Luận văn: Một số biện pháp nâng cao năng lực tự học môn sinh học 10 cho học sinh trường Phổ thông dân tộc nội trú

Chia sẻ: Orchid_1 Orchid_1 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:94

Thêm vào BST

Báo xấu

341
lượt xem 104
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Căn cứ vào các nghị quyết của Đảng, các văn bản pháp quy của Nhà nước và của Bộ giáo dục - đào tạo Nghị quyết kỳ họp lần 2, BCH Trung ương Đảng khóa VIII trong phần IV "Những giải pháp chủ yếu" nêu ra: "Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dụcđào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học, từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn: Một số biện pháp nâng cao năng lực tự học môn sinh học 10 cho học sinh trường Phổ thông dân tộc nội trú

Luận văn Một số biện pháp nâng cao năng lực tự học môn sinh học 10 cho học sinh trường PT DTNT
PHẦN 1: MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài 1.1 Căn cứ vào các nghị quyết của Đảng, các văn bản pháp quy của Nhà nước và của Bộ giáo dục - đào tạo Nghị quyết kỳ họp lần 2, BCH Trung ương Đảng khóa VIII trong phần IV "Những giải pháp chủ yếu" nêu ra: "Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục- đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học, từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh, nhất là sinh viên đại học...” [1, tr.41]. Luật giáo dục 2005 quy định: “ Phương pháp giáo d phải phát huy tính ục tích cực tự giác, chủ động , tư duy sáng ạo của người học, bồi dưỡng cho t người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên…” (Khoản 2 Điều 5)[29]. Với môn sinh học Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định mục tiêu về kỹ năng: "Phát triển kĩ năng học tập, đặc biệt là tự học: Biết thu thập và xử lí thông tin; lập bảng biểu, sơ đồ, đồ thị... làm việc cá nhân và làm vi theo nhóm; làm ệc báo cáo nhỏ, trình bày trước tổ, lớp..." [8, tr.6] . Với đối tượng HS DT, trung tâm nghiên cứu giáo dục dân tộc chỉ rõ “Đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học, giúp HS biết cách tự học và hợp tác trong tự học, tích cực chủ động, sáng tạo trong phát hiện và giải quyết vấn đề, tự chiếm lĩnh tri thức mới, giúp HS tự đánh giá năng lực của bản thân” [44, tr. 25] 1.2. Xuất phát từ đòi hỏi của thực tiễn giáo dục: Trong điều kiện của xã hội hiện đại, khi mà khoa học và công nghệ ph át triển rất mạnh mẽ, sự bùng nổ của cách mạng thông tin đã tác động, ảnh hưởng sâu 1 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
sắc đến giáo dục nói chung và quá trình dạy học nói riêng, trong hoàn cảnh như vậy, giáo dục ý thức tự học, tự học một cách thường xuyên có kế hoạch và phương pháp đúng đắn, khoa học cho HS phổ thông nói chung và HS dân tộc nói riêng là một nhiệm vụ bắt buộc và trách nhiệm nặng nề của ng ười thầy. Chỉ có dạy cách học và học cách tự học, tự học sáng tạo mới đáp ứng được yêu cầu cao của sự phát triển xã hội. Xuất phát từ những lý do trên chúng tôi chn đề tài : “ Một số biện pháp ọ nâng cao năng lực tự học môn sinh học 10 cho học sinh trường PT DTNT” 2. M ục tiêu nghiên cứu. - Tìm hiểu tình hình khó khăn của học sinh dân tộc, liên qua trực tiếp đến năng lực tự học trong quá trình học tập SGK Sinh học 10 mới. - Xây dựng cơ sở lí luận và thực tiễn của giải pháp nâng cao năng lực tự học thực chất là hình thành và sử dụng tốt các kĩ năng tự học cho học sinh dân tộc trong quá trình học tập sinh học 10 hiện hành, vận dụng đối với học sinh dân tộc nội trú cấp phổ thông trung học. 3. Khách thể nghiên cứu . Quá trình dạy học sinh học. 4. Đối tượng nghiên cứu. Năng lực tự học của học sinh trường PT dân tộc nội trú trong quá trình dạy học sinh học. 5. Giả thuyết khoa học Nếu bồi dưỡng để HS trường PT DTNT có được các năng lực tự học trong khâu sử dụng SGK, các hoạt động trong lớp và ngoài lớp, thì sẽ tạo cho các em lòng ham thích, sự tự tin, tính tích c chủ động trong học tập và đặc biệt sẽ ực nâng cao được chất lượng học tập bộ môn đáp ứng yêu cầu học tập bộ môn SH đổi mới. 6. Những điểm mới của đề tài. 2 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
