Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường Trung học cơ sở thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:156

Thêm vào BST

Báo xấu

25
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là lý luận và thực trạng BDNLDH và quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, đề tài sẽ đề xuất các biện pháp quản lý BDNLDH cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới, nhằm góp phần nâng cao NLDH và chất lượng đội ngũ giáo viên THCS.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường Trung học cơ sở thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ ANH TUẤN QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH THEO YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2020 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM VŨ ANH TUẤN QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH THEO YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 8.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: TS. Phạm Ngọc Long THÁI NGUYÊN - 2020 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường Trung học cơ sở thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới” là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, các kết quả nghiên cứu là khách quan, trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào. Thái Nguyên, ngày 8 tháng 6 năm 2020 Tác giả luận văn Vũ Anh Tuấn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập tại trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các thầy cô giáo đã trang bị, cung cấp cho em rất nhiều kiến thức, phương pháp nghiên cứu mới, hiện đại, sâu sắc; luôn tạo điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu. Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn tới các Thầy giáo, Cô giáo và Lãnh đạo, BGH trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến TS. Phạm Ngọc Long, người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp đỡ em trong suốt quá trình, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn Lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo cùng đồng nghiệp tại các trường THCS trên địa bàn thành phó Móng Cái đã tạo điều kiện cả về thời gian, ủng hộ tinh thần cho tôi trong suốt quá trình học tập, điều tra, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản thân em đã luôn cố gắng nhưng không tránh khỏi những hạn chế. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô và các bạn đồng nghiệp. Em xin trân trọng cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 8 tháng 6 năm 2020 Tác giả luận văn Vũ Anh Tuấn MỤC LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Lời cam đoan .................................................................................................................. i Lời cảm ơn .....................................................................................................................ii Mục lục ........................................................................................................................ iii Danh mục chữ viết tắt ................................................................................................ viii Danh mục các bảng ....................................................................................................... ix Danh mục các biểu đồ ..................................................................................................xii MỞ ĐẦU .......................................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................................2 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ...........................................................................3 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................3 6. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................................3 7. Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................................4 8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................................5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG THCS THEO YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI...............................................6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................................6 1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới ......................................................................................6 1.1.2. Nghiên cứu tại Việt Nam .....................................................................................7 1.2. Một số khái niệm cơ bản .........................................................................................7 1.2.1. Quản lý .................................................................................................................7 1.2.2. Bồi dưỡng ............................................................................................................8 1.2.3. Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học ...................................................................9 1.2.4. Năng lực dạy học .................................................................................................9 1.2.5. Năng lực dạy học của giáo viên THCS .............................................................11 1.2.6. Bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS ............................................12 1.3. Năng lực dạy học của giáo viên THCS theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới .......................................................................................................12 1.3.1. Yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới ..........................................12 1.3.2. Năng lực dạy học của giáo viên THCS theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới .......................................................................................................15 1.4. Bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới .......................................................................................22 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
1.4.1. Mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học ...............................................................22 1.4.2. Nguyên tắc bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên .....................................23 1.4.3. Nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học...............................................................24 1.4.4. Các hình thức bồi dưỡng....................................................................................25 1.4.5. Các điều kiện bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên .................................26 1.4.6. Phương pháp, cách thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên ................27 1.5. Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên theo theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới .........................................................................29 1.5.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên theo theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới ..................................................................30 1.5.2. Tổ chức thực hiện bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên theo Chương trình giáo dục phổ thông mới .......................................................................................31 1.5.3. Chỉ đạo thực hiện bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên theo theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới............................................................33 1.5.4. Kiểm tra đánh giá kết quả bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên theo theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới .....................................................34 1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới ........................................35 1.6.1. Các yếu tố khách quan .......................................................................................35 1.6.2. Các yếu tố chủ quan ...........................................................................................36 Kết luận chương 1 ........................................................................................................38 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG THCS THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH THEO YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ..............................................................................................................39 2.1. Khát quát về các trường THCS tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh .............39 2.1.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội thành phố Móng Cái ...............39 2.1.2. Khái quát chung về Giáo dục và Đào tạo thành phố Móng Cái ........................39 2.1.3 Khái quát chung về Giáo dục và Đào tạo THCS thành phố Móng Cái ..............39 2.2. Khái quát khảo sát về thực trạng ..........................................................................43 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ...............................................................................................43 2.2.2. Nội dung khảo sát ..............................................................................................43 2.2.3. Mẫu khảo sát ......................................................................................................43 2.2.4. Phương pháp khảo sát và cách xử lý số liệu ......................................................44 2.3. Thực trạng năng lực dạy học của đội ngũ giáo viên THCS tại thành phố Móng Cái, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới.............................48 2.4. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới .......52 2.4.1. Về thực trạng thực hiện mục tiêu bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới ....................................................................................................................53 2.4.2. Thực trạng thực hiện các nguyên tắc bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới. ......................................................................................................55 2.4.3. Thực trạng nội dung bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới .............57 2.4.4. Thực trạng các hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới ...............................................................................................................................61 2.4.5. Thực trạng các phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới .....................................................................................................................63 2.4.6. Thực trạng thực hiện đánh giá công tác bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới .......................................................................................................64 2.4.7. Thực trạng các điều kiện để bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới .....................................................................................................................66 2.5. Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới........................68 2.5.1. Thực trạng lập kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới ...............................................................................................................................68 2.5.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới .........................................................................................................71 2.5.3 Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới .........................................................................................................72 2.5.4. Thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động bồi dưỡng năng lực Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới .........................................................................................74 2.5.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới ........................................77 2.6. Đánh giá chung về thực trạng hoạt động bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học theo Chương trình giáo dục phổ thông mới .........................79 2.6.1. Điểm mạnh .........................................................................................................79 2.6.2. Điểm yếu ............................................................................................................82 2.6.3. Thời cơ ...............................................................................................................84 2.6.4. Nguy cơ (thách thức) .........................................................................................85 Kết luận chương 2 ........................................................................................................87 Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG THCS THÀNH PHỐ MÓNG CÁI THEO YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI .............88 3.1. Nguyên tắc chỉ đạo đề xuất biện pháp ..................................................................88 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu .......................................................................................88 3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn.......................................................................................89 3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả .......................................................................................89 3.1.4. Đảm bảo tính khả thi ..........................................................................................89 3.1.5. Đảm bảo tính kế thừa .........................................................................................89 3.1.6. Đảm bảo tính hệ thống .......................................................................................89 3.1.7. Đảm bảo tính khoa học ......................................................................................90 3.2. Một số biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới. ....................................................................................................................90 3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng tìm hiểu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho giáo viên THCS ...................................................................................................................90 3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới dựa trên đánh giá nhu cầu bồi dưỡng của giáo viên trên mạng Internet. .......................................................................................92 3.2.3. Tổ chức bồi dưỡng trực tuyến cho giáo viên THCS ..........................................95 3.2.4. Xây dựng đội ngũ báo cáo viên làm nhiệm vụ bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới ............................97 3.2.5. Đổi mới hình thức kiểm tra đánh giá hoạt động hoạt bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới .........100 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
3.2.6. Tham mưu về mua sắm cơ sở vật chất đồ dùng, thiết bị dạy học cho hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên THCS theo Chương trình giáo dục phổ thông mới ............................................................................................................102 3.3. Mối liên hệ giữa các biện pháp đề xuất ..............................................................105 3.4. Khảo nghiệm sư phạm ........................................................................................107 3.4.1. Mục tiêu ...........................................................................................................107 3.4.2. Nội dung ..........................................................................................................108 3.4.3. Đối tượng .........................................................................................................108 3.4.4. Phương pháp ....................................................................................................108 3.4.5. Kết quả khảo nghiệm mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp......108 Kết luận chương 3 ......................................................................................................112 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ..........................................................................113 1. Kết luận ..................................................................................................................113 2. Khuyến nghị ...........................................................................................................114 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................116 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC VIẾT TẮT BD : Bồi dưỡng BDGV : Bồi dưỡng giáo viên BDNLDH : Bồi dưỡng năng lực dạy học BDTX : Bồi dưỡng thường xuyên BGDĐT : Bộ giáo dục và đào tạo BGH : Ban giám hiệu CBQL : Cán bộ quản lý CLĐN : Chất lượng đội ngũ CM-NV : Chuyên môn - nghiệp vụ CN : Công nghệ CNTT : Công nghệ thông tin CSVC-TBDH: Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học DH : Dạy học DHPH : Dạy học phân hóa GD : Giáo dục GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo GDPT : Giáo dục phổ thông GV : Giáo viên HĐLĐ : Hợp đồng lao động HS : Học sinh KH : Khoa học KTDH : Kiến thức dạy học KT-XH : Kinh tế- Xã hội NCCLĐN : Nghiên cứu chất lượng đội ngũ ND : Nội dung NDDH : Nội dung dạy học NL : Năng lực NLDH : Năng lực dạy học PPDH : Phương pháp dạy học PTĐN : Phát triển đội ngũ QL : Quản lý QLGD : Quản lý giáo dục SGK : Sách giáo khoa SHCM : Sinh hoạt chuyên môn TCM : Tổ chuyên môn THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông Tp : Thành phố TTCM : Tổ trưởng chuyên môn UBND : Ủy ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê quy mô trường, lớp, học sinh tại tp Móng Cái ................. 40 Bảng 2.2. Quy mô trường, lớp, học sinh ........................................................... 40 Bảng 2.3. Thống kê số lượng CBQL, GV ngành GD&ĐT Móng Cái .............. 41 Bảng 2.4. Thống kê Cơ cấu bộ môn và trình độ đào tạo giáo viên THCS trên địa bàn thành phố Móng Cái năm học 2019-2020 .......................... 41 Bảng 2.5. Chất lượng Hạnh kiểm học sinh cấp THCS tp Móng Cái ................ 41 Bảng 2.6. Chất lượng học lực học sinh cấp THCS tp Móng Cái ...................... 42 Bảng 2.7. Thống kê chất lượng học sinh giỏi cấp thành phố ............................ 42 Bảng 2.8. Số học sinh đạt giải trong các kì thi chọn HSG cấp tỉnh .................. 42 Bảng 2.9. Thống kê kết quả khảo sát về năng lực dạy học của giáo viên theo yêu cầu chương trình GDPT mới .................................................... 48 Bảng 2.10. Thống kê kết quả về thực hiện mục tiêu bồi dưỡng........................ 53 Bảng 2.11. Thống kê về thực hiện nguyên tắc bồi dưỡng ................................. 55 Bảng 2.12. Thống kê kết quả về nội hoạt động bồi dưỡng năng lực dạy học ... 57 Bảng 2.13. Thống kê về hình thức bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS tại thành phố Móng Cái ...................................... 61 Bảng 2.14. Thống kê về phương pháp bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên các trường THCS tại thành phố Móng Cái .............................. 63 Bảng 2.15. Thống kê về kiểm tra, “đánh giá hoạt động” BDNLDH cho “giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái” theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới ........................................................... 64 Bảng 2.16. Thống kê Thực trạng các điều kiện để bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới............................................. 66 Bảng 2.17. Thống kê thực trạng lập kế hoạch BDNLDH cho giáo viên theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới ......................................... 68 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Bảng 2.18. Thống kê thực trạng tổ chức thực hiện nội dung BDNLDH cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới........................................................... 71 Bảng 2.19. Thống kê thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động BDNLDH cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới........................................................... 73 Bảng 2.20. Thống kê thực trạng quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động BDNLDH cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới ............................... 74 Bảng 2.21. Kết quả bồi dưỡng thường xuyên năm học 2018-2019 .................. 75 Bảng 2.22. Thống kê thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới ....................... 77 Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm mức độ cấp thiết của các biện pháp quản lý BDNLDH cho giáo viên các trường THCS tại tp Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ........................................................................... 108 Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo các trường THCS tại tp Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo yêu câu chương trình phổ thông 2018. ................................................................................... 110 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1 Mẫu nghiên cứu phân phối theo thâm niên và vùng ...................... 43 Biểu đồ 2.2. Thống kê về năng lực dạy học của giáo viên theo yêu cầu chương trình GDPT mới .................................................................. 50 Biểu đồ 2.3 Thống kê kết quả mục tiêu đã khảo sát .......................................... 55 Biểu đồ 2.4. Thống kê kết qủa nội dung hoạt động bồi dưỡng đã khảo sát ...... 59 Biểu đồ 3.1. Thực trạng kết quả kiểm ta, đánh giá hoạt động BDNLDH cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông 2018. ........................................ 111 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trước yêu cầu phát triển của đất nước và những yêu cầu của xã hội, Bộ GD&ĐT tiến hành cải cách, thực hiện đổi mới GD& ĐT và Chương trình giáo dục phổ thông, thay SGK...Muốn thực hiện được Chương trình giáo dục phổ thông và sách giáo khoa mới thì nhân tố người thầy đóng vai trò quyết định sự thành bại của việc đổi mới. Vậy, làm thế nào đội ngũ giáo viên đang dạy theo Chương trình giáo dục phổ thông hiện hành theo hướng “tiếp cận nội dung” mà ở đó: “Mục tiêu dạy học được mô tả không chi tiết và không nhất thiết phải quan sát, đánh giá được; Nội dung giáo dục việc lựa chọn nội dung dựa vào các khoa học chuyên môn, không gắn với các tình huống thực tiễn, được quy định chi tiết trong chương trình; Phương pháp dạy học: giáo viên là người truyền thụ tri thức, là trung tâm của quá trình dạy học. HS tiếp thu thụ động những tri thức được quy định sẵn; Hình thức dạy học: chủ yếu dạy học lý thuyết trên lớp học; Đánh giá kết quả học: tiêu chí đánh giá được xây dựng chủ yếu dựa trên sự ghi nhớ và tái hiện nội dung đã học” [2]. Nay chuyển sang Chương trình giáo dục định hướng phát triển, phẩm chất, năng lực người học. Dạy học phát triển, phẩm chất, năng lực- ngày nay nó đã trở thành xu hướng phát triển của giáo dục trên thế giới và trong khu vực, ở đó “Mục tiêu giáo dục là kết quả học tập cần đạt được mô tả chi tiết và có thể quan sát, đánh giá được; thể hiện được mức độ tiến bộ của HS một cách liên tục; nội dung giáo dục lựa chọn những nội dung nhằm đạt được kết quả đầu ra đã quy định, gắn với các tình huống thực tiễn. Chương trình chỉ quy định những nội dung chính, không quy định chi tiết; phương pháp dạy học: giáo viên chủ yếu là người tổ chức, hỗ trợ HS tự lực và tích cực lĩnh hội tri thức. Chú trọng sự phát triển khả năng giải quyết vấn đề, khả năng giao tiếp,…Chú trọng sử dụng các quan điểm, phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực và các phương pháp dạy học thí nghiệm, thực hành; hình thức dạy học: tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học, trải nghiệm sáng tạo, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học; đánh giá kết quả học tập của HS: tiêu chí đánh giá dựa vào năng lực đầu ra, có tính đến sự tiến bộ trong quá trình học tập, chú trọng khả năng vận dụng trong các tình huống thực tiễn”[4]. Chương trình giáo dục phổ thông mới thay đổi toàn diện từ mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức dạy học, các đánh giá kết quả học tập của học sinh so với Chương trình giáo dục phổ thông hiện hành. Trước đòi hỏi và yêu cầu về đổi mới Chương trình giáo dục phổ thông chuyển từ tiếp cận nội dung sang phát triển phẩm chất, năng lực người học, các trường THCS phải nhanh chóng chuẩn bị cử giáo viên có năng lực dạy học tốt đi tập huấn sách giáo khoa mới, Chương trình giáo dục phổ thông mới... xây dựng kế hoạch, tổ chức BDNLDH cho các giáo trong nhà trường để đảm bảo yêu cầu đổi mới GDPT hiện nay. Để triển khai thực hiện được các mục tiêu giáo dục nêu trên, có nhiều cách thức, nhưng trong đó dạy học mới là con đường thực sự quan trọng nhất. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Dạy học thực chất là một quá trình hoạt động thống nhất giữa người dạy và người học. Người dạy giữ vai trò hướng dẫn, tổ chức, lãnh đạo, điều chỉnh hoạt động của người học, còn người học giữ vai trò tự giác, tích cực, chủ động thông qua việc tự tổ chức của bản thân nhằm đạt tới mục đích dạy học. Quá trình dạy học là một hoạt động chuyên biệt và là một quá trình xã hội. Nó là một bộ phận của quá trình sư phạm tổng thể, có ý nghĩa đặc biệt trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục. Đồng thời nó lại chịu sự chi phối của các quá trình xã hội khác. Trong các trường học nói chung và Trường (THCS) nói riêng, hoạt động dạy học chiếm vị trí đặc biệt quan trọng, trong đó giáo viên thực hiện chức năng thực thi các nhiệm vụ chuyên môn. Vì vậy, trách nhiệm của GV là người trực tiếp quản lý nhiều mặt hoạt động dạy học, chịu trách nhiệm những hoạt động dạy học và quản lý của mình trước hiệu trưởng về chất lượng giảng dạy cũng như kết quả học tập của người học. Do vậy, để hoàn thành trách nhiệm của mình, người giáo viên ngoài những yêu cầu về phẩm chất đạo đức, còn phải có năng lực chuyên môn, đặc biệt là phải có năng lực dạy học cơ bản và những năng lực đáp ứng được sự đổi mới giáo dục, đổi mới Chương trình giáo dục phổ thông . Ngành GD&ĐT tp Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh gần đây đã có những bước phát triển vượt bậc về chất lượng góp phần quan trọng vào việc nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài tạo nên sự phát triển kinh tế xã hội ở nơi biên cương vùng Đông Bắc địa đầu Tổ quốc. Chất lượng giáo dục nói chung và cấp THCS nói riêng có tác động rất quan trọng đối với việc phát triển của ngành Giáo dục và Đào của thành phố, đưa Giáo dục tp Móng Cái lên vị trí tốp đầu trong tỉnh Quảng Ninh. Chính vì vậy, việc BDNLDH cho đội ngũ các thầy cô giáo các trường THCS là vô cùng cần thiết. Nhiệm vụ quản lý BDNLDH cho GV theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới là yêu cầu đòi hỏi rất cấp thiết trong thực tiễn phát triển giáo dục THCS. Thực tiễn BDNLDH cho GV mới chỉ theo hướng tiếp cận định hướng phát triển phẩm chất, năng lực và tuy bước đầu đã có những kết quả nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của giáo dục và đổi mới Chương trình giáo dục phổ thông mới. Từ các vấn đề thực tiễn và lý luận trên, tôi chọn vấn đề: Quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường Trung học cơ sở thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới làm đề tài nghiên cứu của mình, mong muốn sẽ tìm ra nhiều biện pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý BDNLDH cho các thầy, cô giáo tại các trường THCS tp Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới. 2. Mục tiêu nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng BDNLDH và quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, đề tài sẽ đề xuất các biện pháp quản lý BDNLDH cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới, nhằm góp phần nâng cao NLDH và chất lượng đội ngũ giáo viên THCS. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động BDNLDH cho đội ngũ giáo viên tại các trường THCS theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông mới 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý BDNLDH cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới. 4. Giả thuyết khoa học Chất lượng đội ngũ giáo viên THCS tại TP Móng Cái chưa đáp ứng được yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới, nếu đáp ứng được các biện pháp BDNLDH cho giáo viên THCS tại TP Móng Cái phù hợp với đặc điểm lao động của người giáo viên, yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới thì sẽ nâng cao được năng lực dạy học của giáo viên, đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng khung lý luận về quản lý BDNLDH của giáo viên tại trường THCS, theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới. 5.2. Khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng quản lý BDNLDH cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới. 5.3. Đề xuất biện pháp quản lý BDNLDH cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Nội dung nghiên cứu Các biện pháp quản lý BDNLDH cho giáo viên của hiệu trưởng tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới. 6.2. Chủ thể quản lý Các biện pháp quản lý BDNLDH cho giáo viên của hiệu trưởng tại các trường THCS thành phố Móng Cái theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới. 6.3. Địa bàn khảo sát Đề tài được triển khai nghiên cứu trong phạm vi 16 trường THCS, tại thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh. Gồm các trường THCS: Hòa Lạc, Hải Xuân, Hải Hòa, Trà Cổ, Bình Ngọc, Vĩnh Thực, Ka Long, Ninh Dương, Vạn Ninh, Hải Yên, Hải Đông, Hải Tiến, Quảng Nghĩa, Vĩnh Trung, Hải Sơn, Bắc Sơn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
6.4. Khách thể điều tra Tác giả tiến hành khảo sát 130 người, bao gồm: - 30 CBQL các trường THCS. - 30 Tổ trưởng, Phó tổ trưởng chuyên môn. - 70 giáo viên THCS. 6.5 Thời gian nghiên cứu: Từ năm 2019-2020 7. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện mục đích và nhiệm vụ của đề tài, tác giả sử dụng các nhóm phương pháp sau: 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Sử dụng các phương pháp khái quát hóa các tài liệu, phân tích, tổng hợp, các kết quả nghiên cứu, các quan điểm, khái niệm công cụ về BDNLDH cho giáo viên trường THCS để làm cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Sử dụng phối hợp các phương pháp sau để phân tích, tổng hợp, đánh giá thực trạng vấn đề nghiên cứu. - Phương pháp điều tra: Xây dựng phiếu điều tra để điều tra về thực trạng quản lý BDNLDH cho giáo viên tại các trường THCS tp Móng Cái trong thực tiễn đổi mới giáo dục hiện nay. - Phương pháp quan sát: Thiết kế phiếu quan sát để quan sát các hoạt động dạy học tại các trường THCS tp Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, tham quan cơ sở vật chất của các trường, dự các tiết dạy học do các giáo viên chủ trì để đánh giá hoạt động và kết quả dạy học ở nhà trường THCS. - Phương pháp chuyên gia để khảo nghiệm các biện pháp đề xuất: đối tượng là các nhà khoa học, các chuyên gia về giáo dục, những cán bộ quản lý giáo dục có kinh nghiệm. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm là phương pháp nghiên cứu xem xét lại những thành quả của hoạt động phát triển NLDH cho giáo viên trong quá khứ để rút ra những kết luận bổ ích cho thực tiễn và cho khoa học. Tổng kết kinh nghiệm thường hướng vào nghiên cứu diễn biến và nguyên nhân của bồi dưỡng NLDH và nghiên cứu giải pháp thực tiễn đã áp dụng để tìm ra các giải pháp hoàn hảo nhất để phát triển NLDH cho giáo viên. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động yêu cầu đòi hỏi phải thu thập nhiều tài liệu khác nhau, phải phân loại và hệ thống hóa tài liệu theo một hệ thống, với những dấu hiệu cơ bản tìm ra những nét đặc thù, nét phổ biến của các cá nhân và tập thể trong hoạt động bồi dưỡng NLDH cho giáo viên. - Phương pháp khảo nghiệm là phương pháp sử dụng trí tuệ của đội ngũ CBQL và giáo viên để xem xét nhận định về mức độ cấp thiết và tính khả thi của các biện Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
pháp quản lý bồi dưỡng NLDH cho giáo viên theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới. 7.3. Các phương pháp hỗ trợ Phương pháp thống kê toán học để phân tích kết quả khảo sát thực trạng và kết quả khảo nghiệm. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được trình bày trong 3 chương, như sau: Chương 1: Cơ sở lí luận của quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới. Chương 2: Thực trạng quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới. Chương 3: Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực dạy học cho giáo viên tại các trường THCS thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh theo yêu cầu Chương trình giáo dục phổ thông mới . Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC DẠY HỌC CHO GIÁO VIÊN TẠI CÁC TRƯỜNG THCS THEO YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu trên thế giới Đến thế kỉ XX trên thế giới phát triển những thành tựu chưa từng có về khoa học quản lý. Tại thời điểm này, mô hình nghiên cứu quản lý trên cơ sở xem xét tổng thể, với lý thuyết sơ đồ 7S: Structure(cơ cấu), Strategy (chiến lược), Skills (các kĩ năng), Style (cách thức ), System ( hệ thống), Shared Value (giá trị) và đặc biệt là Staff (đội ngũ) đã xuất hiện. Khi phân tích về đội ngũ, người đọc thấy được giá trị về chất lượng đội ngũ quản lý trong việc đạt tới mục tiêu của tổ chức. Từ cuối thể kỷ XX đến đến những năm 20 của thế kỉ XXI nay, trong thời kỳ xã hội thông tin 4.0, đã có các công trình nghiên cứu về quản lý trong môi trường luôn biến đổi, quản lý theo quan điểm hệ thống, quản lý tình huống. Tiêu biểu nhất là công trình nổi tiếng của ba tác giả Harold Koontz, Cyril Odonnell, Heinz Weihrich có tiêu đề “Những vấn đề cốt yếu của quản lý” - NXB Khoa học và kĩ thuật, Hà nội – 1994. [22] Công trình này đã đề cập nhiều đến chất lượng người lãnh đạo, quản lý. Từ thập niên 80 của thế kỷ trước, nhà khoa học xã hội người Mỹ Leonard Nadle đã xây dựng sơ đồ QL nguồn nhân lực, trong đó tác giả xem xét bồi dưỡng (đào tạo) “là một trong những hoạt động quan trọng của tổ chức nhằm phát triển nguồn lực của tổ chức” [25]. Tác giả quan niệm, khi khoa học công nghệ phát triển, những sản phẩm mới cập nhật liên lục dẫn tới người lao động có xu hướng thiếu hụt kiến thức, kĩ năng, thái độ. Vì vậy, đào tạo hướng tới bù đắp những thiếu hụt đó cho người lao động để tổ chức đạt được năng suất cao hơn. Trong kỷ nguyên mới, chất lượng nguồn nhân lực trở thành điều kiện tiên quyết để KT-XH phát triển. Do đó, phát triển đội ngũ với tư cách là nguồn nhân lực chất lượng cao của toàn xã hội, có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với các quốc gia. Yêu cầu đặt ra cho những nhà giáo dục phải có một khuôn mẫu mới, với mức độ chuyên môn cao hơn và liên tục trau dồi tài năng để đương đầu với thách thức mới. Nhận thức rõ vai trò của đội ngũ trong tổ chức, việc bồi dưỡng là con đường cơ bản (NCCLĐN). Với quan niệm bồi dưỡng thực chất là tổ chức đào tạo “bổ sung, cập nhật kiến thức cho người được bồi dưỡng” và coi như một hình thức đào tạo lại; hầu hết các công trình nghiên cứu về bồi dưỡng giáo viên đều dựa trên lý luận về đào tạo trong giáo dục học. Một số công trình điển hình có thể vận dụng vào đào tạo và bồi dưỡng giáo viên như: Ilina. T.A. với công trình “Giáo dục học” (gồm 3 tập) của Ilina. T.A. năm 1997 [23]; Savin N.V. với tác phẩm “Giáo dục học” (gồm 2 tập) của Savin N.V, năm 1983 [26]; “Tiến tới một phương pháp sư phạm tương tác: “Bộ ba Người học - Người dạy - Môi trường” của Jean-Marc Denommé và Madeleine Roy, năm 2000 [24] Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
1.1.2. Nghiên cứu tại Việt Nam Khi nói đến vấn đề về công tác quản lý, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém” [15,486]. Kế thừa, bổ sung, phát triển, các tác giả: Phạm Minh Hạc, Trần Kiểm... đã nghiên cứu, chọn lựa các nội dung có giá trị của các tác phẩm quản lý của nước ngoài để bổ sung, phát triển trong “công trình nghiên cứu về sự phát triển của công tác quản lý. Xét ở lĩnh vực nghiên cứu “lý luận về quản lý giáo dục”, trên cơ sở “thế giới quan Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh”, các nhà khoa học Việt Nam tiếp cận QLGD và quản lý trường học để nghiên cứu phát triển công tác quản lý trường học, như: “Phương pháp luận khoa học giáo dục”[10] (Phạm Minh Hạc); “Khoa học quản lý giáo dục - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn”[14] (Trần Kiểm). Một số cuốn sách như: Trần Kim Dung(2015) “Giáo trình quản trị nhân lực”, NXB tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh [7]; của nhóm tác giả Nguyễn Ngọc Quân - Nguyễn Văn Điềm, do Nhà Xuất bản Đại học Kinh tế quốc dân phát hành năm 2012; Bùi Văn Danh – Nguyễn Văn Dung “Quản trị nguồn nhân lực”, là những tài liệu đã trình bày các tri thức về con người và “phát triển nguồn nhân lực” từ khâu xây dựng quy hoạch đội ngũ, lựa chọn và tuyển dụng, sử dụng, đề bạt, bổ nhiệm, thuyên chuyển, biệt phái, giải quyết các chính sách cán bộ đặc biệt là đào tạo và bồi dưỡng. Công tác bồi dưỡng, PTĐN trong các nhà trường nói chung được tác giả Nguyễn Huy Hoàng quan tâm với luận án tiến sĩ “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trung tâm giáo dục thường xuyên các tỉnh vùng Tây Bắc theo hướng chuẩn hóa”, bảo vệ năm 2011 tại Viện Khoa học giáo dục Việt Nam [12]. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Quản lý Có nhiều định nghĩa khác nhau về khái niệm quản lý: James Stiner và Stepphen Robbins quan niệm: “quản lý là tiến trình hoạch định, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát những hoạt động của các thành viên trong tổ chức và sử dụng tất cả các nguồn lực khác của tổ chức nhằm đạt được mực tiêu đã đề ra”[dẫn theo 19]. Theo tác giả Trần Kiểm: “quản lý là công tác phối hợp có hiệu quả các hoạt động của những người cộng sự khác cùng chung một tổ chức”.[14]. “Quản lý là các hoạt động được thực hiện nhằm đảm bảo sự hoàn thành công việc qua những nỗ lực của người khác”.[7] Hoạt động quản lý bao gồm 3 thành tố cơ bản đó là: chủ thể của hoạt động quản lý, khách thể quản lý, mục tiêu của hoạt động quản lý. Mục tiêu là đích cuối cùng hoạt động quản lý phải hướng tới khi chủ thể quản lý đưa ra những tác động tới khách thể quản lý. Quản lý là hoạt động được hoạch định và tiến hành qua các bước như lập kế Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn