---------- ----------- hµ quúnh hoa CÇU VÒ TIÒN Vµ HÖ QU¶ §èI VíI CHÝNH S¸CH TIÒN TÖ ë VIÖT NAM Chuyªn ngµnh: Kinh tÕ h c M· sè: 62.31.03.01 Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: 1. PG Ngư i hư ng d n khoa h c: 1. PGS.TS TR N TH T 2. TS. PH M TH THU Hµ néi – 2008
L I CAM OAN Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u, k t qu nêu trong lu n án là trung th c và có ngu n g c rõ ràng. Tác gi lu n án HÀ QUỲNH HOA
M CL C L I CAM OAN M CL C DANH M C CÁC CH VI T T T DANH M C CÁC B NG DANH M C CÁC HÌNH PH N M U CHƯƠNG 1. T NG QUAN V NGHIÊN C U C U TI N VÀ H QU I V I CHÍNH SÁCH TI N T ......................................................................... 10 1.1. T NG QUAN V LÝ THUY T C U TI N............................................... 10 1.2. T NG QUAN V NGHIÊN C U C U TI N M TS NƯ C TRÊN TH GI I.............................................................................................................. 21 1.3. H QU C A NGHIÊN C U C U TI N I V I CSTT...................... 38 CHƯƠNG 2. TH C TR NG V CHÍNH SÁCH TI N T , CÁC NHÂN T NH HƯ NG N CHÍNH SÁCH TI N T VI T NAM............................. 57 2.1. TH C TR NG V CHÍNH SÁCH TI N T T NĂM 1990 N NAY.. 57 2.2. M T S NHÂN T NH HƯ NG T I CSTT VI T NAM................ 90 CHƯƠNG 3. NGHIÊN C U C U TI N VÀ Ư C LƯ NG HÀM C U TI N VI T NAM................................................................................................. 112 3.1. TH C TR NG V NGHIÊN C U C U TI N VI T NAM................. 112 3.2. Ư C LƯ NG HÀM C U TI N CHO VI T NAM................................... 120 CHƯƠNG 4. NG D NG K T QU NGHIÊN C U C U TI N TRONG HO CH NH CHÍNH SÁCH TI N T VI T NAM..................................... 154 4.1. TRONG VI C L A CH N M C TIÊU C A CSTT.................................. 154 4.2. TRONG VI C L A CH N CÔNG C C A CSTT.................................... 160 4.3. TRONG VI C NÂNG CAO I U KI N TH C THI CSTT HI U QU ... 163 K T LU N................................................................................................................ 169 NH NG CÔNG TRÌNH C A TÁC GI Ã CÔNG B ....................................... 171 DANH M C TÀI LI U THAM KH O................................................................... 172 PH L C................................................................................................................... 184
DANH M C CÁC CH VI T T T Vi t t t Nguyên văn NHNN Ngân hàng Nhà nư c NHTW Ngân hàng Trung ương FED C c d tr Liên bang M (Federal Reserve System) NHTM Ngân hàng thương m i NHTM CP Ngân hàng thương m i c ph n NHTM NN Ngân hàng thương m i Nhà nư c NHNo& PTNT Ngân hàng Nông nghi p và Phát tri n nông thôn CSTT Chính sách ti n t NSNN Ngân sách Nhà nư c CCTT Cán cân thanh toán VN Vi t Nam ng USD ôla M T ng kh i lư ng ti n h p (t ng lư ng ti n m t ngoài h M1 th ng ngân hàng và các kho n ti n g i không kỳ h n)
T ng phương ti n thanh toán (t ng lư ng ti n m t ngoài h th ng ngân hàng + ti n g i b ng VN và b ng ngo i M2 t c a dân cư, DN t i các NHTM) T ng kh i lư ng ti n cơ s (ti n m t ngoài NHNN và ti n MB g i c a các t ch c tín d ng t i NHNN) (Monetary Base) MS T ng cung ng ti n t (Money supply) TTTC Th trư ng tài chính ECM Mô hình hi u ch nh sai s (Error Correction Model) Mô hình véc tơ hi u ch nh sai s VECM (Vector Error Correction Model) Mô hình hi u ch nh t ng ph n PAM (Partial Adjustment Model) VAR Mô hình véc tơ t h i quy (Vector Autoregressive Model) IMF Qu ti n t qu c t (International Monetary Fund) WTO T ch c thương m i th gi i (World Trade Organization) GSO T ng c c th ng kê (General Statistics Office) Vi n nghiên c u qu n lý kinh t trung ương CIEM (Central Institute for Economic Management)
DANH M C CÁC B NG B ng 2.1. Tăng trư ng kinh t , l m phát, t c tăng M2 và tăng trư ng tín d ng t năm 1990- 1998...................................... 58 B ng 2.2. Tăng trư ng kinh t , l m phát, t c tăng M2 và tăng trư ng tín d ng t năm 1999- 2006..................................... 64 B ng 2.3. T l d tr b t bu c năm 2005 và 2006............................... 74 B ng 2.4. M c gia tăng t giá c a nghi p v hoán i ngo i t (áp d ng t ngày 16/08/2001).............................................. 81 B ng 2.5. M c tiêu và th c ti n th c hi n c a CSTT t năm 1993 n nay............................................................ 83 B ng 2.6. Các công c c a chính sách ti n t ........................................ 84 B ng 2.7. Doanh s nghi p v th trư ng m và t tr ng giá tr giao d ch thi trư ng m v i GDP t năm 2000 n nay.............. 87 B ng 2.8. Thu chi Ngân sách nhà nư c so v i GDP (%) Th i kỳ 1991-1999............................................................................ 92 B ng 2.9. Thu chi Ngân sách nhà nư c so v i GDP (%) Th i kỳ 2000-2006............................................................... 92 B ng 2.10. Cơ c u ngu n bù p thâm h t Ngân sách nhà nư c (% so v i thâm h t) ............................................................ 94 B ng 2.11. Cán cân thanh toán c a Vi t Nam 1991- 1998................... 95 B ng 2.12. Cán cân thanh toán c a Vi t Nam 1999- 2006................... 96
B ng 2.13. T tr ng ti n g i ngo i t trên v n huy ng t i các NHTM thành ph Hà n i và H Chí Minh....................... 107 B ng 3.1. K t qu ư c lư ng c u ti n c a TS Võ Trí Thành và Suiwah Leung....................................................................... 113 B ng 3.2. K t qu ư c lư ng c u ti n c a Ph m Qu c Th ng............... 114 B ng 3.3.K t qu ư c lư ng c u ti n (lnM1) c a ng Chí Trung ...... 115 B ng 3.4. K t qu nghiên c u c u ti n c a Hà Quỳnh Hoa................... 115 B ng 3.5. K t qu Ki m nh l ng nhau cho lnm1r ch n aninfe...... 126 B ng 3.6. K t qu ki m nh Unit Root- ADF cho các chu i s li u trong hàm c u ti n M1........................................................... 128 B ng 3.7. K t qu ki m nh ng tích h p cho hàm c u ti n M1........ 129 B ng 3.8. K t qu ki m nh ngo i sinh y u cho hàm c u ti n M1....... 134 B ng 3.9. K t qu ư c lư ng mô hình c u ti n M1 ng n h n ............... 135 B ng 3.10. K t qu ki m nh Unit Root- ADF cho các chu i s li u trong hàm c u ti n M2........................................................... 142 B ng 3.11. K t qu ki m nh ng tích h p cho hàm c u ti n M2...... 143 B ng 3.12. K t qu ki m nh ngo i sinh y u cho hàm c u ti n M2..... 146 B ng 3.13. K t qu ư c lư ng mô hình c u ti n M2 ng n h n ............ 148 B ng 4.1. T c tăng c a M2 th c t và theo công th c xác nh cung ng ti n t tăng thêm c a NHNN t năm 1996............ 157 B ng 4.2. M t s phương án v vi c tăng t ng phương ti n thanh toán nh m th c hi n các m c tiêu kinh t vĩ mô c a Chính ph năm 2007................................................................................ 158
DANH M C CÁC HÌNH Hình 2.1. Doanh s giao d ch nghi p v th trư ng m t 12/7/2000 n 2006.............................................................. 79 Hình 3.1. Giá tr h i quy c a hàm c u ti n dài h n M1 ư c lư ng ư c và giá tr th c t ............................................................ 130 Hình 3.2. Véc tơ ng tích h p 1 cho M1.............................................. 130 Hình 3.3. T c chu chuy n c a ti n trong th i gian 1994-2006......... 132 Hình 3.4. Ki m nh CUSUM và CUSUM- Squares cho tính n nh c a hàm c u ti n M1 ng n h n............................................. 138 Hình 3.5. K t qu ki m nh tính n nh c a các h s trong hàm c u ti n ng n h n M1................................................................... 139 Hình 3.6. Giá tr h i quy c a hàm c u ti n dài h n M2 ư c lư ng ư c và giá tr th c t ............................................................ 144 Hình 3.7. Véc tơ ng tích h p 1 cho M2.............................................. 144 Hình 3.8. Ki m nh CUSUM- Squares cho tính n nh c a hàm c u ti n M2 ng n h n................................................................... 149 Hình 3.9. K t qu ki m nh tính n nh c a các h s trong hàm c u ti n ng n h n M2................................................................... 150
PH N M U 1. S c n thi t c a tài: C u ti n óng m t vai trò quan tr ng trong phân tích các chính sách kinh t vĩ mô, c bi t trong vi c l a ch n hành ng c a chính sách ti n t . C u ti n n nh s giúp cho các nhà ho ch nh chính sách ti n t có th d báo ư c nhu c u ti n c a n n kinh t và ưa ra nh ng quy t nh liên quan n cung ng ti n áp ng ư c nhu c u nhưng không gây ra nh ng b t n cho th trư ng ti n t nói riêng và n n kinh t nói chung. ó chính i u ki n tiên quy t cho m t chính sách ti n t hi u qu . Chính vì s quan tr ng c a c u ti n trong vi c ho ch nh và th c thi chính sách ti n t mà trong vài th p k qua, các nghiên c u v m t lý thuy t cũng như th c nghi m v c u ti n ã ư c th c hi n khá nhi u trên th gi i. Tuy nhiên, ph n l n các nghiên c u ư c th c hi n các nư c phát tri n, c bi t là Anh, M và r t ít nghiên c u ư c th c hi n các nư c ang phát tri n. Nh ng năm g n ây trư c tác ng c a ch t giá th n i, xu hư ng toàn c u hóa th trư ng v n, t do hóa khu v c tài chính, c i cách các th trư ng n i a các nư c ang phát tri n ngày càng tăng, thì vi c nghiên c u c u ti n ngày càng ư c các Ngân hàng Trung ương, các nhà ho ch nh chính sách, các nhà nghiên c u quan tâm nhi u hơn và th c s ã tr thành v n th i s qu c gia. Vi t Nam t năm 1986, sau khi Vi t Nam b t u th c hi n công cu c i m i kinh t n nay, n n kinh t ã t ng bư c chuy n i t cơ ch k ho ch hóa t p trung sang cơ ch th trư ng và h i nh p sâu r ng hơn vào n n kinh t th gi i. Trong ti n trình ó, h th ng tài chính nói chung và h th ng ngân hàng nói riêng cũng d n ư c c i cách theo nguyên t c th trư ng. Kh i u cho công cu c c i cách ó ư c ánh d u b ng s ra i c a Pháp
