luận văn: Áp dụng phương pháp chi phí du lịch để đánh giá giá trị cảnh quan vườn quốc gia Cát Bà, Hải Phòng

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:82

Thêm vào BST

Báo xấu

110
lượt xem 38
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Ngày nay cùng với sự hội nhập và phát triển sâu rộng của nền kinh tế thị trường, người ta càng có nhiều điều kiện và lý do để quan tâm tới môi trường, chẳng hạn do sự phát triển quá nóng của nền kinh tế hay sự phát triển thiếu bền vững khiến những nhà chức trách phải xem xét lại trong phương hướng và chính sách của mình những vấn đề liên quan đến môi trường bởi lẽ môi trường và phát triển có những mối quan hệ chặt chẽ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: luận văn: Áp dụng phương pháp chi phí du lịch để đánh giá giá trị cảnh quan vườn quốc gia Cát Bà, Hải Phòng

LU N VĂN T T NGHI P TÀI: “Áp d ng phương pháp chi phí du l ch ánh giá giá tr c nh quan vư n qu c gia Cát Bà, H i Phòng.” 1
M CL C Trang PH N M U........................................................................................................................ 1 1. Tính c p thi t c a tài ............................................................................................... 7 2. M c tiêu ........................................................................................................................ 9 3. Ph m vi nghiên c u ...................................................................................................... 9 4. Phương pháp nghiên c u ............................................................................................. 9 5. C u trúc chuyên ..................................................................................................... 10 CHƯƠNG I. PHƯƠNG PHÁP TCM CHO ÁNH GIÁ HÀNG HÓA CH T LƯ NG MÔI TRƯ NG ....................................................................................................................... 11 1.1. Hàng hóa môi trư ng .................................................................................................. 11 1.1.1. Khái ni m ........................................................................................................ 11 1.1.2. T ng giá tr kinh t c a hàng hóa môi trư ng ................................................ 11 1.2. nh giá giá tr hàng hóa ch t lư ng môi trư ng................................................. 15 1.2.1. S c n thi t ph i nh giá giá tr hàng hóa ch t lư ng môi trư ng .................... 15 1.2.2. S d ng phương pháp chi phí du l ch ánh giá giá tr hàng .......................... 17 hóa ch t lư ng môi trư ng ............................................................................................ 17 CHƯƠNG II. GI I THI U V VQG CÁT BÀ – H I PHÒNG ....................................... 25 2.1. c i m t nhiên .................................................................................................... 25 2.1.1. V trí a lý ........................................................................................................... 25 2.1.2. a ch t, a hình ............................................................................................ 27 2.1.3. Khí h u và th y văn ......................................................................................... 29 2.1.4. H sinh thái VQG Cát Bà ................................................................................ 30 2.2. Dân cư trong vùng ......................................................................................... 31 2
