Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sinh viên tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:143

Thêm vào BST

Báo xấu

295
lượt xem 74
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sinh viên tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII được thực hiện xác định thực trạng của công tác quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sv tại trường, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động dạy học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sinh viên tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ……o0o…… NGUYỄN THỊ THÚY HIỀN THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG VÀ SÁNG TẠO CỦA SINH VIÊN TẠI TRƯỜNG ĐH LAO ĐỘNG XÃ HỘI CSII LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh 2013
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ……o0o…… NGUYỄN THỊ THÚY HIỀN THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG VÀ SÁNG TẠO CỦA SINH VIÊN TẠI TRƯỜNG ĐH LAO ĐỘNG XÃ HỘI CSII Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. NGUYỄN THỊ BÍCH HỒNG Thành phố Hồ Chí Minh 2013
TRANG GHI ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn thạc sĩ Khoa học Quản lý giáo dục, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, động viên và giúp đỡ tận tình của quý Thầy Cô, gia đình, đồng nghiệp và bạn đồng học. Xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, phòng Sau đại học, khoa Tâm lý giáo dục - trường ĐH Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh và Quý Thầy Cô tham gia giảng dạy lớp cao học Quản lý giáo dục khóa 21. Xin cảm ơn Thầy Giám đốc Bùi Anh Thủy và Quý Thầy Cô đồng nghiệp khoa Công tác xã hội trường ĐH Lao động Xã hội CSII đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong thời gian học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, xin được gửi lời biết ơn sâu sắc đến Cô giáo hướng dẫn của tôi – TS. Nguyễn Thị Bích Hồng đã tận tình chỉ bảo và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Xin tỏ lòng biết ơn đến gia đình lớn và gia đình nhỏ của tôi, những người luôn động viên, giúp đỡ và đồng hành bên tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn này. Dù đã rất cố gắng, nhưng không tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của quý Thầy Cô, bạn bè đồng nghiệp và các bạn đồng khóa để luận văn được hoàn thiện hơn. Tp.Hồ Chí Minh, tháng 11 năm 2012 Tác giả Nguyễn Thị Thúy Hiền
MỤC LỤC TRANG GHI ƠN ...................................................................................... 3 MỤC LỤC ................................................................................................. 4 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................... 8 DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................... 10 DANH MỤC PHỤ LỤC ......................................................................... 13 PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................... 14 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 14 2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................... 15 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .............................................................. 15 4. Giả thuyết khoa học ........................................................................................ 16 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 16 6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 16 7. Phạm vi nghiên cứu ........................................................................................ 18 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG VÀ SÁNG TẠO CỦA NGƯỜI HỌC ...................................... 19 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề........................................................................... 19 1.1.1. Các công trình nghiên cứu trên thế giới ...........................................................19 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước .............................................................21 1.2. Hoạt động dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học ....................................................................................... 22 1.2.1. Hoạt động dạy học ............................................................................................22 1.2.2. Hoạt động dạy học ở trường Đại học ...............................................................23 1.2.3. Hoạt động dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học hay “dạy học lấy người học làm trung tâm” ................................30 1.3. Quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học ......................................................................... 36 1.3.1. Quản lý hoạt động dạy học ...............................................................................36 1.3.2. Quản lý hoạt động dạy học Đại học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học ..........................................................................46
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG VÀ SÁNG TẠO CỦA SINH VIÊN TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG XÃ HỘI CSII ............................................................................. 55 2.1. Vài nét về Trường Đại học Lao động Xã hội CSII ................................... 55 2.1.1. Cơ cấu, quy mô .................................................................................................56 2.1.2. Tổng quan về đội ngũ cán bộ quản lý, giảng viên ............................................58 2.1.3. Về kết quả dạy học ............................................................................................58 2.1.4. Về cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ dạy & học ..........................................59 2.2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sinh viên tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII ...................................................................................................................... 59 2.2.1. Mẫu khảo sát .....................................................................................................59 2.2.2. Nhận thức của cán bộ quản lý và giảng viên trường ĐH Lao động Xã hội CSII về công tác quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sinh viên ...................................................................................59 2.2.3. Thực trạng quản lý việc xây dựng nội dung, chương trình dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học ..........................62 2.2.4. Thực trạng quản lý việc phân công giảng dạy cho giảng viên theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học .....................................65 2.2.5. Thực trạng quản lý việc lập kế hoạch và chuẩn bị giờ lên lớp của giảng viên theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học ..........67 2.2.6. Thực trạng quản lý việc thực hiện kế hoạch và chương trình giảng dạy theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học ..................71 2.2.7. Thực trạng quản lý giờ lên lớp của giảng viên theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học ...........................................................73 2.2.8. Thực trạng quản lý việc đổi mới phương pháp giảng dạy của giảng viên theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học ..................77 2.2.9. Thực trạng quản lý hoạt động sinh hoạt chuyên môn theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học ....................................................81 2.2.10. Thực trạng quản lý việc phát triển chuyên môn, nghiệp vụ cho giảng viên theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo cho sinh viên ............86 2.2.11. Thực trạng quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học ..................92 2.2.12. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất, phương tiện và thiết bị dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học .....................................96
2.3. Nguyên nhân của thực trạng..................................................................... 101 2.3.1. Nguyên nhân khách quan ................................................................................104 2.3.2. Nguyên nhân chủ quan ...................................................................................104 2.3.3. Nguyên nhân từ phía đội ngũ giảng viên ........................................................105 2.3.4. Nguyên nhân từ điều kiện cơ sở vật chất ........................................................105 Chương 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG VÀ SÁNG TẠO CỦA SINH VIÊN TẠI TRƯỜNG ĐH LAO ĐỘNG XÃ HỘI CSII ....................................... 108 3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp ..................................................................... 108 3.2. Một số biện pháp nâng cao công tác quản lý HĐDH nhằm phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của SV tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII (ULSA2) ............................................................................................................. 109 3.2.1. Biện pháp 1: Tăng cường sự tự chủ nhiều hơn cho ULSA2, hướng tới đưa Cơ sở II trở thành một trường Đại học độc lập .............................................................109 3.2.2. Biện pháp 2: Tăng cường bồi dưỡng về quản lý giáo dục; lý luận dạy học và nghiệp vụ quản lý hoạt động dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo cho đội ngũ CBQL của ULSA2 ..................................................................110 3.2.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng chuyên đề về PPDH tích cực hay lý luận dạy học hiện đại cho cả cán bộ quản lý và mọi GV .......................................................................111 3.2.4. Biện pháp 4: Bồi dưỡng kỹ năng giảng dạy và nghiên cứu khoa học cho GV ...................................................................................................................................111 3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại ...................................................................................................................................112 3.2.6. Biện pháp 6: Cung cấp những mẫu kế hoạch bài dạy; mẫu đánh giá chất lượng dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học ..................................................................................................................113 3.2.7. Biện pháp 7: Bồi dưỡng cho GV kiến thức về tin học và ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học .............................................................................................113 3.2.8. Biện pháp 8: Tổ chức thao giảng hoặc các cuộc thi GV dạy giỏi để tạo sân chơi cho GV trao đổi, chia sẻ, học hỏi các PPDH tích cực .....................................113 3.2.9. Biện pháp 9: Kiểm tra bài giảng, giáo án của GV; chú ý tới định hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học ...............................................113 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................. 115 1. Kết luận .......................................................................................................... 115
2. Kiến nghị ........................................................................................................ 116 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 117
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Thứ tự Viết đầy đủ Viết tắt 1 Bộ Giáo dục và đào tạo Bộ GD&ĐT 2 Bộ Lao động thương binh và xã hội Bộ LĐTB&XH 3 Cán bộ quản lý CBQL 4 Cơ sở II CSII 5 Dạy học DH 6 Đại học ĐH 7 Giảng viên GV 8 Giáo dục GD 9 Hiệu trưởng HT 10 Hoạt động dạy học HĐDH 11 Học sinh sinh viên HSSV 12 Kết quả dạy học KQDH 13 Nghiên cứu khoa học NCKH 14 Phương pháp dạy học PPDH 15 Quản lý QL 16 Quản lý giáo dục QLGD 17 Sinh viên SV 18 Tập thể sư phạm TTSP 19 Thành phố Hồ Chí Minh Tp.HCM 20 Tổ chức tự quản TCTQ Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của 21 Liên hiệp quốc (United Nations Educational UNESCO Scientific and Cultural Organization) 22 Trung học phổ thong THPT
Trường Đại học Lao động Xã hội Cơ sở II 23 ULSA2 (University of Labour Social Affairs)
DANH MỤC CÁC BẢNG TT Ký hiệu Tên bảng Trang 1 Bảng 1.1 Quá trình hình thành nội dung dạy học 13 2 Bảng 1.2 Phân loại phương pháp dạy học đại học 15 3 Bảng 1.3 Hệ thống các phương pháp dạy học chung ở đại học 15 Thống kê kết quả học tập của HSSV trường ĐH Lao 4 Bảng 2.1 48 động Xã hội CSII 5 Bảng 2.2 Mẫu khảo sát 49 Nguồn tìm hiểu về lý thuyết “dạy học lấy người học làm 6 Bảng 2.3 50 trung tâm” 7 Bảng 2.4 Nhận định về các nội dung quản lý hoạt động dạy học 50 Mức độ thực hiện quản lý việc xây dựng nội dung, 8 Bảng 2.5 52 chương trình dạy học Kết quả thực hiện việc xây dựng kế hoạch, chương trình 9 Bảng 2.6 53 dạy học Tự đánh giá của GV về kế hoạch, chương trình dạy học 10 Bảng 2.7 54 đại học Mức độ thực hiện công tác quản lý việc phân công 11 Bảng 2.8 55 giảng dạy cho GV Kết quả thực hiện công tác quản lý việc phân công 12 Bảng 2.9 56 giảng dạy cho GV Tự đánh giá của GV liên quan tới sự phân công giảng 13 Bảng 2.10 57 dạy Mức độ thực hiện công tác quản lý việc lập kế hoạch và 14 Bảng 2.11 57 chuẩn bị giờ lên lớp của GV Đánh giá kết quả thực hiện công tác quản lý việc lập kế 15 Bảng 2.12 59 hoạch và chuẩn bị giờ lên lớp của GV 16 Bảng 2.13 Tự đánh giá của GV về thực hiện việc lập kế hoạch và 61
chuẩn bị bài lên lớp Mức độ thực hiện công tác quản lý việc thực hiện KH 17 Bảng 2.14 62 và chương trình GD Đánh giá kết quả công tác QL việc thực hiện KH và 18 Bảng 2.15 63 chương trình giảng dạy Bảng tự đánh giá của GV về việc thực hiện kế hoạch, 19 Bảng 2.16 64 chương trình giảng dạy 20 Bảng 2.17 Mức độ thực hiện công tác quản lý giờ lên lớp của GV 64 21 Bảng 2.18 Kết quả thực hiện công tác quản lý giờ lên lớp của GV 65 22 Bảng 2.19 Tự đánh giá của GV về thực hiện giờ lên lớp 67 Mức độ thực hiện công tác quản lý việc đổi mới PPGD 23 Bảng 2.20 68 của GV Kết quả thực hiện công tác quản lý việc đổi mới PPDH 24 Bảng 2.21 70 của GV Tự đánh giá của GV về việc đổi mới PP, phương tiện 25 Bảng 2.22 72 DH Mức độ thực hiện công tác quản lý hoạt động sinh hoạt 26 Bảng 2.23 73 chuyên môn Kết quả thực hiện công tác quản lý hoạt động sinh hoạt 27 Bảng 2.24 75 chuyên môn Tự đánh giá của GV về hoạt động sinh hoạt chuyên 28 Bảng 2.25 76 môn Mức độ thực hiện công tác quản lý hoạt động bồi 29 Bảng 2.26 78 dưỡng, phát triển chuyên môn nghiệp vụ cho GV Kết quả thực hiện công tác quản lý hoạt động bồi 30 Bảng 2.27 80 dưỡng, phát triển chuyên môn nghiệp vụ cho GV Tự đánh giá của GV về hoạt động bồi dưỡng, phát triển 31 Bảng 2.28 81 chuyên môn nghiệp vụ Mức độ thực hiện công tác quản lý việc kiểm tra, đánh 32 Bảng 2.29 82 giá kết quả học tập của SV
Kết quả thực hiện công tác quản lý việc kiểm tra, đánh 33 Bảng 2.30 84 giá kết quả học tập của SV Tự đánh giá của GV về việc kiểm tra, đánh giá kết quả 34 Bảng 2.31 86 học tập của SV Mức độ thực hiện công tác quản lý cơ sở vật chất, 35 Bảng 2.32 88 phương tiện và thiết bị dạy học Kết quả thực hiện công tác quản lý cơ sở vật chất, 36 Bảng 2.33 90 phương tiện và thiết bị dạy học Tự đánh giá của GV liên quan tới hoạt động đầu tư, 37 Bảng 2.34 91 mua sắm trang thiết bị dạy học hiện đại Đánh giá của CBQL về mức độ của những thuận lợi, 38 Bảng 2.35 92 khó khăn đối với công tác quản lý HĐDH 39 Bảng 2.36 Nguyên nhân ảnh hưởng đến công tác quản lý HĐDH 93 Đánh giá của GV về mức độ của những thuận lợi, khó 40 Bảng 2.37 94 khăn đối với công tác quản lý HĐDH Quan điểm của CBQL và GV về các biện pháp nâng 41 Bảng 3.1 99 cao hiệu quả công tác QL HĐDH
DANH MỤC PHỤ LỤC TT KÝ HIỆU NỘI DUNG 1 Phụ lục 1 Phiếu khảo sát dành cho cán bộ lãnh đạo và cán bộ quản lý 2 Phụ lục 2 Phiếu khảo sát dành cho giảng viên cơ hữu 3 Phụ lục 3 Báo cáo của Ban thanh tra
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục là một động lực quan trọng quyết định sự phát triển của một đất nước. Ngày nay, để đáp ứng yêu cầu của sự phát triển kinh tế tri thức, của xã hội thông tin trên phạm vi toàn cầu, cách mạng về giáo dục trở thành một tất yếu khách quan, mở đường cho cách mạng tri thức của thời đại. Trong báo cáo nói về Giáo dục thế kỷ XXI của Jacque Delor – Chủ tịch Hội đồng giáo dục thuộc UNESCO – một số khái niệm như “xã hội học tập, học tập suốt đời” đã được đề cập đến như những nét đặc trưng của xã hội học tập và có tính định hướng cho giáo dục của thế kỷ với bốn trụ cột: “học để biết, học để làm, học để cùng chung sống và học để làm người”. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI (họp từ ngày 12 đến 19/1/2011) của Đảng ta khẳng định: “một trong những nhiệm vụ chủ yếu để phát triển đất nước hướng tới mục tiêu năm 2020 nước ta trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại đó là phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, phát triển nhanh chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao – yếu tố quyết định đẩy mạnh phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ…; lợi thế cạnh tranh quan trọng nhất, bảo đảm cho sự phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững”. Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XI xác định rõ mục tiêu: “Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, đổi mới mạnh mẽ nội dung, chương trình, phương pháp dạy và học ở tất cả các cấp, bậc học”. Nghị quyết Trung ương lần thứ IV của Đảng cũng đã khẳng định: phải “Áp dụng những phương pháp giáo dục hiện đại để bồi dưỡng cho học sinh, sinh viên năng lực tư duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề”. Trước yêu cầu mới của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước, sự phát triển của kinh tế xã hội, của khoa học – công nghệ nói chung và khoa học giáo dục nói riêng, vấn đề “đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục, phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học” trở nên vô cùng cấp thiết. Với quan điểm “lấy người học làm trung tâm”, người Thầy thay vì chỉ truyền đạt kiến thức một chiều, nay phải trở thành người tổ chức, điều khiển, cố vấn và cung cấp cho người học phương pháp thu thập thông tin một cách có hệ thống, biết phân tích, tổng hợp. Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng cũng từng nói: “Trong nhà trường, điều chủ yếu không phải là nhồi nhét cho học trò một mớ kiến thức hỗn độn, tuy rằng kiến thức là cần thiết. Điều chủ yếu là giáo dục cho học trò phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp diễn tả, rồi đến phương pháp nghiên cứu, phương pháp học tập, phương pháp giải quyết vấn đề”. Những thay đổi quan trọng về nội dung và phương pháp dạy học
(PPDH) nhằm đạt tới mục tiêu của chương trình là vấn đề then chốt của giáo dục. Vì vậy, việc quản lý hoạt động dạy học (HĐDH) nói chung và HĐDH theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học nói riêng, cần được quan tâm và tổ chức QL chặt chẽ, khoa học từ Hiệu trưởng đến các khoa, tổ bộ môn và GV. Trường ĐH Lao động Xã hội CSII là một trường trực thuộc Bộ Lao động Thương binh và Xã hội. Trường có nhiệm vụ đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực cho ngành. Hiện nay, trường có 5 ngành chính đó là: Quản trị nhân lực; Kế toán; Công tác xã hội; Bảo hiểm và Lao động xã hội. Trong những năm gần đây, trường đã góp phần rất lớn vào đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ, nhân viên của các Sở, Văn phòng trực thuộc Bộ LĐTB&XH quản lý và các công ty, doanh nghiệp tại các tỉnh, thành phố phía Nam. Trước xu thế phát triển nhanh chóng về mọi mặt của đời sống xã hội, trường cũng phải không ngừng tìm tòi, sáng tạo và đổi mới để khẳng định thương hiệu của mình, chỗ đứng của mình. Trong rất nhiều khía cạnh và những vấn đề mà trường phải quan tâm thì việc quản lý công tác giảng dạy theo định hướng phát tuy tính tích cực của người học là một nhiệm vụ quan trọng, một yêu cầu cần thiết trong công tác quản lý của nhà trường. Tuy nhiên, cho đến nay thì nhiệm vụ này vẫn chưa thực sự được quan tâm và thúc đẩy đúng mức để đem lại sức bật lớn cho trường. Xuất phát từ những lý do trên, đề tài “Thực trạng quản lý HĐDH theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sinh viên tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII” đã được xác lập với mong muốn đóng góp một phần công sức nhỏ bé vào việc cải tiến và nâng cao chất lượng dạy và học trong trường mà tôi đang công tác. 2. Mục đích nghiên cứu Xác định thực trạng của công tác QL HĐDH theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của SV tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII, từ đó đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý HĐDH. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động dạy học ở trường Đại học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Thực trạng quản lý HĐDH theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sinh viên tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII.
4. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý HĐDH theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của SV tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII có thể đã đạt được kết quả ở các nội dung như quản lý việc phân công giảng dạy cho GV, QL việc lập kế hoạch và chuẩn bị giờ lên lớp của GV, QL việc thực hiện kế hoạch và chương trình giảng dạy, quản lý giờ lên lớp của GV…, đồng thời còn hạn chế ở các nội dung như quản lý việc xây dựng kế hoạch, chương trình dạy học, QL việc đổi mới PPDH, phương tiện dạy học của GV, quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập… 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận liên quan đến đề tài như tính tích cực nhận thức; nội dung quản lý hoạt động dạy; lý luận về việc “phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học” hay “lấy người học làm trung tâm”... - Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của SV tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII. - Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác QL hoạt động dạy theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của SV tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp luận nghiên cứu 6.1.1. Quan điểm tiếp cận hệ thống – cấu trúc Quan điểm này giúp người nghiên cứu tìm hiểu toàn diện, nhiều vấn đề có quan hệ với nhau về thực trạng công tác quản lý HĐDH. Đồng thời qua cách tiếp cận quan điểm này, người nghiên cứu tìm hiểu được mối liên hệ chặt chẽ giữa QL HĐDH với QL các hoạt động khác của nhà trường; trong đó công tác quản lý HĐDH là một hệ thống con với các yếu tố hợp thành nằm trong hệ thống QL chung của toàn trường. 6.1.2. Quan điểm tiếp cận lịch sử - logic Quan điểm này giúp người nghiên cứu xác định phạm vi không gian, thời gian và điều kiện hoàn cảnh cụ thể, để điều tra thu thập số liệu chính xác và trình bày công trình nghiên cứu theo một trình tực logic phù hợp. Qua cách tiếp cận quan điểm này, người nghiên cứu tìm hiểu việc tổ chức thực hiện HĐDH theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII xét trong cả một quá trình từ khi bắt đầu được tổ chức thực hiện và diễn biến cho đến nay. Từ đó, theo phép suy luận biện chứng logic, phát
hiện ra mối liên hệ đặc trưng giữa những kết quả, tồn tại trong thời gian vừa qua với những biện pháp thay đổi trong thời gian tới. 6.1.3 Quan điểm tiếp cận thực tiễn Quan điểm này đòi hỏi người nghiên cứu đánh giá thực trạng của công tác quản lý HĐDH trong thực tiễn trường ĐH Lao động Xã hội CSII từ đó đề xuất các biện pháp khả thi và có tác dụng nâng cao hiệu quả công tác quản lý HĐDH theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của SV tại trường. 6.2. Phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết Thu thập các loại sách, báo, tạp chí; phân tích, tổng hợp những vấn đề lý luận liên quan đến đề tài; nghiên cứu các văn bản về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và của ngành GD để tìm hiểu những điểm cốt lõi của lý thuyết về quản lý, về HĐDH của GV và lý thuyết dạy học “lấy người học làm trung tâm”… 6.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát: Dự giờ một số GV để tìm hiểu thêm về thực trạng dạy học và thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của sinh viên tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII. - Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Thực hiện điều tra bằng phiếu hỏi nhằm mục đích thu thập số liệu chứng minh cho giả thuyết. Người nghiên cứu sử dụng 2 mẫu phiếu hỏi nhằm điều tra thái độ của 2 đối tượng là: cán bộ lãnh đạo và cán bộ quản lý; giảng viên cơ hữu của trường. Với mục đích để đánh giá HĐDH của GV và công tác quản lý HĐDH của GV theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII. Qua đó tìm hiểu những thuận lợi và khó khăn chung của công tác quản lý HĐDH và đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý HĐDH theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của SV tại trường. - Phương pháp phỏng vấn: đối tượng là cán bộ quản lý (giám đốc; phó giám đốc; trưởng khoa; phó trưởng khoa; trưởng phòng đào tạo; trưởng các phòng ban có liên quan; GV cơ hữu đã tham gia trả lời phiếu điều tra) nhằm làm rõ những thông tin thu thập được trong phiếu điều tra. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm của HĐDH: Tham khảo bài giảng, giáo án của GV; các biên bản họp giao ban, họp Tổ bộ môn, họp Khoa; biên bản của Ban thanh tra; khóa luận tốt nghiệp, bài thi tốt nghiệp của SV; kết quả học tập của SV; tỷ lệ tốt nghiệp của SV…để làm cơ sở đánh giá công tác quản lý HĐDH theo hướng phát huy tính
tích cực, chủ động và sáng tạo của SV tại trường ĐH Lao động Xã hội CSII. 6.2.3. Phương pháp thống kê toán học: Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý kết quả điều tra khảo sát 7. Phạm vi nghiên cứu 7.1. Về nội dung: Đề tài chỉ đi sâu nghiên cứu công tác quản lý hoạt động dạy học theo định hướng phát huy tính tích cực, chủ động và sáng tạo của người học. 7.2. Về phạm vi khảo sát: Đề tài chỉ khảo sát công tác quản lý HĐDH ở 5 khoa (Quản lý lao động; Kế toán; Công tác xã hội; Bảo hiểm; Luật) của trường ĐH Lao động xã hội CSII.
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG VÀ SÁNG TẠO CỦA NGƯỜI HỌC 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Đối với mỗi nhà trường, HĐDH luôn là hoạt động trọng tâm, là con đường cơ bản để đào tạo nghề cho sinh viên. HĐDH là một hoạt động kép gồm hoạt động dạy (do giảng viên đảm nhận) và hoạt động học (do sinh viên đảm nhận). Hai hoạt động này tác động qua lại lẫn nhau, trong đó hoạt động dạy hướng đến hoạt động học, kích thích, tổ chức và giúp đỡ hoạt động học nhằm đạt được những nhiệm vụ dạy học. Do vậy, nghiên cứu HĐDH và quản lý HĐDH góp phần nâng cao chất lượng đào tạo là việc làm cần thiết của mọi loại hình trường học. 1.1.1. Các công trình nghiên cứu trên thế giới Từ cuối thế kỷ XIV, vấn đề dạy học và quản lý HĐDH đã được nhiều nhà giáo dục quan tâm, nổi bật nhất trong thời kỳ đó là: Komenxki (1592 – 1670), ông đã đưa ra quan điểm giáo dục phải thích ứng với thiên nhiên. Theo ông, quá trình dạy học để truyền thụ và tiếp nhận tri thức là phải dựa vào sự vật, hiện tượng do học sinh tự quan sát, tự suy nghĩ mà hiểu biết, không nên dùng uy quyền bắt buộc, gò ép người ta chấp nhận bất kỳ một điều gì. Ông cũng nêu ra một số nguyên tắc dạy học có giá trị rất lớn đó là: nguyên tắc trực quan, nguyên tắc phát huy tính tự giác tích cực của học sinh, nguyên tắc giảng dạy theo khả năng tiếp thu của học sinh (vừa sức)… [25, 85] Vào thế kỷ XVII, ở phương Tây có nhiều nhà nghiên cứu về quản lý, tiêu biểu như: Rober Owen (1717 - 1858), Chales Baddage (1792 - 1871), F.Taylor (1856 - 1915) - người được coi là “cha đẻ của thuyết quản lý khoa học”…. John Locke (1632 - 1704) cũng đưa ra nguyên tắc giáo dục là: “không được nhồi nhét điều gì vào trí nhớ của trẻ mà vốn chúng không thích thú. Thầy giáo cần khơi dậy ở trẻ lòng ham mê say sưa, qua đó hướng trẻ đến với tri thức. Phải phát triển khả năng độc lập suy nghĩ và chủ động trong học tập của trẻ”. Sau đó, tới J.J. Rousseau (1712 -1778) cũng cho rằng phải hướng HS tích cực tự giành kiến thức bằng cách tìm hiểu, khám phá và sáng tạo. Từ cuối thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX, khoa học giáo dục đã thực sự có sự biến đổi cả về lượng và chất. Trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, các nhà nghiên cứu
giáo dục đã đi sâu nghiên cứu về vai trò và trách nhiệm của đội ngũ cán bộ quản lý trong việc quản lý HĐDH trong nhà trường. V.P. Xtrezicodin, Jaxapob đã nghiên cứu và đề ra một số vấn đề QL của hiệu trưởng như vấn đề phân công nhiệm vụ giữa Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng. Các tác giả đã thống nhất và khẳng định Hiệu trưởng phải là người lãnh đạo toàn diện và chịu trách nhiệm trong công tác QL nhà trường. V.A. Xukhomlinxki, P.V.Zimin, M.I.Konđakop, N.I.Saxerdotop đã đi sâu nghiên cứu công tác lãnh đạo hoạt động giảng dạy, giáo dục trong nhà trường và xem đây là khâu then chốt trong công tác quản lý của hiệu trưởng. Các tác giả đều khẳng định: kết quả toàn bộ hoạt động quản lý của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý hoạt động giảng dạy của đội ngũ giảng viên. Ngày nay, mục tiêu của quá trình dạy học là đảm bảo và nâng cao chất lượng đào tạo. Chính vì vậy, bên cạnh những nhà nghiên cứu về giáo dục, trong thực tiễn đã có nhiều trường quan tâm, nghiên cứu việc quản lý HĐDH để tìm ra biện pháp quản lý phù hợp và hiệu quả nhất cho đơn vị của mình. Năm 2004, trường ĐH New Zealand đã xuất bản cẩm nang “Quản lý và điều hành chất lượng giảng dạy tại các trường ĐH New Zealand”, trong đó nêu rõ các lĩnh vực và khía cạnh cần thiết để QL và điều hành HĐDH, bao gồm: làm rõ khái niệm chất lượng, xác định chiến lược đồng thời nêu ra các chỉ báo của sự cải thiện chất lượng giảng dạy bằng cách xem xét chất lượng đầu ra của số lượng SV, sự đánh giá của SV, xem xét sự chỉ đạo và các chương trình của các phòng ban, cải thiện chế độ khen thưởng cho các khóa học, chương trình khuyến khích đem lại chất lượng cho việc giảng dạy. Đặc biệt nhấn mạnh đến việc phải có một cẩm nang kế hoạch cho HĐDH. Năm 2001, ĐH California xuất bản cuốn “Sự hướng dẫn cho SV ĐH và cho những HĐDH của Ban giảng huấn”, trong đó cho rằng việc quản lý chất lượng giảng dạy suy cho cùng cũng xuất phát từ quan điểm “tất cả vì người học” nên các trường ĐH California đều xem việc quản lý các hoạt động trong trường đại học cũng như quản lý hoạt động giảng dạy là thông qua kết quả học tập của SV. Công việc học tập và bản thân SV là trung tâm của mọi hoạt động của nhà trường. Hầu hết các nhà nghiên cứu giáo dục và thực tiễn hoạt động giáo dục tại một số trường đều nêu cụ thể các khuynh hướng giáo dục, sứ mạng của dạy và học đồng thời cũng chỉ ra những cách thức quản lý một lớp học cũng như quản lý HĐDH cho có hiệu quả để hoàn thành mục tiêu chung.