2 l nh Ngân hàng vào tháng 5 năm 1990, theo ó h th ng ngân hàng m t c p chuy n thành mô hình h th ng ngân hàng hai c p: Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam th c hi n ch c năng qu n lý nhà nư c v ti n t và th c thi chính sách ti n t , còn h th ng ngân hàng thương m i th c hi n ch c năng kinh doanh ti n t . T ó n nay, h th ng tài chính Vi t Nam, nh t là Ngân hàng Nhà nư c và khu v c ngân hàng thương m i ti p t c ư c c i cách, t ng bư c hoàn thi n nh m áp ng nhu c u phát tri n c a t nư c. V i c i mc a th trư ng tài chính Vi t Nam ch y u là d a vào ngân hàng thì s i m i và phát tri n c a Ngân hàng Nhà nư c và các công c chính sách ti n t mà Ngân hàng Nhà nư c s d ng qu n lý ho t ng c a h th ng ngân hàng thương m i có vai trò vô cùng quan tr ng. Trư c năm 1999, th c thi chính sách ti n t , Ngân hàng Nhà nư c ch y u s d ng các công c tr c ti p như h n m c tín d ng (s d ng trư c năm 1998) và lãi su t hơn là các công c chính sách ti n t hi n i. T năm 1999 n nay, vi c th c thi chính sách ti n t ã ư c d n chuy n sang s d ng các công c gián ti p là th trư ng m (b t u s d ng năm 2000), tái chi t kh u, và d tr b t bu c. Tuy nhiên, vi c th c thi chính sách ti n t c a Ngân hàng Nhà nư c v th c ch t hi n nay v n ang trong quá trình chuy n it i u hành tr c ti p sang tác ng gián ti p t i các m c tiêu trung gian c a chính sách ti n t . i ngũ cán b th c hi n chính sách ti n t chưa có nhi u kinh nghi m ang trong quá trình v a h c v a làm. Hi u bi t chung c a c ng ng tài chính v các nghi p v cũng như cách th c tham gia r t khác nhau và chưa sâu. Bên c nh ó, tính t ch c a Ngân hàng Nhà nư c còn h n ch cùng v i s h n ch v thông tin và d báo cung c u ti n t nên ã làm cho vi c ki m soát cung ng ti n t chưa k p th i và các can thi p vào th trư ng trong m t s trư ng h p chưa m nh. Xu t phát t th c t v ho t ng c a th trư ng tài chính Vi t Nam ch y u d a vào h th ng ngân hàng và th c t i u hành chính sách ti n t
3 c a Ngân hàng Nhà nư c thì vi c nghiên c u c u ti n và d báo c u ti n là r t c n thi t Vi t Nam. Tuy v y, cho n nay s lư ng các nghiên c u chính th c v c u ti n Vi t Nam là tương i ít, hi u qu ng d ng trong i u hành chính sách ti n t còn r t h n ch . Trên th gi i, c u ti n ư c nghiên c u nh lư ng t trư c nh ng năm 1970. Tuy nhiên, cùng v i s phát tri n c a k thu t kinh t lư ng thì các mô hình c u ti n ư c ư c lư ng ngày càng ph n ánh úng n th c ti n hơn và các h s ư c lư ng ư c có ý nghĩa kinh t hơn. Trư c nh ng năm 1980, các nghiên c u th c nghi m v c u ti n u s d ng mô hình hi u ch nh t ng ph n (PAM). Trong mô hình ó, c u ti n là hàm c a bi n quy mô và m t s bi n chi phí cơ h i. ng th i th hi n s i u ch nh sai l ch gi a kh i lư ng ti n th c t n m gi và kh i lư ng c u ti n dài h n do s i u ch nh c a chi phí n m gi ti n trong hàm c u ti n cũng có m t bi n tr . Tuy nhiên, các nghiên c u th c nghi m cho n n kinh t M v i dãy s li u sau chi n tranh th gi i l n th II cho th y c u ti n không n nh vào nh ng năm 1970 (hi n tư ng ó ư c g i là hi n tư ng missing money). S không n nh c a hàm c u ti n cũng x y ra khi nghiên c u các nư c công nghi p khác nh ng năm ó. Nguyên nhân c a hi n tư ng missing money trong ư c lư ng c u ti n là do có s c i cách tài chính trong nh ng năm 1970 và s không phù h p trong c u trúc i u ch nh t ng ph n c a mô hình c u ti n. Sau nh ng năm 1970, mô hình ư c lư ng c u ti n ã ư c i u ch nh phù h p hơn. Mô hình ư c s d ng ph bi n trong ư c lư ng c u ti n vào nh ng năm 1980 là mô hình hàng t n kho (BSM- Buffer stock model), nh ng năm 1990 là mô hình hi u ch nh sai s (ECM- Error correction model). Trong hai mô hình BSM và ECM thì mô hình ECM có ưu i m hơn trong ư c lư ng c u ti n. Mô hình ECM phù h p hơn v i c i m c a cơ s d li u theo dãy th i gian, th hi n ư c b n ch t lý thuy t trong hàm c u dài h n và nh ng bi n ng ng n h n qua các s li u th c t . Chính vì nh ng ưu i m ó mà
4 mô hình ECM ư c s d ng nhi u trong vi c ư c lư ng c u ti n trên th gi i vào nh ng năm 1990. T cu i nh ng năm 1990 n nay thì các nghiên c u th c nghi m v c u ti n cho th y r ng vi c áp d ng mô hình tuy n tính trong ư c lư ng c u ti n không còn phù h p m t s nư c khi có s phát tri n m nh m c a h th ng tài chính, s thay i cơ c u thành t c u ti n, kh ng ho ng d u m , thay i th ch chính sách, bi n ng chu kỳ kinh t và th m chí là c nh ng nh hư ng phát tri n kinh t c th mà các can thi p chính sách ph i ư c th c hi n nhanh và m nh v lãi su t, cung ti n và kh i lư ng tín d ng. Nh ng thay i ó gây ra nh hư ng t ng t t i hàm c u ti n và các dãy s th i gian xu t hi n quan h phi tuy n. ó là cơ s th c ti n cho m t s nghiên c u th c nghi m hàm c u ti n phi tuy n hi n nay trên th gi i. Ch ng h n như nghiên c u c u ti n ài Loan (1962- 1996) c a Huang, Lin và Cheng năm 2001 cho th y khi chính ph có s i u ti t và ki m soát ch t s bi n ng c a lãi su t ti n g i và ch s giá tiêu dùng thì s can thi p quá m c c a chính ph t ư c m c tiêu ra làm cho quan h gi a các bi n gi i thích c u ti n là quan h phi tuy n. Nghiên c u c u ti n c a Trung Qu c giai o n 1987- 2004 do Darran Austin và Bert Ward th c hi n năm 2006 cho th y n n kinh t trong quá trình c i cách h th ng tài chính và l m phát có bi n ng chu kỳ thì các nhân t nh hư ng t i c u ti n không theo quan h tuy n tính. Vi t Nam, cho n th i i m này, s lư ng các nghiên c u nh lư ng v c u ti n ư c th c hi n là r t ít. Phương pháp ư c lư ng m i ch d ng l i vi c ư c lư ng mô hình c u ti n tuy n tính. Ph m Qu c Th ng (1996) xây d ng hàm c u ti n theo mô hình hi u ch nh t ng ph n (PAM) cho th i kỳ 1985-1995, s li u nghiên c u l y theo năm. V i s lư ng ch 10 quan sát, k t qu ư c lư ng do ó ít có ý nghĩa trong phân tích và d báo. Nghiên c u c a Hà Quỳnh Hoa (2000) phân tích c u ti n s d ng mô hình hi u ch nh sai s (ECM) cho giai o n t quý 4 năm 1990 n quý 4 năm 1998, các bi n
5 s trong mô hình ư c l y theo quý nên s quan sát l n k t qu ư c lư ng có ý nghĩa th ng kê và có th s d ng d báo ư c. Tuy nhiên, ư c lư ng s d ng phương trình ng tích h p ơn cho ba dãy s th i gian nên có th b sót véc tơ ng tích h p khác. Nghiên c u c a ng Chí Trung (2004) xét c u ti n theo tháng (1991:T1- 2002: T12) theo mô hình PAM và ưa thêm bi n gi i thích m i so v i mô hình c a Hà Quỳnh Hoa, ó là nh hư ng c a t giá h i oái th c t n nhu c u n m gi ti n. Qua ó có th th y các nghiên c u c u ti n nư c ta là còn ít và ng d ng các k t qu ó vào vi c ho ch nh chính sách ti n t là r t h n ch . Các nghiên c u cũng ch d ng l i vi c ưa ra các h s nh hư ng c a các nhân t nh hư ng t i c u ti n mà chưa nêu ra ư c m i liên h v i chính sách ti n t c a Ngân hàng Trung ương nh m giúp cho Ngân hàng Trung ương ki m soát c u ti n và i u hành chính sách ti n t t hi u qu . V y, nguyên nhân c a v n ó là do âu? Mu n tr l i ư c câu h i ó chúng ta c n ph i xem xét sâu hơn nh ng v n có liên quan n th c tr ng phát tri n c a th trư ng tài chính, môi trư ng kinh t vĩ mô, ... t ó l a ch n ư c các bi n s phù h p nh t v lý thuy t và th c ti n. Qua ó, có th ư c lư ng m t hàm c u ti n phù h p hơn, có kh năng gi i thích t t hơn và t ó ưa ra ư c nh ng h qu i v i chính sách ti n t cho Vi t Nam. ó chính là g i ý cho vi c l a ch n tài nghiên c u là: "C u v ti n và h qu i v i chính sách ti n t Vi t Nam". 2. M c ích nghiên c u: M c ích c a lu n án bao g m: - T ng h p các lý thuy t v c u ti n và th c ti n nghiên c u c u ti n trên th gi i, t ó rút ra bài h c cho nghiên c u c u ti n Vi t Nam.
6 - Phân tích th c tr ng th c thi chính sách ti n t c a Ngân hàng Nhà nư c th y ư c nh ng h n ch trong vi c i u hành cũng như các nhân t nh hư ng n hi u qu c a CSTT và c u ti n Vi t Nam, - Ư c lư ng l i hàm c u ti n M1 cho Vi t Nam v i các bi n gi i thích t t hơn và s d ng phương pháp ư c lư ng ưu vi t hơn các phương pháp ã s d ng trong ư c lương c u ti n Vi t Nam. - Ư c lư ng hàm c u ti n M2 - ưa ra các khuy n ngh trong vi c ho ch nh chính sách ti n t Vi t Nam trên cơ s nghiên c u c u ti n. 3. i tư ng và ph m vi nghiên c u t ư c nh ng m c ích nghiên c u nêu trên lu n án hư ng t i nh ng i tư ng và xem xét ph m vi nghiên c u như sau: * i tư ng nghiên c u - Cách th c ho ch nh và th c thi chính sách ti n t - Các nhân t nh hư ng t i nhu c u n m gi ti n. - H qu i v i chính sách ti n t * Ph m vi nghiên c u - Chính sách ti n t t năm 1990 n nay. T khi mà h th ng ngân hàng Vi t Nam ư c tách thành hai c p và các công c chính sách ti n t c a m t ngân hàng trung ương hi n ib t u ư c hình thành. - Ư c lư ng hàm c u ti n M1 cho giai o n 1994- 2006. M c c a th i kỳ nghiên c u nh lư ng này là năm 1994 xu t phát t m t s lý do: (i) ây là th i gian mà th trư ng ngo i t liên ngân hàng b t u ho t ng, t giá b t u ư c hình thành sát v i th trư ng hơn, th i kỳ mà chính ph cho phép m i tác nhân có th s d ng ôla M không h n ch , hi n tư ng ôla
7 hóa x y ra; (ii) b t u t năm 1994 thì các công c c a chính sách ti n t mang d n tính th trư ng hơn; (iii) n n kinh t thoát kh i th i kỳ l m phát trên hai con s ; (iv) các nhân t nh hư ng t i nhu c u n m gi ti n mang tính th trư ng hơn. - Ư c lư ng hàm c u ti n M2 cho giai o n 2000- 2006 nh m xác nh các nhân t nh hư ng t i nhu c u n m gi ti n c a ngư i dân Vi t Nam và d báo c u ti n. Qua ó ưa ra khuy n ngh liên quan t i vi c ho ch inh chính sách ti n t c a Ngân hàng Nhà nư c. 4. Phương pháp nghiên c u phù h p v i n i dung, yêu c u và m c ích nghiên c u mà lu n án ã ra lu n án s d ng m t s phương pháp nghiên c u khoa h c, bao g m: • Phương pháp th ng kê: Các s li u s d ng trong lu n án này có hai ngu n cơ b n là t T ng c Th ng kê Vi t Nam và Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam. Các s li u liên quan t i vi c phân tích nh lư ng c a lu n án g m có: giá tr s n lư ng công nghi p, ch s giá tiêu dùng, kh i lư ng ti n, t giá. T t c các dãy s li u ó sau khi thu th p u có s i u ch nh v cùng m t g c so sánh (năm 1994) có s phù h p gi a các dãy s ư c s d ng trong ư c lư ng. • Phương pháp so sánh i ch ng: D a trên cơ s nh ng s li u th c t thu th p ư c tác gi so sánh v i nh ng m c tiêu, ch tiêu c th ra t ó rút ra nh ng i m t ư c và chưa t ư c trong i u hành chính sách ti n t ... • Phương pháp mô hình hóa: phương pháp này ư c s d ng nh m làm rõ hơn nh ng phân tích nh tính b ng các hình v c th và làm cho các v n tr nên d hi u hơn.
8 • Phương pháp phân tích kinh t lư ng: lu n án s d ng phương pháp ư c lư ng theo mô hình véc tơ t h i quy VAR (Vector AutoRegressive model) và mô hình véc tơ hi u ch nh sai s VECM (Vector Error Correction) cho vi c nghiên c u th c nghi m c u ti n Vi t Nam giai o n 1994- 2006. 5. Ý nghĩa khoa h c c a lu n án Lu n án v i tài 'C u v ti n và h qu i v i chính sách ti n t Vi t Nam' khi t ư c nh ng m c tiêu nghiên c u t ra s có m t s óng góp không ch cho nh ng ngư i nghiên c u sau v c u ti n mà còn có th ưa ra ư c nh ng khuy n ngh cho vi c i u hành chính sách ti n t , c th : - Lu n án h th ng hóa ư c các lý thuy t c u ti n t trư ng phái kinh t h cc i n n nay cùng v i th c tr ng nghiên c u c u ti n các nư c. Qua ó rút ra nh ng v n n y sinh khi nghiên c u th c nghi m c u ti n, t o cơ s cho các nghiên c u m r ng hơn sau này v c u ti n. - Hoàn thi n phương pháp phân tích nh lư ng các nhân t nh hư ng t i nhu c u n m gi ti n c a Vi t Nam. - Phân tích th c tr ng v vi c ho ch nh th c thi chính sách ti n t Vi t Nam t năm 1990 n nay. - ng d ng k t qu phân tích c u ti n cho vi c ho ch nh chính sách ti n t Vi t Nam . 6. B c c c a lu n án Ngoài l i m u, k t lu n và danh m c các tài li u tham kh o lu n án ư c chia thành 4 chương: Chương 1: T ng quan v nghiên c u c u ti n và h qu i v i chính sách ti n t
9 Chương 2: Th c tr ng v chính sách ti n t , các nhân t nh hư ng t i chính sách ti n t Vi t Nam Chương 3: Nghiên c u c u ti n và ư c lư ng hàm c u ti n Vi t Nam Chương 4: ng d ng k t qu nghiên c u c u ti n trong ho ch nh chính sách ti n t Vi t Nam
10 Chương 1 T NG QUAN V NGHIÊN C U C U TI N VÀ H QU I V I CHÍNH SÁCH TI N T C u v ti n n nh là m t trong nh ng y u t quan tr ng Ngân hàng Trung ương có th ưa ra chính sách ti n t và i u hành chính sách ti n t t hi u qu t t. Vì l ó mà trên th gi i c u v ti n ã ư c nghiên c u t r t lâu. V y, th c t ó như th nào chúng ta s c p t i trong ph n nghiên c u này. 1.1. T NG QUAN V LÝ THUY T C U TI N Các lý thuy t c u ti n u ư c xây d a trên vi c xem xét vai trò và ch c năng c a ti n. Thông thư ng khi nói n các ch c năng c a ti n ngư i ta thư ng c p t i 3 ch c năng: ti n là phương ti n trao i, ti n là phương ti n c t tr giá tr , ti n là phương ti n h ch toán. Trong ba ch c năng ó thì ch c năng th 3 c a ti n cũng gi ng như ch c năng r t nhi u các phương ti n khác có th s d ng ghi chép, tính toán. Do ó, th c hi n công vi c h ch toán thì không nh t thi t ph i s d ng phương ti n là ti n. Chính vì lý do ó mà các lý thuy t c u ti n h u như ch xem xét ch c năng phương ti n trao i và phương ti n c t tr giá tr . Ch ng h n như lý thuy t c u ti n c a trư ng phái kinh t h c c i n ưa ra d a trên ch c năng phương ti n trao ic a ti n,... Sau ây, chúng ta s xem xét các lý thuy t c u ti n t trư ng phái kinh t h cc i n cho n nay th y ư c quan ni m các trư ng phái kinh t h c v ch c năng c a ti n và các nhân t nh hư ng n nhu c u n m gi ti n theo quan i m ó.
11 1.1.1. Lý thuy t c u ti n c a trư ng phái Kinh t h c c i n K t các nhà kinh t h c c i n thì ti n có th có b n ch c năng: ti n là phương ti n trao i, phương ti n c t tr giá tr , ơn v h ch toán và phương ti n ghi chép các kho n n . Tuy nhiên, v i quan i m chung c a các nhà kinh t c i n, các th trư ng trong n n kinh t ut ng i u ch nh n tr ng thái cân b ng và giá c luôn i u ch nh linh ho t m b o cho tr ng thái cân b ng ư c thi t l p nên ti n trong n n kinh t ch là phương ti n trao i. Do v y, các lý thuy t c u ti n c a trư ng phái c i n u nh m vào vi c gi i thích c u ti n v i ch c năng ti n là phương ti n trao i. Nhà kinh t h cc i n u tiên ưa ra lý thuy t v c u ti n là Leon Walras và ti p ó là Mill năm 1848 [60], Wicksell năm 1906 [92], Fisher năm 1911 [24],... Th c t các lý thuy t c i n không c p tr c ti p n c u ti n mà h c p t i c u ti n gián ti p trong lý thuy t s lư ng thông qua vi c phân tích “t c chu chuy n c a ti n”- s l n mà m t ơn v ti n t th c hi n giao d ch trong m t kho ng th i gian. n năm 1917, các nhà kinh t h c c i n thu c trư ng phái Cambridge mà i di n là Pigou (1917) [70] và Marsall (1923) [56] m i chính th c c p n nhu c u n m gi ti n. Pigou nghiên c u c u ti n theo cách ti p c n s dư ti n, ông ơn gi n hoá vi c nghiên c u c u ti n b ng gi nh m i cá nhân có kh i lư ng tài s n, kh i lư ng giao d ch, và thu nh p ít nh t là trong m t kho ng th i gian ng n s thay i theo m t t l n nh v i nhau. V i nh ng y u t khác không i, c u ti n danh nghĩa c a m i cá nhân (Md) cũng như c u ti n c a c n n kinh t s có quan h t l k v i thu nh p danh nghĩa (P.y). Nghĩa là Md= kPy. C u ti n ph thu c chính vào thu nh p danh nghĩa và c h s k. l nc ah s k theo các nhà kinh t h c tân c i n i sau cho là nó ph thu c vào các bi n s khác trong quá trình phân b c a ngư i tiêu dùng như lãi su t và c a c i.