2.3. Cơ s h t ng s n có ..................................................................................... 33 2.4. Các ho t ng mang tính ch t b o t n tài nguyên thiên nhiên ..................... 35 2.4.1. Công tác nghiên c u khoa h c ............................................................................. 35 2.4.2. Công tác qu n lý và b o v r ng ......................................................................... 36 2.4.3. Công tác giáo d c môi trư ng ............................................................................. 38 2.4. Ti m năng du l ch VQG Cát Bà ........................................................................... 40 Chương III. NG D NG PHƯƠNG PHÁP CHI PHÍ DU L CH XÁC NH C NH QUAN T I VQG CÁT BÀ – H I PHÒNG ......................................................................... 48 3.1. S d ng ZTCM xác nh giá tr c nh quan cho VQG Cát Bà ................. 48 3.2. Phương pháp thu th p và x lý thông tin ...................................................... 48 3.2.1. Thi t k b ng h i .................................................................................................. 49 3.2.2. Ti n hành i u tra l y m u .................................................................................. 50 3.2.3. X lý s li u .................................................................................................................. 51 3.3. T ng quan v các c i m nghiên c u m u ........................................................ 51 3.3.1. c i m kinh t xã h i c a du khách tham gia ph ng v n ................................ 51 3.3.2. Các ho t ng c a du khách t i VQG Cát Bà ..................................................... 53 3.3.3. S ngày lưu trú và các chi phí du l ch c a du khách ........................................... 57 3.4. Xác nh mô hình hàm c u cho VQG Cát Bà....................................................... 59 3.4.1. Phân vùng xu t phát ............................................................................................ 59 3.4.2. T l tham quan c a vùng xu t phát (VR)............................................................ 61 3.4.3. Ư c lư ng chi phí du l ch cho m t chuy n i n VQG Cát Bà .......................... 63 3.4.4. Xây d ng hàm c u du l ch cho VQG Cát Bà ....................................................... 70 3.5. Nh ng k t qu thu ư c ................................................................................ 74 3.6. Nh ng h n ch trong quá trình th c hi n ZTCM t i VQG Cát Bà .............. 74 3.7. Ki n ngh ....................................................................................................... 76 K T LU N ......................................................................................................... 78 3
GI I NGHĨA T VI T T T STT T vi t t t Ti ng anh Ti ng vi t Individual travel cost Phương pháp chi phí du 1 ITCM method l ch cá nhân Phương pháp chi phí du 2 ZTCM Zonal travel cost method l ch theo vùng 3 TEV Total economic value T ng giá tr kinh t 4 VQG Vư n qu c gia 5 DLST Du l ch sinh thái 4
DANH M C CÁC B NG BI U TÊN B NG Trang B ng 2.1: Lư ng du khách n VQG Cát Bà qua các năm 36 B ng 3.1: c i m kinh t - xã h i c a du khách ph ng v n 46 B ng 3.2: S du khách trong m i nhóm t i VQG Cát Bà 48 B ng 3.3: M c ích du khách t i VQG Cát Bà 49 B ng 3.4: Các ho t ng ư c du khách ưa thích 50 B ng 3.5: Nh ng i m làm du khách chưa hài long 51 B ng 3.6: Phân vùng xu t phát 54 B ng 3.7: S lư t tham quan c a m i vùng 56 B ng 3.8: T l tham quan/1000dân/năm 57 B ng 3.9: Chi phí ăn, c a m i vùng 60 B ng 3.10: Chi phí i l i c a du khách 61 B ng 3.11: Chi phí cơ h i 63 B ng 3.12: T ng h p các chi phí 63 B ng 3.13: Giá tr VRi, Pi các vùng 64 5
