Luận văn Thạc sĩ Địa lý học: Phát triển kinh tế trang trại huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dựa trên cơ sở lí luận và thực tiễn về kinh tế trang trại, đề tài tập trung nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng và thực trạng phát triển kinh tế trang trại ở huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện một cách có hiệu quả và bền vững.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Địa lý học: Phát triển kinh tế trang trại huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM DƯƠNG THỊ PHƯƠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI HUYỆN LẬP THẠCH, TỈNH VĨNH PHÚC LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM DƯƠNG THỊ PHƯƠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI HUYỆN LẬP THẠCH, TỈNH VĨNH PHÚC Chuyên ngành: Địa lí học Mã số: 60.31.05.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VIỆT TIẾN THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, nội dung, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được cảm ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính trung thực của luận văn. Ngày…….tháng……năm2016 Tác giả luận văn Dương Thị Phương i Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn Trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, Khoa Địa lí, cảm ơn các quý thầy - cô giáo đã truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu trong suốt quá trình học tập và rèn luyện tại trường. Qua luận văn này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Việt Tiến người đã dành nhiều thời gian, công sức chỉ bảo, tạo điều kiện giúp đỡ để tôi hoàn thành tốt luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Chi cục Phát triên nông thôn, Phòng Nông nghiệp, Phòng Thống kê huyện Lập Thạch và các chủ trang trại đã nhiệt tình giúp đỡ, cung cấp số liệu, các thông tin cần thiết để phục vụ cho quá trình nghiên cứu hoàn thiện đề tàinày. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn tới các bạn bè và người thân đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành khóa luận này. Một lần nữa, tôi xin chân thành cảm ơn! Ngày…….tháng……năm 2016 Tác giả luận văn Dương Thị Phương ii Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................................i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................................... iii DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT ....................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG ..............................................................................................v DANH MỤC CÁC HÌNH.............................................................................................. vi MỞ ĐẦU...........................................................................................................................1 1. Lí do chọn đề tài ............................................................................................................1 2. Lịch sử nghiên cứu đề tài ..............................................................................................2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ...............................................................6 4. Giới hạn nghiên cứu. .....................................................................................................7 5. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu......................................................................7 6. Những đóng góp chính của đề tài ........................................................................... 10 7. Cấu trúc của luận văn ............................................................................................... 10 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ KINH TẾ TRANG TRẠI..... 12 1.1. Cơ sở lí luận ............................................................................................................. 12 1.1.1. Tổng quan về trang trại và kinh tế trang trại ........................................ 12 1.1.2. Những đặc trưng của kinh tế trang trại trong nền kinh tế thị trường ......... 18 1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự hình thành và phát triển kinh tế trang trại....... 20 1.2. Cơ sở thực tiễn ....................................................................................................... 23 1.2.1. Khái quát tình hình phát triển kinh tế trang trại ở Việt Nam và vùng Đồng bằng Sông Hồng .................................................................................... 23 iii Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
1.2.2. Phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc ..................... 31 Tiểu kết chương 1 ........................................................................................................... 33 Chương 2. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG VÀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI Ở HUYỆN LẬP THẠCH, TỈNH VĨNH PHÚC ................................................................................................................ 34 2.1. Các nhân tố ảnh hưởng tới sự phất triển kinh tế trang trại ở huyện Lập Thạch .............................................................................................................................. 34 2.1.1. Các nhân tố tự nhiên ............................................................................. 34 2.1.2. Các nhân tố kinh tế - xã hội.................................................................. 42 2.2. Thực trạng phát triển kinh tế trang trại ở huyện Lập Thạch giai đoạn 2010- 2014 ..................................................................................................................... 51 2.2.1. Khái quát chung về phát triển kinh tế trang trại ở huyện Lập Thạch.......... 51 2.2.2. Kết quả sản xuất của các mô hình KTTT trên địa bàn huyện Lập Thạch ............................................................................................. 54 2.2.3. Hiệu quả sản xuất của các mô hình KTTT trên địa bàn huyện Lập Thạch ............................................................................................. 69 2.2.4. Đánh giá tác động của các nhân tố tới phát triển kinh tế trang trại tại huyện Lập Thạch ....................................................................................... 71 Tiểu kết chương .............................................................................................................. 76 Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI Ở HUYỆN LẬP THẠCH, TỈNH VĨNH PHÚC ĐẾN NĂM 2020, TẦM NHÌN 2030 .......................................................................... 78 3.1. Quan điểm, mục tiêu, định hướng phát triển KTTT ............................................. 78 3.1.1. Quan điểm ............................................................................................ 78 3.1.2. Mục tiêu ................................................................................................ 82 3.1.3. Định hướng phát triển KTTT ở huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc..... 83 iv Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
3.2. Một số giải pháp phát triển kinh tế trang trại ở huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc ...................................................................................................................... 85 3.2.1. Giải pháp về vốn sản xuất kinh doanh ................................................. 85 3.2.2. Mở rộng thị trường, giải quyết vấn đề đầu ra cho các sản phẩm ......... 87 3.2.3. Triển khai và ứng dụng khoa học công nghệ ....................................... 88 3.2.4. Quy hoạch và xây dựng cơ sở hạ tầng ................................................. 88 3.2.5. Đa dạng hóa các loại hình tổ chức trang trại, đa dạng hóa cây trồng vật nuôi ................................................................................................. 90 3.2.6. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng kĩ thuật, nghiệp vụ và quản lí cho các chủ trang trại và người lao động trong trang trại ..................................... 90 3.2.7. Mở rộng và tăng cường các hình thức hợp tác ..................................... 91 Tiểu kết chương .............................................................................................................. 95 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................................... 96 TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................ 100 PHỤ LỤC .........................................................................................................................1 v Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa đầy đủ CNH- ĐTH : Công nghiệp hóa - Đô thị hóa CNTB : Chủ nghía tư bản CSHT & CSVCKT : Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kĩ thuật ĐBSH : Đồng bằng sông Hồng HĐND : Hội đồng nhân dân HTX : Hợp tác xã KHKT : Khoa học kĩ thuật KT- XH : Kinh tế xã hội KTTT : Kinh tế trang trại NN & PTNT : Nông nghiệp và phát triển nông thôn NTTS : Nuôi trồng thủy sản SX : Sản xuất TCLTNN : Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp TP : Thành phố TT : Trang trại iv Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Các loại trang trại phân theo vùng của nước ta năm 2013 ........... 26 Bảng 1.2: Số lượng trang trại phân theo tỉnh, thành phố củaĐồng bằng Sồng Hồng giai đoạn từ 2009- 2013 ............................................ 29 Bảng 1.3: Số trang trại phân theo lĩnh vực sản xuấtcủa Đồng bằng Sông Hồng năm 2013 ............................................................................ 30 Bảng 1.4: Kinh tế trang trại trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc năm 2013 ............ 31 Bảng 2.1. So sánh một số chỉ tiêu đất nông nghiệp ...................................... 38 Bảng 2.2: Biến động sử dụng đất đai giai đoạn 2003 - 2013 ....................... 40 Bảng 2.3: Dân số và mật độ dân số huyện Lập Thạch năm 2014 ................ 43 Bảng 2.4: Thực trạng hệ thống điện huyện Lập Thạch ................................ 44 Bảng 2.5: Số lượng trang trại trên địa bàn huyện qua các năm .................... 51 Bảng 2.6: Một số tiêu chí phát triển của trang trại huyện Lập Thạch .......... 53 Bảng 2.7: Số lượng và các loại hình trang trại huyện Lập Thạch năm 2014........ 54 Bảng 2.8: Cơ cấu sử dụng đất của các trang trại năm 2014 ......................... 58 Bảng 2.9: Bình quân diện tích đất của trang trại năm 2014 ......................... 59 Bảng 2.10: Vốn sản xuất kinh doanh bình quân/trang trạitheo loại hình huyện Lập Thạch năm 2014 ......................................................... 61 Bảng 2.11: Tổng hợp thu nhập của chủ trang trại năm 2014 ......................... 62 Bảng 2.12: Tổng hợp lao động của chủ trang trại huyện Lập Thạch năm 2014 .............................................................................................. 64 Bảng 2.13: Bảng tổng hợp giá trị sản phẩm hàng hoá của trang trại.............. 66 v Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Bản đồ hành chính huyện Lập Thạch ........................................... 36 Hình 2.2: Cơ cấu sử dụng đất nông nghiệp huyện Lập Thạch năm 2013 .... 41 Hình 2.3: Bản đồ nguồn lực phát triển trang trại huyện Lập Thạch............. 51 Hình 2.4: Số lượng trang trại huyện Lập Thạch giai đoạn 2010- 2014........ 53 Hình 2.5: Số lượng và các loại hình trang trại huyện Lập thạch năm 2014 ....... 56 Hình 2.6: Cơ cấu các loại hình trang trại huyện Lập Thạch năm 2014........ 58 Hình 2.7: Cơ cấu lao động qua đào tạo của các loại hình trang trại huyện Lập Thạch năm 2014 .................................................................... 66 Hình 2.8: Bản đồ hiện trạng KTTT huyện Lập Thạch năm 2014 ................ 69 vi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trang trại là một hình thức doanh nghiệp nhỏ trực tiếp sản xuất ra nông phẩm, là đối tượng để tổ chức lại nền sản xuất theo hướng phát triển sản xuất hàng hóa vì vậy phát triển kinh tế trang trại là xu hướng tất yếu trong sản xuất nông nghiệp, nông thôn hiện nay. Theo xu hướng này một số nông dân phát triển kinh tế thành công, tích lũy được vốn liếng, thuê mướn lao động, mạnh dạn ứng dụng các thành tựu khoa học vào sản xuất, kinh doanh, họ trở nên có ưu thế hơn về năng lực, hiệu quả sản xuất so với các hộ khác. Sự phát triển của kinh tế nông hộ sẽ dẫn đến xu hướng phân hóa về quy mô và trình độ sản xuất…,và kết quả làm xuất hiện loại hình kinh tế trang trại. Trong những năm gần đây kinh tế trang trại đã góp phần quan trọng trong việc tạo ra một bước tiến mới trong sự phát triển của sản xuất nông nghiệp nước ta. Từ một nền nông nghiệp lạc hậu, mang tính tự cung tự cấp sang một nền nông nghiệp mang tính sản xuất hàng hóa. Sở dĩ ngành nông nghiệp nước ta đạt được những thành tựu như vậy là nhờ sự hội tụ của nhiều yếu tố, trong đó có sự đóng góp của các mô hình kinh tế trang trại. Vĩnh Phúc là một tỉnh thuộc Đồng bằng sông Hồng. Để đảm bảo phát triển bền vững, tỉnh đã xác định hướng đi đúng đắn là lấy phát triển công nghiệp, dịch vụ để đầu tư trở lại cho nông nghiệp, huy động các nguồn vốn đầu tư phát triển sản xuất và xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn. Nhờ đó sản xuất nông nghiệp của tỉnh có bước tăng trưởng khá cao, GDP nông nghiệp tăng bình quân 6,4% giai đoạn 2001 - 2005, giai đoạn 2006 - 2010 đạt 5,6%, diện mạo nông thôn có nhiều đổi mới. Có được thành tích đó một phần nhờ sự đóng góp của các mô hình tổ chức sản xuất mới trong nông nghiệp trong đó trang trại đang trở thành một 1 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
hướng đi thu hút nhiều sự chú ý vì tính hiệu quả kinh tế, ý nghĩa xã hội và bảo vệ môi trường của mô hình này. Lập Thạch là một huyện miền núi phía tây bắc của tỉnh Vĩnh Phúc với cơ cấu kinh tế chủ yếu là nông - lâm nghiệp - thủy sản.Phát triển kinh tế trang trại là xu hướng tất yếu trong sản xuất nông nghiệp, nông thôn hiện nay. Sự phát triển của trang trại đã góp phần khai thác thêm nguồn vốn trong dân, mở mang thêm diện tích đất trống, đồi trọc, đất hoang hóa nhất là ở một huyện miền núi như Lập Thạch, góp phần tạo thêm việc làm cho người lao động nông thôn, xóa đói giảm nghèo tăng thêm nông sản hàng hóa, chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp, nông thôn, góp phần xây dựng thành công nông thôn mới. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên tôi quyết định chọn đề tài nghiên cứu: “Phát triển kinh tế trang trại huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc”. 2. Lịch sử nghiên cứu đề tài Hiện nay, mô hình kinh tế trang trại ngày càng phát triển, phổ biến ở các vùng lãnh thổ trong và ngoài nước.Đã có nhiều nhà khoa học nghiên cứu và đề cập đến vấn đề này. 2.1. Trên thế giới Trang trại là kết quả tất yếu của hộ gia đình gắn với sản xuất hàng hóa, là hình thức tiến bộ của sản xuất nông nghiệp thế giới. Trang trại xuất hiện lần đầu tiên ở các nước Tây Âu gắn liền với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất, sau đó phổ biến ở tất các nước công nghiệp châu Âu, Bắc Mĩ rồi lan sang Nhật Bản, Hàn Quốc và hiện nay là một số nước thuộc khu vực Nam Á, Đông Nam Á. Ngoài ra, Các Mác cũng đã khẳng định những đặc trưng cơ bản của trang trại gia đình là sản xuất hàng hóa khác với sản xuất tiểu nông là tự cung tự cấp, nhưng có điểm giống nhau là lấy gia đình làm cơ sở làm nòng cốt.Lê Nin đã phân biệt khái niệm kinh tế trang trại “Người chủ trang trại bán ra thị trường hầu hết 2 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
các sản phẩm làm ra, còn tiểu nông thì dung đại bộ phận sản xuất được, mua bán càng ít càng tốt”.Năm 1952, Taylor cùng với một số nhà khoa học của khoa kinh tế nông nghiệp trường Minnesota đã tìm ra được lí thuyết cũng như mô hình phát triển kinh tế trang trại gần như ngày nay.Tổng thống Hoa Kỳ Ronald Reagan năm 1985 đưa ra một bộ luật mới về trang trại nhằm quản lí hoạt động và nâng cao khả năng cạnh tranh quốc tế của các nông sản hàng hóa. 2.2. Ở Việt Nam Đã có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này. Tiêu biểu là nghiên cứu của các nhà khoa học như: “Kinh tế trang trại gia đình trên thế giới và châu Á" của GS.TS Nguyễn Điền NXB TK-1993. Tác giả đã tìm hiểu vai trò và đặc điểm của kinh tế trang trại gia đình; so sánh sự giống và khác nhau về xu hướng phát triển giữa kinh tế trang trại của thế giới với kinh tế trang trại của châu Á.[2] TS. Nguyễn Đức Thịnh: “Kinh tế trang trại các tỉnh miền núi phía Bắc”- 2000 đã đề cập đến thực trạng, giải pháp phát triển kinh tế trang trại các tỉnh Trung du miền núi phái Bắc. GS.Nguyễn Nam cũng có tác phẩm tâm huyết “Đặc điểm và phương hướng phát triển trang trại ở nước ta”. PGS.TS Lê Trọng có rất nhiều công trình nghiên cứu về phát triển và quản lí trang trại nông nghiệp, điển hình nhất là cuốn sách "Trang trại, quản lý và phát triển ", NXB Lao Động - xã hội. Ngoài ra, ông còn viết rất nhiều bài báo liên quan đến vấn đề này như:“ Nhận thức về kinh tế trang trại của Việt Nam”, báo Quảng Ngãi: 22/6/2000, tập san Thế Giới và Việt Nam của Viện phát triển Quốc tế học, số 4/2000. “Vai trò người chủ trang trại”, báo Người cao tuổi, 22/9/2003.[16] 3 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
“Mô hình KTTT vùng đồi núi” của Trần Đức, NXB Nông Nghiệp Hà Nội, 1998.Trong công trình này đã đưa ra các vấn đề phương pháp luận về kinh tế trang trại, một số mô hình trang trại và các vấn đề kinh tế trang trại vùng đồi núi nước ta. [4] Phát triển kinh tế - xã hội các vùng dân tộc và miền núi theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa của PGS. TS. Lê Du Phong, Hoàng Văn Ba, NXB chính trị quốc gia Hà Nội, 1998. Trong công tình này đã đưa ra một số hướng phát triển kinh tế cho đồng bào dân tộc và vùng núi trong đó trang trại là một trong những giải pháp hiệu quả, tác giả cũng đã đưa ra một số mô hình trang trại phù hợp ở vùng đồi núi. “Thực trạng và giải pháp phát triển KTTT trong thời kỳ công nghiệp hóa- hiện đại hóa ở Việt Nam” của Nguyễn Đình Hương, NXB chính trị quốc gia Hà Nội, 2000.Trong công trình này đã nêu lên thực trạng phát triển trang trại ở Việt Nam từ đó đưa ra một số định hướng và giải pháp cho phát triển kinh tế trang trại trong thời kì công nghiệp hóa- hiện đại hóa.[6] “Nông nghiệp, nông thôn Việt Nam thời kì đổi mới” của PGS.TS Nguyễn Sinh Cúc, NXB Thống kê, 2003 đã đề cập tới các tiêu chí, cũng như thực trạng và xu hướng phát triển kinh tế trang trại ở nước ta. Đặc biệt công trình này đã đề cập cụ thể đến vấn đề kinh tế trang trại Trung du và miền núi phía Bắc. Đây là cơ sở giúp cho người nghiên cứu có thể vận dụng trong quá trình nghiên cứu thực tiễn phát triển trang trại trên địa bàn huyện Lập Thạch - Vĩnh Phúc.[1] “Phân tích Địa lí kinh tế về trang trại nuôi trồng thuỷ sản qua tổng điều tra nông thôn, nông nghiệp và thuỷ sản” của GS.TS Nguyễn Viết Thịnh, trường ĐHSP Hà Nội.[11] 4 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
“Nghiên cứu đề xuất một số giải pháp phát triển kinh tế trang trại nông lâm kết hợp do thanh niên làm chủ trên địa bàn huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên”, của Vũ Thị Nguyệt Minh (2010), Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp, trường đại học nông lâm Thái Nguyên. [9] Địa lí kinh tế xã hội đại cương của PGS.TS Nguyễn Minh Tuệ (chủ biên) cũng đã đề cập tới những nét cơ bản nhất của hình thức trang trại như nguồn gốc, lịch sử ra đời cũng như đặc điểm của hình thức trang trại… Các Nghị quyết 03/2000 NQCP về kinh tế trang trại- NXB chính trị quốc gia HN, Thông tư số 74/2003/TT/BNN ngày 04/07/2003 về sửa đổi bổ sung mục III của thông tư 69/2000/TTLT/BNN - TCTK ngày 23/06/2000 về hướng dẫn tiêu chí xác định kinh tế trang trại, Hà Nội. Thông tư 27/2011/BNNPTNT quy định về tiêu chí và thủ tục cấp giấy chứng nhận kinh tế trang trại. Ngoài ra còn có các công trình nghiên cứu khác như: Chuyển dịch cơ cấu và xu hướng phát triển kinh tế nông nghiệp Việt Nam theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa từ thế kỉ XX đến thế kỉ XXI trong thời đại kinh tế tri thức của Lê Quốc Sử, NXB Thống kê Hà Nội, 2000. Trang trại, quản lý và phát triển của PGS.TS Lê Trọng NXB Lao Động - xã hội. Một số kinh nghiệm điển hình về phát triển nông nghiệp nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa của Lưu Văn Sùng, NXB chính trị quốc gia Hà Nội, 2004. Mỗi tác giả đã đưa ra một hướng nghiên cứu riêng và đi sâu vào từng khía cạnh khác nhau.Đây là những công trình nghiên cứu có tính lí luận và thực tiễn cao về kinh tế trang trại.Là định hướng quan trọng cho tác giả trong quá trình nghiên cứu đề tài. 2.3. Trên địa bàn tỉnh và huyện 5 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
Trong thời gian gần đây, trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc cũng đã có một số hướng nghiên cứu liên quan đến vấn đề phân tích tiềm năng và đánh giá thực trạng, giải pháp thúc đẩy phát triển KTTT tỉnh. Có thể kể đến các nghiên cứu: “Giải pháp thúc đẩy kinh tế trang trại ở Vĩnh Phúc” của sinh viên Mai Văn Sơn lớp Kinh tế phát triển 49b, Trường Đại học kinh tế và Quản trị kinh doanh do PGS.TS Nguyễn Ngọc Sơn hướng dẫn. Đã nghiên cứu và đưa ra một số giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế trang trại của tỉnh Vĩnh Phúc. “Phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc” (2014) Lê Thu Trang, luận văn thạc sĩ kinh tế trường Đại học kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên luận văn đã khái quát tình hình phát triển KTTT của huyện Vĩnh Tường trong giai đoạn từ 2010- 2014. Tuy vấn đề tìm hiểu mô hình kinh tế trang trại của tỉnh đã được đề cập đến nhưng chưa có một công trình nào nghiên cứu trên phạm vi huyện Lập Thạch, đặc biệt là phân tích, đánh giá dưới góc độ địa lý kinh tế - xã hội. Trên cơ sở kế thừa thành tựu về những vấn đề lý luận của những người đi trước và những kết quả nghiên cứu thực tiễn trên những địa bàn khác nhau, tôi mong muốn được góp phần nhỏ của mình vào thực tiễn nghiên cứu mô hình kinh tế trang trại của tỉnh. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Dựa trên cơ sở lí luận và thực tiễn về kinh tế trang trại, đề tài tập trung nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng và thực trạng phát triển kinh tế trang trại ở huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện một cách có hiệu quả và bền vững. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tổng quan và làm rõ cơ sở lí luận và thực tiễn vấn đề phát triển KTTT. 6 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
- Nghiên cứu các nguồn lực phát triển KTTT huyện Lập Thạch, đánh giá về mặt thuận lợi và khó khăn đối với phát triển KTTT của huyện. - Phân tích đánh giá thực trạng phát triển của các trang trại trên địa bàn huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc. - Nêu định hướng và đề xuất các giải pháp nhằm đẩy mạnh phát triển KTTT ở huyện Lập Thạch phù hợp với yêu cầu của thị trường. 4. Giới hạn nghiên cứu. 4.1. Về nội dung Đề tài tập trung nghiên cứu tình hình hoạt động và phân bố của các loại hình KTTT của huyện, cụ thể: Số lượng, quy mô, các loại hình và phân bố trang trại theo các địa phương. Những khó khăn, thuận lợi trong quá trình sản xuất và phát triển trang trại (cơ chế chính sách, điều kiện nội tại của các trang trại và các điều kiện khách quan tác đông tới sự phát triển).Những tiểm năng chưa được khai thác cần đưa vào phục vụ cho sự phát triển của các trang trại ở huyện. 4.2. Phạm vi lãnh thổ Đề tài nghiên cứu trên địa bàn huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc, bao gồm 2 thị trấn và 18 xã 4.3. Về thời gian Các số liệu nguồn được thu thập phục vụ nghiên cứu chủ yếu tập trung trong giai đoạn từ năm 2000 đến năm 2014. 5. Quan điểm và phương pháp nghiên cứu 5.1. Quan điểm nghiên cứu * Quan điểm lãnh thổ Các quá trình kinh tế - xã hội không ngừng vận động trong không gian và biến đổi theo thời gian. Sự hình thành và phát triển của KTTT huyện Lập Thạch 7 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
cũng là một quá trình luôn vận động và phát triển không ngừng vì vậy sử dụng quan điểm lãnh thổ trong nghiên cứu của đề tài là cơ sở để phân tích sự phân hóa theo không gian, sự phát triển của kinh tế trang trại theo các xã, thị trấn từ đó thấy được khu vực nào là động lực trong phát triển trang trại của huyện để có những giải pháp đúng đắn đảm bảo sự phát triển bền vững trong tương lai. * Quan điểm hệ thống Quan điểm hệ thống thường được sử dụng phổ biến trong nghiên cứu Địa lí KTXH thể hiện ở việc đối tượng nghiên cứu được coi là một hệ thống.Hệ thống đó bao gồm nhiều phân hệ có mối quan hệ mật thiết qua lại với nhau. Vận dụng quan điểm này trong đề tài nghiên cứu xem xét kinh tế trang traị là một bộ phận của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp của huyện Lập Thạch. Có quan hệ và chịu sự tác động với nhiều nhân tố kinh tế xã hội của địa phương cũng như của tỉnh Vĩnh Phúc và cả nước. * Quan điểm tổng hợp Các hiện tượng điạ lí KTXH rất phong phú và đa dạng.Chúng có quá trình hình thành, phát triển trong mối liên hệ nhiều chiều giữa bản thân các hiện tượng đó với nhau và giữa chúng với các hiện tượng khác. Quan điểm này là cơ sở để xem xét, đánh giá các điều kiện cho sự phát triển KTTT của tỉnh, từ đó đề xuất các giải pháp phát triển KTTT ở huyện Lập Thạch đến năm 2015 và tầm nhìn đến 2030. *Quan điểm kinh tế Trong quá trình nghiên cứu đề tài này quan điểm kinh tế giúp chúng ta có cái nhìn tổng quan về sự phát triển của mô hình KTTT thông qua các tiêu chí: độnglực tăng trưởng nông nghiệp, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp nông thôn heo hướng công nghiệp hoá - hiện đại hoá, khai thác có hiệu quả tiềm năng đất đai, thu hút lao động, tạo thêm việc làm…Từ đó có thể đưa ra định hướng và giải pháp đúng đắn cho vấn đề nghiên cứu. 8 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
* Quan điểm phát triển bền vững Phát triển bền vững là một khái niệm tương đối mới, phản ánh xu thế phát triển của thời đại và định hướng cho tương lai của nhân loại. Bền vững đòi hỏi đảm bảo về cả 3 mặt: kinh tế, xã hội và môi trường. Vận dụng quan điểm này vào nghiên cứu việc phát triển KTTT của huyện nhằm hướng tới sự phát triển hài hoà giữa các mục tiêu kinh tế, xã hội và môi trường.Từ đó đề xuất các giải pháp phát triển trong tương lai đảm bảo tính bền vững. * Quan điểm lịch sử - viễn cảnh Các quá trình kinh tế - xã hội không ngừng vận động trong không gian và biến đổi theo thời gian. Sự hình thành và phát triển của KTTT huyện Lập Thạch cũng là một quá trình luôn vận động và phát triển. Vận dụng quan điểm lịch sử viễn cảnh trong nghiên cứu phát triển KTTT ở huyện Lập Thạch để xem xét sự biến đổi của nó theo không gian và thời gian, rút ra được những quy luật chung về sự phát triển KTTT, đánh giá đúng hiện trạng trong những điều kiện hoàn cảnh nhất định, đồng thời dự báo sự phát triển trong tương lai cùng với những thay đổi của các yếu tố kinh tế, chính trị, xã hội... 5.2. Các phương pháp nghiên cứu * Phương pháp thu thập và xử lí thông tin, phân tích, tổng hợp số liệu Thu thập từ nhiều nguồn số liệu khác nhau: Phòng NN&PTNT huyện Lập Thạch, Cục thống kê, sách báo, tạp chí, luận văn, đề tài, các công trình nghiên cứu khoa học từ Internet…được tổng hợp có chọn lọc để rút ra những nội dung cần thiết, sau đó được phân tích, đánh giá làm cơ sở cho việc đưa ra các giải pháp phát triển KTTT theo hướng bền vững. Trên cơ sở nguồn tư liệu thu thập được chúng tôi tiến hành phân tích và tổng hợp để làm nổi bật các vấn đề nghiên cứu, đối tượng nghiên cứu. Từ đó có 9 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
cơ sở đúng đắn để đánh giá thực tế mô hình KTTT trong sự phát triển kinh tế thị trường của huyện Lập Thạch hiện nay. * Phương pháp điều tra khảo sát, thực địa Là phương pháp tiến hành quan sát thực tế trên lãnh thổ, cụ thể tiến hành khảo sát thực tế tại một số địa phương trên địa bàn huyện Lập Thạch nhằm tìm hiểu tình hình phát triển, thị trường tiêu thụ,… những thuận lợi và khó khăn khi phát triển kinh tế trang trại. * Phương pháp bản đồ và GIS Địa lí bắt đầu bằng bản đồ và kết thúc cũng bằng bản đồ. Phương pháp bản đồ là phương pháp rất quen thuộc với khoa học Địa lí, nó giúp cho việc cụ thể hoá các đối tượng nghiên cứu theo không gian và mối liên hệ theo thời gian. Đồng thời chúng tôi sử dụng công nghệ GIS để vẽ các biểu đồ, bản đồ thể hiện mô hình KTTT trên địa bàn huyện Lập Thạch. 6. Những đóng góp chính của đề tài - Tổng quan, đúc kết cơ sở lí luận và thực tiễn về KTTT, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay. - Phân tích và đánh giá các nhân tố ảnh hưởng tới phát triển KTTT ở huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc. - Phân tích thực trạng phát triển KTTT ở huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc, làm rõ những kết quả đạt được cũng như hạn chế còn tồn tại. - Đề xuất một số giải pháp phát triển KTTT có hiệu quả trong tương lai. 7. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, cấu trúc của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cở sở lí luận và thực tiễn về KTTT Chương 2: Các nhân tố ảnh hưởng và thực trạng phát triển KTTT ở huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc Chương 3: Định hướng và một số giải pháp phát triển KTTT ở huyện Lập 10 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn