Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên

Chia sẻ: Tomcangxanh90 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là quản lý đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên, đề tài đề xuất các giải pháp quản lý nhằm phòng ngừa, giảm thiểu những tai nạn đáng tiếc xảy ra để đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ––––––––––––––––– LÒ THỊ XON GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO AN TOÀN CHO TRẺ MẪU GIÁO TẠI HUYỆN NẬM PỒ TỈNH ĐIỆN BIÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2018
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ––––––––––––––––– LÒ THỊ XON GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO AN TOÀN CHO TRẺ MẪU GIÁO TẠI HUYỆN NẬM PỒ TỈNH ĐIỆN BIÊN Ngành: Quản lý Giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Phí Thị Hiếu 2. TS. Lê Tùng THÁI NGUYÊN - 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Nếu sai tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2018 Tác giả luận văn Lò Thị Xon i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu đề tài “Giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên” để hoàn thành luận văn này. Với tình cảm chân thành, tôi bày tỏ lòng biết ơn đối với Ban giám hiệu, trường Đại học sư phạm Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Tôi xin bày tỏ sự biết ơn đặc biệt đến cô Phí Thị Hiếu và Thầy Lê Tùng người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về kiến thức, tài liệu và phương pháp để tôi hoàn thành đề tài nghiên cứu khoa học này. Tôi xin chân thành cảm ơn: Lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Nậm Pồ Ban giám hiệu các trường mầm non Nà Bủng, Nà Hỳ, Nà Khoa, Na Cô Sa, đã giúp đỡ tôi để hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong suốt quá trình thực hiện đề tài, song có thể còn có những mặt hạn chế, thiếu sót. Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp và sự chỉ dẫn của các thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp. Thái Nguyên, tháng 9 năm 2018 Tác giả luận văn Lò Thị Xon ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chon đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu................................................................. 2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3 5. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 6. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3 7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐẢM BẢO AN TOÀN CHO TRẺ MẪU GIÁO Ở TRƯỜNG MẦM NON ........... 5 1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................... 5 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ............................................................... 5 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước................................................................ 6 1.2. Một số khái niệm cơ bản .............................................................................. 9 1.2.1. Tai nạn thương tích, phòng tránh tai nạn thương tích, phòng tránh tai nạn thương tích ở trường mầm non ..................................................................... 9 1.2.2. An toàn, đảm bảo an toàn ........................................................................ 11 1.2.3. Giải pháp, giải pháp bảo đảm an toàn ..................................................... 11 1.2.4. Trẻ mẫu giáo ............................................................................................ 11 1.2.5. Giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo .......................................... 12 iii
1.2.6. Giải pháp quản lý đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ............................. 12 1.3. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non................................................................................................. 13 1.3.1. Những đặc điểm tâm sinh lý cơ bản của trẻ mẫu giáo ............................ 13 1.3.2. Cơ sở pháp lý của việc thực hiện hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non.............................................................................. 16 1.3.3. Mục tiêu của hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non ............................................................................................................ 19 1.3.4. Nội dung của hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non ............................................................................................................ 19 1.4. Quản lý hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại trường mầm non..... 23 1.4.1. Hiệu trưởng trường mầm non với hoạt động quản lý đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại trường mầm non................................................................ 23 1.4.2. Mục tiêu quản lý ...................................................................................... 25 1.4.3. Nội dung quản lý đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại trường mầm non.... 25 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo................................................................................................. 31 Kết luận chương 1.............................................................................................. 34 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐẢM BẢO AN TOÀN CHO TRẺ MẪU GIÁO Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN ......................................................... 36 2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................ 36 2.1.1. Vài nét về khách thể khảo sát .................................................................. 36 2.1.2. Mục tiêu khảo sát ..................................................................................... 37 2.1.3. Nội dung khảo sát .................................................................................... 37 2.1.4. Đối tượng khảo sát................................................................................... 38 2.1.5. Phương pháp khảo sát, xử lý số liệu ........................................................ 38 iv
2.2. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV, NV huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên về mục tiêu và sự cần thiết của các giải pháp để đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non ........................................................................ 38 2.2.1. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV, NV về mục tiêu của giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non ...................................... 38 2.2.2. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV, NV về sự cần thiết của các giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non ...................... 40 2.2.3. Nhận thức của GV, NV, CBQLGD về việc đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo trong các hoạt động và sinh hoạt ở trường mầm non ........................ 42 2.3. Thực trạng thực hiện các giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên........................................ 43 2.4. Thực trạng quản lý hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên .............................................. 46 2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch quản lý hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên .......................................................... 46 2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ............................................................................................................ 47 2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ............................................................................................................ 50 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ............................................................................................................ 51 2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non.......................................................... 54 2.6. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động đảm bảo an toàn và quản lý hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ..................................................................................... 56 2.6.1. Một số kết quả đạt được .......................................................................... 56 2.6.2. Những tồn tại, hạn chế............................................................................. 57 v
Kết luận chương 2.............................................................................................. 59 Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO AN TOÀN CHO TRẺ MẪU GIÁO Ở CÁC TRƯỜNG MẦM NON HUYỆN NẬM PỒ, TỈNH ĐIỆN BIÊN....................................................................................................... 61 3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp ..................................................................... 61 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích ......................................................... 61 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 61 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả .......................................................... 62 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 62 3.2. Một số giải pháp quản lý đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên .............................................. 62 3.2.1. Giải pháp về tuyên truyền........................................................................ 62 3.2.2. Giải pháp về bồi dưỡng, giáo dục............................................................ 66 3.2.3. Giải pháp về cơ sở vật chất........................................................................ 70 3.2.4. Giám sát chặt chẽ hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ............ 76 3.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp đề xuất ................................... 79 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của các giải pháp đề xuất .............. 79 3.4.1. Mục đích, đối tượng khảo nghiệm........................................................... 79 3.4.2. Nội dung và cách tiến hành khảo nghiệm ............................................... 79 3.4.3. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 80 Kết luận chương 3.............................................................................................. 84 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 89 PHỤ LỤC vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Ký hiệu viết tắt Viết đầy đủ CBQL : Cán bộ quản lý GV : Giáo viên GD : Giáo dục GDMN : Giáo dục mầm TNTT : Tai nạn thương ích NV : Nhân viên iv
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Nhận thức của CBQL, GV, NV về mục tiêu đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non (tính theo %) ......................... 39 Bảng 2.2. Thực trạng nhận thức của CBQL, GV, NV về sự cần thiết của các giải pháp để đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo (tính theo %) .. 40 Bảng 2.3. Nhận thức của CBQL, GV, NV về việc đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo trong các hoạt động và sinh hoạt ở trường mầm non (tính theo %) ............................................................................................. 42 Bảng 2.4. Thực trạng lập kế hoạch quản lý hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên (tính theo %) ............................................................................ 44 Bảng 2.5. Thực trạng thực hiện các giải pháp quản lý hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên ............... 46 Bảng 2.6. Đánh giá của CBQL và GV, NV về thực trạng tổ chức thực hiện các giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo (tính theo %)....... 48 Bảng 2.7. Thực trạng chỉ đạo thực hiện các giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo theo ý kiến đánh giá của CBQL, GV, NV (tính theo %) ...... 50 Bảng 2.8. Ý kiến của CBQL, GV, NV về thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo .................................. 52 Bảng 2.9. Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non ........... 54 Bảng 3.1. Kết quả thăm dò ý kiến về tính cần thiết của các biện pháp đã đề xuất... 80 Bảng 3.2. Kết quả thăm dò ý kiến về tính khả thi của các biện pháp đề xuất . 82 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chon đề tài Trẻ em là niềm hạnh phúc của gia đình, là người chủ của tương lai của đất nước, là mầm xanh cho thế hệ tương lai. Mọi trẻ em sinh ra đều có quyền được yêu thương, chăm sóc, nuôi dưỡng và phát triển thể chất, trí tuệ, tinh thần, đạo đức, được tôn trọng, bảo vệ tính mạng, thân thể, nhân phẩm và danh dự. Để tạo cho trẻ một nền tảng vững chắc phát triển toàn diện cần có sự kết hợp giữa gia đình và xã hội. Trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo vô cùng hiếu động, tò mò, ham hiểu biết và luôn sử dụng mọi giác quan để khám phá thế giới xung quanh trẻ. Ở lứa tuổi này trẻ còn quá non nớt để tự bảo vệ mình, nên nguy cơ xảy ra tai nạn với trẻ là rất cao, nếu như thiếu sự quan tâm, định hướng đúng đắn của người lớn hoặc các điều kiện cơ sở vật chất để chăm sóc giáo dục trẻ không đảm bảo an toàn. Các trường mầm non có nhiệm vụ tổ chức hoạt động nuôi dưỡng, chăm sóc trẻ bao gồm: Chăm sóc dinh dưỡng, chăm sóc giấc ngủ, chăm sóc vệ sinh, chăm sóc sức khỏe và hơn hết là phải đảm bảo an toàn cho trẻ. Trên thực tế trong những năm gần đây cho thấy có nhiều tai nạn thương tích hết sức thương tâm đã cướp đi sinh mạng và để lại những hậu quả nặng nề cho gia đình, nhà trường và xã hội điển hình như tháng 2 năm 2018 bé gái 5 tuổi (Nà khoa) đi vào rừng theo chị tìm ăn lá chua đã ăn nhầm lá ngón dẫn đến tử vong, tháng 3 năm 2018 bé trai 3 tuổi (Na cô sa) đi tắm suối đã bị nước cuối trôi tử vong. Chính vì vậy Đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo nói riêng và cho trẻ mầm non nói chung là hết sức cần thiết. Xác định được ý nghĩa đó, Đảng và nhà nước ta đã ban hành nhiều chỉ thị, công văn, thông tư nhằm hướng đến mục tiêu đảm bảo an toàn, phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ trong trường mầm non: Công văn số: 13003/BGDĐT-GDMN ngày 11/12/2007 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về tăng cường công tác quản lý chỉ đạo thực hiện chăm sóc sức khỏe, đảm bảo an toàn cho trẻ trong các cơ sở giáo dục mầm non. 1
Thông tư số: 13/2010/TT-BGDĐT ngày 15/4/2010 của Bộ giáo dục và Đào tạo về việc Ban hành Quy định về xây dựng trường học an toàn, phòng, chống tai nạn, thương tích trong cơ sở giáo dục mầm non; Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên cũng ban hành văn bản số 2269/KH-SGDĐT/06/10/2017 Kế hoạch thực hiện Chương trình phòng, chống tai nạn thương tích trẻ em trong trường học giai đoạn 2017-2020 định hướng đến 2025 của ngành Giáo dục và Đào tại tỉnh Điện Biên. Công văn số 2978/SGDĐT-GDMN 29/12/2017 thực hiện các giải pháp để trẻ em được sống trong môi trường an toàn, lành mạnh phát triển toàn diện về thể chất và tinh thần. Sau nhiều năm công tác tại Phòng Giáo dục Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên tôi nhận thấy công tác bảo đảm an toàn cho trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên đạt hiệu quả chưa cao. Việc bảo đảm an toàn cho trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non trên địa bàn huyện Nậm Pồ là vô cùng cần thiết xong cho đến nay vẫn chưa có đề tài luận văn nào nghiên cứu vấn đề này. Xuất phát từ những lý do nêu trên, chúng tôi chọn đề tài “Giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên” làm đề tài nghiên cứu luận văn Thạc sĩ. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên, đề tài đề xuất các giải pháp quản lý nhằm phòng ngừa, giảm thiểu những tai nạn đáng tiếc xảy ra để đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể Quản lý hoạt động phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ mẫu giáo. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Giải pháp quản lý đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 2
4. Nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Xây dựng cơ sở lý luận về giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo trong trường mầm non 4.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng các giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non trên địa bàn huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 4.3. Đề xuất các giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 5. Phạm vi nghiên cứu Trong luận văn này, chúng tôi tiếp cận nghiên cứu giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo trong trường mầm non của Hiệu trưởng các trường mầm non theo cách tiếp cận chức năng quản lý, bao gồm: lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra đánh giá các giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo, cụ thể là các giải pháp sau: Phòng tránh thất lạc, bắt cóc Phòng tránh dị vật đường thở Phòng tránh đuối nước Phòng tránh cháy bỏng Phòng tránh ngộ độc thức ăn và lá ngón Phòng tránh điện giật Phòng tránh vết thương do vật sắc nhọn Phòng tránh ngã, rơi vực Phòng tránh động vật cắn, đốt Phòng chống bạo hành trẻ ở trường mầm non Đề tài được triển khai, nghiên cứu tại 04 đơn vị trường (MN Nà Bủng, MN Nà Hỳ, MN Nà Khoa, MN Na Cô Sa) huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 6. Giả thuyết khoa học Các giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên đã được triển khai thực hiện. Nhưng các giải pháp này vẫn còn chưa đồng bộ, chưa nhận được sự quan tâm và định hướng chỉ đạo thường xuyên của các cấp lãnh đạo, các nhà quản lý. 3
Nếu đề xuất được các giải pháp quản lý đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo một cách phù hợp và thực hiện đồng bộ sẽ góp phần nâng cao chất lượng phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ mẫu giáo tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập các tài liệu liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu, đặc biệt về quản lý các hoạt động phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ trong các trường mầm non, phân tích, phân loại, xác định các khái niệm cơ bản; đọc sách, tham khảo các công trình nghiên cứu có liên quan để hình thành cơ sở lý luận cho đề tài. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Điều tra bằng bảng hỏi: Chúng tôi xây dựng phiếu khảo sát dành cho cán bộ quản lý, giáo viên, cha mẹ trẻ em về các giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non. - Phỏng vấn: Kỹ thuật nghiên cứu này nhằm thu thập những thông tin sâu về một số vấn đề cốt lõi của đề tài "Đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại các trường mầm non". Nhóm đối tượng phỏng vấn sẽ hạn chế hơn và tập trung vào giáo viên và cán bộ quản lý. 7.3. Phương pháp xử lý số liệu: Sử dụng các công thức toán thống kê để định lượng kết quả nghiên cứu trên cơ sở đó rút ra những kết luận khoa học. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục; luận văn được cấu trúc thành ba chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở trường mầm non Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên Chương 3: Một số giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo tại huyện Nậm Pồ, tỉnh Điện Biên. 4
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐẢM BẢO AN TOÀN CHO TRẺ MẪU GIÁO Ở TRƯỜNG MẦM NON 1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Các giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo thực chất đó là các giải pháp phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ em mẫu giáo trong các trường mầm non nhằm tạo ra môi trường học tập an toàn, lành mạnh cho trẻ. Đảm bảo an toàn cho trẻ mẫu giáo là một phần rất quan trọng của chiến lược phát triển đất nước, là yếu tố cơ bản để nâng cao chất lượng cuộc sống của con người, từng gia đình và toàn xã hội. Trên thế giới cũng có nhiều tác giả nghiên cứu đến vấn đề CSGD trẻ nói chung và chăm sóc sức khỏe, thể chất cho trẻ mầm non nói riêng. Có thể liệt kê một số công trình nghiên cứu: Nghiên cứu về tác động của trình độ đào tạo của giáo viên với chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ của 2 tác giả Ramela Kelley và Gregory Camilly (2007) đã cho thấy rằng, những giáo viên có trình độ cao hơn (trình độ cử nhân) thì có tác động tích cực đến chất lượng CSGD trẻ. Nghiên cứu này chỉ ra ảnh hưởng và kết quả CSGD trẻ của những giáo viên có trình độ cử nhân thì khác đáng kể so với kết quả CSGD trẻ từ giáo viên có trình độ thấp hơn. [15] Nghiên cứu của 2 tác giả Andrew j và Robert C. Pianta cũng chỉ ra mối quan hệ giữa đặc điểm của giáo viên và điều kiện lớp học với hoạt động chăm sóc trẻ. Trong tác phẩm đó chỉ ra rằng trình độ đào tạo, lĩnh vực đào tạo và điều kiện của lớp học như kích thước lớp học, số lượng trẻ và chương trình CSGD trẻ có tác động gián tiếp đến việc học tập và phát triển thể chất của trẻ. [1] Công trình nghiên cứu của tác giả William Fowler vào năm 1980 chỉ ra những yếu tố nhằm nâng cao chất lượng CSGD trẻ giúp phát triển tốt thể chất và tình cảm - xã hội cho trẻ. 5
Giáo sư Makoto Shichida của Nhật bản đã viết trong cuốn "Phương pháp Shichida" về tầm quan trọng của dinh dưỡng có sự ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thể chất và nhân cách của trẻ. Đây là phương pháp của giáo dục cân nhắc đến những tác động, kích thích tích cực để giúp não bộ phát triển một cách toàn diện mà không tạo ra sự chênh lệch giữa não trái và não phải. Các bán cầu não sẽ được chú trọng kích thích sự phát triển theo đúng giai đoạn phát triển sinh học của trẻ nhằm phát triển hết tiềm năng của bé. Bên cạnh đó, các bài tập thể dục và chế độ dinh dưỡng thích hợp rất được quan tâm vì nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển tinh thần và thể chất của trẻ. Và quan trọng hơn cả, phương pháp giáo dục Shichida đặt mục tiêu giáo dục toàn bộ nhân cách và nuôi dưỡng tâm hồn trẻ lên hàng đầu. Cụ thể là dạy bé những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống, cách bé suy nghĩ độc lập, các quy tắc xã hội, cũng như việc phát triển những cảm xúc và tinh thần cộng đồng. Phương pháp giáo dục này sẽ giúp trẻ phát triển động cơ học tập, cũng như niềm vui tò mò, khám phá những điều mới và thế giới xung quanh trẻ. [11] Như vậy, các nghiên cứu về chăm sóc sức khỏe trẻ em nói chung và chăm sóc sức khỏe, thể chất cho trẻ em trong trường mầm non nói riêng đã được các nhà nghiên cứu trên thế giới nghiên cứu khá nhiều, nhưng những nghiên cứu về quản lý hoạt động đảm bảo an toàn cho trẻ trong trường mầm non thì hầu như có rất ít tài liệu đề cập đến. 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước Ở nước ta, cùng với những kết quả đã đạt được trong thực tế hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ nói chung, các nhà nghiên cứu cũng luôn quan tâm đến việc nghiên cứu tìm ra các giải pháp tốt nhất để chăm sóc sức khỏe thể chất cho trẻ. Cuốn sách "Kỹ năng và bài tập thực hành quản lý trường mầm non của hiệu trưởng" (2001) của tác giả Trần Bích Liễu cung cấp những tri thức khoa học về nghiệp vụ quản lý trường mầm non và hệ thống các bài tập hình thành các kỹ năng cơ bản của người hiệu trưởng. [10] 6
Những năm gần đây có một số tác giả tiến hành nghiên cứu các vấn đề liên quan đến hoạt động chăm sóc, GD trẻ mầm non và đã đề ra những biện pháp quản lý hoạt động chăm sóc sức khỏe cho trẻ mầm non đã cung cấp nhiều kiến thức lý luận và thực tế cho các nhà quản lý GD mầm non như: Đề tài luận văn thạc sĩ: "Những biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng nuôi dưỡng trẻ trong các trường mẫu giáo quận Thanh xuân - Hà Nội" (1999) của tác giả Dương Thúy Quỳnh phân tích thực trạng hoạt động nuôi dưỡng trẻ ở các trường mẫu giáo quận Thanh Xuân và đề ra một số biện pháp nâng cao chất lượng nuôi dưỡng trẻ nhằm góp phần làm giảm tình trạng suy dinh dưỡng cho trẻ mẫu giáo ở quận Thanh Xuân. Sáng kiến kinh nghiệm "Một số biện pháp phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ em trong trường mầm non'' của tác giả Nguyễn Thị Quỳnh (2015) đã đề xuất 05 biện pháp để nâng cao hiệu quả phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ trong trường mầm non, bao gồm: Xây dựng kế hoạch hoạt động phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ; nâng cao nhận thức của giáo viên về cách phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ; Chỉ đạo giáo viên tích hợp lồng ghép nội dung giáo dục phòng tránh tai nạn thương tích qua các hoạt động; Chỉ đạo giáo viên cho trẻ tiếp cận với công nghệ thông tin nhằm phòng tránh tai nạn thương tích; Tuyên truyền về kiến thức, kỹ năng phòng tránh tai nạn thương tích với các bậc phụ huynh học sinh. Theo tác giả, việc áp dụng các biện pháp đó sẽ mang lại 03 lợi ích: Giúp giáo viên hiểu sâu hơn về một số tai nạn thường xảy ra cho trẻ để từ đó có kỹ năng trong việc sơ cứu ban đầu cũng như cách phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ; Giúp trẻ có những hiểu biết cơ bản về một số loại tai nạn thương tích, đồ dùng đồ chơi, một số nơi có nguy cơ xảy ra tai nạn thương tích cũng như có một số kỹ năng trong việc phòng tránh tai nạn thương tích xảy ra cho bản thân và bạn bè xung quanh; Tăng cường nhận thức của phụ huynh về vấn đề này, từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm cùng kết hợp với giáo viên và nhà trường giáo dục trẻ phòng tránh tai nạn thương tích. [14] 7
Đề tài luận văn thạc sĩ: "Giải pháp quản lý, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên mầm non Thành Phố Hải Phòng trong giai đoạn từ nay" của tác giả Vương Thị Đào (2008) đã đề ra một số biện pháp giúp cho hiệu trưởng các trường mầm non bồi dưỡng đội ngũ giáo viên mầm non trong giai đoạn tiếp theo.[7] Đề tài luận văn thạc sĩ: “Quản lý hoạt động phòng chống tai nạn thương tích cho trẻ ở các trường mầm non” của tác giả Phạm Ngân Hà (2017) đã cung cấp hệ thống lý thuyết về công tác đảm bảo an toàn cho trẻ trong trường mầm non [8]. Sáng kiến kinh nghiệm về "Một số biện pháp giáo dục kỹ năng phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ 24-36 tháng tại trường mầm non A xã Ngọc Hồi" của tác giả Trịnh Thị Lan Ngọc (2014) đã đưa ra những phương pháp giáo dục kỹ năng phòng tránh tai nạn thương tích cho trẻ hiệu quả, từ đó làm tiền đề cho việc giáo dục những kỹ năng sống khác, đồng thời nâng cao sự tự tin trong việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ của giáo viên; tác giả còn đề xuất phương pháp giúp hình thành thói quen và kỹ năng cần thiết trong độ tuổi của trẻ, để trẻ có thể tự bảo vệ bản thân trước những mối nguy hiểm thường trực xung quanh trẻ, giúp trẻ nhận biết được điều nên làm và không nên làm phù hợp với hoàn cảnh cụ thể, đồng thời đưa ra các biện pháp giúp trẻ tự tin, có phản ứng nhanh để vượt qua các mối nguy hiểm của cuộc sống. [12]. Các công trình nghiên cứu của tác giả trình bày trên đã đề cập một số nội dung liên quan đến công tác chăm sóc sức khỏe trẻ em ở trường mầm non, các giải pháp nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, chưa có công trình nào đi sâu nghiên cứu về giải pháp đảm bảo an toàn cho trẻ mầm non. Vì thế, nghiên cứu và đề xuất các giải pháp quản lý đảm bảo an toàn cho trẻ mầm non, đặc biệt là ở những vùng khó khăn là vấn đề quan trọng, bức thiết nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục trẻ em. 8
1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Tai nạn thương tích, phòng tránh tai nạn thương tích, phòng tránh tai nạn thương tích ở trường mầm non * Tai nạn thương tích Tổ chức y tế thế giới định nghĩa: Tai nạn là một sự kiện không định trước gây ra thương tích có thể nhận thấy được. Trong đó, thương tích là tổn thương của cơ thể ở các mức độ khác nhau gây nên bởi tiếp xúc đột ngột với các nguồn năng lượng (có thể là các tác động cơ học, nhiệt, hóa chất, bức xạ ion, chất phóng xạ...) quá ngưỡng chịu đựng của cơ thể hoặc do cơ thể thiếu các yếu tố cần thiết cho sự sống như thiếu ôxy, mất nhiệt. Thương tích có thể lý giải được và có thể phòng tránh được. Tuy nhiên, khó có thể phân định rõ ràng giữa hai khái niệm tai nạn và thương tích, do vậy hiện nay trong các văn bản, tài liệu của Việt Nam thường dùng chung thuật ngữ "tai nạn thương tích". [16] Tai nạn thương tích là tổn thương có chủ định hoặc không có chủ định liên quan đến va chạm giao thông, ngã, điện giật, bỏng... gây ra tổn thương chay máu, phù nề, sây sát... cần đến sự chăm sóc y tế hoặc phải nghỉ học, nghỉ làm hoặc bị hạn chế sinh hoạt ít nhất là 1 ngày. Thương tích thường được phân thành 2 loại: thương tích có chủ định và thương tích không chủ định. Thương tích không chủ định, không chủ ý (thường hiểu là "tai nạn") là hậu quả của tai nạn giao thông, bị đuối nước, bỏng và ngã...Thương tích không chủ ý cũng có thể do nghẹn hóc, ngộ độc, do bom mìn và các vật liệu nổ gây ra, do côn trùng và súc vật cắn đốt... Hầu hết các thương tích không chủ ý đều có thể phòng tránh được. Thương tích có chủ định, có chủ ý gây nên do sự chủ định của con người (người chủ định gây thương tích cho người khác hoặc do bản thân người bị thương tích gây ra) như: Bị sát thương do chiến tranh, tự sát thương, tự tử, thương tật do bạo lực, lạm dụng hoặc bị bỏ rơi. 9
* Phòng tránh tai nạn thương tích Phòng tránh tai nạn thương tích là nhận định trước những tình huống có thể xảy ra đối với trẻ ở môi trường xung quanh, rồi đưa ra những kế hoạch, những giải pháp để đảm bảo an toàn cho trẻ. Phòng tránh tai nạn thương tích được hiểu là hệ thống biện pháp của chủ thể nhằm giảm thiểu hoặc hạn chế đến mức thấp nhất những tổn thương đối với cơ thể con người. * Phòng tránh tai nạn thương tích ở trường mầm non Phòng chống tai nạn thương tích ở trường mầm non là hệ thống biện pháp mà nhà quản lý, giáo viên, cha mẹ thực hiện và phối hợp với nhau trong công tác chăm sóc trẻ, để bảo vệ bản thân trẻ, tạo môi trường an toàn cho trẻ trong việc tham gia hoạt động, vui chơi, học tập. Phòng tránh tai nạn thương tích có vai trò quan trọng đối với sự phát triển toàn diện mặt nhân cách của trẻ. Thực vậy, phòng tránh tai nạn thương tích tốt giúp cơ thể trẻ được khỏe mạnh, trẻ không bị tổn thương về da thịt, giúp cho việc thực hiện các vận động chính xác, nhanh nhẹn. Sự khỏe mạnh về cơ thể giúp trẻ tìm hiểu, khám phá về thế giới xung quanh tốt hơn, trẻ tích lũy được vốn kiến thức, kỹ năng để có thêm kinh nghiệm, làm hành trang để trải nghiệm cuộc sống. Hơn nữa, phòng tránh được tai nạn thương tích cho trẻ sẽ giúp trẻ phát triển về trí tuệ nói chung, ngôn ngữ nói riêng. Như chúng ta đã biết, ngôn ngữ là phương tiện của tư duy, nếu không có ngôn ngữ thì sẽ không phát triển được tư duy. Những tổn thương khi bị ngạt, hay bị vật nhọn đâm vào miệng cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ. Ngoài ra, phòng tránh được tai nạn thương tích sẽ giúp trẻ phát triển về mặt tình cảm xã hội. Trẻ được sống trong một môi trường an toàn, không làm tổn thương đến trẻ, trẻ cảm nhận được những tình cảm, sự yêu thương, quan tâm, chăm sóc của người lớn. Qua đó trẻ biết yêu quý, trân trọng mọi người 10