B ng 3.14: L i ích gi i trí và th ng dư tiêu dùng c a du khách 67 các vùng DANH M C CÁC HÌNH V TÊN HÌNH Trang Hình 1.1: Sơ t ng giá tr kinh t 6 Hình 2.1: B n v trí a lý VQG Cát Bà 20 Hình 2.2: B n du l ch VQG Cát Bà 22 Hình 2.3: M t trong nh ng làng n i Cát Bà 33 Hình 2.4: Lư ng khách n VQG Cát Bà qua các năm 37 Hình 3.1: th hàm c u gi i trí VQG Cát Bà 66 6
L I NÓI U 1. Tính c p thi t c a tài Ngày nay cùng v i s h i nh p và phát tri n sâu r ng c a n n kinh t th trư ng, ngư i ta càng có nhi u i u ki n và lý do quan tâm t i môi trư ng, ch ng h n do s phát tri n quá nóng c a n n kinh t hay s phát tri n thi u b n v ng khi n nh ng nhà ch c trách ph i xem xét l i trong phương hư ng và chính sách c a mình nh ng v n liên quan n môi trư ng b i l môi trư ng và phát tri n có nh ng m i quan h ch t ch . Trong quan i m truy n th ng ã không tính n y u t môi trư ng và tài nguyên thiên nhiên, ây là m t khi m khuy t cơ b n d n n h u qu là ngu n tài nguyên thiên nhiên b khai thác c n ki t, ch t th i ra môi trư ng không ư c ánh giá m t cách y , ô nhi m, suy thoái, c n ki t tài nguyên thiên nhiên. Trong quan i m hi n nay ngư i ta cho r ng h th ng kinh t ư cg nk t v i h th ng t nhiên thông qua hai dòng v t ch t cơ b n: các y u t u vào dư i d ng tài nguyên thiên nhiên và ch t lư ng môi trư ng và các y u t u ra dư i d ng ch t th i, vi c lư ng hóa ư c u vào và u ra c a các s n ph m t c là chúng ta ã lư ng hóa ư c các chi phí và l i ích c a tài nguyên và môi trư ng, i u này có nghĩa chúng ta ã kh c ph c ư c nh ng th t b i c a th trư ng. 7
Nhìn nh n mang tính ch t toàn di n thì môi trư ng có 3 vai trò chính ó là: cung c p tài nguyên thiên nhiên, ch a ch t th i, d ch v sinh thái và cung c p thông tin. T vai trò c a môi trư ng con ngư i ã bi t v n d ng nh ng quy lu t t nhiên ưa ra các v n như v n b o t n a d ng sinh h c nh ng vùng nhi t i có a d ng sinh h c cao. Vi t Nam là m t nư c n m trong khí h u nhi t i gió mùa có m và n n nhi t cao có nh ng i u ki n thu n l i phát tri n r ng cùng h a d ng sinh h c cao. ó là nh ng ti m năng cho phát tri n du l ch, c bi t là du l ch sinh thái, du l ch vư n, m t trong nh ng ngành v a mang l i giá tr kinh t cao l i gìn gi ư c c nh quan t nhiên n u có nh ng bi n pháp và chính sách úng n. Vư n qu c gia Cát Bà là m t trong sáu khu sinh thái Vi t Nam ư c Unesco công nh n là khu d tr sinh quy n th gi i (C n Gi , Cát Tiên, ng b ng sông H ng, Cát Bà, Kiên Giang và Tây Ngh An). Cho n ngày nay, Cát Bà ã tr thành a ch du l ch quen thu c v i nhi u ngư i, nh t là v i khách thích i du l ch sinh thái. ây là m t i m du l ch h p d n du khách b i có ch t lư ng môi trư ng t t, s lư ng du khách n nơi này hàng năm là tương i l n.Chính vì v y tôi quy t nh ch n tài c a mình là: “Áp d ng phương pháp chi phí du l ch ánh giá giá tr c nh quan vư n qu c gia Cát Bà, H i Phòng”. 8
2. M c tiêu - Áp d ng phương pháp chi phí du l ch vào m t a i m c th làm sáng t cơ s lý lu n và th c ti n nâng cao nh n th c. - Xác nh giá tr c nh quan môi trư ng VQG Cát Bà xu t các gi i pháp cho phát tri n b n v ng. 3. Ph m vi nghiên c u - Không gian lãnh th : Vư n qu c gia Cát Bà. - Th i gian nghiên c u: i u tra ph ng v n khách du l ch vào tháng 3, tháng 4 năm 2009. - Gi i h n nghiên c u: Nghiên c u và tính toán giá tr c nh quan môi trư ng t i Vư n qu c gia Cát Bà. 4. Phương pháp nghiên c u Phương pháp thu th p thông tin: t ng h p tài li u th c p và ph ng v n tr c ti p Phương pháp th c a: ây là phương pháp r t c n thi t và không th thi u trong nghiên c u nh giá môi trư ng, c bi t là khi s d ng phương pháp chi phí du l ch, k t h p v i vi c nghiên c u qua các tài li u khác, phương pháp th c a ư c coi là m t phương pháp ch o trong chuyên vì lãnh th nghiên c u nh òi h i ph i có nh ng kh o sát th c a tương i c th n m ư c c trưng lãnh th m t cách th c t . Phương pháp này ư c k t h p v i 9
