Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực

Chia sẻ: Canhvatxanhbaola | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:132

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất các biện pháp đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN VĂN KHÁNH ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thái Nguyên, tháng 9 năm 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRẦN VĂN KHÁNH ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Ngành: Giáo dục học Mã số: 8.14.01.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. Lê Thùy Linh Thái Nguyên, tháng 9 năm 2019 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Lê Thùy Linh. Các kết quả và số liệu đảm bảo tính khách quan, trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2019 Tác giả luận văn Trần Văn Khánh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Cô giáo, TS. Lê Thùy Linh - Người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu đề tài này. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô Trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, khoa Tâm lý - Giáo dục và phòng Sau đại học đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn. Xin chân thành cảm ơn Đảng ủy, Ban Giám đốc Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình khảo sát và khảo nghiệm. Xin gửi lời cảm ơn đến các anh chị học viên lớp Giáo dục học, những người luôn động viên, khích lệ tôi hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 5 tháng 9 năm 2019 Tác giả luận văn Trần Văn Khánh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii MỤC LỤC ................................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................... v DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ..................................................................................... vi MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ...................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................ 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 2 4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 2 5. Giả thuyết khoa học .................................................................................................. 3 6. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................................ 3 7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 3 8. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ................................................................................ 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ................................................................................ 5 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ........................................................................ 5 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước ......................................................................... 6 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ....................................................................... 8 1.2.1. Đánh giá .............................................................................................................. 8 1.2.2. Kết quả học tập ................................................................................................. 10 1.2.3. Năng lực và tiếp cận năng lực .......................................................................... 11 1.2.4. Đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực .............................................. 15 1.3. Một số vấn đề lý luận về đánh giá kết quả học tập .............................................. 17 1.3.1. Vị trí, vai trò, chức năng của đánh giá kết quả học tập .................................... 17 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
1.3.2. Nguyên tắc đánh giá kết quả học tập ................................................................ 18 1.3.3. Phương pháp, hình thức và công cụ kiểm tra, đánh giá kết quả học tập .......... 20 1.4. Một số vấn đề lý luận về đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh theo tiếp cận năng lực ............................................ 24 1.4.1. Đặc điểm của đánh giá theo năng lực ............................................................... 24 1.4.2. Chương trình giáo dục quốc phòng và an ninh dành cho sinh viên đại học và cao đẳng ...................................................................................................................... 27 1.4.3. Các thành tố của quá trình đánh giá KQHT của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh theo tiếp cận năng lực ..................................................... 