* Phát hiện tình hình thực tiễn khả năng tự học của học sinh dân tộc đối với bộ môn sinh học qua các số liệu điều tra. * Xác l p cơ sở lí luận và thực tiễn cùng các giải pháp đối với việc nâng ậ cao năng lực tự học cho học sinh nói chung và HS trường PT DTNT nói riêng . 7. Giới hạn nghiên cứu. * Đối tượng nghiên c đại diện: HS ở trường PT Dân tộc nội trú Điện ứu biên và trường PT Vùng cao Việt Bắc. * Bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh với hình thứ c làm việc với SGK, bài giảng trên lớp và hoạt động học tập ngoài lớp. * Thông qua ví dụ phần II: Sinh học tế bào. 8. Nhiệm vụ nghiên cứu. - Phát hiện những khó khăn đặc thù của học sinh trường PT Dân tộc nội trú trong quá trình học tập bộ môn sinh học. - Bồi dưỡng năng lực tự học, và cách thức bồi dưỡng năng lực tự học cho học sinh nói chung và học sinh trường PT Dân tộc nội trú nói riêng. - Thực nghiệm sư phạm để kiểm tra, đánh giá tính khả thi của giả thuyết đề ra. 9. Phương pháp nghiên cứu. 9.1 Phương pháp nghiên cứu lí thuyết : Nghiên cứu các văn kiện của Đảng, các văn bản pháp quy của Nhà nước, Bộ GD-ĐT, các tài li chuyên môn, SGK và các tài liệu khác để phân tích ệu tổng hợp hệ thống những thông tin có liên quan đến đề tài. 9.2 C¸c ph¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tiÔn gi¸o dôc: - §èi tho¹i víi gi¸o viªn sinh häc vµ häc sinh - Sö dông phiÕu ®iÒu tra 9.3 Ph¬ng ph¸p thùc nghiÖm s ph¹m: - §Þa ®iÓm TN s ph¹m: Gi¶ng d¹y TN mét sè giê ë trêng PT Vïng Cao ViÖt B¾c vµ trêng PT DTNT §iÖn Biªn theo ph¬ng ph¸p ®· ®Ò ra. 3 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
- Thêi gian lµm TN: Tõ 17. 9. 2007 ®Õn 12.1.2008. - Ph©n tÝch kÕt qña thùc nghiÖm. 9.4. Ph¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc ®Ó xö lÝ sè liÖu c¸c kÕt qu¶ thùc nghiÖm. * Ph©n tÝch - ®¸nh gi¸ ®Þnh lîng c¸c bµi kiÓm tra th«ng qua c¸c tham sè ®Æc trng. * Ph©n tÝch ®Þnh tÝnh : Ph©n tÝch kÕt qu¶ bµi kiÓm tra cña HS ®Ó thÊy râ : + VÒ høng thó häc tËp vµ møc ®é tÝch cùc cña häc tËp. + Møc ®é n¾m v÷ng vµ ®é bÒn ®èi víi kiÕn thøc häc tËp. 10. Cấu trúc của luận văn. PhÇn më ®Çu PhÇn kÕt qu¶ nghiªn cøu: Gåm 4 ch¬ng Ch¬ng 1: Tæng quan tµi liÖu Ch¬ng 2: C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc n©ng cao n¨ng lùc tù häc m«n sinh häc 10 cho häc sinh trêng PTDTNT Ch¬ng 3: Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao n¨ng lùc tù häc m«n sinh häc 10 cho häc sinh trêng PTDTNT. Ch¬ng 4: Thùc nghiÖm s ph¹m. PhÇn kÕt: KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ. Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc 4 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
PhÇn II: KÕt qu¶ nghiªn cøu Ch¬ng 1: Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu vÊn ®Ò tù häc vµ híng dÉn tù häc trong gi¸o dôc nhµ trêng Trong lịch sử phát triển giáo dục, tổ chức quá trình học tập theo hướng tăng cường tính tự học của học sinh là vấn đề được quan tâm và nghiên cứu từ lâu. VÒ vÊn ®Ò tù häc nh vai trß cña tù häc, n¨ng lùc tù häc cña HS, c¸ch thøc rÌn luyÖn n¨ng lùc tù häc cho HS nãi chung vµ HS trêng PT DTNT nãi riªng ®· ®îc nhiÒu t¸c gi¶ nghiªn cøu. 1.1.1. Trên thế giới. - Ngay từ cổ đại, nhiều nhà giáo dục lỗi lạc như Xôcơrat ( 470 -399 TCN), Khổng Tử (551 -479 TCN) … Đã từng nói đến tầm quan trọng to lớn của việc phát huy tính tích cực, chủ động của HS và nói đến nhiều biện pháp phát huy tính tích cực nhận thức. - Từ thế kỉ 17 đến thế kỉ 19 nhiều nhà giáo dục lớn như J.A Conmesky A.Đixtecvec (1790-1866) (1592-1670); Jacques Rousseau(1712-1778); …Trong các công trình nghiên cứu của mình về giáo dục phát triển trí tuệ đều đặc biệt nhấn mạnh: Muốn phát triển trí tuệ bắt buộc người học phải phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo để tự mình dành lấy tri thức. Muốn vậy phải tăng cường khuyến khích người học tự khám phá, tự tìm tòi và suy nghĩ trong quá trình học tập [14, tr.26-33]. - Ở Pháp, vào năm 1920 đã hình thành những "nhà trường mới", đặt vấn đề phát triển năng lực trí tuệ của học sinh, khuyến khích các hoạt động do chính học sinh tự quản. - Nhiều tác giả Liên Xô (cũ ) và xã hội chủ nghĩa Đông Âu, đứng trên quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, các nhà giáo dục không những khẳng định vai trò và tiềm năng to lớn của họa động tự học trong giáo dục nhà trường. 5 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
Đặc biệt nhiều tác giả còn nghiên cứu sâu sắc cách thức nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động tự học của người học. Trong đó nêu lên những biện pháp tổ chức hoạt động độc lập nhận thức của học sinh trong quá trình dạy như: Catxchuc G.X; Retzke R; Ilina T.A; Brunop E.p - Bropkina E.P; Picaxistưi P.I [32, tr.9 ]. - Động cơ học tập và giáo dục đúng đắn được N.A.Rubakin; H.Smitman và nhiều nhà giáo dục học coi là yếu tố quan trọng nhất có tính quyết định đến hiệu quả tự học, vì nó thúc đẩy người học tích cực chủ động trong tự học[32, tr.10 ]. - Những năm 30 của thế kỷ XX, nhiều nhà giáo dục ở Châu Á cũng quan tâm sâu sắc đến lĩnh vực tự học của học sinh - sinh viên. T.Makiguchi - người Nhật, nhà sư phạm lỗi lạc đã trình bày các tư tưởng nổi tiếng trong tác phẩm "giáo dục v ì cuộ c sốn g sán g tạo". Ôn g cho rằn g, g iáo dục có thể coi là quá trình hướng dẫn tự học mà động lực của nó là kích thích người học tạo ra giá trị để đạt đến hạnh phúc của bản thân và cộng đồng [23]. - Về nhiệm vụ của giáo dục được Unesco nghiên cứu và chỉ rõ “Để đáp ứng thành công nhiệm vụ của mình, giáo dục phải được tổ chức xoay quanh bốn loại hình học tập cơ bản, mà trong suốt cuộc đời của mỗi con người, chúng sẽ là những trụ cột về kiến thức: Học để biết, học để làm, học để cùng chung sống, học để làm người”[ 42,tr 71] Ngày nay, chủ trương giáo dục của mọi quốc gia trên thế giới đều khẳng định: Lên lớp mà GV chỉ thông báo kiến thức là ít có hiệu quả, cần thay dần việc thông báo bằng việc tổ chức HS tự tìm tòi để phát hiện kiến thức. Tóm lại hoạt động tự học đã được các tác giả xem xét tương đối cụ thể , từ vai trò c tự học, các kỹ năng tự học cần thiết đến các điều kiện để tổ chức ủa quá trình tự học đạt kết quả. 6 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
Hoạt động tự học được các tác giả kết luận là nó phải được thực hiện trong mối quan hệ tương tác hợp lý giữa các yếu tố, cá nhân người học, giá o viên và các điều kiện hỗ trợ khác. 1.1.2. Trong nước. Trong lịch sử phát triển của giáo dục ở Việt Nam, vấn đề tự học, tự bồi dưỡng đã được chú ý từ rất lâu. Thời kì phong kiến, tư tưởng Nho giáo là hệ tư tưởng thịnh hành nhất ở nước ta, đã xuất hiện các lớp tự phát của các ông đồ tâm huyết với nghề dạy học, song còn nhiều hạn chế. Thời kì thực dân Pháp đô hộ, giáo dục nước ta rất chậm đổi mới. hoạt động tự học không được nghiên cứu và phổ biến, nhưng thực tiễn giáo dục lại xuất hiện nhu cầu tự học có tính tự giác rất cao ở nhiều tầng lớp xã hội. Ở Miền Nam thời Mỹ - nguỵ, hoạt động tự học đã được chú ý nghiên cứu bởi nhiều tác giả, trong đó phải kể đến Đinh Gia Trinh với quan niệm có 2 hình thức học là học lấy và học ở nhà trường. Ông cho rằng: “Học lấy là tự mình học lấy triết học, khoa học, văn chương, không cần theo sự giảng dẫn tuần tự của một ông thầy … Người ta ai cũng cần học lấy dù cả những người đỗ đạt cao” [44]. Hoạt động tự học thực sự được nghiên cứu nghiêm túc và triển khai từ khi nền giáo dục cách mạng ra đời (1954) trong đó Chủ tịch Hồ Chí Minh, một tấm gương sáng về tình thần và phương pháp tự học đã dạy: "Về cách học, phải lấy tự học làm nòng cốt"[ 30 tr 67]. Thủ tướng Phạm Văn đồng, một trong những học trò xuất sắc của chủ tịch Hồ Chí Minh, đã tiếp nhận thể hiện và làm phong phú tư tưởng, sự nghiệp giáo dục của Người. Đồng chí chỉ rõ: “Đối với các em HS điều quan trọng có tầm cỡ rộng lớn là tránh tham lam nhồi nhét, tránh lối học vẹt, chỉ cần học thuộc lòng điều thầy giảng, đối với GV cần sử dụng phương pháp dạy người học suy 7 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
nghĩ, tìm tòi, hiểu rộng hơn điều thầy nói, mở rộng tư duy và năng lực sáng tạo của người học …, Làm sao cho giờ học là cơ hội để thầy trò thảo luận tranh luận từ đó các em rút ra nhữngđiều cần học, cần biết…”[13, tr 47-51], . Trong lí luận và thực tiễn Đồng chí cũng chỉ rõ "Phương pháp giáo dục không phải chỉ là những kinh nghiệm, thủ thuật trong truyền thụ và tiếp thu kiến thức mà còn là con đường để người học có thể tự học, tự nghiên cứu chứ không phải là bắt buộc trí nhớ làm việc một cách máy móc, chỉ biết ghi rồi nói lại "[ 10]. Trong nghị quyết của bộ chính trị về cải cách giáo dục (11/1/1979) đã viết "Cần coi trong việc bồi dưỡng hứng thú, thói quen và phương pháp tự học cho HS, hướng dẫn HS biết cách nghiên cứu SGK, thảo luận chuyên đề ghi chép tài liệu, tập làm thực nghiệm khoa học". Chính vì vậy việc nghên cứu những vấn đề này có tính thời sự và đã được nhiều nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Từ năm học 1977 đến nay, có rất nhiều tác giả với các công trình viết về vấn đề tự học như tác giả Nguyễn Hiến Lê[25], Nguyễn Cảnh Toàn [37], [38], [39], [40], Nguyễn Kỳ[21], [22], §Æng Vò Ho¹t, Hµ ThÞ §øc [18], Lª Kh¸nh B»ng [7], Nguyễn Như Ất [39], Nguyễn Văn Hộ [19]… Khi nói về tự học GS Nguyễn Cảnh Toàn cho rằng “ Cốt lõi của học là tự học. Hễ có học là có tự học, vì không ai có thể học hộ người khác được. Nhiệm vụ của chúng ta là "biến quá trình dạy học thành quá trình tự học", tức là khéo léo kết hợp quá trình dạy học của thầy với quá trình t ự học của trò thành một quá trình th ống nhất biện chứng” [40, tr 60-66]. Riêng lĩnh vực SH có r ất nhiều công trình nghiên cứu về tự học điển hình như Đinh Quang Báo [3] [4] [5][6], . Nguyễn Đức Thành[ 43], Trần Bá Hoành[16] [17] và nhiều tác giả khác. Trong các công trình nghiên ứ u của mình, tác giả c Trần Bá hoành đã phân tích cơ sở khoa học, cách thiết kế bài học sinh học theo phương pháp tích cực và kỹ thuật thực hiện các phương pháp tích cực như KT xác định mục tiêu bài học sử dụng câu hỏi, phiếu học tập, kỹ thuật đánh giá. 8 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
Trong đó ông nhấn mạnh Phát triển trí sáng tạo của học sinh, Ông chỉ rõ "Giáo viên phải biết h ướn g d ẫn, tổ chức cho học sin h tự mìn h khám phá kiến th ức mới, dạy cho học sinh không chỉ kiến thức mà cả phương pháp học, trong đó cốt lõi là phương pháp tự học… Nếu rèn luyện cho người học có được kĩ năng, phương pháp, thói quen tự học, biết ứng dụng những điều đã học vào những tình huống mới, biết phát hiện và tự lực giải quyết vấn đề đặt ra sẽ tạo cho họ lòng ham học, khơi dậy tiềm năng vốn có trong mỗi người. Làm được như vậy thì kết quả học tập sẽ tăng gấp bội, HS sẽ có thể tiếp tục tự học khi vào đời, dễ dàng thích ứng với cuộc sống xã hội"[17, tr.50]. Nhiều công trình, nhiều bài báo viết về tự học nói chung ở các lĩnh vực như “Một số vấn đề cần thiết khi hướng dẫn HS tự học” - Thái Duy Tuyên; “Dạy học phát huy năng lực cá nhân của học sinh” – Nguyễn Gia Cầu và nhiều bài báo khác. Một số luận án tiến sỹ của các tác giả Nguyễn Thị Bích Hạnh; Hoàng Thị Lợi, Nguyễn Thị Tính … Nhiều luận văn thạc sỹ viết về những vấ n đề có liên quan đến tự họ c n hư luận văn của các tác giả Bùi Thúy Phượng, Vũ Phương Thảo, Ngô thị Mai H ương. …Các tác giả đã nêu và phân tích cơ sở khoa học của hoạt động tự học, cơ sở tâm lí học, giáo dục học, xã hội học… Các tác giả đã khẳng định rõ các yếu tố thuộc về cá nhân ( nội lực) có vai trò quyết định đối với kết qủa học tập trong đó có năng lực tự học, ngoài ra các yếu tố bên ngoài như biện pháp hướng dẫn của giáo viên, phương pháp, phương tiện cũng có vai trò quan trọng. Việc nghiên cứu về kỹ năng học tập và bồi d ưỡng phương pháp t học ự cho học sinh tr ường PTDTNT đã được một số tác giả đề cập đến như: Phạm Vũ Kích “Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp trong trường PTDTNT”, Hà Văn Định “Hoạt động ngoài giờ lên lớp ”, Lê Bình “Một số kinh nghiệm huy động tham gia các hoạt động ngoài giờ lên lớp ”, Phạm Hồng Quang “ Ứng 9 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
dụng một số biện pháp tổ chức học tập ngoài giờ lên lớp cho học sinh trường PTDTNT các ỉnh phía bắc”, Trần Thị Ph ương Hà “ Các gi pháp quản lý ải t nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường PTDTNT tỉnh Yên Bái”, Hoàng Thị Lợi “Biện pháp rèn luyện kĩ năng ôn tập cho HS trường PT DTNT”… Việc nghiên cứu các hình thức tổ chức học tập nhằm rèn luyện kĩ năng học tập cho học sinh trường PTDTNT đã được các tác giả đề cập dưới nhiều góc độ khác nhau: Từ việc cải tiến nội dung, ph ương pháp dạy học đến kiểm tra đánh giá việc học bài của học sinh. *Tóm lại : Qua tìm hi u các công trình trên thế giới và trong n ước nghiên ể cứu về tự học tôi có một số nhận xét sau: + Tự học, vai trò của tự học là vấn đề được bàn luận xuyên suốt các thời kì lịch sử nhân