phương pháp i u tra xã h i h c các i tư ng khách du l ch. Vì th các thông tin th c t qua quan sát, nghe, trao i, thu th p ư c càng phong phú hơn. Phương pháp i u tra xã h i h c: ây cũng là m t phương pháp không kém ph n quan tr ng trong vi c lư ng giá giá tr c nh quan c a a i m nghiên c u, các thông tin thu th p ư c qua i u tra giúp nhà nghiên c u t ng h p ư c các ý ki n và các s li u c n thi t cho tính toán. Cùng v i phương pháp th c a, phương pháp này khá quan tr ng trong vi c phân tích các hi n tư ng th c t . Phương pháp chuyên gia: Tham kh o ý ki n c a các chuyên gia v kinh t môi trư ng trong vi c xây d ng, thi t k b ng h i, phương pháp ph ng v n khách du l ch cũng như vi c xây d ng các mô hình tính toán trong tài này. Phương pháp x lý s li u b ng các ph n m m Excel: Các s li u i u tra s ư c t ng h p và tính toán b ng các hàm cơ b n trên Excel ví d như min, max, average…hàm c u du l ch ư c h i quy b ng công c Regression Analysis trong excel. Phương pháp lư ng giá gía tr c nh quan: lư ng giá giá tr c nh quan c a a i m nghiên c u, trong tài này tôi s d ng phương pháp chi phí du l ch theo vùng (ZTCM). 5. C u trúc chuyên Chương I. Phương pháp TCM cho ánh giá hàng hóa ch t lư ng môi trư ng Chương II. T ng quan v VQG Cát Bà Chương III. Áp d ng phương pháp TCM lư ng giá giá tr kinh t VQG Cát Bà 10
CHƯƠNG I. PHƯƠNG PHÁP TCM CHO ÁNH GIÁ HÀNG HÓA CH T LƯ NG MÔI TRƯ NG 1.1. Hàng hóa môi trư ng 1.1.1. Khái ni m Hàng hoá môi trư ng là m t lo i hàng hoá mà ngư i ta mơi ưa vào trong kinh t h c môi trư ng xem xét giá tr c a nó mà trong nh nghĩa ngư i ta cho r ng ch t lư ng môi trư ng là hàng hoá nên nó có giá tr và giá tr s d ng. Khi xem xét v hàng hoá môi trư ng cho n nay thì các nhà kinh t môi trư ng u th ng nh t cho r ng mu n nghiên c u nó thì ph i nhìn nh n trên góc t ng giá tr kinh t . 1.1.2. T ng giá tr kinh t c a hàng hóa môi trư ng Hi n nay các nhà kinh t môi trư ng cho r ng ánh giá m t h sinh thái trư c h t ph i có quan i m nhìn nh n có tính t ng h p b i l th c ch t c a m t h th ng môi trư ng hay h sinh thái b n thân nó ã có tính t ng h p, c th ó là t ng giá tr kinh t (TEV: Total economic value). Minh h a qua sơ sau: 11
Hình 1.1: Sơ t ng giá tr kinh t TEV UV NUV DU IDUV OV BV EXV V V TEV = UV+NUV = (DU + IDUV) + (OV + BV + EXV) = Ngu n: Giáo trình kinh t môi trư ng S phân bi t u tiên và quan tr ng nh t ó là giá tr s d ng và giá tr phi s d ng UV (Use values): Giá tr s d ng c a m t lo i hàng hoá là tính ch t có ích, công d ng c a hàng hoá ó có th tho mãn m t nhu c u nào ó cho vi c s n xu t ho c cho s tiêu dùng cá nhân, là nh ng giá tr b t ngu n t l i ích c a xã h i do s d ng ho c có ti m năng s d ng m t tài nguyên môi trư ng nh t 12
