Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:144

Thêm vào BST

Báo xấu

84
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2 tập trung tìm hiểu về cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp phát triển kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Trần Thị Tú Uyên KĨ NĂNG HOẠT ĐỘNG NHÓM TRONG GIỜ HỌC TIẾNG VIỆT CỦA HỌC SINH LỚP 2 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Trần Thị Tú Uyên KĨ NĂNG HOẠT ĐỘNG NHÓM TRONG GIỜ HỌC TIẾNG VIỆT CỦA HỌC SINH LỚP 2 Chuyên ngành : Giáo dục học (Tiểu học) Mã số : 60 14 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. TRẦN THỊ THU MAI Thành phố Hồ Chí Minh – 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kì một công trình nào khác. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 09 năm 2014 Tác giả Trần Thị Tú Uyên
LỜI CẢM ƠN Hoàn thành luận văn “Kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2”, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến: PGS. TS. Trần Thị Thu Mai, giáo viên hướng dẫn khoa học, đã tận tình dành thời gian và công sức hướng dẫn tôi thực hiện luận văn này. Quý thầy cô trong Hội đồng khoa học bảo vệ đề cương, Hội đồng khoa học bảo vệ luận văn đã góp ý giúp tôi khắc phục những thiếu sót trong quá trình thực hiện luận văn. Quý thầy cô trong Ban giám hiệu nhà trường, Phòng sau đại học, Khoa giáo dục tiểu học trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện để tôi được học tập những kiến thức bổ ích trong suốt khóa học 2012 - 2014. Quý thầy cô đang giảng dạy tại các trường tiểu học trên địa bàn tỉnh Long An đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình khảo sát, thu thập số liệu và thực nghiệm. Gia đình, bạn bè cùng lớp đã động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 09 năm 2014 Tác giả Trần Thị Tú Uyên
MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ Danh mục các hình MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ KĨ NĂNG HOẠT ĐỘNG NHÓM TRONG GIỜ HỌC TIẾNG VIỆT CỦA HỌC SINH LỚP 2 ......................................................................................... 1 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................... 1 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài ........................................ 1 1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở Việt Nam .......................................... 6 1.2. Một số khái niệm công cụ có liên quan đến đề tài ................................... 10 1.2.1. Khái niệm kĩ năng ......................................................................... 10 1.2.2. Các mức độ và giai đoạn hình thành kĩ năng ................................ 11 1.2.3. Khái niệm kĩ năng hoạt động nhóm .............................................. 13 1.3.Kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2 .... 15 1.3.1. Đặc điểm lứa tuổi học sinh lớp 2 .................................................. 15 1.3.2. Hệ thống kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2 ......................................................................... 18 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2 ................................................................. 25 1.4.1. Các yếu tố chủ quan ..................................................................... 25 1.4.2. Các yếu tố khách quan .................................................................. 25
1.5. Tiêu chí và thang đánh giá kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2 ................................................................. 28 1.5.1. Tiêu chí đánh giá kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh.............. 28 1.5.2. Thang đánh giá kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh................. 29 Chương 2. THỰC TRẠNG KĨ NĂNG HOẠT ĐỘNG NHÓM TRONG GIỜ HỌC TIẾNG VIỆT CỦA HỌC SINH LỚP 2 TẠI MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH LONG AN ................................................... 32 2.1. Khái quát về tổ chức nghiên cứu thực trạng ............................................ 32 2.1.1. Mục đích khảo sát ......................................................................... 32 2.1.2. Đối tượng khảo sát ........................................................................ 32 2.1.3. Tiêu chí và thang đánh giá ............................................................ 34 2.1.4. Phương pháp nghiên cứu .............................................................. 34 2.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng ................................................................. 42 2.2.1. Thực trạng kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh lớp 2 trong giờ học Tiếng Việt ........................................................................ 42 2.2.2. Quan điểm của giáo viên về kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng việt của học sinh lớp 2 ........................................... 60 2.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh ................................................................................................ 63 Chương 3. BIỆN PHÁP VÀ THỰC NGHIỆM BIỆN PHÁP NHẰM THÚC ĐẨY KĨ NĂNG HOẠT ĐỘNG NHÓM TRONG GIỜ HỌC TIẾNG VIỆT CHO HỌC SINH LỚP 2 ............ 70 3.1. Đề xuất biện pháp..................................................................................... 71 3.1.1. Cơ sở đề xuất biện pháp ................................................................ 71 3.1.2. Nguyên tắc xây dựng biện pháp.................................................... 72 3.1.3. Yêu cầu chung khi tổ chức giờ học có hoạt động nhóm............... 72 3.1.4. Xây dựng các biện pháp ................................................................ 74
3.2. Khảo sát tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất ................................. 81 3.2.1. Tổ chức khảo sát ........................................................................... 81 3.2.2. Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp ........................... 82 3.3. Thực nghiệm các biện pháp nhằm thúc đẩy kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh ............................................................................................. 83 3.3.1. Mục đích thực nghiệm .................................................................. 83 3.3.2. Khách thể thực nghiệm ................................................................. 83 3.3.3. Giả thuyết thực nghiệm ................................................................. 84 3.3.4. Tổ chức thực nghiệm .................................................................... 84 3.3.5. Kết quả thực nghiệm ..................................................................... 86 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 100 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Viết tắt Viết đầy đủ 1 CBQL Cán bộ quản lí 2 GV Giáo viên 3 HS Học sinh 4 KQ Kết quả 5 NĐC Nhóm đối chứng 6 NTN Nhóm thực nghiệm 7 TN Thực nghiệm
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Tiêu chí và thang đánh giá kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh ....................................................................... 29 Bảng 2.1. Danh sách các trường tiểu học tiến hành khảo sát .............................. 33 Bảng 2.2. Danh sách các trường tiểu học tiến hành phát phiếu thăm dò ý kiến lần 1 ............................................................................................. 35 Bảng 2.3. Danh sách các trường tiểu học tiến hành phát phiếu thăm dò ý kiến lần 2 ............................................................................................. 36 Bảng 2.4. Thâm niên công tác và trình độ chuyên môn của GV-CBQL các trường khảo sát .................................................................................... 38 Bảng 2.5. Danh sách các trường tiến hành quan sát học sinh ............................. 40 Bảng 2.6. Danh sách các trường tiểu học tiến hành phỏng vấn GV-CBQL ........ 41 Bảng 2.7. Mức độ kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh lớp 2 trong giờ học Tiếng Việt ............................................................................................ 43 Bảng 2.8. Mức độ kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh thông qua sự đánh giá của giáo viên trong từng tiêu chí ................................................... 46 Bảng 2.9. Biểu hiện kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh trong giờ học Tiếng Việt qua quan sát ....................................................................... 54 Bảng 2.10. Danh sách các trường tiến hành đánh giá kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh trong giờ học Tiếng Việt ................................................ 58 Bảng 2.11. Tương quan giữa kết quả quan sát trên học sinh và kết quả đánh giá của giáo viên về kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh ................ 58 Bảng 2.12. Quan điểm của giáo viên về tính cần thiết của kĩ năng hoạt động nhóm .................................................................................................... 60 Bảng 2.13. Quan điểm của giáo viên về những biểu hiện của kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh ............................. 62 Bảng 2.14. Đánh giá chung về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh .............................................................. 63
Bảng 2.15. Những hạn chế của học sinh khi tham gia hoạt động nhóm ............... 65 Bảng 2.16. Yếu tố khách quan ảnh hưởng đến kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh................................................................................................ 66 Bảng 2.17. Bảng thống kê những biện pháp tổ chức hoạt động nhóm của giáo viên ...................................................................................................... 68 Bảng 3.1. Danh sách các trường tiểu học tiến hành khảo sát tính khả thi của các biện pháp đề xuất .......................................................................... 81 Bảng 3.2. Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp đề xuất..................... 82 Bảng 3.3. Kết quả đo trước thực nghiệm và đo sau thực nghiệm của NĐC và NTN ..................................................................................................... 87 Bảng 3.4. Điểm số của NĐC và NTN trước thực nghiệm ................................... 88 Bảng 3.5. Kết quả kiểm định độ tin cậy về mức độ chênh lệch ý nghĩa việc thực hiện các tiêu chí giữa NĐC và NTN trước thực nghiệm ............ 90 Bảng 3.6. Điểm số của NĐC và NTN sau thực nghiệm ...................................... 90 Bảng 3.7. Kết quả kiểm định sau thực nghiệm về mức độ chênh lệch ý nghĩa việc thực hiện các tiêu chí giữa NĐC và NTN ................................... 92 Bảng 3.8. Kết quả thực hiện các tiêu chí trước và sau thực nghiệm của NĐC ... 93 Bảng 3.9. Kết quả kiểm định mức độ chênh lệch ý nghĩa việc thực hiện các tiêu chí của NTN trước thực nghiệm và sau thực nghiệm .................. 95
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Biểu hiện mức độ kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh thông qua sự đánh giá của giáo viên ........................................................... 43 Biểu đồ 2.2. Biểu hiện tỉ lệ những hạn chế của học sinh khi tham gia hoạt động nhóm ................................................................................ 66 Biểu đồ 2.3. Các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh ....................................................................................... 67 Biểu đồ 2.4. Biểu hiện tỉ lệ giáo viên sử dụng các biện pháp tổ chức hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt ................................................ 68 Biểu đồ 3.1. Biểu hiện kết quả thực hiện các tiêu chí của NĐC và NTN trước thực nghiệm ............................................................................. 89 Biểu đồ 3.2. Biểu hiện kết quả thực hiện các tiêu chí của hai nhóm sau thực nghiệm ...................................................................................... 91 Biểu đồ 3.3. Biểu hiện kết quả thực hiện các tiêu chí của NĐC trước và sau thực nghiệm ....................................................................................... 93 Biểu đồ 3.4. Biểu hiện kết quả thực hiện các tiêu chí của NTN trước thực nghiệm và sau thực nghiệm............................................................... 94
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 1. Sơ đồ tổ chức lớp học theo kĩ thuật “nhóm vòng tròn”.................... 75 Hình 2. Sơ đồ tồ chức lớp học theo kĩ thuật “khăn trải bàn” ....................... 77 Hình 3. Sơ đồ tồ chức lớp học theo kĩ thuật “ổ bi” ....................................... 80
1 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài 1.1. Về mặt lí luận Dạy học hợp tác là một trong những đóng góp của L. X. Vưgotxki vào lí luận dạy học hiện đại. Dựa trên cơ sở Tâm lí học là các qui luật hình thành chức năng tâm lí cao cấp nói chung và qui luật phát triển trẻ em nói riêng, phương thức dạy học hợp tác mang lại hiệu quả cao hơn so với việc người học tự mò mẫm đi đến kiến thức. Bản chất của phương thức này là sự tác động của giáo viên nhằm giúp đỡ học sinh tổ chức các hoạt động thực tiễn ở bên ngoài, sau đó chuyển hoạt động này vào trong tâm lí, ý thức của mình. Quan điểm của L. X. Vưgotxki về tương tác trong dạy học là cơ sở của lí thuyết dạy học tương tác sau này [19, tr. 22]. Các nhà giáo dục trên thế giới cũng khẳng định để giúp cho con người có thể sống tốt, có trách nhiệm trong một xã hội luôn luôn phát triển, giáo dục phải đào tạo những con người năng động, tự chủ, sáng tạo, có khả năng thích nghi cao. Theo báo cáo của hội đồng quốc tế về “Giáo dục cho thế kỉ XXI” gửi UNESCO năm 1998, đặc trưng của việc học trong thế kỉ XXI là học tập suốt đời, dựa trên bốn trụ cột: “học để biết, học để làm, học để chung sống với người khác và để tự khẳng định mình”. Trong đó, “học để chung sống với người khác” có nghĩa là biết rõ mình, hiểu rõ người khác, biết phát hiện ra người khác và cùng làm việc vì mục đích chung. “Con đường tốt nhất để sống còn, đó là học chung sống với những người khác, học nghe điều người khác nói…Khoan dung không có nghĩa là “tha thứ” người khác, mà là biết cùng nhau học hỏi, hiểu biết, kính trọng lẫn nhau, hoặc vì sao không nói là cùng nhau chiêm ngưỡng lẫn nhau” (Ph. Mayo – Tổng giám đốc UNESCO) [19, tr. 32 - 33]. Như vậy, giáo dục ở nhà trường phải làm sao giúp người học phát hiện
2 ra và làm giàu tiềm năng sáng tạo của bản thân, giúp người học biết và làm, tự khẳng định mình, tự thể hiện mình trong hoạt động, trong cộng đồng và xã hội. Hiện nay, kĩ năng hoạt động nhóm là một yêu cầu học tập rất phổ biến đối với học sinh ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới với mục tiêu chủ yếu là giúp học sinh cùng làm việc để đạt được kết quả học tập chung. 1.2. Về mặt thực tiễn Theo nghiên cứu của các nhà giáo dục trên thế giới, thực tế tồn tại hai khuynh hướng dạy học khác nhau. Thứ nhất, khuynh hướng dạy học thiên về trang bị kiến thức nhằm đào tạo nhân lực theo yêu cầu phục vụ xã hội và thứ hai, khuynh hướng dạy học thiên về phát triển năng lực cá nhân [5, tr. 44]. Với hai quan điểm trên, chúng tôi chú ý đến đường lối dạy học thứ hai – chú trọng phát huy sự năng động, sở trường của mỗi học sinh, tạo điều kiện cho học sinh tự hoàn thiện nhân cách và phát triển năng lực của mình bởi theo quan điểm dạy học này thì kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh sẽ được phát huy tối đa. Theo báo cáo ACDE (Australian Council of Deans of Eduction), người học tốt phải có khả năng làm việc hợp tác với người khác, làm việc một cách hiểu biết trong nhóm và biết giao tiếp trong những ngữ cảnh khác nhau với những mục đích khác nhau [41, tr. 254]. Có thể thấy, đối với học sinh, hoạt động nhóm tạo cơ hội cho mỗi cá nhân bày tỏ quan điểm, tranh luận về những vấn đề liên quan đến đề tài học tập, có thêm tinh thần học hỏi, biết lắng nghe người khác, nâng cao khả năng hòa nhập tập thể, lòng tự tin của các em. Xuất phát từ lý luận và thực tiễn nói trên, để góp phần vào việc thúc đẩy hiệu quả học tập của học sinh tiểu học nhất là học sinh lớp 2, chúng tôi quyết định chọn đề tài “Kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2”. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu thực trạng kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt
3 của học sinh lớp 2 tại một số trường tiểu học trên địa bàn tỉnh Long An. Trên cơ sở đó, đề xuất một số biện pháp nhằm thúc đẩy kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh. 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2. 3.2. Khách thể nghiên cứu Quá trình dạy học môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 2. 3.2.1. Khách thể nghiên cứu thực trạng - Học sinh lớp 2 năm học 2013 – 2014 của các trường tiểu học công lập trên địa bàn tỉnh Long An. - Giáo viên chủ nhiệm, cán bộ quản lí tại một số trường tiểu học trên địa bàn tỉnh Long An. 3.2.2. Khách thể nghiên cứu thực nghiệm Học sinh lớp 2 năm học 2013 – 2014 của trường tiểu học công lập Nguyễn Thị Tám, huyện Mộc Hóa, tỉnh Long An. 4. Giả thuyết khoa học Mức độ biểu hiện kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2 ở một số trường tiểu học trên địa bàn tỉnh Long An chưa cao. Trong nhiều yếu tố ảnh hưởng đến kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh thì yếu tố giáo viên có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh. Giáo viên tổ chức tốt các biện pháp kích thích học sinh hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt thì kĩ năng hoạt động nhóm của các em sẽ được nâng cao.
4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu lí thuyết để làm cơ sở lí luận cho đề tài - Khảo sát thực trạng kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2 tại một số trường tiểu học trên địa bàn tỉnh Long An. - Đề xuất biện pháp và thực nghiệm một số giờ dạy Tiếng Việt nhằm nâng cao kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận - Mục đích: Thu thập những tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu nhằm làm rõ các vấn đề lí luận của đề tài cần nghiên cứu. - Cách tiến hành: Tìm kiếm, đọc, phân tích và tổng hợp tài liệu phục vụ cho đề tài nghiên cứu như các sách giáo khoa, giáo trình, sách chuyên ngành, luận văn, luận án, các tạp chí, trang web… 6.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6.2.1. Phương pháp quan sát - Đối tượng: Học sinh và kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh trong giờ học Tiếng Việt. Cách tổ chức hoạt động nhóm của giáo viên trong giờ học Tiếng Việt. - Mục đích: Khảo sát thực trạng kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh lớp 2 trong giờ học Tiếng Việt. - Cách tiến hành: Người nghiên cứu tiến hành quan sát việc thực hiện kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh thông qua giờ học Tiếng Việt trên lớp. Quan sát và ghi chép cách tổ chức hoạt động nhóm của giáo viên trong giờ học Tiếng Việt. Đây là một trong những phương pháp nghiên cứu chính của đề tài. 6.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi - Đối tượng: Giáo viên và cán bộ quản lí ở một số trường tiểu học trên địa bàn tỉnh Long An
5 - Mục đích: Thu thập thông tin từ phía giáo viên và cán bộ quản lí để đánh giá về thực trạng kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh và làm cơ sở đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh. - Cách tiến hành: Cho đối tượng khảo sát trả lời những câu hỏi trên phiếu thăm dò ý kiến lần 1 và phiếu thăm dò ý kiến lần 2. 6.2.3. Phương pháp phỏng vấn - Đối tượng: Giáo viên và cán bộ quản lí ở các trường tiểu học trên địa bàn tỉnh Long An. - Mục đích: Thu thập thông tin từ phía giáo viên và cán bộ quản lí để đánh giá về thực trạng kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh và làm cơ sở đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh. - Cách tiến hành: Ghi chép lại tiến trình của buổi phỏng vấn giáo viên và cán bộ quản lí vào phiếu phỏng vấn. 6.2.4. Phương pháp thực nghiệm - Đối tượng: Học sinh lớp 2 của trường tiểu học Nguyễn Thị Tám, huyện Mộc Hóa, tỉnh Long An - Mục đích: So sánh, đối chiếu kết quả trước và sau khi tiến hành các biện pháp tác động nhằm thúc đẩy kĩ năng hoạt động nhóm cho học sinh. - Cách tiến hành: Sau khi rút ra kết luận về thực trạng kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh và thăm dò được các biện pháp tác động nhằm thúc đẩy kĩ năng hoạt động nhóm cho học sinh. Người nghiên cứu lựa chọn một vài biện pháp và tổ chức tác động. Sau khi tổ chức các biện pháp tác động, người nghiên cứu dùng phiếu khảo sát đo lại kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh. 6.3 Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lí các số liệu đã thu thập được trong quá trình khảo sát, thực nghiệm với công cụ là phần mềm SPSS 16.0 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 7.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu
6 Người nghiên cứu tiến hành nghiên cứu kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh lớp 2 biểu hiện trong giờ học Tiếng Việt trên lớp. 7.2. Giới hạn địa bàn nghiên cứu Nghiên cứu được tiến hành tại một số trường tiểu học trên địa bàn tỉnh Long An. 8. Đóng góp của đề tài Ngoài báo cáo khoa học về kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2, kết quả nghiên cứu sẽ góp phần: - Mô tả về thực trạng kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh trong giờ học Tiếng Việt - Chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến thực trạng kĩ năng hoạt động nhóm của học sinh trong giờ học Tiếng Việt. - Là căn cứ nhằm tìm ra các biện pháp phù hợp để rèn luyện kĩ năng hoạt động nhóm cho học sinh. 9. Cấu trúc luận văn Luận văn gồm có 3 phần chính Phần I. Mở đầu Phần II. Nội dung nghiên cứu Chương 1: Cơ sở lý luận về kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2 Chương 2: Thực trạng kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2 tại một số trường tiểu học trên địa bàn tỉnh Long An Chương 3: Biện pháp và thực nghiệm biện pháp nhằm thúc đẩy kĩ năng hoạt động nhóm trong giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 2 Phần III. Kết luận và kiến nghị Tài liệu tham khảo Phụ lục
1 Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ KĨ NĂNG HOẠT ĐỘNG NHÓM TRONG GIỜ HỌC TIẾNG VIỆT CỦA HỌC SINH LỚP 2 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài 1.1.1.1. Nghiên cứu về hoạt động nhóm trong học tập Qua nghiên cứu về các hình thức dạy học ở một số nước, A. Jakiel, một trong những nhà giáo dục Ba Lan lỗi lạc nhất giữa hai cuộc đại chiến đã viết cuốn sách “Học tập theo nhóm ở trường học”, giới thiệu một hình thức học tập đem lại hiệu quả cao trong hoạt động dạy học. Trong thực tiễn dạy học ở trường phổ thông, hình thức học tập theo nhóm đã được áp dụng rộng rãi và có hiệu quả ở Châu Âu và Bắc Mĩ vào những năm 80 – 90 của thế kỉ XX cho đến nay [21, tr.12]. Tác giả Kagan đã xây dựng hệ thống các biện pháp tạo nhóm để thực hiện có hiệu quả hình thức học tập nhóm ở các giai đoạn khác nhau. Các biện pháp bao gồm: thảo luận vòng tròn, tranh luận nhóm, thi đố, tập trung trí tuệ, phiếu hợp tác nhóm được mã hóa bằng màu sắc, ba bước phỏng vấn, trao đổi suy nghĩ theo cặp, mạng từ theo nhóm, bàn tròn, trong ngoài vòng tròn, các cặp đôi, trao đổi hình chữ chi, hợp tác. Sau quá trình thực nghiệm, ông kết luận rằng trong các biện pháp đã nêu không có biện pháp duy nhất nào đem đến hiệu quả cao nhất cho việc lĩnh hội tất cả các môn học. Con đường đem đến hiệu quả cho việc lĩnh hội kiến thức của tất cả các môn học là sử dụng các biện pháp đa dạng cho một bài học [21, tr.12]. R. Johnson và D. Johnson (1983) phân tích 122 công trình nghiên cứu từ năm 1924 đến năm 1981 về các phương pháp dạy học cho trẻ em ở các độ tuổi khác nhau về các thao tác tư duy như: hình thành khái niệm, giải quyết vấn đề bằng lời, phân loại, ghi nhớ và học thuộc lòng, các hoạt động thực
2 hành, phỏng đoán, dự đoán…đã chỉ ra rằng học hợp tác nhóm có hiệu quả hơn hẳn so với các phương pháp khác vì: + Quá trình trao đổi nhóm trong học hợp tác nhóm đã làm tăng khả năng khám phá và phát triển các thao tác tư duy trong nhận thức của học sinh. + Trong khi hoạt động nhóm luôn nảy sinh mâu thuẫn về quan điểm giữa các thành viên trong nhóm. Giải quyết được mâu thuẫn trên sẽ tạo điều kiện để phát triển động cơ học tập. + Sự trao đổi giữa các thành viên trong hoạt động nhóm sẽ tạo điều kiện cho các thông tin được xuất hiện nhiều lần, được nói ra, được giải thích, được tích hợp và được cung cấp. Những thông tin được nhắc đi nhắc lại nhiều lần sẽ được lưu giữ lâu trong trí nhớ dài hạn. + Trong các nhóm hợp tác, xu thế xem xét, cân nhắc, phản hồi, khuyến khích học tập luôn tồn tại. + Sự chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức giữa học sinh có những năng lực khác nhau sẽ làm phong phú thêm kinh nghiệm học tập + Sự yêu mến, tôn trọng nhau trong hợp tác nhóm sẽ nâng cao động cơ học tập và khích lệ lẫn nhau [39, tr.411 – 412]. Thuyết học tập mang tính xã hội “sự làm việc đồng đội”: R. Slavin (1986) và Stallings & Stipek (1986) đã có nhiều thực nghiệm chứng tỏ mô hình học hợp tác xây dựng trên thuyết học tập mang tính xã hội đem lại kết quả cao hơn cách học truyền thống như: học cùng nhau (Learning Togerther); Tổ học tập (Student Teams Achievement Divisions – STAD); Tổ hỗ trợ cá nhân (Student Team Assisted Individualization – STAI). Tư tưởng chính của thuyết này là khi các cá nhân làm việc cùng nhau hướng tới mục tiêu chung thì sự phụ thuộc lẫn nhau thúc đẩy họ hoạt động tích cực hơn để giúp nhóm, và qua đó giúp chính bản thân mình đạt đến thành công. Hơn nữa, nhóm thường tìm cách giúp đỡ những thành viên nhóm mình. Thuyết này được áp dụng rộng rãi trong các nhà trường [39, tr.418].