Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra giáo dục trên địa bàn huyện Thuận An, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:70

Thêm vào BST

Báo xấu

130
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra giáo dục trên địa bàn huyện Thuận An, tỉnh Bình Dương được thực hiện nhằm đưa ra một số giải pháp đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra giáo dục trên địa bàn huyện Thuận An.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra giáo dục trên địa bàn huyện Thuận An, tỉnh Bình Dương

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH ----------------------- VOÕ ANH TUAÁN ÑOÅI MÔÙI TOÅ CHÖÙC VAØ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THANH TRA GIAÙO DUÏC TREÂN ÑÒA BAØN HUYEÄN THUAÄN AN, TÆNH BÌNH DÖÔNG Chuyeân ngaønh : QUAÛN LYÙ GIAÙO DUÏC Maõ soá : 60 14 05 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ GIAÙO DUÏC HOÏC NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC TS. TRÖÔNG VAÊN SINH Thaønh phoá Hoà Chí Minh – Naêm 2006
LÔØI CAÛM ÔN Chuùng toâi xin chaân thaønh caûm ôn: Ban Giaùm hieäu tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Thaønh phoá Hoà Chí Minh, caùc phoøng ban chöùc naêng vaø khoa Taâm lyù – Giaùo duïc hoïc cuûa tröôøng ñaõ taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho chuùng toâi trong suoát quaù trình chuùng toâi theo hoïc Cao hoïc Quaûn lyù Giaùo duïc khoùa 14. Caùc Giaùo sö, Phoù Giaùo sö, Tieán só vaø caùc thaày giaùo, coâ giaùo ñaõ taän tình daïy doã, truyeàn ñaït kieán thöùc cho chuùng toâi. Phoøng Giaùo duïc – Ñaøo taïo huyeän Thuaän An tænh Bình Döông vaø baïn beø ñoàng nghieäp ñaõ giuùp ñôõ, hoã trôï tích cöïc cho chuùng toâi trong suoát quaù trình chuùng toâi hoïc taäp vaø thöïc hieän luaän vaên. Chuùng toâi coù lôøi caûm ôn ñaëc bieät ñeán Tieán só Tröông Vaên Sinh ñaõ daønh nhieàu taâm huyeát, coâng söùc chæ baûo, höôùng daãn chuùng toâi hoaøn thaønh luaän vaên naøy. Tp. Hoà Chí Minh, thaùng 4 naêm 2006 Voõ Anh Tuaán
MUÏC LUÏC Trang Trang phuï bìa Lôøi caûm ôn Muïc luïc Danh muïc caùc chöõ vieát taét Danh muïc caùc baûng MÔÛ ÑAÀU 1 Chöông 1: CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA ÑEÀ TAØI 7 1.1. Moät soá khaùi nieäm coù lieân quan 7 1.2. Thanh tra giaùo duïc 14 1.3. Quan ñieåm cuûa Ñaûng ta veà thanh tra giaùo duïc 22 Chöông 2: TOÅ CHÖÙC VAØ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THANH TRA GIAÙO DUÏC THUAÄN AN THÔØI GIAN QUA 25 2.1. Khaùi quaùt veà huyeän Thuaän an 25 2.1.1. Khaùi quaùt veà huyeän Thuaän An 25 2.1.2. Khaùi quaùt veà giaùo duïc Thuaän An 27 2.2. Toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa thanh tra giaùo duïc Thuaän An 29 2.2.1. Toå chöùc cuûa thanh tra giaùo duïc Thuaän An 29 2.2.2. Hoaït ñoäng cuûa thanh tra giaùo duïc Thuaän An thôøi gian qua (2000 – 2005) 32 2.3. Moät soá vaán ñeà ñaët ra töø toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa 39 thanh tra giaùo duïc Thuaän An
Chöông 3: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP ÑOÅI MÔÙI TOÅ CHÖÙC VAØ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA THANH TRA GIAÙO DUÏC THUAÄN AN THÔØI GIAN TÔÙI 42 3.1. Cô sôû ñeà xuaát caùc giaûi phaùp 42 3.1.1. Cô sôû lyù luaän 42 3.1.2. Cô sôû phaùp lyù 43 3.1.3. Cô sôû thöïc tieãn 43 3.2. Moät soá nguyeân taéc vaø yeâu caàu khi xaây döïng giaûi phaùp 43 3.2.1. Moät soá nguyeân taéc 43 3.2.2. Moät soá yeâu caàu 44 3.3. Moät soá giaûi phaùp 45 3.3.1. Giaûi phaùp 1: Xaây döïng moät quan nieäm ñuùng ñaén veà hoaït 45 ñoäng thanh tra giaùo duïc 3.3.2. Giaûi phaùp 2: Ñoåi môùi toå chöùc boä phaän thanh tra 47 giaùo duïc huyeän 3.3.3. Giaûi phaùp 3: Ñoåi môùi hoaït ñoäng cuûa thanh tra 54 giaùo duïc Thuaän an 3.3.4. Giaûi phaùp 4: Taêng cöôøng trao ñoåi, hoïc hoûi vaø phoái hôïp coâng taùc vôùi boä phaän thanh tra giaùo duïc cuûa caùc ñôn vò baïn 58 3.4. Kieán nghò, ñeà xuaát 58 3.4.1. Vôùi Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo 58 3.4.2. Vôùi Sôû Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo 59 KEÁT LUAÄN 60 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
DANH MUÏC CAÙC CHÖÕ VIEÁT TAÉT BGD & ÑT Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo CBCC Caùn boä coâng chöùc CBQL Caùn boä quaûn lyù CHXHCNVN Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam CNH, HÑH Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa GD – ÑT Giaùo duïc – ñaøo taïo GDÑH & SÑH Giaùo duïc ñaïi hoïc vaø sau ñaïi hoïc GDPT Giaùo duïc phoå thoâng PCGDTHCS Phoå caäp giaùo duïc trung hoïc cô sôû PCGDTHÑÑT Phoå caäp giaùo duïc tieåu hoïc ñuùng ñoä tuoåi QLGD Quaûn lyù giaùo duïc QLNN Quaûn lyù Nhaø nöôùc SGD & ÑT Sôû Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo THPT Trung hoïc phoå thoâng TTCN Thanh tra chuyeân ngaønh TTND Thanh tra nhaân daân TTNN Thanh tra nhaø nöôùc TTrGD Thanh tra giaùo duïc XHCN Xaõ hoäi chuû nghóa XHHGD Xaõ hoäi hoùa giaùo duïc XMC – PCGDTH Xoùa muø chöõ – phoå caäp giaùo duïc tieåu hoïc
DANH MUÏC CAÙC BAÛNG Trang Baûng 1.1 Söï khaùc nhau giöõa TTND, TTNN, TTCN 12 Baûng 2.1 Toå chöùc ñôn vò haønh chính huyeän Thuaän An 26 Baûng 2.2 Söï phaân boå cuûa 37 tröôøng vaø TTGDTX ôû Thuaän An 28 Baûng 2.3 Soá löôïng hoïc sinh, giaùo vieân, caùc boä quaûn lyù giaùo duïc 29 caùc caáp hoïc Baûng 2.4 Cô caáu nhaân söï cuûa ba nhieäm kyø coäng taùc vieân thanh tra 30 Giaùo duïc töø naêm hoïc 2000 – 2006 Baûng 2.5 Ñaëc ñieåm cuûa ñoäi nguõ TTGD Thuaän An 32 Baûng 2.6 Hoaït ñoäng thanh tra chaát löôïng giaûng daïy cuûa giaùo vieân 33 Baûng 2.7 Thoáng keâ soá löôïng caùc cuoäc thanh tra khoâng thöôøng xuyeân 34 töø naêm hoïc 2000 – 2005 Baûng 2.8 Tyû leä giaùo vieân ñöôïc thanh tra sö phaïm töø naêm 2000 – 2005 35
1 MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi: 1.1. Keát quaû hoaït ñoäng cuûa baát kyø moät cô quan Nhaø nöôùc, moät lónh vöïc hay moät ngaønh, moät toå chöùc ñoaøn theå xaõ hoäi naøo phuï thuoäc bôûi nhieàu yeáu toá. Moät trong nhöõng yeáu toá aáy laø hoaït ñoäng kieåm tra, thanh tra. Hoaït ñoäng kieåm tra, thanh tra “nhaèm phoøng ngöøa, phaùt hieän vaø xöû lyù caùc haønh vi vi phaïm phaùp luaät, phaùt hieän nhöõng sô hôû trong cô cheá quaûn lyù, chính saùch, phaùp luaät ñeå kieán nghò vôùi cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn caùc bieän phaùp khaéc phuïc; phaùt huy nhaân toá tích cöïc; goùp phaàn naâng cao hieäu löïc, hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng quaûn lyù nhaø nöôùc, baûo veä lôïi ích cuûa nhaø nöôùc, quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa cô quan, toå chöùc, caù nhaân” [19, tr.8] Vôùi tö caùch laø thanh tra chuyeân ngaønh, thanh tra giaùo duïc (TTrGD) ñaõ “thöïc hieän quyeàn thanh tra trong phaïm vi quaûn lyù veà giaùo duïc nhaèm ñaûm baûo veà vieäc thi haønh phaùp luaät, phaùt huy nhaân toá tích cöïc, phoøng ngöøa vaø xöû lyù caùc vi phaïm, baûo veä lôïi ích cuûa nhaø nöôùc, quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa toå chöùc, caù nhaân trong lónh vöïc giaùo duïc” [6, tr.1] 1.2. Trong 60 naêm qua (1945 – 2005), trong söï tröôûng thaønh vaø phaùt trieån cuûa ngaønh giaùo duïc – ñaøo taïo (GD – ÑT) Vieät Nam, coù söï ñoùng goùp khoâng nhoû cuûa TTrGD. Coù theå khaúng ñònh raèng, TTrGD khoâng nhöõng ñaõ ngaên ngöøa, phaùt hieän vaø xöû lyù nhöõng vi phaïm phaùp luaät maø coøn phaùt huy nhöõng nhaân toá tích cöïc ñoàng thôøi goùp phaàn naâng cao hieäu löïc, hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng quaûn lyù cuûa caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc (QLNN) vaø caùc cô quan quaûn lyù giaùo duïc (QLGD); töø ñoù baûo veä lôïi ích cuûa nhaø nöôùc, quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa caùc cô quan, toå chöùc vaø caù nhaân trong lónh vöïc giaùo duïc. Tuy nhieân, beân caïnh nhöõng ñoùng goùp ñaùng keå aáy, hoaït ñoäng TTrGD cuõng coøn khoâng ít nhöõng khieám khuyeát, toàn taïi. Ñòa phöông naøy hay ñòa phöông khaùc, thôøi gian naøy hay thôøi gian khaùc, caùc cô quan hay caùn
2 boä TTrGD chöa baùm saùt vaøo chöùc naêng cuûa mình. Khoâng ít vuï vieäc sai phaïm trong lónh vöïc giaùo duïc do quaàn chuùng nhaân daân hay do ñoäi nguõ giaùo vieân phaùt hieän chöù khoâng phaûi do TTrGD. Xöû lyù cuûa TTrGD coù khi coøn chaäm vaø hieäu quaû chöa cao. TTrGD chöa phaùt huy ñöôïc daân chuû hoùa cô sôû trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa mình. Cô cheá “Daân bieát, daân baøn, daân laøm, daân kieåm tra”chöa ñöôïc theå hieän ñaày ñuû... Coù nhieàu nguyeân nhaân ñöa ñeán nhöõng khieám khuyeát, toàn taïi neâu treân. Moät trong nhöõng nguyeân nhaân aáy chính laø toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD chaäm ñoåi môùi, chöa theo kòp vôùi nhöõng bieán ñoåi vaø phaùt trieån cuûa GD – ÑT, nhaát laø giai ñoaïn 5 naêm qua (2000 – 2005). Do ñoù, moät trong nhöõng vaán ñeà caáp baùch ñaët ra cho TTrGD laø phaûi nhanh choùng ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa mình sao cho phuø hôïp vôùi tình hình môùi, nhaát laø trong 5 naêm tieáp theo (2006 – 2010), khi GD – ÑT nöôùc ta böôùc vaøo giai ñoaïn hai thöïc hieän Chieán löôïc phaùt trieån giaùo duïc 10 naêm ñaàu theá kyû XXI maø Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta ñaõ ñeà ra. 1.3. Nhöõng ñoùng goùp, khieám khuyeát, toàn taïi vaø vaán ñeà ñaët ra cho TTrGD caû nöôùc neâu treân ñaây cuõng laø nhöõng ñoùng goùp, khieám khuyeát, toàn taïi vaø vaán ñeà ñaët ra cho TTrGD huyeän Thuaän An, tænh Bình Döông. Treân tinh thaàn aáy, chuùng toâi löïa choïn ñeà taøi “Ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa thanh tra giaùo duïc treân ñòa baøn huyeän Thuaän An, tænh Bình Döông” nhaèm naâng cao naêng löïc vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa TTrGD Thuaän An trong thôøi gian tôùi (2006 – 2010), töø ñoù goùp phaàn naâng cao chaát löôïng GD – ÑT cuûa ñòa phöông. 2. Lòch söû vaán ñeà: 2.1. Vai troø, chöùc naêng, toå chöùc, nhieäm vuï, noäi dung hoaït ñoäng cuûa TTrGD ñaõ ñöôïc ñeà caäp trong moät soá vaên baûn cuûa Chính phuû, cuûa Boä Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo (BGD & ÑT) (Nghò ñònh soá 101/2002/NÑ – CP ngaøy 10/12/2002 cuûa Chính phuû veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa thanh tra giaùo duïc, Thoâng tö 07/2004/TT-BGD
3 & ÑT veà höôùng daãn thanh tra toaøn dieän tröôøng phoå thoâng vaø thanh tra hoaït ñoäng sö phaïm cuûa giaùo vieân phoå thoâng …) vaø moät soá coâng trình cuûa moät soá taùc giaû (Leâ Thanh – Hoaøng Daân trong Quaûn trò vaø thanh tra hoïc ñöôøng). Tuy nhieân, soá taùc giaû vaø coâng trình tröïc tieáp ñeà caäp ñeán vieäc toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD noùi chung, cuûa TTrGD caùc ñòa phöông noùi rieâng thôøi gian qua heát söùc hieám hoi. Neáu coù chaêng chæ laø nhöõng ñaùnh giaù trong baùo caùo toång keát cuûa caùc cô quan GD – ÑT, cuûa TTrGD. 2.2. TTrGD huyeän Thuaän An, tænh Bình Döông rôi vaøo tình traïng töông töï.Toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD Thuaän An cuõng chæ ñöôïc ñeà caäp trong caùc baùo caùo toång keát (haøng quyù, haøng naêm) cuûa Sôû Giaùo duïc vaø Ñaøo taïo Bình Döông (SGD&ÑT), cuûa Phoøng Giaùo duïc Thuaän An vaø cuûa TTrGD Thuaän An. Noùi khaùc ñi, chung hôn, hieän nay chöa coù moät coâng trình khoa hoïc naøo tröïc tieáp ñeà caäp ñeán TTrGD Bình Döông cuõng nhö TTrGD huyeän Thuaän An. Ñaây laø moät trong nhöõng khoù khaên khi chuùng toâi trieån khai luaän vaên naøy. 3. Muïc ñích nghieân cöùu: Khi nghieân cöùu ñeà taøi naøy, chuùng toâi höôùng ñeán nhöõng muïc ñích sau ñaây: Moät laø: Töø vieäc chæ roõ nhöõng ñoùng goùp, toàn taïi, khieám khuyeát cuûa TTrGD Thuaän An trong thôøi gian qua vaø töø nhöõng yeâu caàu ñaët ra ñoái vôùi TTrGD trong giai ñoaïn môùi, luaän vaên ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp ñoåi môùi veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD Thuaän An trong giai ñoaïn tôùi, töø ñoù naâng cao hieäu löïc vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa TTrGD ôû ñòa phöông. Hai laø: Töø ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD Thuaän An, luaän vaên mong muoán goùp phaàn naâng cao chaát löôïng vaø phaùt trieån GD – ÑT cuûa ñòa phöông.
4 4. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu: 4.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu laø toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD huyeän Thuaän An, tænh Bình Döông 4.2. Phaïm vi nghieân cöùu Veà khoâng gian: toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD Thuaän An, tænh Bình Döông Veà thôøi gian: Luaän vaên khaûo saùt hai maët toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD Thuaän An trong 5 naêm qua (2000 – 2005) 5. Giaù trò cuûa luaän vaên Luaän vaên naøy coù giaù trò caû veà lyù luaän vaø thöïc tieãn. 5.1. Veà maët lyù luaän Luaän vaên goùp phaàn xaùc ñònh roõ vai troø, chöùc naêng cuûa TTrGD ñoái vôùi vieäc thi haønh phaùp luaät, phaùt huy nhöõng nhaân toá tích cöïc, phoøng ngöøa vaø xöû lyù caùc vi phaïm, baûo veä lôïi ích cuûa nhaø nöôùc, quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân trong lónh vöïc giaùo duïc, töø ñoù goùp phaàn naâng cao chaát löôïng vaø phaùt trieån GD – ÑT 5.2. Veà maët thöïc tieãn Caùc giaûi phaùp ñöa ra seõ tröïc tieáp khaéc phuïc nhöõng haïn cheá, khieám khuyeát veà toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD ôû Thuaän An, theo ñoù naâng cao vai troø vaø phaùt huy naêng löïc hoaït ñoäng cuûa boä phaän naøy. Ñoàng thôøi, qua ñoù cung caáp nhöõng baøi hoïc boå ích cho TTrGD cuûa caùc ñòa baøn trong quaù trình trieån khai hoaït ñoäng. 6. Noäi dung vaø phöông phaùp nghieân cöùu 6.1. Noäi dung nghieân cöùu Trong luaän vaên naøy, chuùng toâi nghieân cöùu ba noäi dung, moãi noäi dung laøm thaønh moät chöông.
5 - Cô sôû lyù luaän cuûa ñeà taøi: Trong noäi dung naøy, ngoaøi moät soá khaùi nieäm coù lieân quan vôùi ñeà taøi, luaän vaên ñi saâu laøm roõ vai troø, chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa TTrGD ñoái vôùi vieäc phaùt trieån söï nghieäp GD – ÑT, vaø quan ñieåm cuûa Ñaûng ta veà TTrGD. Ñaây laø cô sôû ñeå chuùng toâi xaây döïng caùc giaûi phaùp ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD Thuaän An. - Toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD Thuaän An thôøi gian qua: ÔÛ ñaây, chuùng toâi phaân tích, ñaùnh giaù hai maët toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD Thuaän An, chæ roõ caùi ñöôïc vaø caùi chöa ñöôïc cuûa TTrGD ôû ñaây veà hai maët naøy. Ñaây cuõng laø moät cô sôû (cô sôû thöïc tieãn) ñeå chuùng toâi ñi ñeán chöông 3. - Töø cô sôû lyù luaän vaø cô sôû thöïc tieãn, chuùng toâi ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa TTrGD Thuaän An trong thôøi gian tôùi, nhaèm goùp phaàn naâng cao chaát löôïng vaø phaùt trieån GD – ÑT treân ñòa baøn. 6.2. Phöông phaùp vaø phöông phaùp luaän nghieân cöùu 6.2.1. Phöông phaùp luaän nghieân cöùu Khi trieån khai ñeà taøi, chuùng toâi nghieân cöùu vaø xem xeùt trong moái quan heä bieän chöùng giöõa: - Thanh tra Nhaø nöôùc vôùi thanh tra giaùo duïc - Thanh tra giaùo duïc vôùi chaát löôïng vaø phaùt trieån GD – ÑT - Toå chöùc vôùi hoaït ñoäng cuûa TTrGD 6.2.2. Phöông phaùp nghieân cöùu Tuøy töøng chöông, töøng phaàn, chuùng toâi söû duïng moät hay moät soá phöông phaùp nghieân cöùu sau ñaây: - Phöông phaùp thoáng keâ - Phöông phaùp ñoái chieáu so saùnh - Phöông phaùp mieâu taû - Phöông phaùp phaân tích, toång hôïp
6 7. Keát caáu luaän vaên Ngoaøi môû ñaàu, keát luaän, luaän vaên naøy ñöôïc toå chöùc thaønh ba chöông: Chöông 1: Cô sôû lyù luaän cuûa ñeà taøi. 1.1. Moät soá khaùi nieäm coù lieân quan 1.2. Thanh tra giaùo duïc 1.3. Quan ñieåm cuûa Ñaûng ta veà thanh tra Chöông 2: Toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa thanh tra giaùo duïc Thuaän An thôøi gian qua 2.1. Khaùi quaùt veà giaùo duïc Thuaän An 2.2. Toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa thanh tra giaùo duïc Thuaän An. 2.3. Moät soá vaán ñeà ñaët ra töø toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa thanh tra giaùo duïc Thuaän An. Chöông 3: Moät soá giaûi phaùp ñoåi môùi toå chöùc vaø hoaït ñoäng cuûa thanh tra giaùo duïc Thuaän An thôøi gian tôùi. 3.1. Cô sôû ñeå ñeà xuaát caùc giaûi phaùp 3.2. Moät soá nguyeân taéc vaø yeâu caàu khi xaây döïng caùc giaûi phaùp 3.3. Moät soá giaûi phaùp 3.4. Moät soá kieán nghò. YZ
7 CHÖÔNG 1 CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA ÑEÀ TAØI 1.1. MOÄT SOÁ KHAÙI NIEÄM COÙ LIEÂN QUAN 1.1.1. Kieåm soaùt, kieåm tra, thanh tra Trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy vaø hoaït ñoäng cuûa caùc cô quan Nhaø nöôùc, caùc toå chöùc ñoaøn theå xaõ hoäi, caùc thuaät ngöõ kieåm tra, kieåm soaùt, thanh tra xuaát hieän raát nhieàu. ÔÛ ñaây, chuùng toâi ñeà caäp ñeán caùc thuaät ngöõ naøy töø goùc ñoä quaûn lyù. 1.1.1.1. Kieåm soaùt Theo caùc taùc giaû cuûa “Töø ñieån giaûi thích thuaät ngöõ haønh chính”, kieåm soaùt ñöôïc hieåu laø” xem xeùt ñeå phaùt hieän, ngaên ngöøa kòp thôøi vieäc laøm sai traùi vôùi thoûa thuaän, vôùi quy ñònh … Kieåm soaùt thöôøng do caùc cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn boá trí vieäc tieán haønh ôû caùc ñòa ñieåm deã xaûy ra vi phaïm, hoaëc ôû moät khaâu trong quaù trình hoaït ñoäng cuûa caùc ñoái töôïng caàn kieåm soaùt” [26, tr. 369] Gaén vôùi thuaät ngöõ kieåm soaùt laø thuaät ngöõ kieåm saùt. Cuõng theo caùc taùc giaû cuûa coâng trình vöøa neâu, kieåm saùt laø “hoaït ñoäng cuûa heä thoáng caùc cô quan vieän kieåm saùt laø moät trong boán heä thoáng caùc cô quan nhaø nöôùc ñöôïc xaùc laäp trong Hieán phaùp cuûa nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam (CHXHCNVN), thöïc hieän chöùc naêng kieåm saùt vieäc tuaân thuû theo phaùp luaät, thöïc hieän quyeàn coâng toá theo quy ñònh cuûa Hieán phaùp vaø phaùp luaät.” [26, tr. 367 – 368] 1.1.1.2. Kieåm tra Khaùi nieäm kieåm tra ñöôïc caùc nhaø quaûn lyù vaø giaùo duïc hoïc hieåu coù phaàn khaùc nhau. Theo V.G.Afanaxep quan nieäm: “Kieåm tra, ñoù laø lao ñoäng ñeå quan saùt vaø kieåm nghieäm söï phuø hôïp cuûa quaù trình hoaït ñoäng cuûa khaùch theå vôùi caùc quyeát ñònh quaûn lyù ñaõ löïa choïn – caùc ñaïo luaät, caùc keá hoaïch, caùc ñònh möùc, caùc tieâu chuaån, caùc quy taéc, caùc meänh leänh,v.v…; xaùc ñònh keát quaû taùc ñoäng cuûa chuû theå
8 tôùi khaùch theå, xaùc ñònh nhöõng sai leäch so vôùi yeâu caàu cuûa quyeát ñònh quaûn lyù, so vôùi caùc nguyeân taéc toå chöùc vaø ñieàu hoøa ñaõ aùp duïng. Khi phaùt hieän nhöõng sai leäch vaø nguyeân nhaân gaây ra sai leäch, caùc nhaân vieân kieåm tra seõ quyeát ñònh caùc bieän phaùp ñieàu chænh ñoái vôùi toå chöùc cuûa khaùch theå quaûn lyù, xaùc ñònh caùc phöông phaùp taùc ñoäng ñeán khaùch theå nhaèm khaéc phuïc nhöõng sai leäch, loaïi tröø nhöõng trôû ngaïi treân con ñöôøng hoaït ñoäng toái öu cuûa heä thoáng.” [29, tr. 173] Gaàn guõi vôùi quan nieäm cuûa V.G.Afanaxep laø quan nieäm cuûa L.P.Rachenco: “Kieåm tra, kieåm soaùt laø tìm kieám, phaùt hieän vaø löôïng ñònh nhöõng sai soùt cuøng nhöõng quy luaät caùc sai soùt hieän höõu ñang naåy sinh hoaëc coù theå naåy sinh trong caùc hoaït ñoäng vaø keát quaû hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi trong caùc heä thoáng laøm vieäc cuûa con ngöôøi.” [16] Caùc nhaø haønh chính hoïc, quaûn lyù nhaø nöôùc nhìn nhaän kieåm tra ôû goùc ñoä chöùc naêng cuûa hoaït ñoäng naøy. Hoï quan nieäm: “Kieåm tra laø moät chöùc naêng quaûn lyù coù lieân quan maät thieát vôùi caùc chöùc naêng keá hoaïch hoùa; noù cho pheùp caùc nhaø quaûn lyù bieát ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa toå chöùc coù ñaït ñöôïc hay khoâng hoaëc ñaït ñuôïc nhö theá naøo, cuõng nhö nhöõng nguyeân nhaân taïo neân tình hình ñoù, taïo ra söï linh hoaït trong hoaït ñoäng vaän haønh cuûa moät heä thoáng. Tieán trình kieåm tra laø ño löôøng vaø chaán chænh vieäc thöïc hieän nhaèm ñaûm baûo caùc muïc tieâu vaø caùc keá hoaïch höôùng vaøo caùc muïc tieâu naøy ñaõ vaø ñang ñöôïc hoaøn thaønh; goàm coù caùc böôùc: xaây döïng caùc tieâu chuaån kieåm tra, ño löôøng vieäc thöïc hieän vaø so saùnh vôùi tieâu chuaån, ñieàu chænh sai leäch” [26, tr.372] Cuõng theo caùc nhaø haønh chính hoïc, coâng taùc kieåm tra laø moät heä thoáng phaûn hoài bao goàm nhieàu loaïi hình: - Kieåm tra löôøng tröôùc (ñöôïc tieán haønh tröôùc khi hoaït ñoäng ñöôïc dieãn ra ñeå tieân lieäu caùc vaán ñeà coù theå phaùt sinh vaø tìm caùch ngaên ngöøa tröôùc) - Kieåm tra ñoàng thôøi (ñöôïc tieán haønh trong khi hoaït ñoäng ñang dieãn ra)
9 - Kieåm tra phaûn hoài (ñöôïc thöïc hieän sau khi hoaït ñoäng ñaõ dieãn ra) Coâng taùc kieåm tra thöôøng dieãn ra ôû naêm lónh vöïc troïng taâm: kieåm tra nhaân söï, kieåm tra taøi chính, kieåm tra taùc nghieäp, kieåm tra thoâng tin vaø kieåm tra thaønh tích toaøn boä toå chöùc. Theo chuùng toâi, caû hai quan nieäm treân ñeàu ñuùng, tuy nhieân chöa thaät ñaày ñuû, caàn phaûi keát hôïp caû hai quan nieäm vôùi nhau, coù nghóa laø: noùi ñeán kieåm tra laø noùi ñeán: - Chöùc naêng cuûa moät loaïi hoaït ñoäng cho pheùp caùc nhaø quaûn lyù nhaän bieát ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa toå chöùc coù ñaït ñuôïc hay khoâng hoaëc ñaït ñöôïc nhö theá naøo vaø nguyeân nhaân taïo neân tình hình aáy. - Thao taùc cuûa moät loaïi hoaït ñoäng nhaèm phaùt hieän nhöõng sai soùt vaø nguyeân nhaân ñöa ñeán sai soùt, ñeå töø ñoù nhaø quaûn lyù coù theå ñöa ra nhöõng xöû lyù thích hôïp. 1.1.1.3. Thanh tra Thanh tra laø moät chöùc naêng thieát yeáu cuûa cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc, laø phöông thöùc baûo ñaûm phaùp cheá taêng cöôøng kyû luaät trong quaûn lyù Nhaø nöôùc, thöïc hieän quyeàn daân chuû xaõ hoäi chuû nghóa. [23, tr. 3] “Thanh tra laø moät loaïi hoaït ñoäng nhaèm phoøng ngöøa, phaùt hieän vaø xöû lyù caùc haønh vi vi phaïm phaùp luaät, phaùt hieän nhöõng sô hôû trong cô cheá quaûn lyù, chính saùch, phaùp luaät ñeå kieán nghò vôùi caùc cô quan nhaø nöôùc coù thaåm quyeàn caùc bieän phaùp khaéc phuïc; phaùt huy nhaân toá tích cöïc; goùp phaàn naâng cao hieäu löïc, hieäu quaû cuûa hoaït ñoäng quaûn lyù nhaø nöôùc, baûo veä lôïi ích cuûa nhaø nöôùc, quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa cô quan, toå chöùc, caù nhaân.” [19, tr 8] 1.1.2. Thanh tra Nhaø nöôùc, Thanh tra nhaân daân vaø Thanh tra chuyeân ngaønh. 1.1.2.1. Thanh tra nhaân daân (TTND)
10 Thanh tra nhaân daân laø hình thöùc giaùm saùt cuûa nhaân daân thoâng qua Ban TTND ñoái vôùi vieäc thöïc hieän chính saùch, phaùp luaät, vieäc giaûi quyeát khieáu naïi, toá caùo, vieäc thöïc hieän quy cheá daân chuû ôû cô sôû cuûa cô quan, toå chöùc, caù nhaân coù traùch nhieäm ôû xaõ, phöôøng, thò traán, cô quan nhaø nöôùc, ñôn vò söï nghieäp, doanh nghieäp nhaø nöôùc. Thanh tra nhaân daân laø vieäc thöïc hieän quyeàn giaùm saùt cuûa nhaân daân moät caùch coù toå chöùc thoâng qua Ban TTND. Ban TTND ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng theo quy ñònh cuûa phaùp luaät. Nhöõng hình thöùc toå chöùc coù tính chaát töï phaùt töï xöng laø”thanh tra nhaân daân”thì khoâng ñöôïc pheùp hoaït ñoäng. Ban TTND giaùm saùt caùc coâng vieäc: - Thöïc hieän chính saùch phaùp luaät. - Giaûi quyeát khieáu naïi, toá caùo. - Thöïc hieän quy cheá daân chuû ôû cô sôû. Chính noäi dung giaùm saùt treân cuûa Ban TTND ñaõ goùp phaàn hoaøn thieän nguyeân taéc taäp trung daân chuû, theå hieän nguyeân taéc hieán ñònh laø caùc cô quan nhaø nöôùc vaø caùn boä coâng chöùc (CBCC) nhaø nöôùc chòu söï giaùm saùt cuûa nhaân daân. Nhö treân ñaõ ñeà caäp, ñoái töôïng giaùm saùt cuûa TTND laø cô quan, toå chöùc, caù nhaân coù traùch nhieäm. Do ñoù, TTND khoâng giaùm saùt taát caû caùc caù nhaân ôû ñòa phöông, cô quan, hoaëc toå chöùc maø chæ giaùm saùt caù nhaân coù traùch nhieäm. Ñaây laø nhöõng ngöôøi coù quyeàn haïn quaûn lyù ñieàu haønh hay noùi khaùc ñi ñoù laø nhöõng ngöôøi ñöùng ñaàu chính quyeàn hay cô quan, ñôn vò ñoù. 1.1.2.2. Thanh tra Nhaø nöôùc (TTNN) Thanh tra nhaø nöôùc laø vieäc xem xeùt, ñaùnh giaù, xöû lyù cuûa cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái vôùi vieäc thöïc hieän chính saùch, phaùp luaät, nhieäm vuï cuûa cô quan, toå chöùc, caù nhaân chòu söï quaûn lyù theo thaåm quyeàn, trình töï, thuû tuïc ñöôïc quy ñònh trong Luaät Thanh tra vaø caùc quy ñònh khaùc cuûa phaùp luaät.
11 Thanh tra laø moät khaâu khoâng theå thieáu trong coâng taùc laõnh ñaïo, ñöôøng loái, chuû tröông cuûa Ñaûng ñöôïc Nhaø nöôùc cuï theå hoùa baèng caùc chuû tröông, chính saùch vaø baèng vieäc chaáp haønh caùc chuû tröông, chính saùch ñaõ ñeà ra. Thanh tra laø moät coâng cuï coù hieäu löïc cuûa Nhaø nöôùc chuyeân chính voâ saûn, ñoàng thôøi laø moät hình thöùc toå chöùc cuûa quaàn chuùng ñeå thöïc hieän quyeàn laøm chuû taäp theå cuûa mình trong vieäc kieåm tra giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa cô quan thanh tra. Thanh tra nhaø nöôùc bao goàm thanh tra haønh chính vaø thanh tra chuyeân ngaønh. - Thanh tra haønh chính laø hoaït ñoäng thanh tra cuûa cô quan nhaø nöôùc theo caáp haønh chính ñoái vôùi vieäc thöïc hieän chính saùch, phaùp luaät, nhieäm vuï cuûa cô quan, toå chöùc, caù nhaân thuoäc quyeàn quaûn lyù tröïc tieáp. - Thanh tra chuyeân ngaønh laø hoaït ñoäng thanh tra cuûa cô quan quaûn lyù nhaø nöôùc theo ngaønh, lónh vöïc ñoái vôùi cô quan, toå chöùc, caù nhaân trong vieäc chaáp haønh phaùp luaät, nhöõng quy ñònh veà chuyeân moân, kyõ thuaät, quy taéc quaûn lyù cuûa ngaønh, lónh vöïc thuoäc thaåm quyeàn quaûn lyù. 1.2.1.3. Thanh tra chuyeân ngaønh (TTCN) Thanh tra ngaønh laø moät loaïi thanh tra nhaø nöôùc coù chöùc naêng thöïc hieän nhieäm vuï thanh tra, kieåm tra trong phaïm vi QLNN theo ngaønh chuyeân moân. Thanh tra ngaønh ñöôïc toå chöùc caên cöù theo chöùc naêng, nhieäm vuï, quyeàn haïn cuûa cô quan coù thaåm quyeàn quaûn lyù chuyeân ngaønh vaø theo quy ñònh cuûa phaùp luaät veà lónh vöïc aáy. Ngoaøi chöùc naêng, nhieäm vuï, quyeàn haïn theo quy ñònh chung cuûa phaùp luaät veà thanh tra, thanh tra chuyeân ngaønh coøn coù nhöõng chöùc naêng, nhieäm vuï, quyeàn haïn rieâng bieät theo ngaønh, lónh vöïc quaûn lyù maø phaùp luaät quy ñònh. Ví duï thanh tra chuyeân ngaønh coù thaåm quyeàn xöû phaït vi phaïm haønh chính.
12 Baûng soá 1.1: Söï khaùc nhau giöõa TTND, TTNN vaø TTCN nhö sau. Thanh tra nhaân Thanh tra chuyeân Tieâu chí Thanh tra nhaø nöôùc daân ngaønh Chuû theå hoaït Ban thanh tra Cô quan nhaø nöôùc (tröïc Cô quan nhaø nöôùc ñoäng nhaân daân (thuoäc thuoäc UBND caùc caáp) (tröïc thuoäc ngaønh) caùc ñôn vò, cô quan) Nguoàn goác - Do daân baàu - Thaønh laäp theo quyeát - Thaønh laäp theo quyeát hình thaønh vaø - Hoaït ñoäng theo ñònh cuûa cô quan thaåm ñònh cuûa cô quan thaåm thôøi gian hoaït nhieäm kyø quyeàn chung quyeàn rieâng ñoäng - Hoaït ñoäng lieân tuïc - Hoaït ñoäng lieân tuïc theo chöùc naêng theo chöùc naêng Ñaëc ñieåm - Laø ngöôøi cuûa - Laø ngöôøi ñöôïc boå - Laø ngöôøi ñöôïc boå thaønh vieân nhieàu toå chöùc, ñôn nhieäm, phaân coâng vaø nhieäm, phaân coâng vaø thanh tra vò trong cô quan hoaït ñoäng theo chöùc hoaït ñoäng theo chöùc - Khoâng coù löông naêng naêng cuûa ngaønh - AÊn löông töø ngaân saùch - AÊn löông töø ngaân saùch nhaø nöôùc nhaø nöôùc (qua ngaønh) Phöông thöùc Theo vuï vieäc Hoaït ñoäng thöôøng Hoaït ñoäng thöôøng hoaït ñoäng xuyeân xuyeân Noäi dung hoaït Boù heïp trong moät Raát roäng veà khoâng Chæ cuûa moät ngaønh treân ñoäng cô quan, ñôn vò gian, lónh vöïc moät ñòa baøn quaûn lyù 1.1.3. Toå chöùc vaø hoaït ñoäng 1.1.3.1. Toå chöùc Theo caùc taùc giaû cuûa “Töø ñieån giaûi thích thuaät ngöõ haønh chính” thì toå chöùc laø” moät heä thoáng goàm nhieàu phaân heä coù nhöõng moái quan heä höõu cô hôïp lyù, roõ raøng, hôïp taùc vaø phoái hôïp chaët cheõ, taùc ñoäng laãn nhau trong moät toång theå, phaùt sinh moät löïc toång hôïp taùc ñoäng cuøng chieàu leân moät ñoái töôïng nhaèm ñaït nhöõng muïc tieâu ñaõ ñònh”. [26, tr.721, 722] Toå chöùc ñöôïc xem nhö laø moät chöùc naêng quaûn lyù. Quaûn lyù theå hieän ôû vieäc thöïc hieän caùc chöùc naêng nhaát ñònh, chuû yeáu laø keá hoaïch hoùa, toå chöùc, laõnh ñaïo vaø kieåm tra. Chöùc naêng toå chöùc gaén boù chaët cheõ vôùi chöùc naêng keá hoaïch hoùa. Keá
13 hoaïch hoùa xaùc ñònh caàn laøm gì, toå chöùc taïo ñieàu kieän ñeå thöïc hieän keá hoaïch. Nghóa laø coù theå xem toå chöùc laø phöông tieän hay yeáu toá cho caùc taøi nguyeân nhaân löïc hay vaät löïc gaén lieàn vôùi nhau ñeå taïo ra moät heä thoáng thoáng nhaát, aán ñònh nhöõng hoaït ñoäng caàn thieát nhaèm ñaït muïc tieâu ñaõ ñònh nhö chæ huy, phoái hôïp, kieåm tra. Trong coâng taùc TTrGD thì vaán ñeà toå chöùc thöïc hieän nhieäm vuï laø moät vaán ñeà heát söc caàn thieát ñeå thöïc hieän ñöôïc caùc muïc tieâu ñeà ra trong baûn keá hoaïch, thoâng qua ñoù giuùp cho vieäc ngaên ngöøa nhöõng vi phaïm... 1.1.3.2. Hoaït ñoäng Hoaït ñoäng laø moät thuaät ngöõ töông ñoái phöùc taïp. Xeùt veà maët trieát hoïc, hoaït ñoäng ñöôïc coi laø phöông thöùc toàn taïi cuûa con ngöôøi. Hoaït ñoäng bao goàm caû haønh ñoäng veà chaân tay laãn haønh ñoäng veà trí tueä, bao goàm caùc haønh vi, taâm lyù, yù thöùc thoáng nhaát vôùi nhau. Hoaït ñoäng laø quaù trình con ngöôøi taùc ñoäng vaøo caùi gì ñoù ñeå taïo ra nhöõng saûn phaåm söï vaät nhaát ñònh thoûa maõn caùc nhu caàu cuûa con ngöôøi. Ñoái töôïng cuûa hoaït ñoäng coù theå laø nhöõng vaät theå, nhöõng hình aûnh, tö töôûng, nhöõng khaùi nieäm, nhöõng tri thöùc khoa hoïc hoaëc caùc moái quan heä xaõ hoäi. Chính vì theá maø caùc nhaø haønh chính hoïc ñaõ ñöa ra nhieàu daïng hoaït ñoäng khaùc nhau nhö hoaït ñoäng chaáp haønh, hoaït ñoäng ñieàu haønh, hoaït ñoäng kinh doanh kieàm cheá, hoaït ñoäng ngoaïi giao, hoaït ñoäng sinh lôøi, hoaït ñoäng thöông maïi, ….Tuy nhieân, trong luaän vaên naøy chæ ñeà caäp ñeán hoaït ñoäng thanh tra giaùo duïc. Ñaây laø moät hoaït ñoäng mang tính chaát chung cuûa daïng hoaït ñoäng theo nghóa trieát hoïc, ñoàng thôøi cuõng theo goùc ñoä taâm lyù hoïc vaø theo nghóa haønh chính hoïc. Vì hoaït ñoäng thanh tra giaùo duïc laø moät quaù trình giao tieáp giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi treân lónh vöïc giaùo duïc trong ñoù moät beân laø ngöôøi hay boä phaän thanh tra laøm thaønh chuû theå cuûa hoaït ñoäng vaø moät beân laø ngöôøi hay boä phaän chòu thanh tra laøm thaønh ñoái töôïng cuûa hoaït ñoäng thanh tra. Ñieàu naøy ñoøi hoûi ngöôøi laøm coâng taùc
14 TTrGD phaûi am töôøng khoâng chæ veà maët taâm lyù ñoái vôùi ñoái töôïng maø mình giao tieáp, gaëp gôõ, maø coøn phaûi naém vöõng caùc nguyeân taéc veà hoaït ñoäng cuûa ngaønh maø mình quaûn lyù. 1.2. THANH TRA GIAÙO DUÏC: KHAÙI NIEÄM, VAI TROØ, CHÖÙC NAÊNG, NHIEÄM VUÏ 1.2.1. Khaùi nieäm “Thanh tra giaùo duïc” “Thanh tra giaùo duïc laø thanh tra chuyeân ngaønh veà giaùo duïc. TTrGD thöïc hieän quyeàn thanh tra trong phaïm vi QLNN veà giaùo duïc, nhaèm ñaûm baûo vieäc thi haønh phaùp luaät, phaùt huy nhaân toá tích cöïc, phoøng ngöøa vaø xöû lyù vi phaïm, baûo veä lôïi ích cuûa nhaø nöôùc, quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa toå chöùc, caù nhaân trong lónh vöïc giaùo duïc.” [10, tr.1] Ñoái töôïng cuûa TTrGD ñöôïc quy ñònh: - Caùc cô sôû giaùo duïc cuûa cô quan nhaø nöôùc, cuûa toå chöùc chính trò, toå chöùc chính trò xaõ hoäi, cuûa löïc löôïng vuõ trang nhaân daân, cuûa toå chöùc kinh teá vaø cuûa caù nhaân. - Caùc cô sôû giaùo duïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, cô sôû hôïp taùc vôùi toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi veà giaùo duïc hoaït ñoäng treân laõnh thoå Vieät Nam. - Toå chöùc, caù nhaân hoaït ñoäng ñöa ngöôøi ñi ñaøo taïo ôû nöôùc ngoaøi theo chöông trình giaùo duïc phoå thoâng, giaùo duïc ñaïi hoïc vaø sau ñaïi hoïc, giaùo duïc ngheà nghieäp cho coâng daân Vieät Nam. - Toå chöùc, caù nhaân hoaït ñoäng giaûng daïy, giaùo duïc theo chöông trình giaùo duïc maàm non, giaùo duïc phoå thoâng (GDPT), giaùo duïc ngheà nghieäp, giaùo duïc ñaïi hoïc vaø sau ñaïi hoïc (GDÑH & SÑH) thöïc hieän ngoaøi caùc cô sôû giaùo duïc. Nguyeân taéc cuûa hoaït ñoäng TTrGD: Hoaït ñoäng cuûa TTrGD chæ tuaân thuû theo phaùp luaät vaø chòu traùch nhieäm tröôùc phaùp luaät, nhaèm baûo ñaûm vieäc thi haønh