nh hay các d ch v c a nó. Nói cách khác giá tr s d ng ư c hình thành t vi c th c s s d ng môi trư ng. Nó bao g m: DUV (Direct use values): Giá tr s d ng tr c ti p là các s n ph m hàng hoá, d ch v tr c ti p cung c p mà chúng ta có th tính ư c v giá c và kh i lư ng trên th trư ng. M t cá nhân có th tr c ti p thư ng th c ngu n tài nguyên b ng cách tiêu dùng nó. Ví d : giá tr c nh quan c a m t công viên hay m t khu r ng. IUV (Indirect use values): Giá tr s d ng gián ti p là nh ng giá tr ch y u d a trên ch c năng c a h sinh thái và môi trư ng, hay nói cách khác ây là các ch c năng môi trư ng cơ b n gián ti p h tr cho các ho t ng kinh t và l i ích c a m i ngư i. Ví d m t khu v c b o v lưu v c sông hay t ng ôzôn b o v trái t kh i tia c c tím. Tuy nhiên s khác nhau gi a giá tr s d ng tr c ti p và giá tr s d ng gián ti p ch mang tính ch t tương i. OV (Option values): Giá tr tuỳ ch n là lư ng mà m i cá nhân s n sàng chi tr b o t n. ây là giá tr do nh n th c c a con ngư i t ra trong h sinh thái. Giá tr này không có tính th ng nh t chung và cũng ph i ư c tính v m t ti n t theo tínn ch t l a ch n c a nó. Ví d b o t n m t khu v c t nhiên là m t l a ch n cho chúng ta kh năng bi n i nó trong tương lai hay gi l i nó d a vào nh ng thông tin thu th p v giá tr tương i c a khu v c t nhiên. NUV (Non use values): Giá tr phi s d ng th hi n các giá tr phi phưong ti n n m trong b n ch t c a s v t, không liên quan n vi c s d ng th c t ho c th m chí vi c l a ch n s v t này. Tuy nhiên thay vào ó nh ng giá tr này thư ng liên quan nhi u v m t l i ích c a con ngư i. Gía tr phi s d ng bao g m: 13
BV (Bequest values): Giá tr tuỳ thu c hay giá tr l i ph thu c vào nhi u y u t trong m t hàm nhi u bi n và có th có s thay i trên cơ s phát hi n c a khoa h c cũng như nh n th c c a con ngư i. M t s ngư i cho r ng giá tr tuỳ thu c là giá tr c a vi c l i các giá tr s d ng và phi s d ng cho con cháu. EXV (Existen values): Giá tr t n t i xu t phát t nh n th c c a con ngư i v tài nguyên và môi trư ng mà ngư i ta cho r ng s t n t i c a m t cá th hay m t gi ng loài nào ó có ý nghĩa v m t kinh t không ch trư c m t mà c lâu dài bu c ngư i ta ph i duy trì gi ng loài ó b ng m i giá. Trong vi c tính toán này thì vi c xác l p ti n t là khó khăn nhưng vi c xác l p nh n th c v m t giá tr là r t d dàng. Dư i ây là ví d v t ng giá tr kinh t i v i khu r ng mi n núi. DUV: L n nh t là g c i, các ng v t, giá tr phi g (m c nhĩ, n m hương…), t t c nh ng giá tr ó khi chúng ta lư ng giá chúng u có kh năng xác nh d dàng nh giá th trư ng. IDUV: Duy trì ngu n nư c ng m, ch ng lũ quýet, ch ng xói mòn t→ khó lư ng hóa hơn r t nhi u OV: Tuỳ thu c vào c trưng c a t ng khu v c mà có s l a ch n khác nhau. Ví d các khu r ng mi n núi phía b c, giá tr tuỳ ch n có th là giá tr c a các lo i cây g lim, s n, táu nhưng trong khi ó các khu r ng Tây Nguyên có giá tr tuỳ ch n C m Lai, tuỳ thu c vào tính ch t sinh thái c a t ng khu v c. BV: Giá tr này ph thu c vào tính c trung c a t ng h sinh thái mà các nhà kinh t sinh thái c n thi t ph i ưa ra ánh giá tính ph thu c c a nó. Ví d i v i h sinh thái c a khu v c xung quanh h Ba B , khu v c xung quanh r ng Nà Hang, duy trì khu r ng này là ch d a c a loài vo c mũi h ch.Vi c lư ng giá 14
các giá tr này h t s c khó khăn, nó còn tuỳ thu c vào cách ti p c n c a t ng chuyên gia. EXV: Gía tr t n t i gi ng h sinh thái r ng ng p m n, là nh ng giá tr có ư c nh duy trì h sinh thái c a th h trư c l i cũng như vi c chúng ta ph i u tư duy trì nó mang l i l i ích cho tương lai. Ví d : r ng mi n núi, tính ch t nguyên sinh c a r ng, ví d cây trò ch c a r ng Cúc Phương. Như v y, vi c tính toán giá tr kinh t c a h sinh thái d a trên quan i m t ng h p ngư i ta ã ưa ra giá tr TEV, ây là cơ s cho các nhà kinh t h c môi trư ng ưa ra phương pháp ti p c n ánh giá nh m lư ng hoá các giá tr môi trư ng ph c v cho vi c ho ch nh chính sách duy trì, b o t n u tư phát tri n, m b o tính b n v ng. 1.2. nh giá giá tr hàng hóa ch t lư ng môi trư ng 1.2.1. S c n thi t ph i nh giá giá tr hàng hóa ch t lư ng môi trư ng Cùng v i s phát tri n c a n n kinh t th trư ng khi mà t t c các lo i hàng hóa u ư c em lên cân, ong, o m và ư c nh giá thông qua cung c u trên th trư ng thì hàng hóa ch t lư ng môi trư ng cũng ngày càng kh ng nh vai trò cu nó trong h th ng n n kinh t . Và vi c nh giá nó là c n thi t b i các lý do sau: Ch t lư ng môi trư ng trư c h t nó là m t lo i hàng hóa b i nó có hai thu c tính là giá tr và giá tr s d ng. Như chúng ta ã bi t các nhu c u thi t y u duy trì s s ng c a con ngư i ó là: ăn, m c, . Hàng hóa ch t lư ng môi trư ng th a mãn không ch nh ng nhu c u thi t y u ó mà còn th a mãn vô s nh ng nhu c u khác c a con ngư i thông qua vi c cung c p không gian s ng, các i u ki n s ng, cung c p các ngu n tài nguyên thiên nhiên ph c v cho các ho t ng s n xu t và sinh ho t (giá tr )… ng th i vi c ph c h i ch t lư ng 15
môi trư ng là do lao ng s n xu t c a con ngư i (hao phí lao ng xã h i)- giá tr s d ng. Như v y c n nh giá hàng hóa ch t lư ng môi trư ng tránh gây ra th t b i trên th trư ng. Trong quá kh ngư i ta thư ng chưa chú tr ng n ngu n tài nguyên thiên nhiên vì ngư i ta cho r ng tài nguyên thiên nhiên là th “thiên nhiên ban t ng” nên trong quá trình khai thác và s d ng ngư i ta không tính toán lư ng s d ng và cũng không quan tâm n thi t h i trong quá trình khai thác gây ra như vi c c n ki t tài nguyên, gây ô nhi m hay lư ng th i phát sinh sau ó. Vi c nh giá môi trư ng là m t cách nh c nh con ngư i quan tâm và b o v môi trư ng. ng th i qua nh giá cũng o ư c t c s d ng h t ngu n tài nguyên và d báo cho con ngư i m c khan hi m ngu n tài nguyên càng gia tăng trong tương lai. Khi ánh giá ư c ch t lư ng môi trư ng cũng như nh ng thi t h i c a m t ho t ng kinh t gây ra cho môi trư ng s góp ph n t o công b ng trong vi c ra quy t nh. nh giá góp ph n th c hi n nguyên t c ngư i gây ô nhi m ph i tr ti n t c là qua nh giá môi trư ng chúng ta s xác nh ư c i tư ng gây ô nhi m ph i tr bao nhiêu ti n cũng như có cơ s cho vi c xác nh m c n bù thi t h i m t cách c th và rõ ràng. Khi môi trư ng ã ư c nh giá t c là giá tr c a nó ã bao g m c giá tr s d ng và giá tr phi s d ng s ư c lư ng hóa, t ó s có tính thuy t ph c cao hơn trong vi c giáo d c nâng cao nh n th c c a ngư i dân cũng như có nh ng ch d n trong vi c quy trình th c hi n v m t kinh t úng n hơn. N u ti n hành lư ng giá m t cách c n th n thì s t o ra ư c m t cơ s an toàn và h p lý hơn, qua ó có phương cách s d ng môi trư ng c n th n hơn, tránh lãng phí, th t thoát các ngu n tài nguyên thiên nhiên. 16
Tóm l i vi c nh giá hàng hóa ch t lư ng môi trư ng là m t vi c làm c n thi t nh m m c ích ưa ra nh ng gi i pháp t i ưu hư ng t i m c tiêu phát tri n b n v ng. 1.2.2. S d ng phương pháp chi phí du l ch ánh giá giá tr hàng hóa ch t lư ng môi trư ng Có nhi u phương pháp lư ng giá giá tr hàng hóa ch t lư ng môi trư ng Phương pháp ánh giá có s Phương pháp ánh giá có s d ng hàm c u d ng hàm c u - Phương pháp áp ng - Phương pháp chi phí du li u lư ng l ch (TCM) - Phương pháp chi phí thay - Phương pháp nh giá th ng u nhiên (CVM) - Phương pháp d a vào hàm s n xu t - Phương pháp chi phí cơ h i Trong ó phương pháp chi phí du l ch là phương pháp phù h p hơn c trong vi c ánh giá giá tr c nh quan t i VQG Cát Bà. Vì th tôi i sâu tìm hi u v phương pháp này. 1.2.2.1. Khái ni m ư c hi u là phương pháp d a trên cơ s c a nh ng i m du l ch có s c h pd n i v i du khách, thư ng là nh ng i m có ch t lư ng môi trư ng t t. Và ánh giá ch t lư ng môi trư ng ó ngư i ta d a vào chi phí du l ch ánh giá. Chính vì v y v nguyên t c i v i phương pháp này thì nhu c u v gi i trí b ng nhu c u v ch t lư ng môi trư ng t i khu v c c n ánh giá. ây là 17
phương pháp ánh giá gián ti p. Trong ó c bi t chú ý n nguyên t c c a phương pháp: Nhu c u v gi i trí = Nhu c u v ch t lư ng môi trư ng t i khu v c c n ánh giá Là phương pháp ph bi n nh t trên th gi i trong lư ng giá giá tr c nh quan. ư c xây d ng trên gi nh chi phí mà ngư i tiêu dùng ph i b ra ư c tiêu dùng m t lo i hàng hóa ư c xem là s thay th cho giá tr c a hàng hóa ó. Chi phí b ra bao g m: chi phí i l i, chi phí th i gian, chi phí cơ h i,… 1.2.2.2. Các cách ti p c n ITCM (Phương pháp chi phí du l ch theo cá nhân): Cách ti p c n này xác nh m i quan h gi a s l n n i m du l ch hàng năm c a m t cá nhân v i chi phí du l ch mà cá nhân ó ph i b ra Vi = f (TCi, Si) Trong ó: - Vi là s l n n a i m du l ch c a cá nhân i trong m t năm - TCi là chi phí du l ch c a cá nhân i - Si là các nhân t khác có nh hư ng n c u du l ch c a cá nhân, ví d : thu nh p, chi phí thay th , tu i, gi i tính, tình tr ng hôn nhân, trình h c v n… Hàm c u ư c thông qua chi phí i l i và s l n i như sau: 18
Chi phí i l i ư ng c u v gi i trí Vùng dư i ư ng c u = L i ích c a gi i trí = L i ích c a khu v c t nhiên theo gi nh S l n i ơn v quan sát c a ITCM là các cá nhân n thăm i m du l ch, giá tr gi i trí c a m i cá nhân di n tích phía dư i ư ng c u c a h , vì v y t ng giá tr gi i trí c a khu du l ch ư c tính b ng cách t ng h p các ư ng c u cá nhân. Theo Georgiou et al, 1997 “ITCM yêu c u ph i có s dao ng trong s l n n a i m du l ch c a m t cá nhân hàng năm ư c lư ng ra hàm c u”. Vì v y, cách ti p cân ITCM s g p ph i khó khăn khi s dao ng là quá nh ho c khi các cá nhân không i n a i m du l ch m t vài l n trong năm. Do ó n u m i du khách n a i m du l ch ch m t l n trong năm thì khó có th ch y hàm h i quy. Cách ti p c n phương pháp chi phí du l ch theo cá nhân ch phù h p cho các khu du l ch mà du khách n nhi u l n trong năm như công viên hay vư n Bách Th o… ZTCM (Phương pháp chi phí du l ch theo vùng): Cách ti p c n này xác nh m i quan h gi a t l tham quan c a vùng xu t phát t i v trí nghiên c u v i t ng chi phí du l ch c a vùng xu t phát 19
Vi = V(TCi, POPi, Si) Trong ó: - Vi là s l n vi ng thăm t vùng i t i i m du l ch - POPi là dân s vùng i - Si là các bi n kinh t - xã h i, ví d : thu nh p trung bình c a m i vùng Thông thư ng bi n ph thu c ư c bi u hi n dư i d ng (Vi / POPi hay t l tham quan trên 1000 ngư i dân – VR) Áp d ng ZTCM thì di n tích xung quanh i m du l ch s ư c chia thành nhi u các vùng v i kho ng cách khác nhau t i i m du l ch. Vì v y ơn v quan sát cu ZTCM là vùng. ZTCM s d ng t l s l n vi ng thăm c a m i vùng t i i m du l ch (VR) là hàm c a chi phí du l ch. B i v y s l n m t cá nhân t i i m du l ch không nh hư ng n hàm. Tuy nhiên ZTCM cũng có nh ng h n ch riêng c a nó. Theo Georgiou et al 1997 “ Mô hình chi phí du l ch theo th ng kê không hi u qu vì nó t ng h p d li u t s lư ng l n các cá nhân thành m t vài vùng quan sát. Thêm vào ó mô hình chi phí du l ch theo vùng coi t t c các cá nhân n t m t vùng có các chi phí du l ch như nhau trong khi i u này không ph i cũng úng. Tuy nhiên ZTCM v n ư c s d ng r ng rãi Vi t Nam và nhi u qu c gia khác trên th gi i và nó cũng ư c s d ng lư ng giá giá tr c nh quan VQG Cát Bà, lý do áp d ng s ư c gi i thích rõ chương III. 1.2.3. Các bư c ti n hành Bư c 1: Ch n v trí c n ánh giá ch t lư ng môi trư ng mà v trí ó ph i m b o i u ki n ph i có nhi u du khách lui t i. 20