loại, mang ý nghĩa triết học. Nhưng càng về sau càng được soi sáng thêm về cơ sở giáo dục học và tâm lí học. + Tự học là một nhu cầu, một năng lực cần có của mọi người, đặc biệt trong thời đại ngày nay. Do đó mục tiêu quan trọng của các nhà trường là trang bị cho HS phương pháp tự học. + Có nhiều tác giả nghiên cứu về tự học đối với sinh viên và học sinh phổ thông, có một số ít viết về tự học đối với học sinh trường PTDTNT nhưng các công trình này ch yếu m ới phản ánh một cách khái quát việc tổ chức hoạt ủ động học tập cho học sinh dân tộc trong giờ lên lớp hoặc hoạt động ngoài giờ lên lớp, chưa có một công trình nghiên cứu nào đi sâu vào việc nghiên cứu các biện pháp tổ chức tự học cho học sinh trường PTDTNT dưới góc độ môn Sinh học 10. + Để tổ chức, nâng cao năng lực tự học cho HS có hiệu quả, cần làm rõ cơ sở lí luận và thực tiễn của các biện pháp, trên cơ sở đó xây dựng được các biện pháp nâng cao năng lực tự học cho phù hợp nhằm phát huy tính tích cực, độc lập sáng tạo, rèn luyện kĩ năng tự học và nâng cao chất lượng học tập bộ môn của HS. 10 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
Ch¬ng 2 C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn cña viÖc n©ng cao n¨ng lùc tù häc cho häc sinh trêng PTDTNT 2.1 Mét sè kh¸i niÖm c«ng cô 2.1.1 Tù häc vµ tù häc cã híng dÉn *Kh¸i niÖm vÒ tù häc: “Tù häc lµ qu¸ tr×nh tù m×nh ho¹t ®éng lÜnh héi tri thøc khoa häc vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng thùc hµnh kh«ng cã sù híng dÉn trùc tiÕp cña GV vµ sù qu¶n lÝ trùc tiÕp cña c¬ së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o“ [15, tr.458] . Cô thÓ h¬n “Tù häc lµ tù m×nh ®éng n·o, suy nghÜ, sö dông c¸c n¨ng lùc trÝ tuÖ (quan s¸t, so s¸nh, ph©n tÝch, tæng hîp) vµ cã khi c¶ c¬ b¾p (khi ph¶i sö dông c«ng cô) cïng c¸c phÈm chÊt cña m×nh, råi c¶ ®éng c¬, t×nh c¶m, c¶ nh©n sinh quan, thÕ giíi quan (nh trung thùc, kh¸c quan cã ý chÝ tiÕn thñ, kh«ng ng¹i khã, kiªn tr× nhÉn n¹i, lßng say mª khoa häc) ®Ó chiÕm lÜnh mét lÜnh vùc hiÓu biÕt nµo ®ã cña nh©n lo¹i, biÕn lÜnh vùc ®ã thµnh së h÷u cña m×nh“[40,tr.59]. * Tù häc cã híng dÉn: “Tù häc cã híng dÉn lµ viÖc häc c¸ nh©n vµ tù chñ, ®î c sù g ióp ®ì v µ t¨ ng cêng cña mé t sè y Õu tè nh GV ( cã híng dÉn), nh c«ng nghÖ gi¸o dôc hiÖn ®¹i“[15, tr 459] ViÖc tù häc cã híng dÉn cã thÓ ®îc cô thÓ hãa theo m« h×nh sau: - Thu nhËn th«ng tin: Qua ®äc SGK, tµi liÖu, qua quan s¸t, qua thÝ nghiÖm, qua bµi tËp, qua t liÖu m¹ng internet, qua nghe gi¶ng vµ ghi chÐp ... - Xö lý th«ng tin: Ph©n tÝch, tæng hîp, kh¸i qu¸t, nhËn xÐt ®¸nh gi¸, phª ph¸n, tù tr×nh bµy, øng dông, lËp b¶ng hÖ thèng ... - Tù kiÓm tra, tù ®iÒu chØnh: Qua tr¶ lêi cña b¹n, qua tù tr¶ lêi, qua tæng kÕt cña thÇy. 11 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
Nh vËy ngêi häc lµ chñ thÓ, trung t©m tù m×nh chiÕm lÜnh tri thøc, ch©n lÝ b»ng hµnh ®éng cña m×nh. ThÇy lµ t¸c nh©n híng dÉn, tæ chøc, ®¹o diÔn cho trß tù häc trong sù hîp t¸c víi b¹n. * Tãm l¹i: - Tù häc lµ mét bé phËn, mét thµnh phÇn cña häc, khi nãi ®Òu häc th× bao giê còng g¾n víi tù häc, nhng kh«ng ph¶i bÊt cø sù häc nµo còng lµ tù häc. ChØ khi nµo häc sinh ®éc lËp, tù lùc thùc hiÖn ho¹t ®éng häc trong ®iÒu kiÖn kh«ng cã sù t¸c ®éng trùc tiÕp cña gi¸o viªn th× khi ®ã tù häc míi x¶y ra. - Cã thÓ nãi lµ con ngêi ai còng ph¶i tù häc, do vËy trong cuéc ®êi cña mçi ngêi bao giê còng cã ho¹t ®éng tù häc song vÊn ®Ò quan träng lµ tù häc ë møc ®é nµo vµ tù häc nh thÕ nµo. - §Æc ®iÓm c¬ b¶n quan träng kh«ng thÓ thiÕu cña tù häc lµ sù tù gi¸c vµ kiªn tr× cao, sù tÝch cùc, ®éc lËp vµ s¸ng t¹o cña häc sinh trong ho¹t ®éng häc lµ tù m×nh thùc hiÖn viÖc häc. - Tù häc cã nhiÒu møc ®é: Lµ tù häc hoµn toµn vµ tù häc cã ngêi híng dÉn. Tù häc cã híng dÉn lµ h×nh thøc tù häc ®Ó chiÕm lÜnh tri thøc vµ h×nh thµnh kü n¨ng t¬ng øng víi sù híng dÉn tæ chøc chØ ®¹o cña gi¸o viªn th«ng qua tµi liÖu híng dÉn tù häc.. Nh vËy tù häc lµ tù m×nh thùc hiÖn viÖc häc, tù häc kh«ng thÓ thiÕu trong ho¹t ®éng häc, trong ®ã häc sinh ph¶i biÕt huy ®éng hÕt kh¶ n¨ng trÝ tuÖ, t×nh c¶m vµ ý trÝ cña m×nh ®Ó lÜnh héi mét c¸ch s¸ng t¹o tri thøc kü n¨ng, vµ hoµn thiÖn nh©n c¸ch cña m×nh díi sù híng dÉn cña gi¸o viªn. KÕt qu¶ tù häc cao hay thÊp phô thuéc vµo n¨ng lùc tù häc cña mçi c¸ nh©n vµ ®Æc biÖt víi häc sinh phæ th«ng th× cßn ph¶i phô thuéc rÊt lín ®Õn sù híng dÉn cña gi¸o viªn. 2.1.2.N¨ng lùc tù häc vµ sù h×nh thµnh n¨ng lùc tù häc cho HS 12 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
* N¨ng lùc: “§ặc điểm của cá nhân thể hiện mức độ thông thạo - tức là có thể thực hiện một cách thành thục và chắc chắn - một hay một số dạng hoạt động nào đó. N¨ng lùc gắn liền với những phẩm chất về trí nhớ, tính nhạy cảm, trí tuệ, tính cách của cá nhân. N¨ng lùc có thể phát triển trên cơ sở năng khiếu (đặc điểm sinh lí của con người, trước hết là của hệ thần kinh trung ương), song không ph là bẩm sinh , mà là kết quả phát triển của xã hội và của ải con người (đời sống xã hội, sự giáo dục và rèn luyện, hoạt động của cá n hân)” [2]. Năng lực được hình thành và hoàn thiện dần trên cơ sở rèn luyện các kĩ năng. * Kĩ năng: Giai đoạn trung gian giữa tri thức và kĩ xảo trong quá trình nắm vững một phương thức hành động. Đặc điểm đòi hỏi sự tập trung chú ý cao, sự kiểm soát chặt chẽ của thị giác, hành động chưa bao quát, còn có động tác thừa. Được hình thành do luyện tập hay do bắt chước” [2]. Nãi c¸ch kh¸c “KÜ n¨ng lµ mét viÖc g× ®ã mµ HS ph¶i thÓ hiÖn c¸i ph¶i lµm. KÜ n¨ng bao hµm mét hµnh vi trong ®ã kiÕn thøc, hiÓu biÕt vµ lËp luËn ®îc vËn dông mét c¸ch c«ng khai“ [49, tr. 35] * N©ng cao n¨ng lùc tù häc: Thùc chÊt lµ h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn hÖ thèng kÜ n¨ng tù häc. Khi tiÕp xóc víi nguån kiÕn thøc kh¸c nhau, häc sinh cÇn cã kü n¨ng hµnh ®éng t¬ng øng. HS biÕt c¸ch tæ chøc, thu thËp th«ng tin, xö lý th«ng tin, tù kiÓm tra, tù ®iÒu chØnh trong qu¸ tr×nh lµm viÖc víi c¸c nguån tri thøc nghÜa lµ ®· n¾m ®îc ph¬ng ph¸p häc ®Ó häc trªn líp vµ tù häc. Ho¹t ®éng häc bao gåm mét sè hµnh ®éng häc cã môc ®Ých phï hîp, ®¸p øng môc ®Ých chung cña ho¹t ®éng häc, biÕt c¸ch s¾p xÕp tr×nh tù , c¸c hµnh ®éng mét c¸ch hîp lý, biÕt thùc hiÖn c¸c hµnh ®éng häc cã kÕt qu¶. Ngêi nµo biÕt lùa chän, s¾p xÕp vµ thùc hiÖn ®óng c¸c hµnh ®éng theo ®óng quy tr×nh ®Ó ®¹t tíi môc ®Ých ho¹t ®éng th× ngêi ®ã cã ph¬ng ph¸p häc. 13 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
2.2 Ho¹t ®éng tù häc cña HS trêng PTDTNT. * Qua nghiªn cøu tµi liÖu cña Ph¹m Hång Quang [34], [35], TrÇ n sÜ Nguyªn [33], Hoµng ThÞ Lîi[26] v µ nhiÒu tµi liÖu kh¸ c{2 4], [9] ... vÒ ®Æc ®iÓm nhËn thøc, ho¹t ®éng tù häc cña HS DTNT cã mét sè ®Æc ®iÓm sau: - §iÓm næi bËt trong kh¶ n¨ng t duy cña häc sinh d©n téc lµ thãi quen lao ®éng trÝ ãc cha bÒn, ng¹i ®éng n·o. Trong häc tËp nhiÒu em kh«ng biÕt lËt ®i lËt l¹i vÊn ®Ò, ph¸t hiÖn th¾c m¾c, suy nghÜ s©u s¾c vÒ vÊn ®Ò häc tËp. NhiÒu häc sinh kh«ng hiÓu bµi nhng kh«ng biÕt m×nh kh«ng hiÓu ë chç nµo. T duy cña häc sinh d©n téc cßn kÐm nhanh nh¹y vµ linh ho¹t, kh¶ n¨ng thay ®æi gi¶i ph¸p chËm, nhiÒu khi m¸y mãc, dËp khu«n. Häc sinh d©n téc thêng tháa m·n víi c¸i cã s½n, Ýt ®éng n·o ®æi míi, kh¶ n¨ng ®éc lËp t duy vµ ãc phª ph¸n cßn h¹n chÕ. Thao t¸c t duy thÓ hiÖn ë kh¶ n¨ng ph©n tÝch, tæng hîp, kh¸i qu¸t cña häc sinh cßn ph¸t triÓn chËm, thiÕu toµn diÖn. -Häc sinh d©n téc ®a sè ch¨m chØ, chÞu khã song ph¬ng ph¸p häc tËp nãi chung cha khoa häc, thêng tiÕp thu tri thøc mét c¸ch thô ®éng b»ng c¸c ghi nhí, t¸i hiÖn. Cè g¾ng ghi nhí toµn bé lêi gi¶ng cña gi¸o viªn råi cè g¾ng lÆp l¹i y nguyªn, ng¹i ®µo s©u, suy nghÜ, t×m dÊu hiÖu b¶n chÊt cña néi dung vÊn ®Ò nghiªn cøu ( häc vÑt). - H×nh thøc häc tËp cña HS vÉn hay sö dông lµ häc thuéc lßng trong vë ghi, c¸c h×nh thøc «n tËp mang tÝnh tÝch cùc Ýt ®îc sö dông, kü n¨ng x©y dùng dµn ý tãm t¾t bµi häc, kÜ n¨ng x©y dùng s¬ ®å , lËp b¶ng tãm t¾t cña HS ®a sè ë møc yÕu vµ hÇu nh cha ®îc h×nh thµnh. - Sù nç lùc cña b¶n th©n trong tù häc cha cao, khi gÆp nh÷ng khã kh¨n trong häc tËp ( mét bµi tËp khã, mét vÊn ®Ò cha hiÓu “) hÇu hÕt c¸c em bá qua, mét sè Ýt hái b¹n hái thÇy, cßn mét sè nhá tù m×nh mµy mß, tiÕp tôc suy nghÜ, t×m tµi liÖu ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. 14 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
- M«i trêng tù häc kh¸c víi HS phæ th«ng. Tù häc cña HS trêng PTDTNT ®îc diÔn ra trong m«i trêng häc tËp gi¸o dôc tËp trung, díi sù qu¶n lý theo dâi, tæ chøc ®iÒu khiÓn thèng nhÊt ë nh÷ng ®Þa ®iÓm nhÊt ®Þnh thêng lµ trªn gi¶ng ®êng t¹i c¸c líp häc.ViÖc tù häc cña mçi HS tèt hay kh«ng cßn phô thuéc Ýt nhiÒu vµo viÖc tù häc cña c¸c HS kh¸c. Do vËy viÖc tæ chøc tù häc cho HSDTNT ph¶i cã tæ chøc híng dÉn cña gi¸o viªn vµ liªn quan ®Õn viÖc tæ chøc, qu¶n lý giê tù häc trong tËp thÓ. Nh vËy víi ®Æc ®iÓm nhËn thøc, ph¬ng ph¸p häc tËp vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ ho¹t ®éng tù häc cña HS trêng PTDTNT nh ®· tr×nh bµy ë trªn, th× viÖc båi dìng cho c¸c em n¨ng lùc tù häc nãi chung vµ n¨ng lùc tù häc bé m«n sinh häc nãi riªng lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng, cÇn gióp cho HS trêng PTDTNT cã ph¬ng ph¸p häc hîp lý, khoa häc mµ träng t©m chÝnh lµ ph¬ng ph¸p tù häc, cÇn ®Æc biÖt nhÊn m¹nh viÖc rÌn luyÖn cho c¸c em thãi quen tù häc cã khoa häc, thêng xuyªn ®Æt ra c¸c c©u hái: T¹i sao? Nh thÕ nµo? T¹i sao nh thÕ nµy mµ kh«ng ph¶i thÕ kia? NÕu thÕ nµy th× sao? ... Còng nh rÌn luyÖn cho c¸c em mét sè kÜ n¨ng trong tù häc nh: Kü n¨ng lµm viÖc víi SGK, kÜ n¨ng ph©n tÝch ®å thÞ, h×nh vÏ, kÜ n¨ng lËp ®Ò c¬ng, s¬ ®å hãa, kÜ n¨ng th¶o luËn nhãm trong qu¸ tr×nh häc tËp. 2.3 C¬ së cña viÖc n©ng cao n¨ng lùc tù häc cho HS. 2.3.1 C¬ së triÕt häc Theo quan ®iÓm triÕt häc th× kÕt qu¶ cña hµnh ®éng bÞ chi phèi bëi hai yÕu tè ®ã lµ néi lùc vµ ngo¹i lùc.YÕu tè ngo¹i lùc trong häc tËp lµ sù t¸c ®éng, híng dÉn, tæ chøc, ®¹o diÔn cña gi¸o viªn. Ngêi thÇy giái lµ ngêi biÕt tù häc s¸ng t¹o suèt ®êi. Yªó tè néi lùc lµ vèn tri thøc ®· cã, ®éng c¬ häc tËp, n¨ng lùc tù ®iÒu chØnh vµ quan träng nhÊt lµ néi lùc. Néi lùc lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn kÕt qu¶ qu¸ tr×nh nhËn thøc vµ rÌn luyÖn kÜ n¨ng. Do ®ã cÇn tró träng ®Õn yÕu tè néi lùc. 15 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
Song tù häc - thuéc qu¸ tr×nh c¸ nh©n ho¸ viÖc häc - kh«ng cã nghÜa lµ häc mét m×nh, ®¬n th©n ®éc m·, mµ häc trong sù hîp t¸c víi c¸c b¹n, trong m«i trêng x· héi, díi sù híng dÉn cña thÇy vµ sù hîp t¸c cña c¸c b¹n - ngo¹i lùc. Ngîc l¹i, t¸c ®éng cña thÇy vµ cña m«i trêng x· héi sÏ kÐm hiÖu lùc nÕu kh«ng ph¸t huy ®îc n¨ng lùc tù häc cña ngêi häc. Nh vËy, kÕt hîp qu¸ tr×nh d¹y víi qóa tr×nh tù häc lµ nh»m lµm cho “d¹y“ vµ “tù häc“ céng hëng ®îc víi nhau t¹o ra chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cao ®Ó ®¹t môc tiªu ®µo t¹o con ngêi lao ®éng tù chñ, n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o, cã n¨ng lùc t duy, n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, n¨ng lùc tù häc. 2.3.2 C¬ së t©m, sinh lý häc s ph¹m * C¬ së t©m lÝ: Do ®Æc ®iÓm t©m lÝ häc løa tuæi: ë HS PT (tõ 15 - 18 tuæi), sù chó ý tËp trung vµ ®é bÒn cao h¬n, kh¶ n¨ng ghi nhí cã tÝnh kh¸i qu¸t h¬n, mang tÝnh chän läc vµ cã phª ph¸n h¬n HS cÊp TH c¬ së. PhÈm chÊt t duy s¸ng t¹o, kh¶ n¨ng tù ®iÒu chØnh, tù ®¸nh gi¸ còng béc lé râ h¬n. VÒ møc ®é ph¸t triÓn cÇn ®¹t ®îc lµ häc sinh lµm chñ tõng bíc c¸c mèi quan hÖ x· héi cña b¶n th©n, ph¸t triÓn nh©n c¸ch víi t c¸ch lµ chñ thÓ x· héi.[46] Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm t©m lÝ trªn rÊt thuËn lîi cho viÖc d¹y - tù häc v× d¹y - tù häc kh«ng ph¶i lµ mét ph¬ng ph¸p cô thÓ nµo ®ã mµ nã bao gåm nhiÒu tËp hîp ph¬ng ph¸p. HÇu hÕt c¸c ph¬ng ph¸p ®Òu nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cña HS vµ ®Òu cã ®Æc ®iÓm chung lµ: - D¹y häc b»ng viÖc t¨ng cêng tæ chøc c¸c ho¹t ®éng cho HS. - D¹y häc chó träng rÌn luyÖn ph¬ng ph¸p tù häc. - T¨ng cêng häc tËp c¸ nh©n vµ ho¹t ®éng nhãm. - D¹y HS tù ®¸nh gi¸, tù ®iÒu chØnh. 16 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
* C¬ së sinh lý häc M« h×nh d¹y - tù häc (híng dÉn tù häc) cã c¬ së sinh häc lµ: “Häc thuyÕt vÒ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn chñ ®éng“ cña B.F.Skinner víi hai thÝ nghiÖm næi tiÕng lµ: thÝ nghiÖm d¹y chim bå c©u tù t×m lÊy thøc ¨n trong c¸c h¹t cã h×nh thï gièng nhau nhng mÇu s¾c kh¸c nhau, vµ thÝ nghiÖm “ D¹y chuét ®¹p cÇn c©u c¬m“[26]. Theo häc thuyÕt nµy, bµi häc lµ v× lîi Ých cña chÝnh ngêi häc; môc ®Ých häc, néi dung häc lµ do chÝnh nhu cÇu cña ngêi häc. Chim bå c©u tù t×m thÊy thøc ¨n, chuét ®¹p tõ cÇn c©u c¬m trong s¬ ®å d¹y häc cña Skinner lµ h×nh ¶nh cña ngêi tù häc, tÝch cùc chñ ®éng t×m ra kiÕn thøc - thøc ¨n tinh thÇn b»ng hµnh ®éng cña chÝnh m×nh. §ã chÝnh lµ d¹y - tù häc trong ®ã viÖc häc (tù häc) thùc chÊt lµ mét qu¸ tr×nh: - Tù t×m ra ý nghÜa, lµm chñ c¸c kü x¶o nhËn thøc, t¹o ta c¸c cÇu nèi nhËn thøc trong t×nh huèng häc. - Tù biÕn ®æi m×nh, tù lµm phong phó m×nh b»ng c¸ch thu lîm vµ xö lý th«ng tin tõ m«i trêng sèng xung quanh m×nh. - Tù häc, tù nghiªn cøu, tù t×m ra kiÕn thøc b»ng hµnh ®éng cña chÝnh m×nh, c¸ nh©n ho¸ viÖc häc ®ång thêi hîp t¸cvíi c¸c b¹n trong céng ®ång líp häc, díi sù híng dÉn cña thÇy c« gi¸o. Cßn viÖc d¹y thÝch hîp víi qu¸ tr×nh häc nãi trªn lµ mét qu¸ tr×nh cã b¶n chÊt lµ: - KÕt hîp qu¸ tr×nh häc víi qu¸ tr×nh tù häc, qu¸ tr×nh gi¸o dôc víi qu¸ tr×nh tù gi¸o dôc. - KÕt hîp h÷u c¬ qu¸ tr×nh c¸ nh©n ho¸ víi qu¸ tr×nh x· héi ho¸ viÖc häc. - Céng hëng d¹y häc víi tù häc, t¹o ra chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ gi¸o dôc cao. 17 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
Tãm l¹i, trªn c¬ së hiÓu ®îc c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn n¨ng lùc tù häc, ta cã thÓ vËn dông vµo trong gi¶ng d¹y ®Ó h×nh thµnh n¨ng lùc tù häc cho HS. 2.4 c¬ së thùc tiÔn cña ®Ó tiÕn hµnh biÖn ph¸p n©ng cao NLTH cho HSDTNT. 2..4.1 Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh thùc tr¹ng . §Ó t×m hiÓu thùc tr¹ng cña viÖc gi¶ng d¹y nãi chung vµ viÖc rÌn luyÖn n¨ng lùc tù häc cho HS trêng PT DTNT trong viÖc häc sinh häc 10 nãi riªng, chóng t«i ®· sö dông c¸c ph¬ng ph¸p sau: *Sö dông phiÕu pháng vÊn Chóng t«i ®· sö dông phiÕu ®iÒu tra pháng vÊn ®Ó kh¶o s¸t 13 gi¸o viªn Sinh häc ®· vµ ®ang trùc tiÕp gi¶ng d¹y m«n Sinh häc, 300 em häc sinh ë trêng PT Vïng Cao ViÖt B¾c vµ trêng D©n téc néi tró §iÖn Biªn. Chóng t«i ®· thiÕt kÕ 3 phiÕu kh¶o s¸t dµnh cho HS PhiÕu sè 1: Kh¶o s¸t vÒ nh÷ng khã kh¨n thêng gÆp cña HS trong viÖc häc tËp sinh häc(SH) ë trêng PT d©n téc néi tró PhiÕu sè 2: Kh¶o s¸t vÒ viÖc tù häc m«n sinh häc ë trêng PT d©n téc néi tró PhiÕu sè 3: Kh¶o s¸t vÒ c¸ch thøc thÇy (c«) gi¸o bé m«n thêng híng dÉn HS tù häc trong trêng PT d©n téc néi tró. * C¸c ph¬ng ph¸p kh¸c: Chóng t«i tiÕn hµnh dù giê d¹y, tham kh¶o bµi so¹n cña mét sè gi¸o viªn d¹y m«n sinh häc 10, tiÕn hµnh quan s¸t ho¹t ®éng tù häc cña häc sinh, gÆp gì trao ®æi víi c¸c gi¸o viªn vµ häc sinh vÒ vÊn ®Ò quan t©m. 2.4.2 KÕt qu¶ ®iÒu tra 18 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
Qua kÕt qu¶ ë b¶ng [PhÇn phô lôc] kÕt qu¶ ®iÒu tra cã thÓ ®îc tãm t¾t nh sau: *VÒ nh÷ng khã kh¨n thêng gÆp cña HS trong viÖc häc tËp sinh häc ë trêng PT d©n téc néi tró - HS trêng PTDTNT thêng gÆp khã kh¨n khi ph¸t biÓu tríc ®¸m ®«ng v× ng¹i ngïng, thiÕu tù tin, mét sè HS gÆp khã kh¨n trong diÔn ®¹t b»ng tiÕng phæ th«ng (tiÕng ViÖt) c¸c kiÕn thøc vèn ®· hiÓu (tøc lµ tuy trong ã c th× hiÓu mµ l¹ i khã kh¨ n ®Ó nã i, v iÕt ra ), §Æ c biÖt cã 6 1% HS g Æp khã kh¨n trong viÖc tù t×m hiÓu c¸c lo¹i s¬ ®å , h×nh vÏ trong s¸ch gi¸o khoa. Qua dù giê vµ trao ®æi víi HS chóng t«i thÊy khi lµm viÖc víi h×nh vÏ, nhiÒu HS cßn cha chó ý xem xÐt c¸c bé phËn c¸c chi tiÕt cô thÓ cña h×nh vÏ, kh¨ n¨ng nhËn biÕt ý nghÜa cña c¸c dÊu hiÖu vµ mèi liªn quan gi÷a c¸c bé phËn trªn h×nh vÏ cßn rÊt h¹n chÕ. *VÒ viÖc tù häc m«n sinh häc ë trêng PT d©n téc néi tró Qua kÕt qu¶ ë b¶ng 1.2, chóng t«i rót ra mét sè nhËn xÐt sau: - VÒ viÖc chuÈn bÞ bµi míi tríc khi lªn líp: NÕu c¸c thÇy c« giao nhiÖm vô, yªu cÇu HS ®äc bµi ë nhµ th× phÇn lín HS cã ý thøc ®äc tríc, NÕu c¸c thÇy c« kh«ng giao nhiÖm vô, kh«ng yªu cÇu HS ®äc bµi ë nhµ th× chØ mét phÇn nhá c¸c em tù gi¸c ®äc ( chñ yÕu víi c¸c em häc kh¸, giái). Qua ®iÒu tra thÊy r»ng hÇu hÕt c¸c em chØ ®äc lít qua ( ®äc lÊy lÖ hay ®äc ®èi phã), mét sè cã t×m hiÓu xem néi dung bµi sÏ häc gåm nh÷ng môc nµo, néi dung nµo, rÊt Ýt c¸c em t×m thuËt ng÷ khã hiÓu ®Ó dù ®Þnh hái thÇy còng nh t×m mèi liªn quan gi÷a kiÕn thøc míi víi kiÕn thøc ®· häc. - §èi víi viÖc sµo bµi ( tøc lµ xem l¹i bµi võa häc): NhiÒu em kh«ng xem l¹i bµi võa häc mµ c¸c em chØ cã thãi quen häc bµi cò chuÈn bÞ cho viÖc kiÓm tra bµi cña ngµy h«m sau, mét sè chØ xem qua ë møc ®¬n gi¶n vµ mét sè c¸c em xem l¹i bµi kÕt hîp ®iÒu chØnh vë ghi chÐp bµi gi¶ng trªn 19 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn