intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:147

Thêm vào BST
Báo xấu
54
lượt xem 4
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở lý luận và thực tiễn kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn CTQP-AN ở Trung tâm GDQP&AN, luận văn tiến hành tổ chức thực nghiệm giảng dạy và đề xuất quy trình, biện pháp kết hợp hai phương pháp này trong giảng dạy, nhằm kích thích tính tích cực nhận thức của người học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên

  1. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRIỆU VĂN QUÂN KẾT HỢP PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020
  2. ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TRIỆU VĂN QUÂN KẾT HỢP PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN Ngành: LL&PPDH bộ môn Lý luận Chính trị Mã số: 8140111 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. Đồng Văn Quân THÁI NGUYÊN - 2020
  3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Đồng Văn Quân - Giảng viên Khoa Giáo dục Chính trị - Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên. Các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Mọi thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2020 Tác giả Triệu Văn Quân i
  4. LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các thầy, cô giáo khoa Giáo dục Chính trị, Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã truyền đạt những tri thức quý báu và dìu dắt, giúp đỡ tôi trong suốt khóa học. Đặc biệt, xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới TS. Đồng Văn Quân đã tận tình giúp đỡ trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hướng dẫn, đóng góp ý kiến quý báu để tôi hoàn thành luận văn thạc sĩ này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, các quý thầy, cô của Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện tốt nhất để tôi có thế thực nghiệm đề tài này. Xin cảm ơn gia đình và bạn bè đã động viên, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi trong suốt quả trình tôi theo học chương trình sau đại học. Thái Nguyên, tháng 11 năm 2020 Tác giả Triệu Văn Quân ii
  5. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. vi DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................ vii MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của luận văn .............................................................................. 1 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................. 4 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 4 4. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4 5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 5 6. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .................................... 5 7. Đóng góp mới của luận văn ............................................................................. 6 8. Kết cấu của luận văn ........................................................................................ 6 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC KẾT HỢP PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN .............................................................................. 7 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề........................................................................... 7 1.1.1. Các công trình nghiên cứu nước ngoài về sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai trong dạy học ....................................... 7 1.1.2. Các công trình trong nước về sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai trong dạy học ........................................................ 10 1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................... 15 1.2.1. Khái niệm phương pháp, phương pháp dạy học...................................... 15 1.2.2. Khái niệm phương pháp thảo luận nhóm ................................................ 16 1.2.3. Khái niệm đóng vai và phương pháp đóng vai trong dạy học ................ 25 iii
  6. 1.2.4. Kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học ....................................................................................................... 30 1.3. Cơ sở khoa học của việc kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ................. 34 1.3.1. Cơ sở tâm lý học ...................................................................................... 34 1.3.2. Cơ sở lý luận dạy học .............................................................................. 35 1.4. Sự cần thiết của việc kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ............ 38 Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 42 Chương 2. THỰC TRẠNG VÀ QUY TRÌNH THIẾT KẾ BÀI GIẢNG THEO HƯỚNG KẾT HỢP PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN ............................... 43 2.1. Thực trạng sử dụng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên .................. 43 2.1.1. Khái quát về Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên .............................................................................................. 43 2.1.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng việc kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên .............................................................................................. 46 2.1.3. Những vấn đề thực tiễn đặt ra khi kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên....................................................................................................... 57 2.2. Quy trình thiết kế bài giảng môn Công tác quốc phòng, an ninh theo hướng sử dụng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai ... 60 2.2.1. Các nguyên tắc xây dựng quy trình ......................................................... 60 iv
  7. 2.2.2. Xây dựng quy trình thiết kế bài giảng........................................................ 64 2.2.3. Điều kiện để thực hiện quy trình tổ chức cho người học kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai đạt hiệu quả ................... 75 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 81 Chương 3. THIẾT KẾ BÀI GIẢNG VÀ THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM .... 82 3.1. Thiết kế bài giảng theo quy trình kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an ninh .......................................................................................... 82 3.1.1. Thiết kế bài giảng thực nghiệm số 1 ......................................................... 83 3.1.2. Thiết kế bài giảng thực nghiệm số 2 ......................................................... 94 3.2. Thực nghiệm sư phạm ............................................................................. 104 3.2.1. Giới thiệu khái quát về quá trình thực nghiệm ...................................... 104 3.2.2. Kết quả thực nghiệm.............................................................................. 107 3.2.3. Kết luận chung về thực nghiệm sư phạm .............................................. 110 Tiểu kết chương 3 ............................................................................................ 112 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................... 113 1. Kết luận ........................................................................................................ 113 2. Kiến nghị ..................................................................................................... 114 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 116 PHỤ LỤC v
  8. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CTQP-AN : Công tác quốc phòng, an ninh ĐHTN : Đại học Thái Nguyên GDQP&AN : Giáo dục Quốc phòng và an ninh GV : Giảng viên NH : Người học PPDH : Phương pháp dạy học tr : Trang vi
  9. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Quy mô người học ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên ................................................................................ 45 Bảng 2.2. Cơ cấu giảng viên giảng dạy môn Công tác quốc phòng, an ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên (năm học 2019 - 2020) .............................................................................. 45 Bảng 2.3: Cách hiểu của giảng viên Trung tâm về kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn CTQP- AN ................................................................................................... 49 Bảng 2.4: Phân chia mức độ nhận thức của giảng viên về vai trò của việc kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai đối với hiệu quả cho NH trong dạy học môn CTQP-AN................ 50 Bảng 2.5: Thống kê về mức độ sử dụng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai của giảng viên trong dạy học môn CTQP - AN tại Trung tâm ............................................................... 51 Bảng 2.6: Cách hiểu của người học về kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn CTQP-AN tại Trung tâm ................................................................................................... 55 Bảng 2.7: Mức độ nhận thức của người học về sự cần thiết của việc giảng viên sử dụng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn CTQP-AN................................. 56 Bảng 2.8: Nhận thức của người học về mức độ sử dụng việc kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai của giảng viên trong dạy học môn CTQP - AN tại Trung tâm ............................... 57 Bảng 3.1: Kết quả kiểm tra 1 tiết của trung đội thực nghiệm và trung đội đối chứng (lần 1) ........................................................................... 108 Bảng 3.2: Kết quả kiểm tra 1 tiết của trung đội thực nghiệm và trung đội đối chứng (lần 2) ........................................................................... 109 vii
  10. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của luận văn Đương thời, Chủ tịch Hổ Chí Minh đã căn dặn người giảng viên (GV) cần chú ý “làm thế nào cho việc học tập thiết thực, vui vẻ, không câu nệ, hình thức, tuyệt đối tránh cách nhồi sọ, lý luận và thực hành phải đi đôi với nhau” [21, tr34]. Người còn nói “muốn học tập có kết quả phải có thái độ đúng và phương pháp đúng”. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” cũng chỉ rõ: “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo là đổi mới những vấn đề lớn, cốt lõi, cấp thiết, từ quan điểm, tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương pháp, cơ chế, chính sách, điều kiện bảo đảm thực hiện...” [9]. Như vậy, đổi mới phương pháp giảng dạy là một trong những vấn đề cốt yếu của đổi mới giáo dục, nhất là giáo dục đại học hiện nay. Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh (GDQP&AN, gọi tắt là Trung tâm) là một đơn vị trực thuộc Đại học Thái Nguyên, có nhiệm vụ đào tạo phần kiến thức an ninh, quốc phòng cho sinh viên các cơ sở giáo dục đại học thành viên của Đại học Thái Nguyên (ĐHTN), góp phần đắc lực vào quá trình hình thành năng lực, phẩm chất của người học trong toàn Đại học. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, chống lại những âm mưu, thủ đoạn thâm độc của kẻ thù, Trung tâm phải đổi mới toàn diện quá trình đào tạo, đẩy mạnh việc vận dụng phương pháp dạy học hiện đại, sát thực tế, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và bồi dưỡng năng lực tư duy, rèn luyện năng lực hoạt động thực tiễn cho người học (NH). Tuy nhiên, chất lượng đào tạo tại Trung tâm hiện nay còn thấp, tư duy độc lập, sáng tạo của người học còn yếu, phương pháp còn giản đơn, nặng về truyền thụ lý thuyết nên cần nhanh chóng nâng cao chất lượng đào tạo. Quá trình đào tạo của Trung tâm đang diễn ra trong bối cảnh thế giới có sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ, đặc biệt là khoa học công nghệ thông tin. Hệ thống tri thức con người tìm ra trên tất cả các lĩnh vực ngày càng nhiều, phong phú và đa dạng. Vì vậy, trong quá trình dạy học, nội dung tri thức cần trang bị cho người học ngày càng tăng trong khi đó phương pháp dạy học (PPDH) 1
  11. chậm đổi mới, chưa theo kịp sự đòi hỏi của thực tiễn. Với điều kiện đó Trung tâm không thể trang bị cho người học mọi tri thức khoa học mà đòi hỏi người học phải tự giác, tích cực, độc lập chiếm lĩnh tri thức một cách sáng tạo. Từ đòi hỏi của thực tiễn thường xuyên biến đổi với những chiều hướng khác nhau nên thông tin nhanh bị lạc hậu do vậy làm nảy sinh mâu thuẫn ngày càng gay gắt giữa sự phát triển nhanh chóng của nội dung dạy học với PPDH chưa kịp phát triển tương xứng. Xu hướng giải quyết mâu thuẫn này là phải chuyển từ việc truyền thụ tri thức đơn thuần sang rèn luyện phẩm chất trí tuệ, phát triển năng lực tư duy, bồi dưỡng kỹ năng nhận thức cho người học. Nếu chiến tranh xảy ra trong tương lai, thì đó là một cuộc chiến tranh sử dụng vũ khí công nghệ cao có sự thay đổi về hình thức, thủ đoạn với tính chất phạm vi rộng, tốc độ nhanh, sức huỷ diệt lớn không cho phép người chiến sĩ ngồi vắt óc suy nghĩ trong những tình huống khó khăn nguy hiểm mà đòi hỏi họ phải có tư duy mau lẹ, linh hoạt, sáng tạo. Bởi vậy, ngay trong quá trình đào tạo không những tạo lập được kiến thức cơ bản làm nền tảng, phẩm chất đạo đức, năng lực quản lý, hoàn thành nhiệm vụ bằng sự nhiệt tình, lòng dũng cảm mà còn phải bằng cả trí tuệ, tư duy khoa học sáng tạo. Việc kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học là nhằm kích thích tính tự chủ nhận thức của người học. Đây là yêu cầu xuất phát từ tính hai mặt của quá trình dạy học. Trong quá trình này người học không chỉ là đối tượng của quá trình giảng dạy, mà còn là chủ thể nhận thức. Do đó, người học tiếp thu khối lượng và chất lượng tri thức như thế nào không chỉ phụ thuộc vào trình độ của giảng viên mà còn phụ thuộc vào mức độ tham gia của họ vào hoạt động đó. Nói cách khác, kết quả học tập của người học phụ thuộc rất nhiều vào tính tích cực của họ. Trong thời gian qua, Trung tâm đã phát động phong trào đổi mới quá trình dạy học, đặc biệt là đổi mới PPDH, kết hợp phương pháp truyền thống với hiện đại, giữa truyền thụ kinh nghiệm chiến đấu và tổ chức hoạt động huấn luyện, nhờ đó đã tạo ra những chuyển biến quan trọng trong việc phát huy tính tích cực nhận thức của người học. Hiện nay đã có nhiều công trình, đề tài nghiên cứu đổi mới PPDH nhằm tìm ra những biện pháp, cách thức vận dụng hiệu quả các PPDH. Tuy nhiên, do đòi 2
  12. hỏi của thực tiễn yêu cầu đào tạo ngày càng cao, việc kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong bài giảng môn Công tác quốc phòng, an ninh (CTQP-AN) ở Trung tâm còn nhiều hạn chế. Giảng viên còn dạy học theo kiểu truyền thống, thầy giảng trò tập trung nghe là chủ yếu, chưa đưa người học vào những tình huống để rèn luyện tư duy sáng tạo. Người học phần lớn mang tính thụ động, chưa tích cực, chưa sáng tạo. Mức độ kích thích sự tìm tòi khám phá tri thức của người học chưa cao. Do đó, nghiên cứu bổ sung việc kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai để kích thích tính tích cực nhận thức của người học một cách có hệ thống hiện vẫn đang là một yêu cầu có tính cấp thiết, góp phần đáp ứng sự đòi hỏi của thực tiễn đào tạo hiện nay. Đối với người học, là những người trẻ, khỏe, có trí sáng tạo, nhưng do thời gian học tập rèn luyện, huấn luyện tại Trung tâm quá ngắn để người học tìm hiểu, tạo mối quan hệ thân mật, cộng tác trong làm việc nhóm, nên trong quá trình học tập, huấn luyện người học còn ngại phát biểu ý kiến và nói lên những chính kiến, suy nghĩ của mình để trao đổi, thảo luận, nhất là khi gặp vấn đề khó. Do đó, khi giảng viên đặt câu hỏi hay nêu vấn đề, người học thường không trả lời. Đây cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến tâm lý e ngại, rụt rè của người học hoặc ít hợp tác, trao đổi. Về giáo trình dạy học, đối với môn CTQP-AN thường khô khan, trừu tượng, nội dung giáo trình mang tính ổn định, ít thay đổi trong nhiều năm, bài học thường kết cấu dài nên ảnh hưởng đến tâm lý giảng viên sợ cháy giáo án. Mặt khác, trong nội dung bài lại có nhiều thuật ngữ chuyên ngành quân sự người học ít được tiếp cận nên khó hiểu, buộc giảng viên phải dành nhiều thời gian để giảng giải, phân tích. Để khắc phục những khó khăn, hạn chế còn tồn tại, phát huy những yếu tố thuận lợi nhằm nâng cao chất lượng huấn luyện ở Trung tâm cần phải có những giải pháp ngang tầm. Việc đề xuất đổi mới PPDH cần được nghiên cứu và triển khai một cách khoa học. Xuất phát từ các lý do trên tôi chọn đề tài: “Kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn Công tác quốc phòng, an 3
  13. ninh ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên” để nghiên cứu làm luận văn thạc sĩ thuộc chuyên ngành Lý luận và Phương pháp dạy học bộ môn Lý luận Chính trị. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận và thực tiễn kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy học môn CTQP-AN ở Trung tâm GDQP&AN, luận văn tiến hành tổ chức thực nghiệm giảng dạy và đề xuất quy trình, biện pháp kết hợp hai phương pháp này trong giảng dạy, nhằm kích thích tính tích cực nhận thức của người học. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Phù hợp với mục đích trên, luận văn tập trung giải quyết các nhiệm vụ sau: Một là, nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận của việc kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong bài giảng môn CTQP-AN. Hai là, nghiên cứu làm rõ thực trạng của việc sử dụng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong dạy, học môn CTQP-AN ở Trung tâm GDQP&AN. Ba là, đề xuất quy trình và các biện pháp kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai nhằm nâng cao chất lượng dạy, học môn CTQP-AN ở Trung tâm GDQP&AN. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Khách thể nghiên cứu là quá trình dạy học môn CTQP-AN ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là vận dụng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong quá trình dạy học môn CTQP-AN ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên. 4. Phạm vi nghiên cứu 4
  14. Các phương pháp kích thích tính tích cực nhận thức của người học gồm nhiều phương pháp và có thể sử dụng trong nhiều hình thức tổ chức dạy học khác nhau, phạm vi của đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong bài giảng môn CTQP-AN ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên năm học 2019 - 2020. 5. Giả thuyết khoa học Trước yêu cầu đổi mới toàn diện sự nghiệp giáo dục đào tạo nói chung, quá trình dạy học nói riêng, phải đổi mới nâng cao chất lượng vận dụng các PPDH là đòi hỏi khách quan. Vì vậy, trong quá trình tiến hành bài giảng môn CTQP-AN ở Trung tâm nếu thực hiện tốt việc xây dựng quy trình chuẩn bị và tiến hành bài giảng môn CTQP-AN theo hướng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai để kích thích tính tích cực nhận thức; đa dạng các phương pháp dạy học, nghiên cứu chuyển hoá các PPDH truyền thống thành phương pháp kích thích tính tích cực nhận thức của người học; bảo đảm các điều kiện sư phạm thuận lợi cho quá trình vận dụng phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai để kích thích tính tích cực nhận thức thì sẽ nâng cao chất lượng dạy, học và phát triển được tư duy sáng tạo của người học. 6. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Về phương pháp luận Đề tài được nghiên cứu trên cơ sở chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam; hệ thống phương pháp luận, khoa học chuyên ngành, để tiếp cận đối tượng nghiên cứu và luận giải các nhiệm vụ của đề tài. 6.2. Về phương pháp nghiên cứu Đề tài đã lựa chọn và sử dụng kết hợp các phương pháp nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn sau đây: Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết: phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu lý luận chuyên ngành, liên ngành để xây dựng cơ sở của vấn đề nghiên cứu. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: quan sát hoạt động dạy học, trưng cầu 5
  15. ý kiến, phân tích và tổng kết kinh nghiệm, nghiên cứu sản phẩm giáo dục, xin ý kiến chuyên gia... Ngoài ra đề tài còn kế thừa thành tựu các công trình khoa học liên quan đến đề tài của các nhà khoa học khác. 7. Đóng góp mới của luận văn Góp phần phát triển lý luận về PPDH môn CTQP-AN ở các Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh. Đưa ra khái niệm kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong bài giảng môn CTQP-AN. Đề xuất quy trình và biện pháp nâng cao chất lượng kết hợp phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai trong bài giảng môn CTQP-AN ở Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh - Đại học Thái Nguyên. Làm tài liệu tham khảo cho các Trung tâm Giáo dục quốc phòng và an ninh khác, học viên cao học chuyên ngành lý luận và phương pháp dạy học bộ môn lý luận chính trị. 8. Kết cấu của luận văn Kết cấu của luận văn gồm các phần: mở đầu, 3 chương với 8 tiết, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục. 6
  16. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC KẾT HỢP PHƯƠNG PHÁP THẢO LUẬN NHÓM VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG VAI TRONG DẠY HỌC MÔN CÔNG TÁC QUỐC PHÒNG, AN NINH Ở TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG VÀ AN NINH - ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các công trình nghiên cứu nước ngoài về sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai trong dạy học Việc nghiên cứu tìm ra những phương pháp dạy học thích hợp, khắc phục tính một chiều của hình thức dạy học thuyết giảng nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học đã được đề cập từ rất lâu trong lịch sử giáo dục. Trong đó, phương thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai là những phương pháp dạy học đang được sử dụng khá rộng rãi trong các trường học. Nghiên cứu về các phương pháp dạy học này đã có nhiều tác giả với nhiều công trình nghiên cứu trên thế giới khác nhau. Cụ thể: J.A.Kômenxki (1592 - 1670) nhà giáo dục vĩ đại Tiệp Khắc trên cơ sở thâu tóm những kinh nghiệm quý báu của nhân loại từ thời cổ đại đến thế kỷ XVII và ông đã kịch liệt phản đối PPDH giáo điều, kinh viện chỉ dựa vào sách vở mà nhồi sọ, bắt học sinh học thuộc lòng. Ông kêu gọi hãy tìm ra PPDH cho phép giáo viên dạy ít hơn, học sinh học nhiều hơn, học sinh phải mở mang tài năng của mình bằng khả năng độc lập của họ. Ông yêu cầu giáo viên phải “kích thích” học sinh, nêu lên những câu hỏi kích thích tính tích cực của người học và lôi cuốn họ vào công việc. Ông cho rằng lựa chọn và sử dụng PPDH phải gây hứng thú tối đa cho cả hai bên, nghĩa là phải phát huy cao độ vai trò chủ thể của cả người dạy và người học. Tuy nhiên, ông luôn chủ trương xây dựng các PPDH kích thích tính tích cực của người học. Ông viết: “Thật là khờ khạo khi nhà giáo không dạy theo khả năng tiếp thu của học sinh mà lại theo ý muốn chủ quan của thầy. Sức vươn lên của tạo hóa muốn được trợ lực chứ không bao giờ muốn bị dồn ép. Nhà giáo dục giống như người thầy thuốc ở các chức năng đầy tớ chứ không phải các chức năng làm chủ tạo hoá” [16, tr.61]. Từ việc tôn trọng vai trò chủ thể nhận thức của người học, Ông khái quát 7
  17. thành nguyên tắc “tính tự giác và tích cực trong quá trình dạy học”. Ông đòi hỏi người học phải mở mang tài năng của mình bằng khả năng độc lập của bản thân. Các phương pháp dạy học như thảo luận nhóm đã được đưa ra để giáo viên áp dụng khi phát huy tính tích cực cho người học. Tác giả M.N Xcatkin (1965), Tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh trong dạy học, Nxb Giáo dục. Trong cuốn sách này tác giả đã nêu ra các phương pháp dạy học để tích cực hóa hoạt động nhận thức cho học sinh. Phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai đều được coi là những phương pháp dạy học tích cực giúp phát huy tính chủ động, sáng tạo cho người học. Tuy nhiên, ở công trình này, tác giả chưa đề cập đến việc kết hợp các phương pháp dạy học nay như thế nào để phát huy tính hiệu quả của nó. Tác giả B.P.Exipop (1977) trong hệ thống lý luận dạy học của mình, ông cho rằng tư tưởng về tính tích cực và tính độc lập của học sinh giữ vai trò quan trọng. Theo ông đó là sự phát triển tư duy độc lập trong công tác độc lập, tích cực của học sinh. Nó tạo ra “cơ sở duy nhất vững chắc cho mọi sự học tập có hiệu quả” [12, tr.45]. Ông cho rằng trong nhà trường không nên dồn tất cả tính tích cực trong công tác dạy học vào người giáo viên, còn NH thì lại thụ động, mà nên cố gắng sao cho bản thân học sinh tích cực ở mức độ cao nhất. Trong các phương pháp dạy học để phát huy tính tích cực của người học mà ông đề cập đến, phương pháp thảo luận nhóm là phương pháp mà giáo viên nên thường xuyên sử dụng để tăng tích tự giác, sự hợp tác giữa NH với nhau. Tác giả Babanxki. Iu. K. (1981), Tích cực hóa quá trình dạy học, Nxb Cục đào tạo và bồi dưỡng. Ở cuốn sách này, tác giả đã chỉ ra mối tương tác giữa các yếu tố trong quá trình dạy học (dạy - nội dung - học). Muốn quá trình dạy học đạt hiệu quả, cần phải chú trọng đến tất cả các yếu tố này. Sử dụng có hiệu quả các phương pháp dạy học để tăng sự tương tác giữa các yếu tố dạy học là điều cần thiết. Tác giả cũng đã nêu ra cách thức sử dụng các phương pháp dạy học như dạy học thảo luận nhóm để tăng cường sự tương tác giữa người học với người học nhằm tích cực hóa quá trình dạy học. Robert Slavin (1995), “Dạy học theo nhóm nhỏ, lý thuyết nghiên cứu và thực hành” Nxb Giáo dục, Hà Nội. Trong cuốn sách này tác giả cũng đã đề cập đến dạy học theo nhóm nhỏ. Với hình thức dạy học nhóm nhỏ này, học viên sẽ cùng nhau làm việc trong các nhóm nhỏ để hoàn thành mục tiêu học tập chung đề ra. Đây là 8
  18. phương pháp dạy học có thể được giảng viên sử dụng ở nhiều môn học khác nhau nhằm tăng tính chủ động cho NH. Nhóm tác giả Robert J.Marzand, Debra J.Pickering, Jane E.Pollock (2011), “Các phương pháp dạy học hiệu quả” (Người dịch: Nguyễn Hồng Vân), Nxb Giáo dục Việt Nam, Hà Nội. Ở công trình nghiên cứu này, nhóm tác giả đã đặt ra vấn đề người giáo viên cần phải quan tâm đến việc người học như thế nào chứ không phải chỉ là dạy cái gì. Cho nên, mỗi phương pháp dạy học sẽ chỉ ra cho người giáo viên những cách làm cụ thể để thực hiện công tác giảng dạy hiệu quả nhất. Trong đó, nhóm tác giả cũng khẳng định phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai là các phương pháp dạy học hiệu quả cần được áp dụng vào quá trình dạy học một cách thường xuyên để nâng cao chất lượng giáo dục. Tác giả Lê Thị Ngọc Thương đã biên dịch từ tài liệu “Role Play as a Teaching Method: A Practical Guide” (Hướng dẫn thực hành: đóng vai như một phương pháp dạy học) của tiến sĩ Kanokwan Manorom và Zoë Pollock. Trong công trình nghiên cứu này, nhóm tác giả đã đánh giá cao vai trò của việc sử dụng phương pháp đóng vai trong dạy học cho sinh viên vì nó rèn được các kỹ năng thực hành, kích thích tích cực, chủ động của họ trong học tập. Theo nhóm tác giả: PPĐV góp phần nâng cao sự hiểu biết nhiều hơn về sự phức tạp thực hành chuyên môn và cho phép sinh viên phát triển kỹ năng để tham gia vào các cuộc đàm phán đa liên đới trong môi trường có kiểm soát của lớp học. Đóng vai trong lớp học có thể được thực hiện bằng nhiều cách, có thể gồm yếu tố trực tuyến hay tương tác mặt đối mặt. Tác giả Bernd Meier, Nguyễn Văn Cường (2018), Lý luận dạy học hiện đại: Cơ sở đổi mới mục tiêu, Nội dung và phương pháp dạy học, Nxb Đại học Sư phạm. Cuốn sách đã nêu ra khái quát về phương pháp dạy học nhóm và phương pháp đóng vai, khẳng định đây là những phương pháp sử dụng trong dạy học ở nhiều môn học khác nhau nhằm phát huy tính tích cực của người học. Theo nhóm tác giả: “Ưu điểm chính của dạy học nhóm là thông qua cộng tác làm việc trong một nhiệm vụ học tập có thể phát triển tính tự lực, sáng tạo cũng như năng lực xã hội, đặc biệt là khả năng cộng tác làm việc, thái độ đoàn kết của học sinh” [2; tr.133]. Còn ưu điểm của phương pháp đóng vai là: “Phát triển năng lực giao tiếp; phát triển khả năng đồng cảm; phát triển khả năng đánh giá; phát triển lòng khoa dung; ý thức được quan điểm cá nhân; khắc phục được nhút nhát của 9
  19. cá nhân khi đóng vai” [2; tr.145]. Tuy nhiên, ở các tác giả cũng chưa đưa ra cách thức để kết hợp hai phương pháp này trong dạy học nhằm phát huy tính hiệu quả của nó. Những công trình nghiên cứu trên đây của các tác giả nước ngoài đã cho thấy phương pháp thảo luận nhóm và phương pháp đóng vai đều là các phương pháp dạy học phát huy tính tích cực cho NH. Những nội dung được nêu ra trong các công trình nghiên cứu này sẽ là cơ sở quan trọng để tác giả luận văn kế thừa và sử dụng để hoàn thành các mục đích, nhiệm vụ mà đề tài luận văn đã nêu ra. 1.1.2. Các công trình trong nước về sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai trong dạy học Nhận thức được vai trò quan trọng của việc sử dụng các phương pháp dạy học tích cực, kết hợp các phương pháp dạy học tích cực với nhau để kích thích tính tích cực của người học trong quá trình dạy học và vận dụng tư tưởng Hổ Chí Minh: “Về giảng dạy, tránh lối dạy nhồi sọ...Về học tập, tránh lối học vẹt” [21, tr.319], “Không nên dạy thuộc lòng từng câu từng chữ”, “Tuyệt đối không nhắm mắt tuân theo sách vở một cách xuôi chiều”, “phải đào sâu suy nghĩ”, phải nêu cao tác phong độc lập suy nghĩ chín chắn, kỹ càng, mạnh dạn đề xuất vấn đề thảo luận cho thông suốt. Vì vậy, hầu hết các nhà nghiên cứu lý luận dạy học đều có đề cập đến việc nghiên cứu, sử dụng các phương pháp dạy học tích cực, kết hợp một số phương pháp với nhau để phát huy tính tích cực nhận thức của người học và coi đó như là một trong những điều kiện quyết định nhất để nâng cao chất lượng quá trình dạy học. Trong những năm gần đây, trên những phương tiện thông tin đại chúng trong và ngoài quân đội như: báo chí, tạp chí, tài liệu... đã có nhiều bài viết, trao đổi về việc sử dụng kết hợp các PPDH tích cực vào quá trình giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng dạy và học của cả thầy và trò. Đặc biệt, nhiều nhà giáo đã mạnh dạn đưa vấn đề sử dụng kết hợp các PPDH tích cực để kích thích tính tích cực nhận thức của người học vào bài giảng, để thu hút sự chú ý của NH, khơi dậy ở họ niềm say mê học hỏi, tìm tòi và phát huy khả năng sáng tạo của họ; giúp họ thoát khỏi trạng thái căng thẳng, thái độ học tập thờ ơ, thiếu nghiêm túc trong học tập. 10
  20. Trong đó việc kết hợp giữa phương pháp thảo luận nhóm với phương pháp đóng vai cũng đang được nhiều giáo viên sử dụng vào quá trình dạy học. Tác giả Vũ Thị Hồng Quế (2009), Quy trình kết hợp phương pháp đóng vai với thảo luận nhóm trong dạy học môn đạo đức ở bậc tiểu học, Luận văn thạc sĩ Khoa học giáo dục, Đại học Vinh. Tác giả đã khái quát về cơ sở lý luận về phương pháp đóng vai và phương pháp thảo luận nhóm; xây dựng quy trình kết hợp phương pháp đóng vai với thảo luận nhóm trong dạy học môn đạo đức cho học sinh tiểu học; thực nghiệm sư phạm đối với quy trình nêu ra là khả thi, hiệu quả. Theo tác giả Đặng Vũ Hoạt xu hướng cơ bản của đổi mới PPDH là “Tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh, cụ thể là huy động năng lực tư duy của học sinh, lôi cuốn học sinh vào hoạt động, học sinh phải nắm được cách chiếm lĩnh tri thức. Tích cực hoá hoạt động nhận thức thực chất là tôn trọng, phát huy vai trò chủ thể của học sinh” [13, tr.77]. Ông quan niệm tính tích cực nhận thức của NH được thể hiện ở chỗ trong học tập họ phải huy động cao các chức năng tâm lý, đặc biệt là chức năng tư duy có liên quan đến nghề nghiệp tương lai của mình. Từ quan niệm đó Ông đã giới thiệu một số PPDH mới đó là: phương pháp động não, phương pháp tìm tòi khảo sát, phương pháp đóng vai, phương pháp xác định giá trị. Khi mà sử dụng các phương pháp này một cách thuần thục, có sự kết hợp giữa các phương pháp này với nhau sẽ đạt hiệu quả cao trong hoạt động dạy và học. Tác giả Nguyễn Văn Cường (2005), Phát triển năng lực thông qua phương pháp và phương tiện dạy học mới, Tài liệu hội thảo tập huấn, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Dự án phát triển giáo dục THPT, Hà Nội. Trong tài liệu này, tác giả cũng đã bàn tới nội dung phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai, nêu ra khái niệm, đặc điểm những ưu và nhược điểm của các phương pháp dạy học này. Theo tác giả, khi giáo viên sử dụng kết hợp các phương dạy học với các phương tiện dạy học hiện đại sẽ phát triển năng lực cho người học. Tác giả Đinh Văn Đức, Dương Thị Thuý Nga (2011), Phương pháp dạy học Giáo dục công dân ở trường THPT, Nxb Đại học sư phạm, Hà Nội. Ở công trình nghiên cứu này, nhóm tác giả đã nêu ra các quan niệm về PPDH nói chung, PPDH Giáo dục công dân nói riêng. Trong đó, các phương pháp đóng vai, thảo luận nhóm đã được các tác giả trình bày khái quát về khái niệm, cách thực hiện, chỉ ra những 11
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.11: Bộ Luận Văn Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Tài Chính Ngân Hàng
172 tài liệu
837 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
4=>1