luận văn:Nâng cao sức cạnh tranh cho giầy dép Việt Nam trên thị trường Hoa Kỳ

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:88

Thêm vào BST

Báo xấu

102
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong những năm gần đây, nền kinh tế Việt Nam luôn tăng trưởng ổn định ở mức cao và được đánh giá là “ngôi sao đang lên ở Châu Á”. Nước ta đang tích cực chủ động hội nhập kinh tế quốc tế với phương châm “đa dạng hoá thị trường, đa phương hoá mối quan hệ kinh tế”. Trong bối cảnh hội nhập, hoạt động xuất nhập khẩu của các nước là thước đo đánh giá kết quả của quá trình hội nhập và phát triển trong mối quan hệ tác động lẫn nhau giữa các quốc gia...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: luận văn:Nâng cao sức cạnh tranh cho giầy dép Việt Nam trên thị trường Hoa Kỳ

1 LU N VĂN T T NGHI P TÀI: “Nâng cao s c c nh tranh cho gi y dép Vi t Nam trên th trư ng Hoa Kỳ”
2 M CL C Danh m c các ch vi t t t Danh m c b ng bi u, sơ , hình v L IM U …………………………………………………………………............ 1 CHƯƠNG I: CƠ S LÝ LU N V C NH TRANH VÀ S C C NH TRANH C A HÀNG HOÁ……………………………………................................................. 3 1.1. T ng quan v c nh tranh……………………………………………………....... 3 1.1.1. Khái ni m c nh tranh………………………………………………………..... 3 1.1.2. Phân lo i c nh tranh………………………………………………………….... 6 1.1.3. Vai trò c a c nh tranh ……………………………………………………........ 7 1.2. S c c nh tranh c a hàng hoá…………………………………………………..... 9 1.2.1. Khái ni m…………………………………………………………………....... 9 1.2.2. Các nhân t nh hư ng n s c c nh tranh c a hàng hoá……………………... 9 1.2.3. Các ch tiêu ánh giá………………………………………………………....... 11 1.2.4. Các công c c nh tranh……………………………………………………....... 14 1.3. S c n thi t ph i nâng cao s c c nh tranh cho hàng hoá xu t kh u………...... 17 1.3.1. i v i doanh nghi p………………………………………………………...... 17 1.3.2. i v i n n kinh t qu c dân………………………………………………...... 18 1.3.3. i v i xã h i………………………………………………………………….. 19
3 CHƯƠNG II: TH C TR NG S C C NH TRANH C A GI Y DÉP VI T NAM TRÊN TH TRƯ NG HOA KỲ……………………………………………… 20 2.1. T ng quan v th trư ng Hoa Kỳ……………………………………………….. 20 2.1.1. Khái quát v n n kinh t Hoa Kỳ……………………………………………… 20 2.1.2. c i m c a th trư ng Hoa Kỳ……………………………………………… 21 2.1.3. Quan h Vi t Nam – Hoa Kỳ…………………………………………………. 27 2.1.4. Th trư ng gi y dép Hoa Kỳ………………………………………………….. 31 2.1.4.1. Tình hình s n xu t………………………………………………................ 31 2.1.4.2. Tình hình tiêu th …………………………………………………….......... 32 2.1.4.3. Quy nh c a Hoa Kỳ v nh p kh u giày dép…………………………....... 32 2.2. Tình hình chung v xu t kh u gi y dép c a Vi t Nam…………………........... 35 2.2.1. Ngành gi y dép Vi t Nam………………………………….............................. 35 2.2.2. Vai trò c a Hi p h i Da gi y Vi t Nam………………………………………... 37 2.2.3. Các th trư ng cho gi y dép xu t kh u Vi t Nam…………………………….... 40 2.2.3.1. Th trư ng EU……………………………………………………………..... 40 2.2.3.2. Th trư ng Hoa Kỳ………………………………………………………….. 41 2.2.3.3. Th trư ng Mêhicô…………………………………………………………... 42 2.2.3.4. Th trư ng Nh t B n………………………………………………………... 42 2.2.3.5. Th trư ng châu Phi………………………………………………………...... 43
4 2.2.3.6. Các th trư ng khác………………………………………………………….. 44 2.3. Phân tích s c c nh tranh c a gi y dép Vi t Nam trên th trư ng Hoa Kỳ…….. 45 2.3.1. S n lư ng và doanh thu xu t kh u…………………………………………….... 45 2.3.2. Th ph n c a hàng hoá………………………………………………………… 48 2.3.3. Giá bán hàng hoá……………………………………………………………… 49 2.4. ánh giá s c c nh tranh c a gi y dép Vi t Nam trên th trư ng Hoa Kỳ ….... 51 2.4.1. Ưu i m…………………………………………………………………........... 51 2.4.1.1. S n lư ng và kim ng ch xu t kh u tăng lên rõ r t…………………............ 51 2.4.1.2. Các m t hàng ngày càng a d ng……………………………..................... 53 2.4.1.3. Ch t lư ng s n ph m ư c nâng cao………………………........................ 54 2.4.2. H n ch và nguyên nhân……………………………………………................. 55 2.4.2.1. H n ch ……………………………………………….................................... 55 2.4.2.2. Nguyên nhân………………………………………………............................ 57 CHƯƠNG III : NH HƯ NG VÀ GI I PHÁP NÂNG CAO S C C NH TRANH CHO GI Y DÉP VI T NAM TRÊN TH TRƯ NG HOA KỲ…............. 60 3.1. Cơ h i và thách th c i v i gi y dép xu t kh u Vi t Nam…………….............. 60 3.1.1. Cơ h i…………………………………………………………………............... 60 3.1.2. Thách th c………………………………………………………………............ 63 3.2. nh hư ng phát tri n ngành gi y dép……………………………………............ 67
5 3.3. Gi i pháp nâng cao s c c nh tranh cho gi y dép Vi t Nam…………….............. 69 3.3.1. Gi i pháp t phía Chính ph ……………………………………………............. 69 3.3.1.1. Gi i pháp v u tư………………………………………………….............. 69 3.3.1.2. Các gi i pháp cung ng nguyên li u…………………………………........... 70 3.3.1.3. Gi i pháp t ch c qu n lý và phát tri n ngu n nhân l c……………............. 71 3.3.1.4. Nâng cao vai trò c a hi p h i Da gi y Vi t Nam……………………............ 72 3.3.2. Gi i pháp t phía doanh nghi p…………………………………………............. 73 3.3.2.1. Tăng lư ng xu t kh u tr c ti p………………………………………........... 73 3.3.2.2. a d ng hoá m u mã………………………………………………............... 74 3.3.2.3. Th c hi n t t quan h công chúng…………………………………............... 75 3.2.3.4. Tăng cư ng xúc ti n thương m i……………………………………............. 76 3.2.3.5. Xây d ng thương hi u cho gi y dép Vi t Nam………………………........... 76 K T LU N……………………………………………………………………….......... 80 TÀI LI U THAM KH O………………………………………………………........... 81
6 L IM U 1. Tính c p thi t c a tài Trong nh ng năm g n ây, n n kinh t Vi t Nam luôn tăng trư ng n nh m c cao và ư c ánh giá là “ngôi sao ang lên Châu Á”. Nư c ta ang tích c c ch ng h i nh p kinh t qu c t v i phương châm “ a d ng hoá th trư ng, a phương hoá m i quan h kinh t ”. Trong b i c nh h i nh p, ho t ng xu t nh p kh u c a các nư c là thư c o ánh giá k t qu c a quá trình h i nh p và phát tri n trong m i quan h tác ng l n nhau gi a các qu c gia. Thông qua ho t ng xu t kh u, các qu c gia th hi n ư c nh ng l i th so sánh c a mình . Vi t Nam ã tr thành thành viên chính th c c a WTO v i nhi u cơ h i nhưng cũng n ch a nhi u thách th c m i. Vì v y, y m nh xu t kh u s t o cho Vi t Nam phát huy ư c l i th so sánh c a mình, t o i u ki n cho công cu c công nghi p hoá, hi n i hoá t nư c. Trong cơ c u các m t hàng xu t kh u ch l c c a Vi t Nam, gi y dép luôn là m t hàng ch ch t – không ch chi m t tr ng cao mà còn liên t c tăng trư ng theo t ng năm. Ngành công nghi p gi y dép Vi t Nam là m t trong nh ng ngành công nghi p có thiên hư ng xu t kh u i n hình, chi m kho ng 10% t ng kim ng ch xu t kh u c a hàng hoá Vi t Nam. Hi n nay, Vi t Nam m t trong 10 nư c ng u th gi i v xu t kh u gi y dép v i s n ph m có m t nhi u nư c trên th gi i, c bi t là EU và Hoa Kỳ. Tuy nhiên, thách th c i v i gi y dép xu t kh u Vi t Nam hi n nay trên th trư ng Hoa Kỳ nói riêng và th trư ng th gi i nói chung là s c c nh tranh chưa cao. S n ph m ang b c nh tranh gay g t b i các i th như Trung Qu c, Braxin, Indonesia. Nh n th c ư c ây là m t v n c p thi t nên em ã ch n tài
7 “Nâng cao s c c nh tranh cho gi y dép Vi t Nam trên th trư ng Hoa Kỳ ” là tài nghiên c u cho lu n văn t t nghi p. 2. M c ích nghiên c u c a lu n văn Lu n văn i sâu vào phân tích nh ng thành công và h n ch , ánh giá nh ng ưu i m và như c i m trong nâng cao s c c nh tranh cho gi y dép Vi t Nam trên th trư ng Hoa Kỳ. T ó, tác gi xu t các gi i pháp c th nâng cao s c c nh tranh cho gi y dép xu t kh u Vi t Nam trên th trư ng Hoa Kỳ trong th i gian t i. 3. i tư ng và ph m vi nghiên c u c a lu n văn i tư ng nghiên c u c a lu n văn là ho t ng nâng cao kh năng c nh tranh s n ph m gi y dép c a Vi t Nam trên th trư ng Hoa Kỳ, không xem xét s c nh tranh trên th trư ng n i a cũng như trong n i b ngành. Lu n văn t p trung nghiên c u trong giai o n t năm 2001 n nay. 4. Phương pháp nghiên c u th c hi n lu n văn này, em ã s d ng phương pháp duy v t bi n ch ng k t h p phương pháp so sánh, phân tích t ng h p, ánh giá, các b ng bi u và s li u minh ho . 5. K t c u lu n văn Trên cơ s các phương pháp nghiên c u trên, lu n văn ư c k t c u thành 3 chương: Chương 1: Cơ s lý lu n v c nh tranh và s c c nh tranh c a hàng hóa Chương 2: Th c tr ng s c c nh tranh c a gi y dép Vi t Nam trên th trư ng Hoa Kỳ. Chương 3: nh hư ng và gi i pháp nâng cao s c c nh tranh cho gi y dép Vi t Nam trên th trư ng Hoa Kỳ.
8 Do th i gian nghiên c u và ki n th c c a em có h n, tài li u tham kh o còn chưa a d ng và ây cũng là m t tài còn m i nên trong lu n văn này ch c ch n không tránh kh i thi u sót. Em mong nh n ư c s ánh giá và óng góp ý ki n quý báu c a các th y cô và b n bè lu n văn c a em ư c hoàn thi n hơn.
9 CHƯƠNG I : CƠ S LÝ LU N V C NH TRANH VÀ S C C NH TRANH C A HÀNG HÓA 1.1. T ng quan v c nh tranh 1.1.1. Khái ni m c nh tranh Thu t ng “c nh tranh” là m t trong nh ng ph m trù cơ b n c a kinh t h c. ã có r t nhi u nhà kinh t h c có óng góp cho lý thuy t v c nh tranh. i ml i lý thuy t c nh tranh trong l ch s có th th y hai trư ng phái tiêu bi u: trư ng phái c i n và trư ng phái hi n i. Trư ng phái c i n v i các i bi u tiêu bi u như A.Smith, John Stuart Mill, Darwin và C.Mác ã có nh ng óng góp nh t nh trong lý thuy t c nh tranh sau này. Trư ng phái hi n i v i h th ng lý thuy t s v i 3 quan i m ti p c n: ti p c n theo t ch c ngành v i i di n là trư ng phái Chicago và Harvard; ti p c n tâm lý v i i di n là Meuger, Mises, Chumpeter, Hayek thu c trư ng phái Viên; Ti p c n “c nh tranh hoàn h o” phát tri n lý thuy t c a Tân c i n. Khi bàn v c nh tranh, Adam Smith cho r ng n u t do c nh tranh, các cá nhân chèn ép nhau thì c nh tranh bu c m i cá nhân ph i c g ng làm công vi c c a mình m t cách chính xác. Ngư c l i, ch có m c ích l n lao nhưng l i không có ng cơ thúc y th c hi n m c ích y thì r t ít có kh năng t o ra ư c b t kỳ s c g ng l n nào. Như v y, có th hi u r ng c nh tranh khơi d y ư c s n l c ch quan c a con ngư i, góp ph n làm tăng c a c i c a n n kinh t . Khi nghiên c u v c nh tranh, Các Mác cho r ng c nh tranh tư b n ch nghĩa là s ganh ua gay g t gi a các nhà tư b n n m giành gi t ư c nh ng i u ki n thu n l i trong s n xu t và tiêu th hàng hóa thu ư c l i nhu n siêu ng ch. Vi t Nam, c p n “c nh tranh”, m t s nhà khoa h c cho r ng: c nh tranh là v n giành l i th v giá c hàng hóa – d ch v mua bán và ó là phương th c giành l i nhu n cao cho các ch th kinh t . Trên quy mô toàn xã h i, c nh tranh là phương th c phân b các ngu n l c m t cách t i ưu và do ó nó tr thành
10 ng l c bên trong thúc y n n kinh t phát tri n. M t khác, ng th i v i t i a hóa l i nhu n c a các ch th kinh doanh, c nh tranh cũng là y u t thúc y quá trình tích lũy và t p trung tư b n không ng u các doanh nghi p. Theo quy lu t sinh t n và ào th i trong t nhiên ã ư c Darwin phát hi n, quy lu t c a c nh tranh là quá trình ào th i lo i b nh ng ch th kinh doanh y u kém, ít kh năng thích ng v i th trư ng, duy trì và phát tri n nh ng thành viên t t nh t t ó h tr c l c cho quá trình phát tri n toàn xã h i. Hi n nay, trong kinh t h c còn nhi u quan i m khác nhau v năng l c c nh tranh trên các c p : qu c gia, doanh nghi p và s n ph m. Và hi n cũng chưa có m t lý thuy t nào hoàn toàn có tính thuy t ph c v v n này, do ó không có lý thuy t “chu n” v năng l c c nh tranh. Tuy nhiên hai h th ng lý thuy t v i hai phương pháp ánh giá ư c các qu c gia và các thi t ch kinh t qu c t s d ng nhi u nh t: Phương pháp th nh t do Di n àn Kinh t th gi i (WEF) thi t l p trong b n Báo cáo c nh tranh toàn c u; phương pháp th hai do Vi n Qu c t v qu n lý và phát tri n (IMD) xu t trong cu n “Niên giám c nh tranh th gi i”. C hai phương pháp trên u do m t s giáo sư i h c Harvard như Michael Porter, Jeffrey Shach và m t s chuyên gia c a WEF như Cornelius, Mache Levison tham gia xây d ng. Trong tác ph m l i th c nh tranh qu c gia, Porter v n d ng nh ng cơ s lý lu n c nh tranh trong nư c c a mình vào lĩnh v c c nh tranh qu c t và ưa ra lý thuy t n i ti ng là mô hình “Viên kim cương”. Các y u t quy t nh c a mô hình là các i u ki n v các y u t s n xu t, i u ki n v c u, các ngành h tr và b i c nh c nh tranh, chi n lư c và cơ c u doanh nghi p. Ngoài ra, còn có 2 bi n s b sung là vai trò c a nhà nư c và y u t th i cơ. Theo Porter thì không m t qu c gia nào có th có kh năng c nh tranh t tc các ngành ho c h u h t các ngành. Các qu c gia ch có th thành công trên thương trư ng kinh doanh qu c t khi h có l i th c nh tranh b n v ng trong m t s ngành nào ó. Porter phê phán các h c thuy t c i n trư c ây cho r ng ưu th
11 c nh tranh c a các doanh nghi p trên thương trư ng c nh tranh qu c t là ch d a vào l i th tuy t i c a Adam Smith hay ch có l i th so sánh c a David Ricardo. Theo ông, kh năng c nh tranh c a m t qu c gia ngày nay l i ph thu c vào kh năng sáng t o và s năng ng c a ngành c a qu c gia ó. Khi th gi i c nh tranh mang tính ch t toàn c u hoá thì n n t ng c nh tranh s chuy n d ch t các l i th tuy t i hay l i th so sánh mà t nhiên ban cho sang nh ng l i th c nh tranh qu c gia ư c t o ra và duy trì v th c nh tranh lâu dài c a các doanh nghi p trên thương trư ng qu c t . Lý lu n c a Porter v l i th c nh tranh qu c gia gi i thích các hi n tư ng thương m i qu c t trên góc các doanh nghi p tham gia kinh doanh qu c t và vai trò c a nhà nư c trong vi c h tr cho các ngành có i u ki n thu n l i giành l i th c nh tranh qu c gia ch không ph i cho m t vài doanh nghi p c th . S thành công c a các qu c gia ngành kinh doanh nào ó ph thu c vào 3 v n cơ b n: l i th c nh tranh qu c gia, năng su t lao ng b n v ng và s liên k t h p tác có hi u qu trong c m ngành. Khi n n t ng c a c nh tranh càng chuy n d ch sang s sáng t o và tri th c m i thì vai trò c a qu c gia càng tăng lên. L i th c nh tranh qu c gia ư c t o ra và thông qua quá trình a phương hoá cao . S khác bi t v giá tr qu c gia, văn hoá, c u trúc kinh t , thi t ch và l ch s , t o nên ưu th quy t nh s thành công trong c nh tranh. Các qu c gia thành công m t s ngành trên th trư ng toàn c u vì môi trư ng trong nư c c a h năng ng, i tiên phong và nhi u s c ép nh t. Các công ty c a h thu ư c l i th so v i các i th qu c t nh vi c có các i th m nh trong nư c, nh có các nhà cung c p có kh năng trong nư c, nh s phong phú nhu c u khách hàng trong nư c và s liên k t ch t ch c a các ngành ph tr . L i th c nh tranh ư c hi u là nh ng ngu n l c, l i th c a ngành, qu c gia mà nh có chúng các doanh nghi p kinh doanh trên thương trư ng qu c t t o ra m t s ưu th vư t tr i hơn, ưu vi t hơn so v i các i th c nh tranh tr c ti p. L i th c nh tranh giúp cho nhi u doanh nghi p có ư c “quy n l c th trư ng” thành công trong kinh doanh và trong c nh tranh. L i th c nh tranh qu c gia thư ng b hi u nh m v i l i th so sánh. L i th so sánh ch là nh ng i u ki n c
12 thù t o ra ưu th m t khía c nh nào ó c a m t qu c gia ho c ngành kinh doanh c a qu c gia ó, như nh ng i u ki n t nhiên, tài nguyên hay con ngư i. Ngu n nhân công r , tài nguyên d i dào thư ng ư c coi là l i th so sánh c a các nư c ang phát tri n. Tuy nhiên ây m i ch là cơ s cho m t l i th c nh tranh t t ch chưa là m t l i th c nh tranh m b o cho s thành công trên th trư ng qu c t . L i th c nh tranh ph i là kh năng cung c p giá tr gia tăng cho các i tư ng có liên quan như: khách hàng, nhà u tư ho c các i tác kinh doanh và t o giá tr gia tăng cao cho doanh nghi p. Như v y, c nh tranh là m t s tranh u mà trong ó các ch th kinh t ganh ua nhau, tìm m i bi n pháp t ư c m c tiêu kinh t ch y u c a mình như : chi m lĩnh th trư ng, giành l y khách hàng, m b o tiêu th hi u qu , nâng cao v th c a mình. M c ích cu i cùng c a các ch th kinh t trong quá trình c nh tranh là t i a hóa l i ích. 1.1.2. Phân lo i c nh tranh Xét theo ch th c nh tranh - C nh tranh gi a ngư i bán và ngư i mua - C nh tranh gi a nh ng ngư i mua v i nhau - C nh tranh gi a nh ng ngư i bán v i nhau Xét theo m c tiêu kinh t c a các ch th - C nh tranh d c - C nh tranh ngang Xét theo hình thái c nh tranh - C nh tranh hoàn h o hay g i là c nh tranh thu n túy - C nh tranh không hoàn h o Xét theo tính ch t c a phương th c c nh tranh
13 - C nh tranh lành m nh - C nh tranh không lành m nh Xét theo công o n c a quá trình kinh doanh hàng hóa - C nh tranh trư c khi bán hàng - Trong khi bán hàng - Sau khi bán hàng Ngoài các lo i hình c nh tranh ã nêu trên, ngư i ta còn xét theo m t s tiêu chí khác n a: i u ki n không gian, l i th tài nguyên, nhân l c, c i m t p quán s n xu t, tiêu dùng, văn hóa t ng dân t c, khu v c, qu c gia khác nhau mà phân lo i thành c nh tranh gi a các nư c và các khu v c trên th gi i. 1.1.3. Vai trò c a c nh tranh N n kinh t v n hành theo cơ ch th trư ng là m t n n kinh t năng ng, có tính c nh tranh cao. Vì nói n kinh t th trư ng là nói t i c nh tranh, không có c nh tranh thì không còn g i là n n kinh t th trư ng. Ngày nay, h u h t các qu c gia trên th gi i u th a nh n c nh tranh và các quy lu t c a nó. Chính vì v y, vai trò c a c nh tranh ngày càng ư c th hi n m t cách rõ r t. M t s vai trò ch y u c a c nh tranh xin ư c c p n: Th nh t, c nh tranh bu c các doanh nghi p s d ng tài nguyên m t cách t i ưu và khuy n khích áp d ng các ti n b khoa h c k thu t vào s n xu t. Trong s n xu t, ngu n tài nguyên là h u h n, th m chí còn khan hi m. Mu n t n t i và chi n th ng trong c nh tranh, doanh nghi p c n ph i không ng ng áp d ng khoa h c công ngh m i vào s n xu t kinh doanh, s d ng t i a m i ngu n l c nh m th a mãn t t nh t nhu c u c a th trư ng. Bên c nh ó, ngày nay ngư i tiêu dùng còn quan tâm n công ngh s n xu t c a doanh nghi p có t tiêu chu n v sinh an toàn không, có gây ô nhi m môi trư ng sinh thái không. Do v y, c nh tranh bu c doanh nghi p ph i ư c các ch ng ch do các t ch c qu c t có uy tín ch ng nh n như ISO 9001, ISO 9002, ISO 14000.
14 Th hai, c nh tranh làm cho tiêu dùng g n li n v i s n xu t, s n xu t ngày càng th a mãn t t hơn nhu c u c a ngư i tiêu dùng. Do c nh tranh mà ngày nay các doanh nghi p ph i tìm hi u, nghiên c u, phân tích nhu c u t ó l p k ho ch s n xu t áp ng nhu c u m t cách nhanh nh t, k p th i nh t và hi u qu nh t. S n xu t v i năng su t, ch t lư ng ngày càng tăng, i u này có nh hư ng r t l n n ngư i tiêu dùng. H ư c tiêu dùng nh ng hàng hóa có ch t lư ng cao và giá c ph i chăng, ch ng lo i phong phú hơn d n n s l a ch n d dàng hơn. Th ba, c nh tranh là ng l c cho s phát tri n kinh t trên cơ s k t h p m t cách h p lý gi a l i ích c a doanh nghi p, l i ích c a ngư i tiêu dùng và l i ích c a toàn xã h i. M c tiêu c a doanh nghi p là t i a hóa l i nhu n, mà l i nhu n ch có th thu ư c khi các doanh nghi p bán ư c hàng hóa do mình s n xu t ra v i chi phí th p, giá thành h . i u này hoàn toàn ph thu c vào m c ch p nh n hàng hóa c a ngư i tiêu dùng. Trong n n kinh t th trư ng, ngư i tiêu dùng có quy n l a ch n nh ng s n ph m có ch t lư ng cáo, có ki u dáng và m u mã p v i giá c phù h p. Trong quá trình c nh tranh, nh ng doanh nghi p nào kinh doanh kém hi u qu , chi phí bình quân cao s b lo i ra kh i th trư ng. Ngư c l i, nh ng doanh nghi p kinh doanh có hi u qu s có môi trư ng t t phát tri n. Khi ó, c nh tranh có vài trò i u ti t th trư ng. Dư i tác ng c a c nh tranh, các nhân t s n xu t ư c s d ng có hi u qu hơn, t ó gi m thi u t ng chi phí s n xu t c a xã h i, nâng cao năng su t lao ng. Như v y, có th nói c nh tranh là quy lu t t t y u c a t nhiên, là ng l c hay A.Smith g i là “bàn tay vô hình” thúc y l c lư ng s n xu t xã h i phát tri n. Tuy nhiên, c nh tranh cũng có nh ng tác ng tiêu c c i v i xã h i như s phân hóa giàu nghèo, th t nghi p, l m phát, kh ng ho ng kinh t , ô nhi m môi trư ng. i u này òi h i chúng ta ph i có các bi n pháp h n ch nh ng tác ng tiêu c c c a c nh tranh và phát huy nh ng nh hư ng tích c c c a nó i v i toàn xã h i.
15 1.2. S c c nh tranh c a hàng hóa 1.2.1. Khái ni m C nh tranh g n li n v i hành vi c a ch th , vì v y có hành vi c a doanh nghi p kinh doanh, c a cá nhân kinh doanh và c a m t n n kinh t . Trong quá trình c nh tranh v i nhau, giành l i th v phía mình, các ch th ph i áp d ng t ng h p nhi u bi n pháp nh m duy trì và phát tri n v th c a mình trên th trư ng. Các bi n pháp này th hi n m t s c m nh nào ó c a ch th , ư c g i là s c c nh tranh c a ch th ó ho c kh năng c nh tranh c a ch th ó. Khi mu n ch m t s c m nh, m t kh năng duy trì ư c v trí c a m t hàng hóa nào ó trên th trư ng thì ta cũng dùng thu t ng “s c c nh tranh c a hàng hóa” ho c “năng l c c nh tranh c a hàng hóa”, ó cũng là ch m c h p d n c a hàng hóa ó v i khách hàng. Như v y, s c c nh tranh c a s n ph m có th hi u là s vư t tr i so v i các s n ph m cùng lo i trên th trư ng v ch t lư ng và giá c v i i u ki n các s n ph m tham gia c nh tranh u áp ng ư c các yêu c u c a ngư i tiêu dùng. i u ó có nghĩa là nh ng s n ph m mang l i giá tr s d ng cao nh t trên m t ơn v giá c là nh ng s n ph m có kh năng c nh tranh cao hơn. 1.2.2. Các nhân t nh hư ng n s c c nh tranh c a hàng hóa S c c nh tranh c a s n ph m trong thương m i qu c t là t ng hòa s c c nh tranh c a doanh nghi p, ngành và qu c gia. Như v y có th nói các y u t nh hư ng n s c c nh tranh s n ph m trong thương m i qu c t bao hàm các y u t t ph m vi doanh nghi p, ngành cho n qu c gia. Nhìn chung, các y u t nh hư ng n s c c nh tranh c a s n ph m trong thương m i qu c t có th ư ct ph p thành 4 nhóm cơ b n Nhóm các y u t thu c v l i th so sánh i v i trư ng h p này, s c c nh tranh ư c xem là s c c nh tranh b ng l i th so sánh. Trư c h t ó chính là s d i dào các y u t v tài nguyên thiên nhiên cũng như ngu n l c con ngư i và ngu n v n. Các y u t này ư c th hi n qua
16 m c giá bình quân th p và ó cũng chính là cơ s căn b n c a l i th so sánh và s c c nh tranh. M t y u t khác là năng su t lao ng c a nhà s n xu t ư c ph n ánh b ng các h s u vào th p. L i th so sánh giúp m t nư c xác nh ư c m t hàng c n s n xu t và xu t kh u. Có th coi l i th so sánh là i u ki n c n có ư c kh năng c nh tranh qu c t . L i th so sánh không ph i là y u t tĩnh như nhi u quan i m v n thư ng ưa ra, mà có th thay i năng ng do l i th so sánh c a ch ph thu c vào các y u t tĩnh như tài nguyên thiên nhiên và t ai mà nó còn ph thu c vào các y u t ng là lao ng và v n vì v y l i th so sánh có th thay i nh vào ng d ng nh ng công ngh m i thông qua R&D, FDI và liên k t s n xu t qua biên gi i t n d ng l i th so sánh v tài nguyên c a các nư c và l i ích kinh t nh quy mô. Ngoài ra, phân tích l i th so sánh còn c n tính n kh năng nâng cao trình thành th o c a công nhân và thay i mô hình s n xu t c a các nư c. Michael E.Porter ã ưa ra: “Lý thuy t l i th c nh tranh qu c gia” gi i thích t i sao m t s qu c gia l i có ư c v trí d n u trong vi c s n xu t m t s s n ph m nh t nh. Lý thuy t này cho r ng kh năng c nh tranh c a m t ngành s n xu t ph thu c vào kh năng sáng t o và i m i c a ngành ó. Ông ã xác nh b n nhóm y u t mà m i m t qu c gia u có s n., nhưng v i m c khác nhau và các y u t ó hình thành nên kh năng c nh tranh qu c gia, ó là (1) các i u ki n v y u t s n xu t (2) i u ki n c u, (3) các ngành có liên quan và các ngành h tr ; (4) chi n lư c, cơ c u và c nh tranh gi a các công ty . Nhóm các y u t thu c v kh năng tăng trư ng kinh t t nư c Theo Fargerberg thì s c c nh tranh qu c t là kh năng c a m t t nư c trong vi c nh n th c rõ m c ích c a chính sách kinh t t p trung, c bi t là i v i tăng trư ng thu nh p và vi c làm mà không g p ph i các khó khăn trong cán cân thanh toán. Tăng trư ng kinh t c a m t qu c gia ư c xác nh b i năng su t c a n n kinh t qu c gia ó, trong khi năng su t là y u t cơ b n t o thành s c m nh c nh
17 tranh qu c t . Tăng trư ng kinh t tác ng tr c ti p n s c mua c a xã h i, t o i u ki n s n ph m m r ng quy mô s n xu t. Nhóm các y u t thu c v môi trư ng kinh doanh c a doanh nghi p • Nhóm các y u t trong môi trư ng n i a Môi trư ng n i a bao g m: (1) môi trư ng lu t pháp, chính tr : s n nh chính tr , h th ng pháp lu t y nghiêm minh, chính sách thương m i s có nh hư ng n cơ ch khuy n khích xu t kh u, rào c n thương m i trong nư c và ti p c n th trư ng nư c ngoài. Chính sách t giá liên quan n t giá h i oái th c và t giá h i oái so sánh th c gi a nư c xu t kh u và nư c b n hàng; (3) c u trúc c nh tranh: là s a d ng nhi u hình th c kinh doanh, s tham gia c a các i th c nh tranh trong và ngoài nư c. • Nhóm các y u t c a th trư ng nư c ngoài ó là các y u t tương t như nh ng y u t trong môi trư ng n i a; ngoài ra còn kèm theo các y u t khác: (4) trình công ngh : s chênh l ch v trình và hi u qu ng d ng công ngh , (5) c u trúc phân ph i: là kh năng phân ph i có hi u qu s n ph m ra th trư ng nư c ngoài; (6) y u t a lý, cơ s h t ng c a nư c ngoài; (7) các y u t văn hóa: là s khác bi t v văn hóa tôn giáo, con ngư i d n n nh ng thói quen tiêu dùng, t p quán kinh doanh khác nhau. 1.2.3. Các ch tiêu ánh giá S n lư ng và doanh thu xu t kh u c a m t hàng so v i các i th c nh tranh M c doanh thu tiêu th c a m t hàng là ch tiêu d dàng xác nh nh t ánh giá s c c nh tranh c a hàng hóa xu t kh u. Doanh thu c a m t hàng là ch tiêu ph n ánh giá tr c a s lư ng hàng hóa tiêu th ư c, ư c tính b ng s lư ng hàng hóa tiêu th nhân v i giá c c a hàng hóa trong m t th i gian nh t nh. Doanh thu = giá bán s n ph m x s n lư ng
18 Thông thư ng, khi s n lư ng và doanh thu xu t kh u c a m t m t hàng nào ó có m c tăng trư ng u n qua các năm thì có th ư c ánh giá là hàng hóa có ư c c nh tranh t t, ư c th trư ng qu c t ch p nh n. Ngư c l i, n u nhu c u c a th trư ng nh p kh u ang tăng lên, nhưng s n lư ng và doanh thu xu t kh u hàng hóa không có ư c m c tăng u n ho c suy gi m thì ch ng t r ng s c c nh tranh c a hàng hóa ó chưa cao so v i các i th c nh tranh. S n lư ng và doanh thu xu t kh u c a m t m t hàng ph thu c và ch t lư ng, giá bán và quá trình t ch c tiêu th c a m t hàng. Th ph n c a hàng hóa so v i các i th c nh tranh Th ph n c a m t hàng hóa trên th trư ng ư c tính b ng t l ph n trăm mà m t hàng ó có m t trên th trư ng so v i t ng s hàng hóa. Th ph n c a m t hàng hóa trên th trư ng ư c xác nh b ng công th c sau: Th ph n c a hàng hóa X trên th trư ng = MX/M x 100% Trong ó: MX: S lư ng hàng hóa X ư c tiêu th trên th trư ng M: T ng s lư ng hàng hóa cùng lo i ư c tiêu th trên th trư ng. Ch tiêu này ph n ánh s c c nh tranh c a m t hàng trên th trư ng. M t hàng nào có th ph n càng l n thì càng có s c c nh tranh cao. Ngư c l i, m t m t hàng có th ph n nh hay gi m sút trên th trư ng thì m t hàng ó có s c c nh tranh y u, kh năng nh hư ng c a m t hàng i v i th trư ng là r t kém. Khi c p n th ph n, ngư i ta thư ng phân bi t th ph n c a s n ph m so v i th trư ng th gi i và th ph n s n ph m so v i phân o n th trư ng mà nó ph c v . Giá bán c a hàng hóa so v i các i th c nh tranh Giá c ph n ánh giá tr và giá tr s d ng c a hàng hóa. Tuy nhiên, trong n n kinh t th trư ng có s c nh tranh c a hàng hóa, thì không ph i v i m t lo i s n ph m cùng lo i, ch t lư ng tương ương, s n ph m nào có giá th p hơn s có tính c nh tranh cao hơn. Vi c xác nh giá c a s n ph m trên th trư ng ch u s tác ng
19 c a nhi u nhân t khác nhau như chi phí cho s n ph m, nhu c u th trư ng v s n ph m, m c c nh tranh c a s n ph m trên th trư ng, các quy nh c a chính ph v lu t pháp và thu quan… Giá c a s n ph m trên th trư ng ư c hình thành thông qua quan h cung c u t c là thông qua s th a thu n gi a ngư i mua và ngư i bán i t i m c giá c mà c hai bên u th y có l i và ch p nh n ư c. Trong m t th trư ng có s c nh tranh c a hàng hóa các nư c thì khách hàng có quy n l a ch n cho mình s n ph m t t nh t mà mình ưa thích và cùng m t lo i s n ph m thì ch c ch n h s l a ch n s n ph m có giá bán th p hơn. Do ó, giá c s n ph m là m t trong nh ng công c c nh tranh h u hi u quan tr ng c a doanh nghi p trên th trư ng. Trong trư ng h p giá bán c a s n ph m th p hơn giá bán c a i th c nh tranh thì s n ph m ó s có s c c nh tranh cao và ngư c l i. chi m ư c ưu th trong c nh tranh, doanh nghi p c n ph i có s linh ho t trong l a ch n chính sách giá phù h p cho t ng lo i s n ph m, t ng giai o n trong chu kỳ s ng qu c t c a s n ph m ho c t ng o n th trư ng. M c áp ng các yêu c u v ch t lư ng và v sinh an toàn c a hàng hóa so v i các i th c nh tranh Ch t lư ng c a s n ph m th hi n giá tr s d ng và th i gian s d ng c a s n ph m. Trong xã h i phát tri n, yêu c u t ra i v i doanh nghi p là ph i cung ng nh ng s n ph m có ch t lư ng cao th a mãn nhu c u ngày càng kh t khe c a ngư i tiêu dùng. Ngư i tiêu dùng s n sàng tr giá cao hơn cho nh ng s n ph m, d ch v cùng lo i có ch t lư ng cao hơn. Do v y, ch t lư ng s n ph m, d ch v là ch tiêu r t quan tr ng th hi n s c c nh tranh c a doanh nghi p. Trư c s c nh tranh ngày càng gay g t trên th trư ng th gi i, hàng hóa s n xu t ra mu n tiêu th ư c ph i m b o ư c ch t lư ng theo chu n m c. Hàng hóa xu t kh u nói chung, hàng hóa nông s n nói riêng ph i m b o các tiêu chu n ch t lư ng theo các tiêu chu n ISO qu c t và ph i ư c các t ch c qu c t xét duy t và c p ch ng ch ISO. nâng cao s c c nh tranh, v n t ra i v i hàng nông s n
20 xu t kh u không ch m b o ư c ch t lư ng theo các tiêu chu n ISO mà còn th hi n m t ch t lư ng vư t tr i so v i các s n ph m khác cùng lo i trên th trư ng. nâng cao ư c ch t lư ng s n ph m, chi m lĩnh và gi ư c th ph n, m t nhân t quan tr ng là ph i th c hi n i m i s n ph m t o ra s khác bi t c a s n ph m so v i i th c nh tranh. ng th i, s i m i c a s n ph m ph i luôn g n ch t v i s phù h p s thích và mb o t tin c y cho ngư i tiêu dùng. Thương hi u và uy tín c a hàng hóa so v i các i th c nh tranh Thương hi u và uy tín c a s n ph m chính là s t ng h p các thu c tính c a s n ph m như ch t lư ng s n ph m, l i ích, m u mã và d ch v c a s n ph m. Thương hi u không nh ng là d u hi u nh n bi t và phân bi t s n ph m c a doanh nghi p này v i s n ph m c a doanh nghi p khác, mà nó còn là tài s n r t có giá tr c a doanh nghi p, là uy tín và th hi n ni m tin c a ngư i tiêu dùng iv i s n ph m. M t thương hi u m nh là m t thương hi u có uy tín cao và uy tín thương hi u càng cao thì ni m tin và s trung thành c a ngư i tiêu dùng i v i s n ph m càng l n. i u ó có nghĩa là n u m t s n ph m nào ó có ư c uy tín và hình nh t t i v i ngư i tiêu dùng thì s n ph m ó có m t l i th c nh tranh hơn h n so v i s n ph m c a các i th c nh tranh. Ngày nay, ph n l n các hàng hóa xu t kh u trên th trư ng qu c t u có g n v i thương hi u. Thương hi u c a hàng hóa ã tr thành y u t quan tr ng mb o hi u qu kinh doanh c a doanh nghi p trong i u ki n kinh t hi n i và ngư i tiêu dùng s n sàng mua s n ph m hàng hóa v i s lư ng cao hơn, th m chí tr giá cao hơn, t ó nâng cao ư c s c c nh tranh c a s n ph m. 1.2.4. Các công c c nh tranh Công c c nh tranh là t p h p các y u t , các chính sách, k ho ch, chi n lư c mà doanh nghi p s d ng nh m t o ưu th so v i i th c nh tranh. Vi c l a ch n các công c và bi n pháp cho phù h p áp d ng trong t ng trư ng h p c th là c m t ngh thu t trong c nh tranh.