30 1.4.4. Quy trình đánh giá KQHT của sinh viên Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh theo tiếp cận năng lực .................................................................................... 41 1.4.5. Những yêu cầu đối với việc thực hiện đánh giá KQHT của sinh viên Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh theo tiếp cận năng lực ..................................... 41 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động đánh giá kết quả học tập của sinh viên ở trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh theo tiếp cận năng lực ............................ 45 1.5.1. Các yếu tố khách quan ...................................................................................... 45 1.5.2. Các yếu tố chủ quan .......................................................................................... 45 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................... 47 Chương 2: THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ................................................. 49 2.1. Vài nét về khách thể khảo sát .............................................................................. 49 2.2. Tổ chức khảo sát .................................................................................................. 51 2.2.1. Mục tiêu khảo sát .............................................................................................. 51 2.2.2. Nội dung khảo sát ............................................................................................. 51 2.2.3. Đối tượng, địa bàn khảo sát ............................................................................. 51 2.2.4. Phương pháp điều tra, khảo sát ......................................................................... 51 2.3. Kết quả khảo sát ................................................................................................... 51 2.3.1. Thực trạng nhận thức của giảng viên và sinh viên Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh ĐHTN về đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực ......................... 51 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
2.3.2. Thực trạng đánh giá KQHT của sinh viên Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực. .......................................... 57 2.3.3. Những ý kiến đề xuất của giảng viên và sinh viên để đánh giá KQHT có hiệu quả ............................................................................................................................... 72 2.3.4. Đánh giá chung về thực trạng ........................................................................... 74 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................... 79 Chương 3: BIỆN PHÁP ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ............................................................ 80 3.1. Nguyên tắc để xây dựng biện pháp ...................................................................... 80 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu dạy học ............................................................. 80 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................................... 80 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện .................................................................. 80 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính phù hợp với chương trình đào tạo ........................... 80 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi và tính hiệu quả ........................................... 81 3.2. Một số biện pháp đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực ................. 81 3.2.1. Xây dựng và công khai các tiêu chuẩn, tiêu chí, quy trình đánh giá kết quả học tập tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên ........ 81 3.2.2. Sử dụng phối hợp các phương pháp, hình thức đánh giá năng lực vào đánh giá kết quả học tập tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh ĐHTN .............. 88 3.2.3. Xây dựng công cụ đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực ........ 90 3.2.4. Kết hợp đánh giá của giảng viên với tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên ...... 93 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................................... 95 3.4. Khảo sát về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ............................... 95 3.4.1.. Mục đích khảo sát ............................................................................................ 96 3.4.2. Đối tượng khảo sát ............................................................................................ 96 3.4.3. Nội dung khảo sát ............................................................................................. 96 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
3.4.4. Phương pháp khảo sát ....................................................................................... 96 3.5. Kết quả khảo sát ................................................................................................... 96 3.5.1. Kết quả khảo sát tính cần thiết của các biện pháp ............................................ 96 3.5.2. Kết quả khảo sát tính khả thi của các biện pháp ............................................... 97 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ........................................................................................... 99 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................................... 100 1. Kết luận ................................................................................................................. 100 2. Khuyến nghị .......................................................................................................... 101 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 103 PHẦN PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Viết đầy đủ Viết tắt 1 Giảng viên GV 2 Giáo dục quốc phòng và an ninh GDQP&AN 3 Kết quả học tập KQHT 4 Sinh viên SV 5 Tỉ lệ TL 6 Trung bình cộng (mức độ) X Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Nhận thức của giảng viên và sinh viên tại Trung tâm về tầm quan trọng của đánh giá KQHT trong quá trình dạy học ở Trung tâm ....................... 52 Bảng 2.2. Nhận thức của giảng viên về mục đích đánh giá KQHT ........................... 53 Bảng 2.3. Nhận thức của sinh viên về mục đích đánh giá KQHT .............................. 54 Bảng 2.4. Nhận thức của giảng viên về khái niệm đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực ..................................................................................................... 56 Bảng 2.5. Thực trạng mức độ thực hiện đánh giá các năng lực của SV ..................... 57 Bảng 2.6. Ý kiến giảng viên về những năng lực thường đánh giá ở SV .................... 58 Bảng 2.7. Ý kiến giảng viên về thực trạng thực hiện mục tiêu đánh giá .................... 59 Bảng 2.8. Ý kiến sinh viên về thực trạng thực hiện mục tiêu đánh giá ...................... 60 Bảng 2.9. Ý kiến giảng viên về thực trạng thực hiện các phương pháp đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực.................................................................... 63 Bảng 2.10. Ý kiến sinh viên về thực trạng thực hiện các phương pháp đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực.................................................................... 64 Bảng 2.11. Ý kiến giảng viên về sự cần thiết của một số yếu tố đối với đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực.................................................................... 72 Bảng 2.12. Ý kiến sinh viên về sự cần thiết của một số yếu tố đối với đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực.................................................................... 73 Bảng 2.13. Những khó khăn của giảng viên trong quá trình đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực........................................................................................ 75 Bảng 2.14. Những khó khăn của sinh viên trong quá trình đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực........................................................................................ 76 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Hình 1.1: Mô hình chung cấu trúc năng lực ............................................................... 13 Sơ đồ 1.1 Hệ thống năng lực quân sự cần hình thành cho sinh viên Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh ........................................................................ 36 Biểu đồ 2.1. Biểu đồ điểm trung bình của giảng viên và sinh viên về mức độ thường xuyên thực hiện các mục tiêu đánh giá ..................................................... 61 Biểu đồ 2.2: Các loại nhiệm vụ đánh giá mà giảng viên thường giao cho sinh viên thực hiện .................................................................................................... 62 Biểu đồ 2.3. So sánh ý kiến của giảng viên và sinh viên về phương pháp đánh giá KQHT ........................................................................................................ 65 Biểu đồ 2.4. Điểm trung bình ý kiến giảng viên và sinh viên về việc sử dụng công cụ chấm điểm............................................................................................. 67 Biểu đồ 2.5 Ý kiến của giảng viên về thực trạng chấm chữa kết quả thực hiện nhiệm vụ của sinh viên trong đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực ..... 69 Biểu đồ 2.6. Ý kiến của sinh viên về thực trạng châm chữa kết quả thực hiện nhiệm vụ của sinh viên trong đánh giá KQHT theo tiếp cận năng lực ................ 70 Biểu đồ 3.1: Ý kiến của giảng viên về mức độ cần thiết của các biện pháp .............. 97 Biểu đồ 3.2: Ý kiến của giảng viên về mức độ khả thi của các biện pháp ................. 98 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Nghị định 116/NĐ-CP ngày 10/7/2007 của Chính phủ về quốc phòng và an ninh xác định rõ: “Giáo dục quốc phòng - an ninh là bộ phận của nền giáo dục quốc dân, một nội dung cơ bản trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, an ninh nhân dân; là môn học chính khoá trong chương trình giáo dục và đào tạo trung học phổ thông đến đại học và các trường chính trị, hành chính, đoàn thể…”. Hiện nay, tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa xã hội trên thế giới và khu vực đầy biến động, tiềm ẩn nhiều yếu tố khó lường. Tại Việt Nam, những thế lực phản động luôn ráo riết chống phá, chủ yếu bằng chiến lược diễn biến hoà bình, nhằm xoá bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa, xoá bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản, chuyển cách mạng nước ta đi chệch hướng xã hội chủ nghĩa. Bên cạnh đó, các hành động xâm phạm chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ vẫn diễn ra với nhiều hình thức, âm mưu và thủ đoạn hết sức tinh vi. Sinh viên tại các trường đại học, cao đẳng thuộc Đại học Thái Nguyên với sức khỏe, trí tuệ, khả năng sáng tạo, tiếp cận và làm chủ khoa học kỹ thuật hiện đại. Song còn một bộ phận sinh viên bị ảnh hưởng bởi những mặt trái của cơ chế thị trường, có biểu hiện xuống cấp về nề nếp, lối sống, dễ bị kẻ xấu dụ dỗ, kích động, lôi kéo. Với mục tiêu giáo dục toàn diện cho sinh viên, giáo dục quốc phòng và an ninh trang bị cho người học những kiến thức cơ bản về đường lối quân sự của Đảng, âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch cũng như công tác quốc phòng an ninh trong giai đoạn hiện nay. Bên cạnh đó, giáo dục quốc phòng và an ninh còn giúp sinh viên có kiến thức về một số loại vũ khí, khí tài, biết cách phân biệt, sử dụngà trang bị cho mình những kỹ thuật cơ bản để sử dụng được một số loại vũ khí thông thường và biết cách phòng tránh khi đối phương sử dụng vũ khí hủy diệt lớn. Cách mạng công nghiệp lần thứ tư còn được gọi là “Cách mạng công nghiệp 4.0” mặc dù mới ra đời , song đã có tác động ảnh hưởng mạnh mẽ đến các lĩnh vực của đời sống xã hội. Đối với lĩnh vực giáo dục và đào tạo, cuộc cách mạng này dần làm thay đổi căn bản cách thức quản lý, nội dung, chương trình, phương pháp dạy và học, kiểm tra, đánh giá kết quả học tập. Theo đó, phương pháp quản lý giáo dục và đào tạo truyền thống sẽ dần được chuyển sang “quản lý thông minh”; chuyển từ dạy học theo Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
định hướng nội dung sang dạy học theo định hướng phát triển năng lực, tổ chức dạy học sao cho người học được suy nghĩ và thảo luận nhiều hơn, có cơ hội được thực hành và hoạt động nhiều nhất. Đổi mới phương pháp dạy học cần gắn liền với đổi mới về đánh giá quá trình dạy học cũng như đổi mới việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của người học theo Nghị quyết số 44/NQ- CP ngày 09/6/2014 của Chính phủ “Đổi mới hình thức, phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá kết quả giáo dục theo hướng đánh giá năng lực của người học,..” Trước những đòi hỏi ngày càng cao của xã hội về năng lực của người học, trong những năm vừa qua, Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh, Đại học Thái Nguyên đã định hướng xây dựng khung chương trình đào tạo theo hướng tiếp cận năng lực, trong đó xác định dạy học theo chuẩn, định hướng kết quả, sản phẩm đầu ra, các năng lực sinh viên cần có.. Trong những năm qua, có nhiều công trình, đề tài nghiên cứu về đánh giá kết quả học tập theo hướng tiếp cận năng lực ở các môn học, cấp học, song đánh giá kết quả học tập môn học chương trình giáo dục quốc phòng và an ninh theo hướng tiếp cận năng lực còn là một khoảng trống. Chính vì vậy, tôi chọn đề tài “Đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực” làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ của mình. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất các biện pháp đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh theo tiếp cận năng lực. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Các biện pháp đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực. 4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
4.1. Giới hạn nội dung nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu các biện pháp đánh giá kết quả học tập của sinh viên trong học phần Quân sự chung, chiến thuật và kỹ thuật bắn súng tiểu liên AK tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực. 4.2. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Đề tài được triển khai nghiên cứu tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên. Giới hạn khách thể điều tra: Tổng số 220 người (20 giảng viên, 200 sinh viên). 5. Giả thuyết khoa học Nếu đề xuất được các biện pháp đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo tiếp cận năng lực phù hợp với mục tiêu, nội dung chương trình giáo dục quốc phòng an ninh, đặc điểm sinh viên và các điều kiện của trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của trung tâm, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Xây dựng cơ sở lý luận về đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh theo tiếp cận năng lực. 6.2. Khảo sát thực trạng đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực. 6.3. Đề xuất một số biện pháp đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo hướng tiếp cận năng lực và hảo sát ý kiến về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 7. Phương pháp nghiên cứu Những phương pháp chính sẽ được sử dụng trong luận văn bao gồm: 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập, nghiên cứu tài liệu để phân tích, tổng hợp, so sánh tài liệu, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước nhằm xây dựng cơ sở lý luận của đề tài về đánh giá kết quả học tập theo năng lực.. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
- Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: Chúng tôi xây dựng bảng hỏi với những câu hỏi đóng và mở dành cho giảng viên, cán bộ quản lý trung tâm giáo dục quốc phòng và an ninh nhằm tìm hiểu thực trạng đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo tiếp cận năng lực. - Phương pháp quan sát: Quan sát thực tế quá trình học tập, rèn luyện và thi kết thúc học phần của sinh viên trong các môn thực hành như bắn súng tiểu liên AK - Phương pháp phỏng vấn: Chúng tôi phỏng vấn cán bộ quản lý và giảng viên để làm rõ thực trạng đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo tiếp cận năng lực. - Phương pháp chuyên gia: xin tư vấn thêm từ các chuyên gia có kinh nghiệm về việc đánh giá kết quả học tập của sinh viên theo tiếp cận năng lực. 7. 3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê trong toán học để xử lý và phân tích các số liệu từ các bảng hỏi thu thập được. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục; luận văn được cấu trúc thành ba chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh theo tiếp cận năng lực. Chương 2: Thưc trạng đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực. Chương 3: Biện pháp đánh giá kết quả học tập của sinh viên tại Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh Đại học Thái Nguyên theo tiếp cận năng lực. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN TẠI TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Trên thế giới đã có những nghiên cứu về đo lường và kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong giáo dục, có thể kể đến các công trình sau: Trong cuốn “Kỹ thuật đánh giá theo năng lực”, tác giả Shirley Fletcher đã xác định một số nguyên tắc cơ bản, gợi ý về các phương pháp cũng như lợi ích của kỹ thuật đánh giá theo năng lực; đưa ra một số hướng dẫn cho những người làm công tác đào tạo hướng tới việc đánh giá dựa trên công việc. [26] Một số tài liệu gần đây của Bộ Giáo dục Úc đưa ra những kinh nghiệm điển hình của nước này về hướng dẫn đánh giá theo năng lực, về thiết kế công cụ đánh giá áp dụng cho mô hình gói đào tạo và các cơ sở đào tạo đã được kiểm định công nhận. Mặc dù mục đích của các tài liệu này chỉ nhằm cung cấp thông tin về các chính sách và quy trình đánh giá cho các nhà thực hành và các bên liên quan trong giáo dục và đào tạo nghề ở bang Tây Úc nhưng đã giới thiệu sử dụng công cụ đánh giá năng lực rất hữu ích. [25] Tác giả Martin Johnson (2008) giới thiệu và phân tích quan điểm của một số chuyên gia về xếp hạng trong đánh giá theo năng lực. Nghiên cứu chỉ ra rằng, việc đánh giá xếp hạng phải chăng chỉ là đề xuất thay đổi hệ thống nhị nguyên (có năng lực hoặc không có năng lực) và có thể làm ảnh hưởng tới tính toàn vẹn của kết luận đánh giá về năng lực. Đồng thời cách phân hạng thành tích học tập cũng dễ gây nên những tác động tiêu cực đối với nhóm có kết quả thấp. [27] Trong thực tiễn, các nước phát triển như Anh, Úc, Niu Zi Lân, Mỹ,... đều đã triển khai thành công đào tạo theo năng lực (competency based training - CBT) và đánh giá theo năng lực (competency based assessment - CBA) trong hệ thống giáo dục. Những năm gần đây, một số nước thuộc Đông Nam Á như Malaysia, Phi-líp-pin, Thái Lan và khu vực khác như Ấn Độ, Nam Phi, ... bước đầu tiếp cận, áp dụng đào tạo và đánh giá theo năng lực [dẫn theo 13]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Tổ chức Lao động Quốc tế đã xuất bản Mô hình Tiêu chuẩn Năng lực Khu vực Châu Á - Thái Bình Dương cho nhiều nghề. Trong các bộ tiêu chuẩn này đều có hướng dẫn về các phương pháp đánh giá nên được sử dụng, các chứng cứ kiến thức và kỹ năng cần thu thập cho việc đánh giá mỗi đơn vị năng lực. Các nước Tiểu vùng Sông Mê Công đã sử dụng các bộ tiêu chuẩn này để thử nghiệm đánh giá công nhận lẫn nhau về trình độ và kỹ năng nghề trong khu vực cho một số lĩnh vực nghề như công nghệ ô tô, hàn, phục vụ buồng khách sạn. [29] 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước Nhiều công trình nghiên cứu trong nước của các tác giả như Đặng Bá Lãm [19], Lâm Quang Thiệp [16], Dương Thiệu Tống [19] đã giải quyết các vấn đề về phương pháp luận đo lường và đánh giá trong giáo dục: các phương pháp trắc nghiệm, quy trình đánh giá, và đặc biệt là khoa học đo lường trong đánh giá thành quả học tập. Các quy trình đánh giá, kỹ thuật thiết kế trắc nghiệm và lý thuyết đáp ứng câu hỏi trắc nghiệm được giới thiệu cho việc ứng dụng thực hành kiểm tra đánh giá trong giáo dục ở Việt Nam thời gian qua, mà chủ yếu hướng đến giáo dục đại học và giáo dục phổ thông. Tác giả Nguyễn Công Khanh giới thiệu các kỹ năng thực hành thiết kế một phép đo dùng cho việc đánh giá thực trạng, kỹ năng thích nghi và chuẩn hóa một trắc nghiệm; đưa ra quy trình, kỹ thuật thiết kế, thích nghi và chuẩn hóa công cụ đo. [6] Trong cuốn “Giáo dục và phát triển nguồn nhân lực trong thế kỷ XXI”, tác giả Trần Khánh Đức đã làm rõ một số thuật ngữ thường dùng trong đo lường và đánh giá kết quả học tập như kiểm tra, đo lường, đánh giá và trắc nghiệm; yêu cầu của kiểm tra và đánh giá về độ tin cậy và độ giá trị; đánh giá câu hỏi và bài trắc nghiệm về độ khó và độ phân biệt; quy trình thiết kế trắc nghiệm. [4] Tác giả Đặng Thành Hưng với bài viết “Nhận diện và đánh giá kỹ năng” đã đưa ra một số tiêu chí chung để nhận diện kỹ năng về bản chất, cấu trúc và những điều kiện tâm sinh lý tối thiểu của kỹ năng có sự phân biệt với kỹ xảo, năng lực và khả năng, đồng thời xác định 5 tiêu chí chung đánh giá kỹ năng. Tác giả đã cụ thể hóa 5 tiêu chí thành 15 chỉ số thực hiện trong tiến trình hành động để đánh giá trình độ hình thành và phát triển của kỹ năng nào đó ở cá nhân theo nhiều góc độ. [5] Với bài viết “Kiểm tra đánh giá trong dạy học thực hành công nghệ - Một số Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
vấn đề lý luận”, tác giả Nguyễn Đức Trí, Nguyễn Quang Việt xác định một số vấn đề lý luận cơ bản về kiểm tra đánh giá trong dạy học thực hành công nghệ như nguyên tắc, yêu cầu và quy trình xây dựng công cụ đánh giá kỹ năng [20]. Trịnh Xuân Thu (2012) với đề tài Luận án tiến sĩ “Dạy học rèn luyện nghiệp vụ sư phạm cho sinh viên cao đẳng sư phạm ngành công nghệ theo năng lực thực hiện”. Đề tài đề xuất và thực nghiệm đổi mới nội dung và phương pháp dạy học trong quá trình dạy học rèn luyện nghiệp vụ sư phạm ngành công nghệ theo năng lực thực hiện. Dựa trên mô hình “tảng băng” - iceberg model của Spencer tác giả diễn giải năng lực thực hiện là phần nổi có thể quan sát được của năng lực và dùng để phân biệt năng lực thực hiện và năng lực. Song, nội dung đánh giá và xác nhận các năng lực thực hiện liên quan đến nghiệp vụ sư phạm cũng chưa được hệ thống hóa về phương diện lý luận cũng như được áp dụng trong đề tài. [17] Đề tài “Kiểm tra đánh giá kết quả học tập môn học Giáo dục học của sinh viên Đại học sư phạm theo tiếp cận năng lực” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Trà tập trung nghiên cứu mức độ đạt được mục tiêu về năng lực cần hình thành cho sinh viên trong quá trình học tập môn Giáo dục học. Từ đó đề xuất các biện pháp đánh giá kết quả học tập môn học này của sinh viên đầy đủ, chính xác, khách quan. góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn học nói riêng và chất lượng đào tạo của các nhà trường đại học có đào tạo sư phạm nói chung. [19] Tác giả Nguyễn Thành Nhân với nghiên cứu “Mô hình đánh giá kết quả học tập của sinh viên trong đào tạo theo tín chỉ” đã đề xuất mô hình đánh giá kết quả học tập môn học theo định hướng phát triển năng lực của sinh viên trong đào tạo theo tín chỉ. [10] Có thể nói, những nghiên cứu trên đây đã tìm hiểu một số lý luận cơ bản về kiểm tra đánh giá kết quả học tập của người học tại các cơ sở giáo dục đào tạo theo thang xếp loại với mục tiêu kiến thức, kỹ năng và thái độ. Một số công trình đã có sự tương đồng về các khái niệm cơ bản như: kiểm tra, đánh giá, đo lường, kỹ năng, năng lực, phương pháp đánh giá. Những công trình khác đã tổng kết kinh nghiệm đánh giá trên thế giới về tiếp cận theo hướng năng lực gồm: đặc điểm, chức năng, kỹ thuật, phương pháp và công cụ đánh giá. Mặc dù vậy, chưa có công trình nào thực sự đi sâu nghiên cứu một cách hệ thống Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
về đánh giá kết quả học tập theo tiếp cận năng lực môn học an ninh quốc phòng. 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Đánh giá Theo Martell và Calderon, đánh giá là một quá trình liên tục liên quan đến việc lập kế hoạch, thảo luận, suy ngẫm, đo lường, phân tích và cải thiện dựa trên các dữ liệu và sản phẩm thu được so với mục tiêu. [30] Theo bảng đối chiếu thuật ngữ Anh - Việt, đánh giá là một quá trình hình thành những nhận định, phán đoán về kết quả của công việc, dựa vào sự phân tích những thông tin thu được, đối chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra, nhằm đề xuất những quyết định thích hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh, nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc. [23] Theo tác giả Nguyễn Đức Chính, thuật ngữ đánh giá được định nghĩa: “Đánh giá là quá trình thu thập và xử lý thông tin một cách có hệ thống nhằm xác định mục tiêu đã và đang đạt được ở mức độ nào”. Hoặc “Đánh giá là quá trình thu thập và xử lý thông tin đó đưa ra quyết định” [3]. Theo tác giả Đặng Bá Lãm: “Đánh giá là một quá trình có hệ thống bao gồm việc thu thập, phân tích, giải tích thông tin nhằm xác định mức độ người học đạt được các mục tiêu dạy học” [8]. Như vậy, đánh giá nhằm vào những vấn đề sau: - Ghi nhận thực trạng - Phát hiện nguyên nhân - Đề xuất những giải pháp để cải thiện thực trạng * Quá trình đánh giá bao gồm các khâu sau: - Kiểm tra: Kiểm tra là quá trình sử dụng các phương pháp, biện pháp khác nhau để thu thập thông tin về hiệu quả của hoạt động dạy học và giáo dục. Kiểm tra sẽ cung cấp thông tin, dữ liệu làm cơ sở cho quá trình đánh giá. - Đánh giá bao gồm: + Đo: Kết quả kiểm tra được ghi nhận bằng một số đo dựa trên các quy tắc đã được tính toán trước. Hiện nay, kết quả kiểm tra thường được ghi nhận bằng điểm số theo thang điểm (5 bậc, 10 bậc, thang điểm A, B, C, … ) dựa trên các tiêu chí, biểu điểm đã được xây dựng trước đó. Như vậy, điểm số là kí hiệu gián tiếp phản ánh trình Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
độ, năng lực của mỗi đối tượng được đánh giá. Điểm số chỉ có ý nghĩa về mặt định tính (tốt, khá, trung bình,...) và mặt định dạng (thứ tự cao thấp của đối tượng trong tập hợp). Điểm số không có ý nghĩa về mặt định lượng. + Lượng giá: Dựa vào số đo, chủ thể hoạt động đánh giá đưa ra các thông tin ước lượng ban đầu về trình độ của đối tượng. Lượng giá là khâu trung gian giữa đo và đánh giá. Mặc dù nó làm sáng tỏ hơn nữa trình độ của đối tượng nhưng chưa phản ánh được thực chất năng lực của đối tượng đó. Lượng giá bao gồm: Lượng giá theo chuẩn (là sự so sánh tương đối với chuẩn trung bình chung của tập hợp) và lượng giá theo tiêu chí (là sự đối chiếu kết quả đạt được với những tiêu chí đã đề ra). + Đánh giá: Khâu đánh giá đòi hỏi chủ thể đánh giá phải đưa ra những nhận định, phán đoán về thực chất trình độ của đối tượng trước vấn đề kiểm tra, đề xuất được những quyết định thích hợp để cải thiện trình độ, năng lực của đối tượng - Ra quyết định: Đây là khâu cuối cùng của một quá trình đánh giá. Dựa vào định hướng đã nêu trong phần đánh giá, chủ thể hoạt động đánh giá phải đưa ra được những quyết định cụ thể để giúp đỡ đối tượng hoặc tập thể cải thiện thực trạng. Như vậy, việc đánh giá có ý nghĩa của sự phán xét giá trị để đi đến quyết định. Quyết định để thay đổi và phát triển, việc đó diễn ra theo chiều kim đồng hồ nếu ta bắt đầu tự sự đo lường, kiểm tra để điều khiển quá trình thực hiện công việc. Kiểm tra Tổ chức thực hiện Đánh giá Quyết định biện pháp Tìm nguyên nhân Tóm lại, đánh giá là quá trình so sánh kết quả đạt được với mục tiêu đã đề ra để xác định những thành công, hạn chế , qua đó đưa ra những tác động điều chỉnh kịp thời. Đánh giá là quá trình thu thập, xử lý thông tin để lượng định tình hình và kết quả công việc giúp quá trình lập kế hoạch, quyết định và tổ chức thực hiện có hiệu quả. Đánh giá là quá trình mà qua đó ta quy cho đối tượng một giá trị cụ thể nào đó. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn