Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục: Biện pháp phát triển đội ngữ giảng viên trường Đại học Tây Nguyên

Chia sẻ: Trang Lê | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:150

Thêm vào BST

Báo xấu

229
lượt xem 93
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài "Biện pháp phát triển đội ngữ giảng viên trường Đại học Tây Nguyên" nhằm: đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ giảng viên của trường Đại học Tây Nguyên đáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển nhà trường trong giai đoạn tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ khoa học giáo dục: Biện pháp phát triển đội ngữ giảng viên trường Đại học Tây Nguyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI ---------- LÊ QUANG HÙNG BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 60.14.05 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: GS.TSKH. THÁI DUY TUYÊN HÀ NỘI - 2011
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam ñoan công trình nghiên cứu “Biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên trường Đại học Tây Nguyên”, là của riêng tôi, số liệu trong ñề tài là trung thực và chưa từng ñược công bố trong các công trình khác. Hà Nội, ngày 21 tháng 11 năm 2011 Tác giả Lê Quang Hùng
L i c m n Qua quá trình h c t p, nghiên c u tài “Bi Bi n pháp phát tri n i ng gi ng viên tr ng aI ai hoI hoc Tây Nguyên”, Nguyên c s giúp t n tình c a quý Th y giáo, Cô giáo Khoa Qu n lý Giáo d c tr ng i h c S ph m Hà N i, n nay tài ã hoàn thành. V i s kính tr ng và tình c m chân thành, tôi xin t lòng bi t n sâu s c t i quí Th y giáo, Cô giáo ã tham gia gi ng d y, h ng d n giúp , t o i u ki n t t nh t cho tôi trong quá trình h c t p và nghiên c u tài. c bi t tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c i v i Th y giáo Giáo s - Ti n s khoa ho1c Tha2i Duy Tuyên, ã t n tình
h ng d n, giúp ch b o tôi trong su t quá trình nghiên c u và th c hi n hoàn thành lu n v n này. Xin c m n các ng chí lãnh o, các ng chí Tr ng, Phó phòng, Khoa và Gi ng viên, Viên ch c c a tr ng a1i ho1c Tây Nguyên ã nhi t tình t o m i i u ki n cho tôi v th i gian, cung c p tài li u và óng góp ý ki n, c m n b n bè ng nghi p ã ng viên, khích l trong th i gian h c t p và nghiên c u. Tuy b n thân tôi ã có nhi u c g ng, tìm tòi, h c h i, nghiên c u. Nh ng kh n ng còn h n h p, không tránh kh i nh ng thi u sót. Kính mong c quí Th y giáo, Cô giáo và b n bè ng nghi p, quan tâm ch 4
d n, óng góp ý ki n. Xin trân tr ng bi t n! Hà N i, ngày tháng 11 n m 2011 Tác gi Lê Quang HuJ Hungng 5
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 1 Cán bộ quản lý CBQL 2 Quản lý QL 3 Đại học Tây Nguyên ĐHTN 4 Giáo dục và Đào tạo GD&ĐT 5 Trung học cơ sở THCS 6 Trung học phổ thông THPT 7 Nghiên cứu khoa học NCKH 8 Giảng viên GV 9 Đội ngũ giửng viên ĐNGV 10 Giáo dục GD 11 Cao ñẳng và Đại học CĐ & ĐH 12 Đại học ĐH 13 Trung ương TW 14 Giảng viên chính GVC 15 Sinh viên/ Giảng viên SV/GV 16 Học sinh sinh viên HSSV 17 Cán bộ, viên chức CBVC 18 Ban giám hiệu BGH 19 Đội ngũ cán bộ ĐNCB 20 Cán bộ giảng viên CBGV 21 Phương pháp PP 22 Thời khóa biểu TKB 23 Cán bộ công chức CBCC 24 Sau ñại học SĐH 25 Công nhân viên CNV 26 Khoa học và Công nghệ KH & CN 27 Kinh tế - Xã hội KT - XH
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................... 1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .................................................................. 1 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU............................................................... 2 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU ............................... 2 4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC .............................................................. 2 6. GIỚI HẠN, PHẠM VI NGHIÊN CỨU ............................................. 3 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................... 3 8. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN ........................................................ 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN ....................... 5 1.1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................. 5 1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CÔNG CỤ .................................................. 8 1.2.1. Quản lý ñội ngũ giảng viên ñại học ........................................ 8 1.2.2. Phát triển ñội ngũ giảng viên trường ñại học ................................ 15 1.3. TRƯỜNG ĐH TRONG HỆ THỐNG GIÁO DỤC QUỐC DÂN ............ 21 1.3.1. Theo quy ñịnh của Luật giáo dục................................................ 21 1.3.2. Vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ của trường ñại học ......... 22 1.4. ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐNGV TRƯỜNG ĐẠI HỌC.......................... 24 1.4.1. Theo quy ñịnh của Luật giáo dục ......................................... 24 1.4.2. Theo quy ñịnh của Điều lệ trường ñại học ............................ 27 1.5. CÁC THÀNH PHẦN CƠ BẢN CỦA ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN ............................................... 29 1.6. NỘI DUNG QUẢN LÍ PHÁT TRIỂN ĐNGV TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN ................................................................................. 29 1.6.1. Phát triển ĐNGV về số lượng .................................................... 34 1.6.2. Phát triển ĐNGV về chất lượng ................................................. 34
1.6.3. Phát triển ĐNGV về cơ cấu. ...................................................... 36 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................. 37 Chương 2: THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ VÀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯƠNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN ........................ 38 2.1. KHÁI QUÁT VỀ TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI ĐỊA BÀN TÂY NGUYÊN ................................................................................ 38 2.2. KHÁI QUÁT TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN ..................... 39 2.2.1. Quá trình phát triển của nhà trường...................................... 40 2.2.2. Nhiệm vụ chính của nhà trường ............................................... 43 2.3. KẾT QUẢ CÔNG TÁC ĐÀO TẠO CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN TRONG 5 NĂM ................................................................. 45 2.3.1. Quy mô ñào tạo ...................................................................... 45 2.3.2. Các chuyên ngành ñào tạo ........................................................ 46 2.3.3. Cơ cấu tổ chức của nhà trường. .................................................. 48 2.4. THỰC TRẠNG ĐNGV TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN ...... 53 2.4.1. Sự cần thiết phải phát triển ĐNGV của trường Đại học Tây Nguyên ... 53 2.4.2. Đội ngũ giảng viên ở các khoa, phòng ban, trung tâm ..................... 54 2.2.3. Trình ñộ chuyên môn nghiệp vụ ................................................. 57 2.2.4. Cơ cấu ñộ tuổi, giới tính và thâm niên công tác. ............................ 61 2.5. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐNGV TRƯỜNG ĐH TÂY NGUYÊN.. 64 2.5.1. Công tác tuyển dụng. ............................................................... 64 2.5.2. Công tác quản lý ñào tạo bồi dưỡng giảng viên ............................. 64 2.5.3. Quản lý các hoạt ñộng của giảng viên.......................................... 67 2.5.4. Công tác thực hiện chính sách ñối với ñội ngũ giảng viên ................ 69 2.6. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN ............................... 70 2.6.1. Kết quả ñạt ñược và những tồn tại .............................................. 70 2.6.2. Những thuận lợi, khó khăn và biện pháp nâng cao chất lượng ñội ngũ giảng viên ................................................................................ 71
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................. 73 Chưong 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN ..................... 75 3.1. QUAN ĐIỂM CHỈ ĐẠO, ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN ............................... 75 3.1.1. Định hướng chung .................................................................. 75 3.1.2. Định hướng ñào tạo. ................................................................ 76 3.1.3. Định hướng về nghiên cứu khoa học - công nghệ........................... 76 3.2. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÍ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN.................................................... 76 Biện pháp 1. Xây dựng quy hoạch phát triển ĐNGV ñến năm 2020 ............. 76 Biện pháp 2. Tuyển chọn bổ sung kịp thời và tăng cường bồi dưỡng nâng cao năng lực cho ñội ngũ giảng viên .......................................................... 80 Biện pháp 3. Sử dụng có hiệu quả ñội ngũ giảng viên ................................. 92 Biện pháp 4. Xây dựng ĐNGV ñầu ñàn và ñội ngũ giảng viên kế cận .......... 95 Biện pháp 5. Hoàn thiện các chính sách nội bộ dành cho ñội ngũ giảng viên.... 98 Biện pháp 6. Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc xây dựng phát triển ñội ngũ giảng viên. ................................................................. 100 Biện pháp 7: Xây dựng môi trường thuận lợi cho việc phát triển ñội ngũ giảng viên. ...................................................................................... 101 3.3. ĐÁNH GIÁ VỀ TÍNH CẤP THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÍ PHÁT TRIỂN ĐNGV TRƯỜNG ĐH TÂY NGUYÊN........ 104 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ................................................................ 111 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................... 112 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO. ....................................... 115 PHỤ LỤC
DANH MỤC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ Bảng 2.1. Quy mô ñào tạo hệ chính quy ....................................................... 46 Bảng 2.2. Quy mô ñào tạo hệ vừa làm vừa học ............................................ 46 Bảng 2.3. Bậc ñào tạo Đại học ..................................................................... 46 Bảng 2.4. Bậc ñào tạo Cao ñẳng ................................................................... 48 Bảng 2.5. Đội ngũ giảng viên ở các khoa ..................................................... 54 Bảng 2.6. Thống kê Đội ngũ giảng viên ở các Phòng, Ban, Trung tâm ........ 56 Bảng 2.7. Trình ñộ chuyên môn ĐNGV trường ĐH Tây Nguyên từ năm 2006 ñến năm 2011.......................................................................................... 57 Bảng 2.8. Thăm dò chất lượng ĐNGV nhà trường ....................................... 60 Bảng 2.9. Đánh giá về công tác tuyển dụng giảng viên ................................ 64 Bảng 2.10. Thống kê thăm dò thực trạng công tác ñào tạo bồi dưỡng........... 65 Bảng 2.11. Nhu cầu ñào tạo cán bộ quản lý và giảng viên ............................ 66 Bảng 2.12. Quản lý hoạt ñộng của giảng viên............................................... 69 Bảng 2.13. Thực hiện chính sách ñối với ĐNGV trường ĐH Tây Nguyên ... 69 Bảng 3.1. Nhu cầu số lượng giảng viên ........................................................ 77 Bảng 3.2. Dự báo ĐNGV nhà trường ñến năm 2020. ................................... 79 Bảng 3.3. Đánh giá tính cần thiết của các biện pháp quản lý phát triển ĐNGV.. 106 Bảng 3.4. Đánh giá tính khả thi của các biện pháp quản lý phát triển ñội ngũ giảng viên .......................................................................... 108 Bảng 3.5. Đánh giá sự tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ñề xuất. .............................................................................. 110 Biểu ñồ 2.1. Trình ñộ tin học của ĐNGV trường ĐH Tây Nguyên ............... 58 Biểu ñồ 2.2. Trình ñộ ngoại ngữ của ĐNGV trường ĐH Tây Nguyên .......... 59 Biểu ñồ 2.3. Cơ cấu ñộ tuổi ñội ngũ giảng viên ............................................ 61 Biểu ñồ 2.4. Cơ cấu giới tính ñội ngũ giảng viên .......................................... 62 Biểu ñồ 2.5. Cơ cấu thâm niên giảng dạy của ñội ngũ giảng viên ................. 63 Biểu ñồ 3.1. Tương quan giữa tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ñề xuất. ................................................................................ 111
MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong xu thế phát triển và hội nhập hiện nay, Đảng và Nhà nước luôn coi trọng công tác giáo dục - ñào tạo và khoa học - công nghệ, xác ñịnh giáo dục là quốc sách hàng ñầu. Tại Đại hội ñại biểu toàn quốc của Đảng lần thứ X, báo cáo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về phương hướng, nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội, một lần nữa khẳng ñịnh: “Phấn ñấu xây dựng nền giáo dục hiện ñại, của dân, do dân và vì dân… Ưu tiên hàng ñầu cho việc nâng cao chất lượng dạy và học, nâng cao chất lượng ñội ngũ giáo viên…” Đề án “Xây dựng, nâng cao chất lượng ñội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục giai ñoạn 2005 - 5010” của Chính phủ, xác ñịnh mục tiêu tổng quát là xây dựng ñội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục theo hướng chuẩn hóa, nâng cao chất lượng, ñảm bảo ñủ về số lượng, ñồng bộ về cơ cấu. Đồng thời chỉ ra nhiệm vụ tiếp tục bổ sung, sửa ñổi, hoàn thiện và thực hiện chính sách ưu ñãi ñối với nhà giáo và CBQL giáo dục, khuyến khích ñội ngũ nhà giáo nâng cao trình ñộ chuyên môn nghiệp vụ. Những bất cập về quản lý ĐNGV trong nền kinh tế thị truờng, những vấn ñề mới về lý luận quản lý ĐNGV khi Việt Nam ñã gia nhập WTO và khi Đảng ta cho phép nước ngoài ñầu tư vào GD, ñòi hỏi phải bổ sung về lý luận quản lý ĐNGV và ñòi hỏi phải cụ thể hoá lý luận này trong từng trường học, bậc học, cấp học. Trường Đại học Tây nguyên ñược thành lập theo quyết ñịnh số: 298/CP ngày 11 tháng 11 năm 1977 của Hội ñồng Chính phủ, với sứ mệnh ñào tạo nguồn nhân lực ña dạng, phong phú, có chất lượng cao ñáp ứng yêu cầu xây dựng Tây Nguyên thành một vùng giàu có về kinh tế, vững mạnh về quốc phòng. Qua hơn 30 năm xây dựng và phát triển, ngày nay Trường ĐHTN ñã có ñội ngũ cán bộ có trình ñộ ñại học và trên ñại học lớn mạnh nòng cốt trong các lĩnh vực Nông - Lâm - Công nghiệp - Kỹ thuật - Sư phạm - Y học, góp phần to lớn vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội ở khu vực Tây Nguyên. 1
Trong những năm qua trường ñã có nhiều chính sách như: giữ sinh viên giỏi ở lại Trường ñào tạo làm giảng viên; tiếp nhận cán bộ từ nơi khác có trình ñộ cao, chuyên môn giỏi… tuyển chọn nhiều viên chức có năng lực, ñạo ñức, tác phong chuẩn mực, ñáp ứng yêu cầu công tác. Trong giai ñoạn phát triển mới, trường Đại học Tây Nguyên ñã mở rộng quy mô ñào tạo, mở thêm nhiều mã ngành mới nên số lượng sinh viên tăng lên rất nhanh, từ 7.321 sinh viên năm 2006 ñã tăng lên 17.297 sinh viên vào năm 2010. Chính vì vậy, việc phát triển ñội ngũ giảng viên của Trường là nhiệm vụ cấp thiết, ñòi hỏi những người làm công tác tổ chức phải nghiên cứu nghiêm túc các vấn ñề về tuyển dụng, ñào tạo, bồi dưỡng và sử dụng hiệu quả ñội ngũ giảng viên. Tuy nhiên, hiện nay chưa có công trình nghiên cứu về công tác phát triển ñội ngũ giảng viên ở Trường Đại học Tây Nguyên. Vì vậy, “Biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên Trường Đại học Tây Nguyên” ñược tác giả lựa chọn làm vấn ñề nghiên cứu. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Đề xuất một số biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên của trường Đại học Tây Nguyên ñáp ứng yêu cầu xây dựng và phát triển nhà trường trong giai ñoạn tới. 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU 3.1. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên 3.2. Khách thể nghiên cứu Hoạt ñộng phát triển ñội ngũ giảng viên trường Đại học Tây Nguyên. 4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC Nếu nắm ñược yêu cầu phát triển ñội ngũ giảng viên, phân tích ñược thực trạng và nguyên nhân ảnh hưởng ñến sự phát triển ñội ngũ giảng viên, và ñề xuất ñược một hệ thống biện pháp ñồng bộ và khả thi thì có thể nâng cao ñược chất lượng ñội ngũ giảng viên cả về số lượng, chất lượng và cơ cấu. 2
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 5.1. Xác ñịnh cơ sở lý luận về phát triển ñội ngũ giảng viên nói chung và ñội ngũ giảng viên các trường Đại học Tây Nguyên nói riêng. 5.2. Đánh giá thực trạng ñội ngũ giảng viên của trường Đại học Tây Nguyên. 5.3. Đề xuất một số biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên của trường Đại học Tây Nguyên ñáp ứng yêu cầu phát triển nhà trường. 6. GIỚI HẠN, PHẠM VI NGHIÊN CỨU Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên trường Đại học Tây Nguyên trong giai ñoạn 2010 - 2015, ñề ra một số giải pháp phát triển ñội ngũ giảng viên của nhà trường trong giai ñoạn 2015 - 2020. 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 7.1. Phương pháp luận - Tiếp cận Hệ thống - Cấu trúc: Xem xét ñối tượng nghiên cứu như một bộ phận của hệ thống toàn vẹn, vận ñộng và phát triển thông qua việc giải quyết mâu thuẫn nội tại. Đội ngũ giảng viên và công tác quản lý ñội ngũ giảng viên luôn có mối quan hệ biện chứng với các yếu tố khác trong sự phát triển của trường ĐHTN. Thông qua việc nghiên cứu, sẽ phát hiện ra những yếu tố mang tính bản chất, tính quy luật của sự vận ñộng và phát triển ñội ngũ giảng viên trường ĐHTN. - Tiếp cận Lịch sử - Logic: Xem xét ñối tượng trong một quá trình phát triển lâu dài của nó, từ quá khứ ñến hiện tại, từ ñó nhằm phát hiện ra những mối liên hệ ñặc trưng về quá khứ - hiện tại - tương lai của ñối tượng thông qua những phép suy luận biện chứng, logic. - Tiếp cận thực tiễn: Cơ sở lý luận phải ñược minh chứng và hoàn chỉnh thông qua các sự kiện và hoạt ñộng thực tiễn. Do ñó, việc khảo sát thực trạng là hết sức cần thiết. Qua khảo sát sẽ phát hiện những mặt mạnh, mặt yếu của ñội ngũ giảng viên, công tác quản lý ñội ngũ giảng viên và nguyên nhân của nó ñể từ ñó ñề ra các biện pháp nhằm cải thiện thực trạng nhằm ñáp ứng ñược yêu cầu mới trong giai ñoạn hiện nay. 3
7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phương pháp này sử dụng nhằm phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa các văn bản của Đảng, Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo, trường Đại học Tây Nguyên về nguồn nhân lực nhằm phát triển ñội ngũ giảng viên ở trường ĐHTN. Thu thập và phân tích các dữ liệu. Từ ñó, nghiên cứu và rút ra các cơ sở lý luận có liên quan ñến ñề tài nghiên cứu. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Điều tra bằng phiếu hỏi: Thu thập thông tin thông qua phiếu hỏi ý kiến của giảng viên và cán bộ quản lý trong Trường. - Phỏng vấn, tổng kết kinh nghiệm: Thu thập thông tin qua ý kiến của Lãnh ñạo trường ĐHTN; trao ñổi, xin ý kiến trực tiếp của cán bộ quản lý, giảng viên và một số chuyên gia nghiên cứu về lĩnh vực giáo dục và ñào tạo. 7.2.3. Phương pháp chuyên gia Xin ý kiến chuyên gia về biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên. Trao ñổi phỏng vấn với các cán bộ quản lý có kinh nghiệm, ñội ngũ giảng viên lâu năm có uy tín, thế hệ giảng viên trẻ mới vào nghề… 7.2.4. Nhóm phương pháp toán thống kê - Xử lý kết quả ñiều tra và số liệu thu ñược bằng các phương pháp thống kê toán học thông qua các phần mềm máy tính. 8. CẤU TRÚC CỦA LUẬN VĂN Mở ñầu Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển ñội ngũ giảng viên trường Đại học Tây Nguyên. Chương 2: Thực trạng ñội ngũ và công tác phát triển ñội ngũ giảng viên trường Đại học Tây Nguyên. Chương 3: Một số biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên trường Đại học Tây Nguyên. Kết luận và kiến nghị. Danh mục tài liệu tham khảo. Phụ lục 4
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN 1.1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU Nhân loại ñang bước vào thế kỷ XXI, những thành tựu của cuộc cách mạng khoa học - công nghệ ñang làm cho thế giới hiện ñại thay ñổi mạnh mẽ sâu sắc toàn diện. Tri thức ngày càng trở thành nhân tố trực tiếp và không thể thiếu của quá trình sản xuất. Đầu tư vào tri thức trở thành yếu tố then chốt cho sự tăng trưởng kinh tế dài hạn. Không nằm ngoài xu thế chung, Đảng và Nhà nước ta ñã quan tâm ñầu tư cho GD. Trong ñó, xây dựng và phát triển ñội ngũ nhà giáo có vai trò chủ ñạo. Sau hơn 20 năm ñổi mới, nhiều giải pháp nhằm xây dựng và phát triển ñội ngũ nhà giáo ở các cấp học, bậc học ñã ñược nghiên cứu và áp dụng rộng rãi. Đặc biệt từ khi có chủ trương của Đảng và Nghị quyết của Quốc hội về ñổi mới chương trình giáo dục phổ thông thì một số dự án, công trình nghiên cứu lớn liên quan ñến ñội ngũ nhà giáo ñã ñược thực hiện: - Dự án quốc gia nghiên cứu tổng thể về GD&ĐT và phân tích nguồn nhân lực, mã số VIE/89/022 (gọi tắt là Dự án tổng thể về giáo dục). Năm 1993, nhóm tác giả nghiên cứu do Phạm Thành Nghị, chủ nhiệm ñề tài ñã hoàn thành công trình: "Nghiên cứu việc bồi dưỡng cán bộ giảng dạy ñại học và giáo viên dạy nghề". Riêng ñối với GV các trường ñại học, cao ñẳng, ñề tài ñã phân tích ñược thực trạng về tình hình ñội ngũ và ñào tạo, bồi dưỡng GV trong những năm vừa qua. Đồng thời ñề tài cũng ñã ñưa ra một số phương án, giải pháp bồi dưỡng cho ĐNGV ñại học, cao ñẳng nhằm nâng cao trình ñộ cho ñội ngũ này. Tuy nhiên, ñề tài chỉ tập trung nghiên cứu các giải pháp bồi dưỡng ĐNGV hiện có, chưa ñáp ứng ñược các yêu cầu về xây dựng và phát triển 5
ñội ngũ nhằm chuẩn hóa không chỉ về chất lượng mà còn phát triển hợp lý về số lượng và cơ cấu. Những năm gần ñây, sự tăng nhanh về số lượng các trường ñại học và cao ñẳng trong cả nước dẫn ñến sự thiếu hụt và mất cân ñối về ñội ngũ giảng viên. Vì thế, nhiều ñề tài trong ñó có một số luận văn thuộc chuyên ngành QLGD ñã ñề cập ñến vấn ñề này, ví dụ: - Một số biện pháp xây dựng ñội ngũ giáo viên THPT tỉnh Hòa Bình giai ñoạn 2006 - 2010. (Luận văn thạc sĩ QLGD của Nguyễn Đức Lương, Đại học Sư phạm Hà Nội, năm 2007). - Các biện pháp phát triển ñội ngũ giáo dạy nghề ở trường KTCN Thanh Hóa giai ñoạn 2005 - 2010. (Luận văn thạc sĩ QLGD của Nguyễn Cao Thắng, Đại học Sư phạm Hà Nội, năm 2005). - Một số biện pháp phát xây dựng ñội ngũ giáo viên trường Cao ñẳng Thống kê. (Luận văn thạc sĩ QLGD của Nguyễn Đình Dũng, Đại học Sư phạm Hà Nội, năm 2005). - Các biện pháp phát triển ñội ngũ giáo viên trường Trung cấp Y tế Hải Phòng giai ñoạn 2006 - 2010. (Luận văn thạc sĩ QLGD của Trần Danh Phương, Đại học Sư phạm Hà Nội, năm 2006). - Các biện pháp xây dựng và phát triển ñội ngũ giáo viên trường THCN Quốc Phòng trong giai ñoạn hiện nay. (Luận văn thạc sĩ QLGD của Cao Văn Phú, Đại học Sư phạm Hà Nội, năm 2007). - Các biện pháp xây dựng và phát triển ñội ngũ giáo viên trường Trung cấp nông nghiệp Hà Nội. (Luận văn thạc sĩ QLGD của Vương Thị Thì, Đại học Sư phạm Hà Nội, năm 2007). - Biện pháp quản lý nhằm phát triển ñội ngũ giảng viên trường Cao ñẳng ñiện tử ñiện lạnh Hà Nội. (Luận văn thạc sĩ QLGD của Nguyễn Đăng Lăng, Đại học Sư phạm Hà Nội, năm 2008). - Biện pháp quản lý phát triển ñội ngũ giảng viên trường Cao ñẳng sư 6
phạm Lạng Sơn ñến năm 2010. (Luận văn thạc sĩ QLGD của Hứa Bằng Sơn, Đại học Sư phạm Hà Nội, năm 2008). - Biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên trường Cao ñẳng Văn hóa nghệ thuật Đắk Lắk. (Luận văn thạc sĩ QLGD của Nguyễn Hùng, Đại học Sư phạm Hà Nội, năm 2008). - Biện pháp phát triển ñội ngũ giáo viên dạy nghề ở trường Cao ñẳng nghề thanh niên dân tộc Tây Nguyên trong giai ñoạn ñổi mới. (Luận văn thạc sĩ QLGD của Từ Bá Thông, Đại học Sư phạm Hà Nội, năm 2008). - Các biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên trường Đại học Trà Vinh ñến năm 2010. (Luận văn thạc sĩ QLGD của Nguyễn Thị Bạch Vân, Đại học Sư phạm Hà Nội, năm 2006). - Biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên trường Đại học công nghiệp Quảng Ninh ñến năm 2015. (Luận văn thạc sĩ QLGD của Bùi Lai Hoàn, Đại học Sư phạm Hà Nội, năm 2008). Để tiếp tục thực hiện chiến lược phát triển sự nghiệp giáo dục, Chính phủ ñã có ñề án: "Xây dựng và nâng cao chất lượng ñội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục giai ñoạn 2005 - 2010". Đối với giảng viên các trường Đại học, Cao ñẳng ñề án ñã ñề ra các nhiệm vụ và giải pháp khá cụ thể nhằm xây dựng và củng cố ñội ngũ giảng viên ñảm bảo ñủ về số lượng, chuẩn hóa về chất lượng và ñồng bộ về cơ cấu. Đề án của Chính phủ tạo cơ sở, tiền ñề quan trọng ñể các nhà trường, các cơ quan quản lý giáo dục làm căn cứ ñể xây dựng các chương trình, kế hoạch phát triển ñội ngũ cán bộ, giảng viên cho ñơn vị ñịa phương của mình. Tuy nhiên, ñề án chỉ ñáp ứng ñược yêu cầu của công tác quản lý ở tầm vĩ mô, ñể thực hiện nhiệm vụ phát triển ñội ngũ giảng viên của từng ñịa phương, từng trường ñại học, cao ñẳng thì cần có những giải pháp cụ thể, phù hợp với những ñặc ñiểm tình hình từng trường và ñội ngũ giảng viên hiện có, vấn ñề này nội dung ñề án chưa thể giải quyết ñược. 7
Nhìn chung, ñã có nhiều công trình ñề cập ñến vấn ñề phát triển ñội ngũ giáo viên ở các trường phổ thông, ñội ngũ giảng viên ở các trường ñại học và cao ñẳng nhằm ñáp ứng yêu cầu ñổi mới sự nghiệp giáo dục ñào tạo. Tuy nhiên, chưa có ñề tài nào nghiên cứu một cách ñầy ñủ về biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên của trường Đại học Tây Nguyên. Do ñó, ñề tài này sẽ cố gắng ñề cập ñến những vấn ñề mà các ñề tài khác chưa có ñiều kiện làm rõ. Đó là những vấn ñề của ñội ngũ giảng viên trường Đại học Tây Nguyên với tư cách là trường ñại học ña ngành. Trên cơ sở ñó, ñề xuất những biện pháp phát triển ñội ngũ giảng viên của một trường trong tiến trình hội nhập và phát triển. 1.2. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CÔNG CỤ 1.2.1. Quản lý ñội ngũ giảng viên ñại học * Quản lý: Có nhiều quan niệm khác nhau về khái niệm quản lý * Theo Trần Kiểm: “Quản lý là những tác ñộng có ñịnh hướng, có kế hoạch của chủ thể quản lý ñến ñối tượng bị quản lý trong tổ chức ñể vận hành tổ chức, nhằm ñạt mục ñích nhất ñịnh”. [25,tr.7] *Theo Nguyễn Quang Uẩn: “Quản lý là quá trình tác ñộng có mục ñích của chủ thể quản lý với tư cách là hệ thống nhằm ñạt mục tiêu quản lý”. [35] * Theo Trần Quốc Thành: “Quản lý là sự tác ñộng của chủ thể quản lý ñể chỉ huy, ñiều khiển hướng dẫn các quá trình xã hội, hành vi và hoạt ñộng của con người nhằm ñạt ñược mục ñích, ñúng với ý trí nhà quản lý, phù hợp với quy luật khách quan”. [46,tr.1] * Theo Trần Kiểm: “Quản lý là một hoạt ñộng thiết yếu, ñảm bảo phối hợp những nỗ lực cá nhân nhằm ñạt ñược các mục tiêu của tổ chức”. [25,tr.32] * Theo quan ñiểm kinh tế, F.Jtaylor (1854-1915) người theo trường phái khoa học cho rằng: Quản lý là cải tạo mối quan hệ giữa người với người, giữa người với máy móc, quản lý là một nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần 8
làm và cái ñó làm thế nào bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất. [50,tr.89] * The HenrriFayoL (1841-1925) Nhà kinh tế học và chỉ ñạo thực tiễn trong cuốn quản lý chung và quản lý công nghiệp thì: Quản lý hành chính là dự ñoán và lập kế hoạch, tổ chức, ñiều khiển, phối hợp và kiểm tra [14,tr.35] * Theo quan ñiểm chính trị xã hội: Quản lý “là sự tác ñộng liên tục có tổ chức, có ñịnh hướng của chủ thể (người quản lý, tổ chức quản lý) lên khách thể (ñối tượng quản lý) về các mặt chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế …. bằng một hệ thống luật lệ, chính sách, nguyên tắc, các phương pháp và các biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và ñiều kiện cho sự phát triển của ñối tượng” [14,tr.7] Như vậy khái niệm quản lý bao gồm các khía cạnh: Hệ thống quản lý gồm hai hệ liên kết nhau: Liên kết giữa chủ thể quản lý với ñối tượng quản lý. Ai quản lý ñó là chủ thể quản lý, chủ thể quản lý có thể là cá nhân hay tổ chức do người lập ra. Điều ñó ñược trả lời trong sơ ñồ sau: Các thành tố trong quản lý Chủ thể quản lý Cơ chế quản lý Mục tiêu quản lý Đối tượng quản lý Mối quan hệ trong quản lý Cụng cụ quản lý Môi trường quản lý Chủ thể quản lý Khách thể quản lý Mục tiêu quản lý Phương pháp quản lý 9
Như vậy giữa chủ thể quản lý và khách thể có mối quan hệ tương hỗ với nhau; Chủ thể quản lý nảy sinh các ñộng lực quản lý còn khách thể quản lý thì nảy sinh các giá trị vật chất và tinh thần, ñáp ứng nhu cầu của con người, thoả mãn mục ñích của chủ thể quản lý. Công cụ quản lý là các phương tiện mà các chủ thể quản lý dựng ñể tác ñộng ñến ñối tượng quản lý như: Quyết ñịnh, chỉ thị, chương trình, kế hoạch … * Đội ngũ: Đội ngũ là một tổ chức gồm số ñông, hoặc nhiều người tập hợp lại thành một hàng ngũ chỉnh tề như: ñội ngũ công chức, ñội ngũ các nhà khoa học, ñội ngũ y, bác sĩ, ñội ngũ giáo viên… “Đội ngũ là một tổ chức chặt chẽ gồm một số người nhất ñịnh cùng làm một nhiệm vụ”[51]. Tuy có nhiều khái niệm khác nhau về ñội ngũ nhưng các khái niệm ñều có chung một ñiểm: ñội ngũ là một nhóm người ñược tổ chức và tập hợp thành một lực lượng ñể thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng nghề nghiệp hoặc không, nhưng có cùng mục ñích. Từ những khái niệm trên ta có thể hiểu: Đội ngũ là một tập hợp người gắn bó với nhau có sự sắp xếp nhất ñịnh, có cùng lý tưởng, mục ñích, làm việc theo sự phân công hay theo một kế hoạch, ñược gắn bó với nhau bởi các lợi ích vật chất và tinh thần. * Giảng viên: “Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở giáo dục khác. - Nhà giáo phải có những tiêu chuẩn sau: Phẩm chất, ñạo ñức, tư tưởng tốt; Đạt trình ñộ chuẩn ñược ñào tạo về chuyên môn nghiệp vụ; Có ñủ sức khoẻ theo yêu cầu nghề nghiệp; Lý lịch bản thân rõ ràng. 10